Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Beirdd y Bont. I
Beirdd y Bont. I (Parhad.) I GAN "BRYNFAB. I I DEWI HARRAN. I Un o feirdd mwyaf adnabyddus y I Bont oedd Dewi Harran. Brodor o Lanharran ydoedd, ac wedi ei fagu ;agos ar yr un ysmotyn a Llawdden. Bu y ddau yn gyfeillion mynwesol hyd brynhawn eu dyddiau. Bu Dewi yn ris dyrqhafol i lawer offeiriad ieuanc pan oedd Llawdden yn anterth .ei ddydd a'i ddylanwad yn Esgobaeth Llandaf. Mae yn debyg taw llanc lied wyllt ac anodd ei ddofi oedd Llawdden, ac yn hynny nid oedd yn wahanol i lawer o honom. Yr wyf yn cofio clywed Dewi Harran yn adrodd am ran a gymerodd i hwylusu y ffordd i ddyn ieuanc adnabyddus fyn'd trwy borth yr offeiriadaeth. Nid oedd am- heuaeth am athrylith y dyn ieuanc, 1 ond yr oedd wedi taraw ei droed yn erbyn rhyw garreg rwystr sydd wedi peri i lawer dyn ieuanc fyn'd yn oendramwnwgl. Aeth Dewi at Llaw- dden i geisio ei gynnorthwy i gael y <Iyn ieuanc ar ei draed drachefn. Wedi holi, a holi, gofynnodd Llaw- dden os oedd yn credu fod y dyn ieuanc yn werth rhoi "crys gwyn" am dano, ac ateb Dewi oedd Os buot ti yn werth rhoi crys gwyn am danat, mae y gwr hwn yn sicr o fod." Y canlyniad fu i'r dyn ieuanc hwnnw gael derbyniad llawen i'r cylch offeiriadol, a chafodd Dewi a Llawdden y boddhad mawr o'i welcd yn un o addurniadau disgleiriaf yr Eglwys, ac yn un o ddynion enwocaf y Genedl. Dyna brawf fod calon y bardd yn ei lie, ac fod athrylith yn nwydd prisfawr yn ei olwg. Yr oedd Dewi Harran yn ei fri cyn i mi ei nabod yn bersonol. Ar- werthwr ydoedd wrth ei alwedigaeth, am gyfnod hir yn niwedd ei oes. Bu hefyd wrth yr un adwedigaeth a mi, ac hefyd am gryn dymor yn dilyn galwedigaeth Trebor Mai. Ei brif ymffrost oedd-na fu arno ofn bod yn ail i neb am hau cae o wenith a "thorri cot." Ond fel arwerthwr yr oedd pawb yn ei nabod y tuallan i'r cylch barddol. Yr oedd yn ddoniol gyda'i forthwyl wrth fwrdd yr ar- werthiad. Yr oedd yn nabod pawb trwy yr ardaloedd, a gwyddai i bwy yr oedd "taro i lawr," gyda sicr- wydd am y pris. Nid oedd morthwyl Dewi yn disgyn gyda chynnyg cwsmer amheus. Gofalai nad oedd nwyddau ei gyflogydd yn cael llithro "rhwng y cigfrain a'r cwn," fel y digwydd yn ami -tar arwerthwyr nad ydynt yn nabod eu hadar. Paladr o ddyn, leted a phalmant heol oedd Dewi, a chlywid swn ei droed a swn pig ei ffon, cyn ei fod yn dod i'r golwg am y gongl. Yr ,oedd golwg urddasol arno yn y drol ar fuarth amaethdy pan yn cynnyg nwyddau i gylch o bwrcaswyr. Yr ,oedd ei arabedd yn llifo ar achlysur felly, a gwyddai yn dda pa stori oedd i'w hadrodd i dynnu y "cynhyg- ion o gyfeiriadau neilltuol. Pan welai ddyn cynil ar ei bres yn "cynnyg," gwaeddai dros y lie y I