Y Darian

Arholiad RhagbaratoawL I YSGOLION SABBOTHOL (M.C.) I DOSBARTH ABERDAR. Dosbarth dan 8 oed (ar lafar). Arolydd-Miss Nellie Jones, Hebron. Dosbarth 1. Marks 100 1 Bessie Ray Jones, Bethania, Aberdar, 98 2 Ivor Jenkins, Bethania, Aberdar 97 3 Lewis Cynlais Jenkins, Soar, Cwm- aman 96 Mervyn Davies, Bethania, Aberdar 96 4 Peggy Davies, Bethania, Aberdar 92 5 Evan Davies, Soar, Cwmaman. 81 6 Seth Thomas, Bethania 78 7 Maggie May Walters, Nazareth. 75 8 Eben Ebenezer, Soar 73 Dosbarth II. 9 D. Thomas Davies, Soar, Cwmaman 65 1:) Gwyneth Lewis, Soar, Cwmaman. 60 11 Maggie Davies, Bethania 52 12 David Tom Evans, Soar, Cwmaman 50 Dosbarth III. 13 John Haydn Edwards, Soar, Cwm- aman 35 14 Trevor Owen, Soar, Cwmaman. 20 15 David Rees Owen, Soar, Cwmaman 15 W. O. Lloyd, Ysg. yr Fndeb. Dosbarth dan 21. Arholwr: Parch W. Davies, M.A., Aberdar. Dosbarth I. 1 David T. Crosby, Libanus. 2 Annie Muriel Rowlands, Libanus. 3 Kate Hughes, Nazareth. 4 Maud Evans, Soar, Cwmaman. Dosbarth II. 5 Oswald T. Davies, Soar. 6. Thomas Austin Price, Hebron. 7 Jennie Price, Hebron. 8 Stephen Jones, Hebron. 9 Evan Henry Hamer, Hebron. Dosbarth III. 10 Bessie Lewis, Soar. 11 Nellie Chamberlain, Soar. 12 Morgan D. Rees, Hebron. 13 Marfaret Price, Hebron. 14 Rees George, Hebron. Dosbarth dan 16og oed. Arholwr: Mr D. Timothy Davies, B.A., Aberdar. Dosbarth I. 1 Griffith Quick, Soar. 2 James H. Davies, Ebenezer. 3 Magdalen Price, Hebron. Dosbarth II. 4 Jane Daniel, Soar. 5 May Howells, Ebenezer. 6 William Jones, Hebron. Olwen Dily Rees, Nazareth. Dosbarth III. 7 Bryn Ivor Davies, Soar. 8 Thomas Evan Davies, Hebron. 9 Jane Ellen Williams, Hebron. 10 W. Roderick Quick, Soar. 11 Barbara S. Watkins, Soar. 12 Catherine Davies, Hebron. Dosbarth dan 13ag oed. Arholwr: Mr. W. H. Davies, Cwmaman. Dosbarth 1. 1 D. Rhydwyn Owen, Soar. 2 Elizabeth Ceinwen Haiuer,tHebron, 3 William John Jones Soar. 4 Hilda May Jones, Hebron. Katie Carter, Nazareth. 5 Mary Jane Davies, Nazareth. Dosbarth II. 6 Henry Howells, Ebenezer. 7 Rachel Jane Evans, Soar. 8 David Hughes Thomas, Ebenezer. 9 Lewis Meurig Jones, Soar. 10 Lottie Lewis, Soar. 11 Jane James Jenkins, Soar. 12 Lizzie May Williams, Hebron. 13 Margaret Daniel, Soar. Olwen May Lewis, Soar. 14 Dilys James, Ebenezer. Dosbarth III. 1*6 Elizabeth Davies, Ebenezer. 16 Elsie Mary Evans, Soar. 17 Bessie Jenkins, Soar. Mary Lizzie Lewis. John Edward Lewis, Soar. 18 Trevor Wyn Williams, Hebron. 19 May Walters, Ebenezer. Sarah Jane Evans, Soar. 20 Jenkin L. Ebenezer, Soar. 21 Margaret Griffiths, Ebenezer. 22 Benjamin John Thomas, Ebenezer. Dosbarth dan loeg oed. Arholyddes Miss Morfudd Davies, Aberdar Dosbarth I. 1 William Thomas, Libanus. 2 Eirwen Lloyd Jones, Ebenezer. Dosbarth II. 3 Joseph Hector James, Soar. 4 Emlyn Lloyd, Soar. 5 Lizzie Jane Evans, Soar. 6 Mia Jones, Lbanus. i Dosbarth III. 7 James Richard Ebenezer, Soar. Muriel Jenkins, Libanus. 8 Nancy Quick, Soar. 9 Olwen Jenkins, Soar. Bronwen Lewis, Ebenezer. 10 Lizzie Mary Rees, Nazareth. Hugh Evan Lewis, Soar. 11 William Morgan Goronwv, Libanus. Clifford Owen, Soar. Sophia Myfanwy Jones, Soar. 12 Bronwen Ebenezer, Soar. 13 Catherine Jones, Soar. Richard Lewis, Soar. 14 Beatrice Jones, Nazareth. 