Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
I Y GOLOFN AMAETHYDDOL
Y GOLOFN AMAETHYDDOL CAN BRYXFAB. i Y Gweithwyr Amaethyddol. Nid yw o mi diben i'ch gohebydd Aeronfa Griffiths a miniiau ddadleu yng nghylch y driniaeth a ga y gweithwyr amaethyddoi yng Xghymru. Pan ddar- llenais ei ysgrif gyntaf meddyliais mai ysgrifennu ar antur yr oedd, ac mai pardduo y ffermwyr oedd ei amcan. Ond mae ei ail lythyr yn profi fod gan- j ddo rywbeth heblaw hynny mewn golwg. Nid yw yn rhyfedd yn y byd i mi dybio felly. ohevwydd mae pob dos parth o ddynion yn barod iawn i roi lach i'r ffermwyr. Nid oes neb yn cael ei feio fel y ffermwr mewn pob cvm- dogaeth. Rhaid iddo ddioddef gweled ei berthi yn cael eu cludo yn ddefnydd tan, a rhoi ei feusydd yn rhydd i bawb i gasglu mwyar a mushrooms. Os na wiia hynny heb rwgnach, difenwir ef yn ddibendraw ac os y gwysia rhywun o flaen yr Ynadon am hynny, cyfrifir ef yn ormeswr direswm. Nid yw yr awdurdodau nemawr gwell na'r dyn yn y stryd" chwaith. Os gwysia y ffermwr ddyn am ladrada ei bytatws a'i faip, ni wna yr Ynadon ond hanner chwerthin am ei ben, a gwneud i'r lleidr dalu am danynt, fel pe buasai yn gwneud hynny wrth ddrws y siop. Digon prin y cydnabyddir fod hawl gan y ffermwr ar y tir y tal yn ddrud am dano. Nid dweyd hyn ar antur yr wyf. Digwyddodd peth mor hyll a hyn yn fy ymyl fwy nag unwaith. Pan ddigwyddo i ryw blentyn, neu wraig dlawd fyn'd a chnepyn o lo heb dalu am dano, rhaid i'r troeeddwyr chwilio am arian i dalu y ddirwy a roddir arnynt, er y dichon na fydd ganddynt geiniog i gael crystyn o fara. Nis gwn i beth yw yr achos fod dynion mor barod i redeg i lawr ar y ffermwyr, a rhoi llai o chwareuteg iddynt nag i nemawr ddosparth arall. Awgryma eieh gohebydd fy mod yn teimlo dros anrhydedd y ffermwyr yn fwy na'u gweithwyr-am fy mod yn ffermwr fy hun, wrth gwrs. Nid wyf yn meddwl y bydd i neb o fy nghyfeillion gredu hynny. Feallai y bydd yn newydd i'ch gohebydd pan y nodaf mai nid ym inhlith y ffermwyr y mae y nifer luosoc- af o fy nghyfeillion. Ag eithrio diwrnod ffair neu farchnad, ewmni o weithwyr o bob galwedigaeth fydd gyda, mi yn treulio ychydig oriau yn ddifyr. Y tuallan i'm cymdogion, ychydig o fy amser sydd yn cael ei dreulio i drafod helyntion amaethyddol. Credaf y bydd sylw fel yna yn ddigon i brofi fy mod am roi cymaint o chwareu- teg i'r gweithiwr amaethyddol ag i'w feistr. Fel y nodais dro yn ol, nid oeddwn yn crjidsvn fod nemawr o ffermwyr Cymru yn ymddwyn tuag at eu gweis- ion fel y nodai eich gohebydd. Ond y mae yn sicrhau f<bd yr hyn a ysgrifen- nodd yn wirionedd; a rhaid i mi gy- meryd ei air, gan obeithio mai ychydig yw nifer y ffermwyr sydd yn trafod eu gweithwyr fel anifeiliad. Rhaid i mi nodi eto, nad wyf erioed wedi gweled pethau yn ymylu ar y desgrifiadau a roddir gan eich gohebydd. Ond fel y nodais, nid wyf yn gwybod sut y mae pethau mewn cylchoedd y tu allan i'm gwybodaeth i. Rhaid i mi ychwan- egu, fod cyfaill i mi, sydd yn awr yn byw rhwng bryniau Maldwyn, yn