gallasai pawb "gynnyg" a "chynnyg" drachefn—mai hwn a hwn oedd y cynhygydd diweddaf. Pan yn gwerthu mae ambell ar- werthydd dibrofiad a didalent yn dweyd y gwna y fuwch "fwrw llo" pryd y mynno y "prynwr." Am Dewi, dywedai ef y byddai i'r fuwch "fwrw llo" pryd y mynnai hi. Yr oedd Carnelian wedi cyfan- soddi englyn i'r arwerthydd, a byddai Dewi yn ei adrodd yn ami pan yn pregethu, ys dywedai ef- "Wrth ei fwrdd fe werthai fyd,—a'i forthwyl, Mae ef wrthi'n ddiwyd; I Myn'd i'w hwyl, 'myn'd,' 'myn'd' o hyd, A bargen ym mhob ergyd." Noson yr arwerthiad wedi gorffen gwaith y dydd, yr oedd yn ddigon o I grwth a thelyn i glywed ei arab- < edd yn llifo, ac, fel rheol, os byddai yr arwerthiad wedi bod /yn llwydd- lannus canai y "Gipsy's Tent" i gloi I y cyfarfod. Dyma y pennill cyntaf o'r gan :— "With the fire on the turf, And the tent 'neath a tree, I Carousing by moonlight How merry are we: Let the Lord boast his castle, And the Baron his hall, I Fhe home of the gipsy 1 Is the widest of all." {r oedd ei swyddfa yn Heol Taf I babell y cyfarfod" i bob dos- rth o ddynion-o brynwyr a I .g werth wyr gwartheg i feirdd cad- --e. iriol. Nid oedd un bardd yn cyni- weirio heibio ei swyddfa heb alw i fewn i gael scwrs am helynt y byd > barddol. Nid yn unig yr oedd ei swyddfa yn gynhullfan i feirdd y i Bont, ond yr oedd beirdd yr ardal- oedd cylchynol yn galw gydag ef ar ) ddiwrnod marchnad. Nid cynt nag I y byddai bardd a'i big 'trwy y drwsi, j nag y byddai Dewi yn taflu ei ysgrifell ) a'r papyrau o'r neilltu, ac yn estyn I cadair a phibell iddo. Wrth gwrs, ¡ mae agos pob bardd yn ysmygu. I Yno y gwelais Llew Llwyfo gyda'i j flwch a'i snisyn yn gwneud cam a'i .drwyn urddasol, ac yno hefyd y bum yn cyd-ysmygu ag Islwyn, nes oedd y lie fel anadl coelcerth. Ni fu y fath Sanhedrim farddol mewn man o fyd 1 a swyddfa Dewi Harran, ag eithrio, feallai, Siop Dewi Alaw yn yr un heol. Pan ddeuai cyfeillion i edrych am feirdd y Bont ar ddydd Mercher, neu nos Sadwrn, yn y ddau le hynny yr oedd dod o hyd iddynt. Perthynai Dewi Harran i'r "hen ysgol o feirdd-yr ysgol honno nad ystyrient fod cynghanedd gywrain yn farddoniaeth. Mae yn wir fod y cynganeddwyr cywrain yn awr yn cael eu galw yn "hen ysgol ond i ysgol hynach na hon y perthynai y bardd-arwerthydd. Yn y mesurau rhyddion y canai, fynychaf, er ei fod yn medru plethu y mesurau caethion yn ddigon hwylus. Ennillodd lawer o wobrwyon yn Eisteddfodau Mor- gannwg. Pan fyddai cystadleuaeth ar destyn lleol—can o glod, neu farwnad, yr oedd yn rhaid torchi llewis yr awen cyn y gallesid ei guro. Cyhoeddodd lawer darn o'i fardd- oniaeth yn y gwahanol newyddiadur- on, ac ym mhrynhawn ei oes cyhoedd- odd lyfr swllt dan