13 Catherine Walters, Nazareth. Dosbarth dan 13eg oed. I Y Feirnindaeth.. Daeth 49 o bapurau i law. Ymgeisiodd 28ain yn Gymraeg, ac 21ain yn Saesneg. Haedda'r cyfeillion ieuainc hyn ganmol- iaeth uehel, yn enwedig y goreuon o hon- ynt. Hyfrydwch mawr i ni oedd darllen papurau nifer o'r ymgeiswyr. Danghosant ol llafur dyfal a thrwyadl, ac adlewyrchant glod nid bychan i'r ysgolion y perthynant iddynt. Wedi canmol fel hyn—ac nid heb achos digonol y gwnawn hynny-diflas yw gorfod galw sylw at y diffygion, canys angenrhaid yw hyn hefyd. Drwg gennym i bedwar fethu, ond credwn mai cam a'r plant eu hunain, yn ogystal a'u hathrawon fyddai eu rhoddi ymhlith yr ymgeiswyr llwyddiannus. Mewn llawer o'r rhai lwvddodd i basio mae'r iaith yn ami yn wallus a charpiog, y sillebiaeth yn ddrwg, a'r brawddegau yn aneglur. Hefyd, gwna rhai gamgymeriad- au chwithig iawn, megis. dywedyd mai Joseph, Abraham, Dafydd, a Moses oedd pedwar disgybl cyntaf Iesu Grist. Mewn attebiad i'r cwestiwn pwy lefarodd Weddi'r Arglwydd," dyry un i ni ddytvn- iad helaeth o'r Llyfr Gweddi Cyffredm. Eithr er hyn oil, mae'r mwyafrif wedi gwneyd papurau cywir a destlys. Wrth derfynu, llongvfarchwn yr athraw- on a'r athrawesau ar eu gwaith a'u llwydd- iant, gallant yn hawdd deimlo yn ilawen fod ffrwyth da i'w llafur. W. H. DAVIES. dosua 7, xi.-Rhal dan 16ag oed. Y Feirniadaetli. i Daeth 22 o bapurau i law. Ysgrifennodd 19 yn Gymraeg, a 3 yn Saesneg. Methodd 6 o'r rhai a ysgrifenasant yn Gymraeg, a 2 o'r rhai ysgrifenasnt yn Saesneg. Mae y tri cyntaf yn haeddu canmoliaeth, gan eu bod yn dangos (a) llafur nid bychan, (b) gofal mawr; (c) gallu i feddwl drostynt eu hunain; (d) Cymraeg da. Danghosa rhai papurau yn eglur nad oedd y plant wedi cael eu hymarier mewn ateb cwestiynau ar bapur. Dyma un ateb yn gyfan fel y cefais (ar y Pasc) Dal- ioth yr lesu y Pasc a chal swper." Ysgrifennodd un yr atebion ddwy waith, ac 'roedd nifer yn eredu fod dwy linell yn ddigon o ysgrifen mewn un atebiad. 'Roedd nifer yn wael iawn mewn sillebu. Dyma rai geiriau o'r papurau-(l) Sbyb- wyr (ysbiwyr); (2) brinnen (brenin); (3) atbeoedd (atebodd); (4) Cannanan (Canan); (5) anfonlonrwidd (anfoddlon- rwydd); (6) brening; (7) gwnedog (gwein- idog); a llu ereill. Dengys y brawddegau canlynol anwybod- aeth rbyfedd:- 'Roedd Josua ac Achan yn ddwy ysbrwr (yn ddau ysbiiwr). • 'Roedd Josua yn brening (frenin) Jericho. Manna was hailstones. Rahab lived at the foot of the mountain. Am ba bod he wedi safo Josua. (Am ei bod hi (Rahab) wedi safo Josua.] Gan fod ein plant yn paratoi ar gyfer yr Arholiad Sirol Ysgrifenedig, nid yw yn deg arnynt gael eu hanfon i mewn am hon, heb gael eu hymarfer mewn ateb gofyniadau ysgrifenedig. Mae'r athrawon yn awyddus i'w disgyblion wneyd yn dda, a chyn y gwnaiff plentyn yr hyn a ddylasai mewn Arholiadau Ysgrifenedig, mae'n rhaid iddo ymgynefino a hwynt. Carwn pe bai athrawon yn derbyn yr awgrymiad yma yn garedig-y dylai pob athraw yn y— 1. Dosbarthiadau 15eiblaidd roddi arhol- iad i'w dosbarth unwaith o leiaf bob mis, marcio'r papurau hynny yn gydwybodol, galw sylw y dosbarth at y gwallau, a dangos fel y gallent wella ymhob atehiad. 2. Gellir gofyn i'r plant hefyd am ys- grifennu aralleiriad neu dalfvriad o bob pennod, er mwyn eu cynefino a chyfansoddi, an er mwyn gwybod y mater. Rhoddwch farciau yn gyson, a chedwch hwy yn ofalus, ac yna ar ddiwedd y tvmor, gwobrwywch y goreuon ymhob dosbarth am waith cyson drwy'r gaeaf. Mae hon wedi dangos i Aki fod angen am arholiadau gan y gwahanol athrawon. D. TIMOTHY DAVIES. Dosbarth dan, 21. Daeth 17 o bapurau i law, pymtheg yn Gymraeg a dau yn Saesneg. Ofnaf fod y gofyniadau vchydig yn anawdd i'r mwyafrif o'r ymgeiswyr, ond y mae y goreuon wedi ateb yn rhagorol iawn. Yr wyf wedi fy moddloni yn fawr yn atebion y rhai sydd yn y dosbarth cyntaf; a phrin y gellid ateb lawer yn well nag y gwna y ddau blaenaf. Yr wyf wedi gorfod gadael un allan, a phrin y mae y ddau nesaf ato i fewn drwy y drws. W. DAVIES, M.A.