tyst- iolaethu fod sefyllfa y gweithwyr amaethyddol yno yn llaAvn cynddrwg a desgrifiad eich gohebydd. Felly, rhaid i mi gydnabod nas gallaf fesur cydwy- bodau ffermwyr Cymru i gyd wrth y llinyn sydd mewn arferiad ym Morgan- wg yma. Dyna eich gohebydd a min- nau yn deall ein gilydd. Ond Paham mae y gweithwyr amaethyddol sydd yn cae l eu camdrin yn goddef hynny y?? a-e y farchnad lafur yn agored iddynt hwy, fel pob gweithiwr arall. ?id oes neb o honynt yn cyflogi am eu hoes. Hanner blwyddyn, fel rheol, yw y Cv- tlindeb yn y ffair gyflogl," a gellir gadael y meistr annynol, trwy roddi mis o rybudd. Al,, y sawl a gyfloga am bris isel, ac a oddefa ei gamdrin, yn llai na dyn, ae yn llai fyth, os yr achwyna ar y setylna y mae Yllddi yn wirfoddol. Mae yn anhawdd i mi gredu fod un mab na merch mor wirion ag arcs mewn He gwael, pan mae digon o leoedd yn galw am eu gwasanaeth, lIe y cant well cyflog a gwell parch. Dichon fod eithriadau nas gall rhai gweithwyr amaethyddol fyned 0>u caethiwed. Nis gall gweithwyr sydd yn mynd ym mlaen mewn dyddiau sefyll am eu hiawnderau, fel dynion ieuainc. Ac mae y cyfryv.- yn hwyrfrydig iawn i ymadael a mangre eu genedigaeth, er gorfod byw o dan galedi ac anffodion. Paham, eto, na byddai rhai o'r gweithwyr amaeth- .yddol yn gwyntyllu eu sefyllfa yn y wa.sg ? Rhai digon anllenyddol yw y gweision amaethyddol fel rheol. Ond mae yn gyniiwyn o beth na bvddai rhywun mewn pob sir yn ddigon o lenor ac yn ddigon gwrol i ddadlennu pethau yn eu lliw a'u Hun gwirionecldol. Nid oes dim fel goleu dydd y wasg i wella a symud hen arferion gorthrymus. Byddai gair o lygad y ffynon ar gynwr y gweithwyr amaethyddol yn Uawer mwy 0 awdurdod na dim a ysgrifennil'  vn ail law.  Mi a dybiaf fad y "Darian" yn cael RI darllen gan lawel' 0 Welthwyr ?aethvddol O ??' ??thwyr ynt gwvn i'w roddi yn erbyn en rneistr, eu 'ne i str. carwn gba'teei l f1rau °o^ ddiwrthvnt ;1 *ofaIafc godi y peth i'r gwynt v» ddigon mlwg i Gymru i gyd. O'r tu arall, mae y maes yn agored i'r meistri hefyd. Ni welwyd cweryl erioed heb ychydig o fai o bob ochr. Neu os bydd y gweision a mwy o ffydd yn Aeronfa Griffiths, rhodder eu hachos yn ei law. a rhodded I y meistri eu hachos yn fy llaw innau. Gan mai ni sydd wedi cychwyn ar y mater, feallai mai dyna fyddai y trefn- J iant goreu. Ca y ddwy ochr bob I chwareuteg felly. I Sir Aberteifi. j Nodai eich gohefcydd fod y pla gWYIl yn gwneud mwy o hafog yno nag mewn un sir arall o Gymru. Eithaf gwir, ond digon prin y geliir priodoli hynny i sefyllfa y gweithwyr amaethyddol. Nid oes a fynno "cawl cig moch," na chawl cig eidion hallt a hynny. Gellir gosod y ffaith resynus i lawr wrth ddrys- au a ffenestri y tai sydd ar hyd a lied y wlad. Yr oedd yr hen bobl yn credu fod digon o awyr iach yn dod trwy dwll y do i bob ty, a digon o oleuni yn dod i fewn trwy ffenestr o faintioli cledr Haw gwr. Pe chwythid hen anedd-dai Ceredigion i ddifancoll, ni fyddai mwy o son am y pla gwyn yno, a chaffai y gweithwyr amaethyddol