yr enw, "Telyn Harran." Cafodd y gyfrol gylchred- iad helaeth ar y pryd, ac mae yn ddiddorol i mi ambell orig i edrych dros ei thannau ac ail fyw gyda'r awdur yn helyntion rhai o'r caneuon. I ddangos ansawdd awen Dewi dyma ddwy gân-dwy o nodwedd wahanol: Y GRWGNACHWR EISTEDD- I FODOL. Grwgnachwr Eisteddfodol, Dywed pam, Yr ydwyt yn wastadol Yn cael cam ? Wyt ddyn o ddawn a deall, 'Does neb, mi wn, mor gibddaIl Na wêl yn ddigon diwall, It gael cam: Ac os na chred neb arall, Crgd dy fam. 'Rwy'n cofio 4 ti ddwedyd Rhyw dro'n ol, A dweyd y gwir oet hefyd Rhyw dro'n ol, Dy fod yn colli'n fynych, Oherwydd beirniaid anwych, Na fedrent ddal ac edrych, Rhyw dro'n ol, Na theimlo nerth meddylddrych Rhyw dro'n ol. Mae'r cyfryw foes yn ddigon, Ydyw'n wir, I wneud it dorri'th galon, Ydyw'n wir; Neu wneud it beidio canu Ar destyn byth ond hynny, Ac felly'n hamddifadu 0 ffrwyth prif awen Cymru, .Ydyw'n w ir. Darllennaist I dy farddoniaeth Fel y mêI, Cyn myn'd i'r gystadleuaeth, Fel y mel: A bernaist hi yn orau, Fel gwnaeth dy fam a minnau, Dylasai'r beirniad yntau Wel'd awen wir Wfft byth i feirniad dimai, Ie'n wir. Dyma eto fel y canodd y bardd ei farwnad ei hun:- Yn unig mewn pant yn y gladdfa, Y gorwedd y bardd yn ei fedd, 'Rol brwydro a gwrthwynebiadau, Heb unwaith ymaflyd mewn cledd; Y corwynt a rua, yr awel ochrieidia, Hoff adar y bannau a ganant ei gerdd, A'r gwlithyn a geidw'i dywarchen yn werdd. Fe dreuliodd oes hir a llafurus, A'i laeswallt mor wynned a'r gwl&n; Yr unig dreftadaeth a feddai Oedd rhinwedd a theimlad ei --in: Fe genir ei odlau ar ben esgynloriau, Fe dreigla y dagrau dros ruddiau sydd hardd, Drwy oesau'r ol oesau yn fyw bydd y bardd. Ffraethineb sydd fud ar y wefus, Lefarodd nes clywodd y byd, Ei bregeth ar dd& ac ar ddefaid, Gan wella i gwsmeriaid o hyd; Fe geidw ei enw ar lenni yn loew, A'i fab y pryd hwnnw a leinw ei le, A'r byd ddwed mai cangen o'r bardd yw efe. Digwyddodd i ambell gamsyniad Drwy ystod ei fywyd i'w fedd, Camsyniad oedd hynny, nid bwriad, Gan hynny maddeuer mewn hedd; Os na wnewch chwi hynny, gadewch iddo gysgu, Nes byddo'r dadebru heb grynu o'i gryd, Maddeuir y cwbl gan Grewr y byd. Gadewch iddo orwedd yn unig Heb fawredd na rhwysg yn ei gell; Heb fynor na blodau amryliw; Mae dagrau cyfeillion yn well, Oddieithr rhoi carreg fach arw yn anrheg, I nodi yr adeg gadawodd ei ffon, A chwech o lyth'rennau—D. Harran ar hon.
Advertising
A RTIFICIAL LIMBS, Crutches, Eyes, Deformity Boots, Flat-Foot Supports, Steelless Easifit Trusses, etc. lady attendant; Belts, Belt- Corsets, Elastic Stockings, Trusses, etc. Daily. 10-6; Wed. 10-1: Sat. 10-2. List free. Tel 1282.-Allen Peaice, 2b Charles Street, Cardiff.