J. I" Treorchy. Marwolaeth. Blin gan lawer o ddarllenwyr y 'Darian,' yn enwedig y rhai sydd ar wasgar o hen ardalwyr y lie uchod, fydd clywed am farw y brawd Dafydd Jones, Cardiff St., Mawrth lleg, 1914, pan yn ymvl ei 66 mlwydd oed. Brodor ydoedd o ardal Penybont, Tre- lech, ond symudodd ei dad pan nad yd- oedd Dafydd ond ieuanc i Gwmbychan (Cwmafon). Er i'w dad gael ei ddiwedd mewn gwaith glo yno yn fuan, hynny, ac amgylchiadau eraill fu yn achlysur iddo yntau i symud i'r lie. Ychydig amser fu yno, ond glynodd enw'r lie wrth ei enw yntau ar hyd ei oes. Fel Dafydd Jones Cwmbychan yr adnabyddid ef o hynny allan. Symudodd oddijpo i Deorchy, ac yma y bu hyd ei fedd, sef am yn agos i hanner can' mlynedd. Yr oedd yn aelod defnyddiol iawn o gymdeithas. Bu am flynyddoedd yn ysgrifennydd yr Iforiaid, a chyflawnodd yr un swydd i Gymdeithas yr "Hen Gymru" fel y'i gelwid. Check- weigher ydoedd yng Nglofa Cwmparc er's dros 30 o flynyddoedd, a llanwodd v swydd i hon ynghyd a swyddi eraill oedd ynglyn a hi yn ffyddlon hyd y diwedd. Yr oedd yn I barod i aberthu ei amser a'i nerth i gyn- orthwyo ei gydweithwyr i gael eu hiawnder- au ynglyn a'r Compensation, a phethau eraill. Bu ei gallineb a'i brofiad addfed o help mawr iddynt ar lawer tro i ymladd yn llwyddiannus achosion anawdd. Nid oedd un ddirprwyaeth at oruchwyliwr y lofa yn gyfan os na fyddai ef ynddi, a defn- yddiai y cyfleusdra bob amser i ddadleu ar eu rhan, gan gofio mai dyn y gweithiwr ydoedd--dyn gonest ac o nerth argyhoedd- iad. Ni chelai wirionedd pan fyddai angen ei ddweyd. Nid dyn dau-wynebog ydoedd, ond dyn a'i galon yn ei wyneb bob amser. Fn oedd yn Hawn o synwyr cyffredin, ac mor llawn a hyny o wybodaeth gyffredinol. Er "wedi inarw" y mae yn "llefaru eto," a chofir am dano yng Nghwmpare fel 11 eyfaill y gweithiwr." Cafodd angladd ddywysogaidd y dydd Llun canlynol, er fod yr hill yn arw. Yr oedd arwyddion o alar dros y gymdogaeth, a blodeu-dvrcb a an- fonwyd gan gyfeillion, a chan ei gvdweith- wyr, yn cuddio'i arch. Gwasanaethwyd gan ei weinidog, y Parch. D. Rhagfyr Jones. Siaradodd ef yn effeithiol ar lan y bedd, gan gyfeirio at nodweddion pryd- ferth ei gymeriad llawn, yn arhennig fel athraw yn yr Ysgol Sabbothol. Terfynwyd y gwasanaeth ar ol canu, trwy weddi ddwys gan y Parcb. T. L. Davies, Cwmparc. Anawdd ydoedd vmadael a'r bedd, ac fel y dywedwvd eisioes, mwy anawdd na hynny yw svlweddoli na cheir mo'i wen siriol na'i wyneb rhadlon mwy yr ochr hon. Gadawodd i a laru ar ei ol deulu, a pherthynasau lluosog, ond y mae y rhan fwyaf o'r plant wedi gwneyd cartrefi iddvnt en hunain. Y mae Ben a Mrs. Goodfellow —y mab a'r ferch hynaf yn America, y blaenaf yn oruchwyliwr mewn gwaith glo yn Scranton er's blvny* ddoedd, a'i chwaer yn byw yn yi; un lie. Cydymdeimlir yn fawr a hwv, oherwydd yr amhosiblrwydd iddynt fod yn angladd un oedd mor hoff ganddynt. Y mae un mab iddo yn Nhre- orchy, ac yn ddiacon ffyddlon ym Meth- ania un arnll yn weinidog parchus gyda'r Annibynwyr. sof v Parch. J. D. Jones, A.T.S., Brvn teg, Wrexham. Argoela'r plant eraill fod o wasanaeth i'w cenedlaeth. Nai iddo yw y Parch. D. Huws Jones, Fochriw, vr hwn oedd yn yr angladd. Gallesid yn rhwydd ysgrifennu llawer- rhagor am gymeriad mor llawn a Dafydd Jones, ond terfvnwn gyda datgan ein cyd- ymdeimlad a'r weddw, y plant, a'r brodyr, a'r perthynasau oil, yn eu hiraeth. UN O'l FFRINDIAF. I