I 0 Deifi i'r Mor.
I 0 Deifi i'r Mor. I HWXT AC YMA YNG NGHERE- DIGION. I Ar ol addaw myned am dro i Fyn- went y Plwyf, rhaid ceisio dyfod i fynu a'r addewid yr wythnos hon, gan y bydd y frwydr ar faes cydradd- oldeb crefyddol drosodd yn y man, a thynged y fynwent wedi cael sel y Brenin. Nid ymhob rhanbarth o Gymru y sylweddolir mor bwysig yw cwestiwn y fynwent. Lie y mae mynwent yn perthyn i bob addoldy, neu fynwent gyhoeddus yn perthyn i'r oil yn un, nid oes gan y cyfryw ar- daloedd fantais i ddeall y ddadl ar Fynwent y Plwyf fel rhan o'r Dad- waddoliad. Gwir fod gan y genedl gyflawnder o ffeithiau hanesyddol am ormes offeiriaid diras yn gwrthod i weinidogion Ymneilltuol i gymeryd y gwasanaeth claddu ar lan bedd ambell un o ffyddloniaid Ymneilltu- aeth yng Nghymru, ond un peth yw darllen am droion mor baganaidd, peth arall yw byw a bod mewn ardal lie nad oes mynwent ar gael ond Mynwent y Plwyf. Hen syniad a hen arferiad hollol groes i ysbryd Cristionogol yw edrych ar offeiriaid fel bodau uwchraddol i weinidogion yr Ymneillduwyr, ac ymddwyn tuag atynt fel rhai urddasolach a theilyng- ach o barch ac anrhydedd A hynny -yn un peth sydd wrth wraidd helynt Mynwent y Plwyf. Ie, yn un peth, nac anghofier fod cwestiwn y pres (aur ac arian) yn rheswm cyfoethog arall. A ddaw y darllenydd am dro i angladd un o golofnau yr Ymneill- tuwyr mewn ardal yn Sir Aberteifi lie nad oes mynwent o fewn y ter- fynau ond Mynwent y Plwyf. Bu farw un o'r cedyrn, yn Ymneilltuwr ac yn Rhyddfrydwr eydwybodol. Nid oedd yn elyn i'r Eglwys Sefydledig, ond yn credu mewn gwahanu Eglwys Iesu Grist oddi wrth Lywodraeth Ddaearol. Nid oedd yn mynychu addoldy Eglwys Loegr yng Nghymru —ond yn unig fel Cristion mewn angladd. Nid oedd yn credu dim yn offeiriad y plwyf fel pregethwr, ond gorfodwyd ef—yn ystod ei oes-i dalu ugeiniau mewn aur melyn o ddegwm er cynnal yr offeiriad, er yn gyfrannwr gwirfoddol eithriadol o haelionus yn ei addoldy ei hun. Bu yntau yn rhodio'r glyn, a daeth y newydd ei fod wedi huno. Beth am y gwasanaeth yn ei angladd? Cafodd ei weinidog yr anrhydedd o gymeryd y gwasanaeth yn y ty, ond daeth y gwr yn y wisg wen i gyfarfod yr angladd ym mhorth y fynwent, a chlybuwyd ei lais yn cyhoeddi, "Myfi yw'r adgyfodiad a'r bywyd," etc. Cludwyd yr arch i'r adeilad (addoldy yr Eglwys Sefydledig), darllenwyd y gwasanaeth—yn Salm, yn bennod, ac yn weddi-yn y fan honno, eto gan yr offeiriad; yna symudwyd i gyfeiriad glan y bedd, ac yno drach- efn yr offeiriad sydd yn cymeryd yr oil o'r gwasanaeth Ar ol gorffen, estynwyd y tal am weinyddu i'r offeiriad, a phe digwyddai i'r galar- wyr anghofio byddai yr offeiriad car- edig yn y dyfodol agos yn dwyn ar gof iddnt fod "y t&l am gladdu" yn aros heb ddyfod i'w law ef. Dyna y ffasiwn heddyw mewn ambell blwyf yn Sir Aberteifi o gladdu Ymneilltu- wyr mwyaf egwyddorol. Y mae Eglwysyddiaeth (nid Cristionogaeth) a Thoriaeth mor ormesol mewn ambell blwyf yng Ngheredigion Ym- neilltuol, fel na feiddia Ymneilltuwyr drefnu i gymeryd y corff i'r bedd heb fyned i'r Eglwys, ie, fel na feiddiant rhybuddio yr offeiriad fod gweinidog yr ymadawedig I gymeryd y gwasan- aeth claddu ar lan y bedd. Hawdd son am wroniaid 1868, ond beth am ddynion llwfr 1914? Felly, ddarllen- ydd hoff, fe ddealla pob dyn call ystyr "y bytheirio" presennol gan offeiriaid am fod mynwent y plwyf yn debyg u ddyfod yn eiddo i'r plwyfolion, set gwir berchenogion y fynwent. Der- bynied yr Hybarch David Davies, Penarth, ddiolchgarwch puraf pobl y wlad am ysgrifennu mor iach ac mor onest ar y mater yma. Rhagorol, David Davies. Y mae un David Davies yn werth lleng o arweinwyr (?) diasgwrn cefn. Dymunol fyddai i'r cowardiaid dinerth a roisant eu henwau wrth y ddeiseb offeiriadol i gofio rhai pethau:- i. Mai mynwent y plwyf yw'r fynwent ac nid mynwent Eglwys Loegr yng Nghymru. Y mae pob Ymneilltuwr arwyddodd y ddeiseb yn ceisio ysbeilio y plwyfolion o fynwent sydd yn eiddo iddynt, er mwyn gosod gelynion Ymneilltuaeth yn berchnog- ion ar y cyfryw. 2. Y mae ysbryd gormesol offeiriaid Cymru yn y gorffenol yrt sici-wydd .)' hyn fyddai eu hanes yn y dyfo(lol- pe yn llwyddo i ysbeilio y fynwent oddi ar y plwyfolion. Onid oes si brwd bygythion dialedd mewn gwa- hanol ffyrdd yn y gwynt! 3. Mewn ambell i blwyf, lie nad oes mynwent ond yn unig fynwent y plywf, ceisir ysbeilio yr Ymneilldu- wyr o'r unig le a feddant er claddu y marw. 4. Nid yw Dadwaddoliad yn cau y fynwent yn erbyn yr offeiriad a'r Eglwyswyr, nac yn gosod y gwein- idog a'r Ymneilltuwyr yn feistriaid arnynt, ond yn sicrhau cydraddoldeb hollol. 0 bob lie i fod yn gyd-radd— wel, yn y fynwent am dani 5. Anawdd deall meddwl na chalon yr Ymneilltuwyr hynny a geisiant dros- glwyddo beddau anwyliaid anwylaf eu calonnau i fod yn eiddo i elynion penaf Ymneilltuaeth yng Nghymru. Y maent am golli eu hawl yn eu 1 beddau, gan osod yr offeiriad yn berchen ar yr oil. 6. Yr ydym wedi blino ar faldordd celwyddog man Eglwyswyr di-ras a di-dalent fel y canlyn :—"Os bydd i'r fynwent fyned yn eiddo i'r plwyfol- ion drwy y Cyngor Plwyf, y gwelir ei haredig neu ei cheibio, neu, ynte, ei gwerthu fel 'small holding' ) Carem ofyn-A fydd terfyn yn cael ei osod ar farw a chladdu drwy Ddad- gysy'ltiad a Dadwaddoliad? A am- grymir fod Ymneilltuwyr yn greu- I lonach tuag at y marw na'r Eglwys- wyr? A fydd mynwent y plwyf yn cael ei hesgeuluso yn fwy gan Gyngor y Plwyf nag yn bresennol gan >T offeiriadol hiliogaeth? Atebed llythyrau y Parch. David Davies, Fenarth, beth yw sefyllfa mynwent- ydd ar hyn o bryd yn Nhyddewi, etc., etc. Mewn ardaloedd gwledig yng Ngheredigion. lie y ceir mynwent y plwyf a mynwent yn perthyn i addoldy Ymneilltuol, pa un o honynt, fel rheol yw y mwyaf trefnus a'r gianaf? Er fod y gweinidog yn rhoddi ei wasanaeth yn rhad ac am ddim a'r offeiriad yn cael ei dalu Tynner y fynwent allan o grafangau offeiriad, trosglwydder yr hawl i'r plwyf, ac os gwna y Cyngor esgeul- uso ei waith fe fydd yn hawdd newid pob aelod o hono mewn etholiad. Pasier y mesur fel ag y mae heb newid yr un lythyren arno eto, a bydd Cymru fydd yn diolch am gydradd- oldeb crefyddol, a'r oes a ddel yn diolch am lwyddiant egwyddorion Cristionogaeth. I LLENORYN.