0 Dir y Gogledd. I GAN GLYNDWR. Mae y Gogledd yma yn mwynhau digon- edd o ddramodau. Nos Fercher ac lau di- weddaf bu Cwmni yr Arwisgiad, Caernar- fon, yn perfformio Beddau'r Proff wydi i gynulliadau lluosog. Y mae dros ugain o Gwmniau—rhai o'r Gogledd, rhai o'r De —yn ymgeisio yn y gystadleuaeth hon yn Eisteddfod Genedlaethol Bangor (Awst, 1914). Fe ddewsir y ddau Gwmni goreu i berfformio yn Chwareudy Bangor yn ys- tod wythnos yr Eisteddfod, a gwobrwyir y goreu o'r ddau. Canmoliaeth ddiderfyn sydd yn y papurau lleol i berfformiad y ddrama uchod yng Nghaernarfon, ond y mae un o'r beirniaid yn llawdrwm iawn ar y ddrama ei hun. Dywed fod yna frawddeg fel hyn yn y ddrama "Os oes gan y Brenin Mawr gytiau moch yn v trigfan- nau nefol," etc., ac nad yw brawddeg o'r fatli yn weddus mewu drama Gymreig o leiaf. Ond yn sicr y mae yn ddrama ag iddi neges. Yr ydym, mae lie i ofni, wnii myned i edryeh ar becbodau fel renfigen, enllil), a chrib-ddeiliaeth fel perhodau parchus, tra yr esgymunir gwr am ladrata cwningen neu yfed "glasiad yn ormod. Pa un waethaf? Nos Sadwrn diweddaf cefais y fraint o fyned i Eisteddfod a gynhelid ym Mettws Garmon, pentrqj' rhamantus rhwng Caer- narfon a Beddgelert. Pwy na chlywodd son am "Nant y Bettws," Castell Cichrm, Llam Trwsgl, a llvn prydferth Rhyd-ddu. Wrth syllu ar yr Wyddfa a'i chyfeillesau uchelfrig daeth y llinellau vn fyw iawn i'm meddwl Dyma gestyll gododd Duw, A'r eira ar eu pen, 1 anibyniaeth Cymru ffydd Ar frig Eryri wen." le, dyma. y lleeyn lie y gwnaeth y Cymry y safiad diweddaf am eu hanibyniaeth cen- edlaethol. Yr wyf yn sicr na allesid cynnal Eist-eddfod mewn lie mwy rhamantus yn holl Gymru. Yn y prynhawn oc* yfarfod i'r plant gafwyd-gyda phlant 0 wlad y Dutchman—erys yn yr ardal-yn canu Cymraeg yn odidog! Yng nghyfarfod yr hwyr caed llawer gornest. Darfu i Gor Bontnewydd guro Cor Waenfawr am ganu "Enaint Cu (Is- alaw). Ar yr her unawd ymddangosodd Miss Griffiths (Llinos Menai), Mri. R. Rad- ford Jones (Caernarfon), W. Walter Wil- liams (Llanllyfni), a Pritchard (Waen- fawr). Mr Walter Williams a orfu. Yn v prif adroddiad, Y Llythyr Olaf," Miss Nell Jones, Nantlle, fudrechaf. Cvnhygid gwobrau o ti a 10s. am draethawd ar Hynafiaethaii Bettws Garmon." Der- byniodd y beirniad bump o draethodau, meddai, dau neu dri o honynt yn rhai hel- aeth iawn, a dywedodd yr ymddangosai y feirniadaeth yn fuan yn y newyddiaduron lleol. Gresyn na fuasai yr ymgeiswyr wedi cael gwybod hyn yn lfaenorol. Buasai wedi arbed siwrnai iddynt i Fettws Garmon. Gofalodd gweinidog y M.C., Parch. Rhys Lewis, yn ardderchog am y dieithriaid, ac y mae clod mawr yn ddyledus iddo am hyny. ———— Mae amryw o argraffwyr o Gaernarfon a'r cylch yn gweithio yn y De ar hyn o bryd, a diau y bydd yn ofidus ganddynt glywed am farwolaeth David ("Dei"), plentyn 5 mlwydd 'oed i Mr a Mrs G. Lewis Owen, Thomas Street. Claddwyd ef ym Mynwent Llanbeblig dydd lau. Mawr gydymdeimlir a'r teulu yn eu galar. Disgwylir miloedd lawer o'r Gwirfoddol- wyr i wersyliu yn Rhyl, Caernarfon, Porth- madog, Conwy; a lleoedd ereill yn ystod yr haf agoshaol. Ond ofn sydd arnom na fydd ond Toriaid yn unig yn perthyn i'r Fyddin yn fuan, oblegid y mae yn amlwg mat y Toriaid a wasanaethant, fel v dengys yr helynt diweddaf yn Ulster. Mae yn hen hrvd i werin v deyrnas ddeffro a mynnu e i hiawnderau a bawl i lywodraethu heb yir.yriad yr "upper ten."

Ar Lannau Tawe. Cynhaliwyd cyrddau pregethu blyn- yddol yn Hebron, Clydach, dydd Sul diweddaf. Er nad oedd y tywydd yn ffafriol iawn yn y boreu, daeth cynull- eidfaoedd fluosog ynghyd, a chawsant wleddoedd ym mhregethau hyawdl ac effeithiol y Parch. W. J. Rees, Porth, yr hwn a wasanaethodd drwy y dydd. Cwrddodd Cyngor Plwyf Rhyndwy- clydach yn Ysgoldy'r Plant, Treban- os, nos lau diweddaf. Galwodd y Cynghorwr Theophilus Morgan, Clydach, sylw at gyflwr presennol y "fire engine," ac hefyd at y llwybr o Bantycrwys i'r Godre, ajr gwelliant sydd yn angenrheidiol ar lwybr y Forge Fach. Tynnodd y Cynghorwr Daniel Jones sylw y cynghorwyr at yr angen am adnewyddu y pontydd dros yr Afon Clydach, y naill ar hyd llwybr Tynywaun, a'r llall ar hyd llwybr Twllygwyddel. Cwrddodd y Pwyllgor Ariannol yr un noson. Clywais fod y chwiorydd ieuainc, Miss Rachel John, Twynbedw, a Miss Nellie Roderick, Canal Cottage, wedi darllen dau bapur da ar y testyn- au, "Ann Griffiths" a Mrs W. R. James mewn cyfarfod o Gymdeithas Pobl Ieuainc Calfaria, Clydach, nos Fercher diweddaf. Llywyddodd y Parch. T. Valentine Evans, gwein- idog. Siaradodd Mrs D. Roderick a'r brodyr Ivor Jones, E. Owen Jones, W. J. Roderick, George Davies, a David Roderick yn gefnogol iawn i'r chwiorydd. Canodd Miss Miriam Stephens a'r btodyr Cornelius J. Jones a George Davies yn swynol, a chymerodd y brawd Willie Rees ran fel eyf eilydd. Mewn cyfarfod o Gymdeithas Ddiwylliadol Carmel, Clydach, nos Fawrth, yr wythnos ddiweddaf, dar- llenodd y brawd David Davies, Man- chester House, bapur rhagorol ar y testun, "Beethoven," a chwareuodd Llew Davies ddau o gyfansoddiadau y cyfansoddwr enwog. Llywyddodd y Parch. J. M. Williams, y gweinidog. "Ffurfiad a nerth cymeriad oedd testun araith y bonwr W. Berry mewn cyfarfod lluosog* o Gangen Clydach o Gymdeithas Wrrywaidd yr Eglwvs Wladol yn Ysgoldy St. loan, Clydach, nos Lun yr wythnos ddi- weddaf. Llywyddodd y bonwr Edgar T. Russell, Chestnut Villas. LLEW.

Nodion o Frynaman. -1 GAN WALCH HYDIIEF. I Da gennyf gofnodi llwyddiant plant yr ardal yn myd yr Eisteddfod a'r cyngherdd- au. Enillodd Mr Richard Owen, Sunny View, Cannon Street, y brif unawd tenor yn Eisteddfod y Talog, Cynwil Elved, o dan feirniadaeth Mr John Phillips, Aberafon. Enillodd Miss Esther A. Davies ar unawd soprano yn Eisteddfod Brynllynfell. Yn yv un Eisteddfod enillodd Mr David Roder- ick (Ap Dulais) ar unawd bass, ynghyd a'r her adroddiad allan o 19 o ymgeiswyr. Ennillodd Mr David Brynfab Thomas, Brown Hill House, ar araith ar y pryd. Nos lau a nos Sadwrn, Mawrth 26, 28, yu Neuadd Gvhoeddus Gwauncaegurwen, cawd perfformiad o Musical Village gan Gor o Eglwys Cwmgors, yn cael eu cyn- orthwyo gan Gerddorfa Linynol o'r lie hwn, sef Morgans' Orchestral Society, o dan ar- weiniad Mr Tom Morgan, Rose Cottage. Dydd Sul, a wrth 22, yn Siloam, bu y Parch. J. Tywi Jones, Glais, Golygydd y "Darian," yn pregethu yn y lie uchod. Cawsom hregethau grymns ac adeiliadol, a chynulliadau lluosog, a hyderwn y cawn ei weled a'i glywed heb fod yn hir iawn etto. Nos Sadwrn, Mawrth 2B, cynhaliwyd budd-gyngerdd Ebenezer er cynorthwyo y hrawd John Leyshon Thomas, frynaman Road i gael triniaeth mewn Sanatorium. Cymerwyd rhan yn y gyngerdd gan dalent- aa lleol, a phob un o honynt yn rhoi eu gwasanaeth yn rhad. Awd trwy y rhaglen ganlynol. Yn absenoldeb y meddyg lleol, Dr. James W. Lewis, Y.H., Danvcoed, Hanwyd y gadair gan yr arweinvdd, y Parch. H. 0. Jones, gweinidog yr eglwys. Cyfeiliwyd gan Mri. Gwilyin M. Jones a Edward Morgan, A.L.C.M. Unawd gan Master John Bowen Davies, Brynaman Road. Deuawd gan Mri. Gwilym M. Jones a Edward Morgan, A.L.C.M. Unawd gan Miss Maud Watkins, Abercraf. Adrodd- iad, Y baban ar fin y dibyn," gan Miss Doris Davies, Barry Road. Unawd ar y chwibanogl gan Mr Herbert Morgan, Park Street. Unawd, "Cypher," gan Mr Alun Williams, Glyn Road. Unawd, 0! 