I ——————————— I : Oddiar Lechwedd…
I ——————————— I Oddiar Lechwedd Penrhys. Ar y 22 o Ebrill bu farw un o brif ar- weinyddion glowyr Canolbarth y Rhon- dda, sef Mr John Hopla, dyn defnyddiol ymhob cylch ac ahtfos. Prawf-bwyswr yng nglofa Llwynypia ydoedd. Gwyn- ehodd frwydrau celyd o blaid y glowr; aeth drwy lysoedd barn, a dioddefodd garchar wrth ymdrechu o blaid meibion llafur. Bu yn dihoeni am beth amser. Bydd colled fawr ar ei ol yn y cylch glofaol. Ebrill 29 hebryngwyd ei wedd- illion i Gladdfa Trealaw. Daeth nifer o weinidogion, blaenoriaid y Ffeder- ashwn, a thyrfa luosog i'w angladd. Cafodd y Tywysog a'r Dywysoges Alexander roesaw mawr yn Nhony- pandy. Addurnesid yr ystrydoedd a baneri Prydain. Ymwelasant a Glofa Llwynypia, a chanwyd anthemau a hymn hefyd ar yr achlysur. Rhoddwyd merlyn bychan yn anrheg i'r Dywysoges gan brif oruchwyliwr Glofeydd y Com- bine, a dodwyd cerdyn ar ei dalcen, Dygwch fi i Windsor." Wedi darllen ysgrifau ar Enwad- aeth," daeth i fy meddwl am y Parch. Henry Ward Beecher. Yr oedd ef yn foddlon taenellu neu drochi y person a deimlai yn edifeiriol am ei bechod; rhoddai ryddid i bawb oedd am ymuno ag Eglwys Crist i farnu drostynt eu hunain. Llawer o ddadleu fu ar y pwnc o Fedydd gan ddynion galluog, heb fawr budd yn deilliaw o'u llafur. Mae y gredo enwadol wedi gwreiddio mor ddwfn yng nghalonnau dynion nes y mae fel pe wedi mynd yn reddfol yn- ddynt. Mwy na thebyg bydd y "Mil Blynyddoedd" wedi rhedeg dros eu hanner cyn y dileir "Enwadaeth" o'n gwlad. WM. BASSETT. I i
: Llansamlet. I . I
Llansamlet. I Nos Fawrth, Ebrill 21ain, cynhaliwyd cyfarfod Jblynyddol y Cyngor Plwyf, pan etholwyd y Cynghorwr Dan Grif- ffiths, Lonlas, yn gadeirydd am y flwyddyn ddyfodol, a'r Cynghorwr Jas. Morris, Birchgrove, yn is-gadeirydd. Dewisiwyd y rhai canlynol yn arolyg- wyr yn ystod y deuddeg mis nesaf: Yr Henadur J. Jordan, Parcyderi; Cyng- horwyr C. B. Griffiths, Cwm; Aneuryn Rees, Glais, a David Evans, Pwll y Cwm. Penderfynwyd ar gymeradwyaeth Pwyllgor y Parciau, fod clwyd lydan i'w gosod ar y brif fynediad i'r Village Green ym Monymaen, a thriugain llath o reilen i'w gosod yn lie wal gerrig ger y Felin Wynt. Pasiwyd ar gymeradwyaeth Pwyll- gor y Llwybrau fod llythyr i'w ddanfon at Gwmní y Gwaith Brics parthed y twnel perygliis sydd o dan heol Tydraw. ac i geisio ganddynt adferyd y llwybr cyhoeddus. Hefyd galwyd sylw y Cyngor at yr angenrheidrwydd o ail; feddiannu y llwybr o'r Sarnau i ffynnon Jiwbili ym Monymaen, a dewisiwyd y Cynghorwyr