'rwy'n cofio," gan Mr Garfield Roberts, Llandilo Road. Unawd, "Friend," gan Miss Mary Davies, Llandilo Road. Unawd alto gan Miss Harriet Evans, Neuadd Road, Gwaun- caegurwen. Deuawd ar y crwth a'r chwi- banogl gan Mri. Willie Edwards, A.I.U.M., a Herbert Morgan. Unawd, "IJlam y Car- iadau," gan Miss Maud Watkins, Aber- craf. Canu penhillion gan Mr Richard Morgan, Cannon Street. Adroddiadau gan Miss Miriam Evans, Garnant, "Be as thoroughly as you can (encore), Yr Wyddfa (encore), "The railroad." Un- awd, Baner ein gwlad," gan Mr Garfield Roberts. Unawd ar y crwth gan Mr Willie Edwards, A.I.U.M., Brynaman Road. Un- awd bass, Cwymp Llewelyn," gan Mr. Wm. Leonard, Cwmgors. Unawd, O! na byddai'n haf o hyd," gan Miss Mary Davies. Diweddwyd y cvfarfod hwn gan Mr Alun Williams, Glyn Road, trwy iddo ganu Hen wlad fy nhadau." Cawd cyngherdd rhagorol, lac hvderwn fod elw sylweddol wedi ei wneud er cynorthwyo y brawd a' i deulu. Diolchwyd i bawb gymer- asant ran ac i'r eglwys am fenthyg y capel, gan Mr Tom B. Evans, Park Lane, ac eil- iwvd gan Mr Rees Alexander, Neuadd Road. Daeth i law hanes am- farwolaeth hen chwaer adnabyddus yn y lie, sef Mrs. Davids, Co-operative Stqres, Station Road. Ceir gair am dani eto.

Nodion o'r Mardy. I Dwy gyngerdd ardderchog gafwyd gan Gor Seion, Eglwys y Bedyddwvr Cymraeg, ) dan arweiniad galluog Mr William Duggan, arweinydd y gan yn y lie. Yr unawdwyr ( eleni oeddynt:—Madame Clayton Jones, J Mardy, soprano; Madame E. A. Evans, j Mardy, contralto; Mr Tudor Davies, < tenor (Eisteddfod Genedlaethol 1913); Mr David Rees, Mardy, bass (Eisteddfod Gen- edlaethol 1912); alto, Master Trevor Dug- gan, mab yr arweinydd, a chanodd nos SWYDO pawb yn y lie. Y gantawd gysegr- edig "Abraham" oeddynt yn berfformio. Cyfeiliwyd gan Miss M. J. Owen (Bronze Medallist), L.C.M., hithau hefyd o'r Mar- dy, ag yn ferch i Mr. R. Owen, mechanic, ac yn wyres i'r hen Griffith Thomas y Boss, fel ei gelwir yma, a theulu yr hwn sydd yn gefn i'r achos yn Seion. Cynorthwyid hwy gan gerddorfa. Cadeiriwyd nos lau gan y Cynghorwr Horatio Phillips, Ferndale, a ¡' nos Sadwrn gan Mr. Rhys Davies, Maesy- ffrwd. Da gennym weld y Parch. Joseph Evans, y gweinidog, yn dal yn ieuanc ei yspryd ag yn llawn gwaith dros ei Feistr. ¡ Bu y Parch. E. C. Davies, M.C., Aber- tawe, yma yn pregethu ar ran y Feibl Gym- deithas yn Ebenezer, M.C. Rhoddodd hefyd adroddiad o'r gwaith wneir gan y Gymdeithas er Iledaenu yr achos goreu dros y byd. Gresyn oedd trefnu ar noswaith y gyngerdd yn Neuadd y Gweithwyr; bu hyny yn anfantais i'r pregethwr. Nos Sadwrn, Mawrth yr 28ain, cawsom II wledd yng nghyngerd gystadleuol St. J Luc, sef Eglwys Gymraeg y Mardy. Y j beirniad cerddorol ydoedd Mr John Price, Rhymni; yr adroddiadau, y Parch. Isaac Williams, M.A., Cwmaman. Cyfeilydd, i Mr. Gwilym Jones, Treorchy. Cynhal- iwyd y gyngefdd yng nghapel yr Annibyn- wyr, Siloa. Y cadeirvdd oedd y Cynghor- wr H. E. Maltby, M.E., a'r Parch. Isaac i Williams yn arwain. Arweinydd medrus yw efe, a chadwodd y dorf mewn hwyl am dair awr a haner o amser. Enillwyd y gwobrau fel y canlyn :-Soprano solo, Dy j gofio wnaf (Dr. Williams), Miss Alice I Morton, Abercwmboi. Tenor solo, "Arafa Don" (R. S. Hughes), Mr Tudor Davies, Porth. Contralto solo, 0, Divine Re- deemer" (Gounod), Madame Lizzie Davies, Tonypandy. Baritone solo, The trumpet shaH sound" (Handel). Mr Glvridwr ) Thomas, Ynyshir. Adroddiad i rai <!<) 16 j oed, goreu, Master Glyndwr Hughes, Mar- } dy; ail, Tom Goronwy, Tieorchv. A(li-odd- iad (agored), rhannwyd y wobr rhwng Sam Jones, Mardy, a Madame Smith Ford, Pen- arth. Rhoddid gwobr o £3 3s. a Cnwpan Arian am her-unawd; daeth tri i'r Ilwyfan. I Dyfarnwyd y wobr i Mr Tom Bonnell, Pen- tre. Gyda'r diolchiadau arferol terfyn- wyd un o'r cyngherddau goreu a fu yn y i Mardy erioed. Wrth weled dau offeiriad o Eglwys Loegr yn llanw pwlpud Anibynol Siloa, ymholem a ydoedd hyn yn arwydd o'r f amserau, ac y bydd enwadaeth yn nhir angof yn fuan. Llongyfarchwn y Cynghorwr H. E. Malt- by, M.E., ar ei ail etholiad ar y Cyngor, a hynny yn ddiwrthwynebiad. Y mae wedi gwasanaethu eisioes am chwe mlynedd, ac y mae yn ddiddadl yn anwylddyn y bob!. Bydd yn dda gan liaws cyfeillion Mr Dd. Evans, overman, ddeall ei fod yn gwella, a j gobaith y gwelir ef eto ymysg ei gyfeillion, ac yn yr eglwys y perthynai iddi. MEIRIONA.

Nodion o Glyn Nedd. I GAN TOM CYNON. I Dydd Mawrth, Mawrth 24ain, claddwyd I gweddillion y diweddar Mrs. Elizabeth oseph, Pontwalby, ym Melincwrt, ger Resolfen. Gwasanaethwyd gan y Parchn. D. Hughes, Bethania (M.C.), E. J. Evans, Capel y Glyn, ae R. Williams, Resolfen. Methai ei hoff weinidog, y Parch. T. Car- men Harries, a bod yno o herwydd ei gys- tudd. Dynes ragorol oedd Mrs. Joseph, ac yn hoff iawn o'i Beibl a moddion gras, yn arbennig y canu. Glynai hefyd wrth y ddyledswydd deuluaidd. Cystuddiwyd hi flynyddoedd meithion, ac ymegniodd i fod yn barod i'w thaith olaf. Perchid hi gan bawb a'i hadwaenai. Gweinodd ei phlant arni yn ffyddlon, a theilygant gamoliaeth am hynny, yn arbennig Thomas John. Meddyliai hithau yn acbel o'i theulu. Ymadawodd mewa tangnefedd yn 68 oed Mawrth y 19eg. Nos Fawrth, y 24ain o'r mis diweddaf, cynhaliwydcyngerdd mawreddog yn Eben- ezer, Pontneddfechan, er budd i David Will jam, yr hwn sydd yn wael ei iechyd er's tro. Llywyddwyd yn absenoldeb P. N. F. Sheppard, Ysw., gan y Parch. D. Glan- nedd Williams. Cymerodd v rhai canlynol ran :—Sopranos, Madam Richards, On- llwyn, a Miss Ada Lewis (Llinos Nedd); contralto, Madam Blodwen Morris, Glyn Nedd tenor, Mr. Morgan Morgans, Castell Nedd; baritone, Mr Fred Davies, Mynach- log Nedd; bass, Mr. Howell Rees, Pont- nedd-fechan. Canwyd y piano gan Miss Martha Williams( Megan Nedd). Adrodd- wyd yn ddoniol gan Mr Edward John Phil- lips. Cafwyd cyngerdd wrth fodd pawb a'r cydymdeimlad yn gryf a'r hwn yr elai yr elw iddo yn ei waejedd. Nos Fercher, Mawrth 25ain, daeth 11 ond y Neuadd Gyhoeddus ynghyd i wrando plant bach yr ysgol ddyddiol yn canu, ac yr oeddent mor swynol eu lleisiau a'r adar bach ar foreu o wanwyn. Cafwyd araith agoriadol wresog gan y Cymro pybyr, Mr William Davies, o Blasyfelin. Aethpwyd drwy y rhaglen fel y canlyn:—Adroddiad gan Ivor Morgan; cydgan, "0 let the kind minstrel," a'r "Gwenith Gwyn," gan y dosbarth cyntaf prologue gan Harold Wal- ters ac Elsie Shortman; action song, Golden Boat," gan fechgyn y dosbarth laf; adroddiad, "Y Glowr Dewraf," gan Willie Morris, yr hwn a wisgasid fel glowr a'i lusern yn ei law a'i offer ar ei ysgwydd; "The Land of Nod" gan y dosbarth laf; adroddiad, "Teddy Bear," gan Maggie I Lizzie Davies; deuawd gan Archie Thomas a Ralph Morgan; Y Chinaman," gan ferched a Tom Eurfyl Rees, Ros. Brawley, Jenkin