C. B. Griffiths, T. J. Body- combe, Benj. Jenkins, gyda'r Clerc (Hen. J. Jordan) i gyfarfod a'r Parh. J. D. Harries, Cynghorwr Dosbarth, a Mr Trevor Williams, Surveyor y Cyngor Dosbarth, i wneud ymchwiliad i'r mater. Cafwyd hysbysrwydd oddiwrth I Gyngor Tref Abertawe y disgwylient -3c. y bunt ar werth ardrethol y plwyf am wasanaeth y Tanddiffoddydd. Gol- ygai hynny yn agos i 2150 y flwyddyn, a barnai y Cyngor Plwyf fod hynny yn ormod, ond deallwyd fod y Cyngor Dos- barth yn bwriadu cael cynhadledd gyda'r Cyngor Tref ar y cwestiwn, a phasiwyd yn unfrydol fod y Cyngor Plwyf yn hawlio cynrychiolaeth yn y gynhadledd hon.
Advertising
GWAED! GWAED! GWAED! MAE IECHYD A BYWYD YN DIBYNU AR WAED PUR CRYF, IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mae "Hughes's Blood Pills" yn hynotf efleithlol at Creu Cwaed Newydd, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar hell Organau y Corff. drwy hyny yn laohau Dolur Pen, Diffyg Traul, Biliousness, Afu Odrws, Tarddlantau at y Cnawd, Cornwydon, Scurvy, Pllss Fits, Nerv- ousness, C w y n t Cwynegon (neu Cymal" wst), Poen Cefn, Lum- bago, Corff- rwymedd, Neuralgia, Anhwylder- au yr Aren- au, Iselder Y a p r y d, B u r n I y Cylla. BENYWODI I At Anhwylderau tueddol i bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae ughes's Blood Pills" ya nodedig 0 effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pilla hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwoh weled y Trade Mark, sof llun Calon fel hyJa- I8r f y ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemist a Storea am 1/11, t/I, t'8. Neu danfonwoh el Gwerth mewn Stamp. neu P.O. at y Perchenog— JACOB HUGHE81 MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L D.S Penarth, Cardiff. ■ Can, Lien a Cweriq Gwaithy diweddai* M31fyp Wynn, sef BACHAN IFANC Y DARIAN. Ceir ynddo ADGOFION AM 8IRHOWI A'R CYLCH, DARNAU BARDDCNOIi A'R lLLYTHYRA NEWYDD. Pris 1/. Drwy'r Post 1/2. I'w gael o Swyddfa'r DABIAN, nea oddiwrth Mrs. Williams, Newsagent, Aberaman. Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MHRIFYSGOL CYMRB). Prif,athraio-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadaa Prifysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (rhai o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Am fanylion pellach, ymofyner a— J. H. DAVIES, M.A., Cofreatrydd. r* A PAGE Book about Herbs and how to use 6'At them. Post free. 8erd for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Establiacfed 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. TO prevent fraud see that yon get Eetab- lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without whioh none are genuine —Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff. T RIMNELLIS PILLS AND POWDERS JL have cured thousands. Why not you ? See that you get "Established 1879 on every label. -Trimntll, The Herbalist, 144 Riohmond Road, Cardiff. Agents