J. Jenkins cydgan, My Black Dolly," gan y dosbarth laf; "Hen fenyw I fach Cydweli," gan May Jones, Lilian I Perkins ac Emrys Thomas; action song gan fechgyn: adroddiad, Y Forwyn Fach," gan Phillis Walters, Gwyn Rees, I Lilian Perkins, a May Jones; dawns, "Sir Roger de Coverley," gan y bechgyn a'r I merched; Little Bo Peep," gan y dos- I barth blaenaf a Miss Maggie Crook, a "Hen wlad fy nhadau" i derfynu. Can- wyd y piano gan Mrs. M. Jones (Eluned Nedd). Y mae teyrnged yn ddyledus i Miss M. Thomas, yr ysgolfeistres, am y llafur gwerthfawr hwn gyda'r plant, ac i'r a.thrawesau a'i cynorthwyent. Cafwyd cyngerdd ragorol, yn arbennig pan ystyrier mai plant o 5 i 10 oed gymerent ran ynddi. Prynhawn dydd Gwener, Mawrth 20fed, bu farw Arthur bach, mab Mr John a Mrs. Edith Jones, Maeshir yn 13eg oed. Yr oedd Arthur yn fachgen prydferth a'i wyneb bob amser yn siriol. Hoffid ef yn I fawr gan ei gydieuenctyd. Y dydd Mawrth dilynol daeth tyrfa fawr i'w gyn- hebrwng a claddwyd ei weddillion ym Myn- went Bethel. Arweiniwyd yr orymdaith I gan Mr Tom Williams, ei ysgolfeistr, yna plant ei ddosbarth yn yr ysgol. Gwasan- aethodd y Parch. D. Tegfan Davies, yr Addoldy, yn absenoldeb y Parch. T. C. Harries. Canodd y plant, 0 na bawn yn fwy tebyg, etc." yn hynod o dyner. Gor- chuddiesid ei arch a blodeu-dyrch gwynion 1 i gyd. Cyn gweled stormydd chweron byd, Na gofid o un rhyw, ( Aeth Arthur bach i'r nefol wlad I I fynwes fad ei Dduw.

CYMERWCH HYN YN DDIFRIFOL Ystyriwch drosoch eich hunain pa un a ddylai Parotcud, gan ba un y mae Enw da yn ei wlad ei hUD ac yn mhlith ei bobl ei hun yo mhob man, bwyso gyda chwi fet prawf o'i Werth Gwirioneddo) a'i Adnoddau lachaol ar ol ugain mlynedd o Boblogrwydd cynydd- ol, neu feddyginiaeth ddieithr wedi ei pharotoi gan dramorwyr anadnabyddus, gan beidio rhoddi enw i'r cyfansoddiad, a dim ond dirgelwch i'ch harwain? Y PWNC 0 IECHYD Y mae hyn yn fater sydd yn sicr o fod a fynoch chwi ag ef ryw am- ser neu gilydd, yn neillduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffre- din, fel y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth sydd i'w gymeryd er cadw ymosorfiad o'r anhwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef o dan ei ddylanwad helbulus, ac yn neillduol ar ol ymosodiad, oblegro y pryd hwnw y mae y cyfansodd- iad wedi rhedeg i lawr gymaint fel ag i'w wneyd yn agored i:r mwyaf peryglus o anhwylderau- Mae QUININE BITTERS GWILYM EVANS yn cael ei chydnabod gan bawb, sydd wedi rhoddi prawf teg iddi fel y feddyginiaeth hysbysol oreu er delio a'r Anwydwst yn ei wa- hanol ffurfiau, gan ei bod yo Barotoad sydd wedi ei barotoi yn fedrus a Quinine yn nghyd a phethau cyfoetfcogol a Gwaed- burol ereill, addas i'r Afu, Treul- iad, a'r holl anhwylderau sydd yn galw am Adgyfnertbydd cryf- haol ac adnoddau giaugynyddol. Y mae yn anmhrisiadwv pan yo dioddef gan Anwyd, Pneumonia, neu unrhyw afiechyd difrifol neu lesgedd wedi ei achosi gan ddiffyg cwsg neu bryder o unrhyw fath, pan y mae teimlad cyffredin o wendid a lludded ar- y corff. pEIDWCH OEDI. YSTYRIWCH YN A WIf Gyrwch am gopi o bamphled y tystiolaethau, a darllenwch y cyfryw yn ofalus ac ystyriwch yn dda, yna prynwch botelaid gyda'r. Fferyllydd neu yn yr Ystordy agos- af, ond pan yn prynu mynweh weled fod enw "Gwilym Evans" ar y label, stamp, a'r botel, oblegid heb hyny nid oes dim yn wirion- eddol. GWERTHIR YN MHOBMAN GWERTHIR YN MHOBMAN Mewn Potelau, 2S. gc. a 45. 6ch. yr uft Unig Berc henogion QUININE BITTERS MANUFAMRING COMPANY, LIMITED, LLAMELLY. South WalM.