wanted. DRAMA CYMRAEC NEWYDD, "GRUFFYDD L LW Y I) Allan o'r Ffug-Chwedl Boblogaldd gan ROGER THOMAS, Ystalyfera. Telerau neillduol am ei pherfformio. Ymofyner a'r Cyhoeddwr—D. DAVIES, Ferndale. Y FORD. Yn cynnwys arlwy flsol amjflwyddwyn i blant o bob oed, sef:— 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. Mae'r gyfrol wedi 'i hadolygu yn y modd mwyaf ffafriol gan y Wasg Gymreig, megia Y Beirniad, Y Brython, Y Tyst, Cymru, Cymru'r Plant, Seven Cymru,, Seren Gomer, Y Drysorfa, &o., ae y mae'r Awdwr wedi derbyn llu o lythyrau CMtBot oddiwrth bregethwyr, I=, piMt.Ac, Yg?ro! i'w chaelM dderbjniad Postal Order Swllt gan yr Awdwr- T. VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr. Swansea. Dywedwch wrth bawb: Y fftttO DA VIESS COUGH MIXTURE yn rhyddau Peswoh." ANWYD, PESWCH, INFLUENZA. -Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddio- ddef oddi wrth Beswch, Bronchitis, Pas, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Anadl. Y mae yr hen Feddyginiaeth "Davies's Cough Mixture" etto ar y blaen, ac yn cael ei gwerthfawrogi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, yn felus, yn cynnhesu y frest, ac yn rhydd- hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. Ill! a 2/9 (postage, 3c.)- HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. THE Aberaman & Mountain Ash Billposting and Advertising 00. Proprietors of the most prominent station* in Aberaman, Cwmaman. Cwmbach, Abercwmboi, Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTING. EVERYONE SEES POSTERS. All communications and parcels should b. addressed to the MANAGER, I 'a Public Hall & Institute, Aberaman. Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman, L A b,- F 9 BLANCHARD'S PILLS ?;aB?or?d re'?he{ ??"°°???'??? they speedily relief and neve ltad to alleviate all sufferiog  Cochia. BitterApple, &a. ?Btann.e?narBw. w?'- .S? of .H PHt. for W?.? Sold in boxes, 1/1 i, by BOOTS' BnQhe8, Md all Chemists, or post free.^ame P——. from -ESLIE MARTYN Ltd.. Chemists, .BSLIB MARTYN ?????? 'LANB. LONDON Free Sample and valuable Booklet, post free Id. stamp AM BOB MATH 0 ARGRAFFWAITH YMOFYNBB YN Swyddfa'r Leader," A Swyddfa'r 16 Darigtnigg 19 CARDIFF ST., ABERDAlt. EVERY WOMAN Should send two stamps ?rour32p?eIHu?ted Book, containing V?ble.lnform?on ??U Irregularities and Obstructions may be ent1l'elJ avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physieian as  o]y Safe, Sure and Chousanda of TeBtimoniaJis.^abHshed 1862. MR PAUL BLANCHARD, ??S: jastitt 8&2F-■ DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of HOUSE FURNITURE. ? CABINET WORKS O -<-? Q -t? C! ? €? 21 ÂfB;'T OtKS 0 Morris Lane, Swansea. The largest and Cheapest Steaiq Cabinet Manufactory iq South Wates. Illustrated Catalogues ftoo on applieation. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid on all Ordera above 911, or Delivered Free in our own Van*.