fyw oes hir ar y cawl a'r llymru, os na chelent ddim gwell. Sir Frycheiniog. I Dywedai eich gohebydd nad yw sefyllfa gweithwyr amaethyddol gwlad y Bannau ond digon gwael. Mae yn anhawdd iawn gennyf gredu hynny. I ffair Aberhonddu y mae ffermwyr Mor- ganwg yn myn'd i edrych am weision. Yr wyf wedi bod yno lawer gwaith fy hun. Chwarter canrif yn ol gallwn gael bechgyn da yno, a digon o honynt am JE20 y flwyddyn. Y blynyddau diwedd- af, rhaid chwilota Ilawer i gael un am £ 35. Nicl oes un gweithiwr mor brin heddyw a gweithwr amaethyddol. Dyna sydd yn fy ngwneud mor hwyr- frydig i gredu eu bod yn cael eu cam- drin. Sir Frycheiniog yw un o siroedd goreu Cymru am weision allant droi eu dwylaw at bob math o wath. Yn rhai o'r siroedd eraill, ar ryw un gangen o waith fferm y ceir y mwyafrif yn rhagori, ond mae Bechgyn Brycheiniog yn meddu mwy nag un bwa gyferbyn a brwydr bywyd. Ond fe geir y gwael a'r gwych o'r sir honno, fel o bob sir arall. Bu un o'r rhai da gyda mi nes i ferch ei ddwyn oddiarnaf. A dyna helynt llawer o honynt sydd yn dyfod i'r ardal hon. Yr oedd dau o honynt yn fy ymyl y flwyddyn ddiweddaf-un yn wlyb ac un yn sych. Codai un ei arian bob nos Sadwrn, a'r llall bob hanner blwyddyn. Mae yr olaf yn aros, a'r llall wedi myn'd ar ol ei arian. Nid oes berygl i'r gwas sych fod heb ei barchu, lie bynnag y bo. Y gwas gwlyb fydd y nesaf i'r drws, a hwnllw fydd yir y "gwely gwellt" hefyd, a dyna ei Ie priodol. Ond rhaid gadael y pwnc hwn am unwaith etto. Dichon y daw eraill i'r maes. '\id llawer o aredig na llyfnu sydd wedi bod arno erioed.
Hengoed. I
Hengoed. I MARWOLAETH BONEDDIGES. Wedi misoedd o gystudd blin daeth oes ddefnyddiol Mrs Mary Tegwen Thomas, Hengoed, i ben pan yn 42 mlwydd oed. Digwyddodd hyn Chwefror 3ydd yn ei phreswylfod. Merch ydoedd i'r diweddar Mr Wil- liam Rees (Deincodyn), yr hwn oedd gyfaill mynwesol i'r diweddar Barch. William Thomas (Islwyn). Yr oedd Mr Rees yn fardd a lienor gwych, a chyhoeddodd gyfrol fechan o ffrwyth toreithiog, ei feddwl. Treuliodd ei ferch ymadawedig enwyd uchod y rhan fwyaf o'i blynyddoedd yn Heol- fach, Rhondda. Cysylltodd ei hun ag eglwys Bethel, M.C., a ffyddlon fu gyda'r achos da yn mhob rhan o hono. Ymunodd mewn priodas a Mr Thomas Thomas, ef yn arweinydd cerddorol medrus. Gwnaeth wasan- aeth dros ddadblygiad cerddoriaeth yn ystod ei dymor arosol yn Heolfach. Yr oedd ei wraig, fel yntau a'i thad, yn hoff o ganu, barddoniaeth a'r Beibl. Dydd Sadwrn diweddaf cym- erodd yr angladd le yn mynwent capel Hengoed. Unwyd i ganu emynau ar yr achlysur pruddaidd gan gor Eg- lwys Mynach, y cor undebol, a pharti cerddgar o feibion. Gwasanaethwyd gan y Parchn. J. Vardre James, New- bridge; Richard Evans, Hengoed, a Young Jones. Anfonwyd pleth flodau (wreaths) gan D. F. Pritchard, Ysw., Goitse Hall; S. G. Bevan, Ysw., Crumiin, a D. H. Cecil, Ysw., Ystrad Mynach. Methodd Mr D. J. Rees, Porthcawl, fod yn bresenol yn her- wydd gwaeledd iechyd-ef yn evvythr, brawd tad yr ymadawedig Mrs Thomas. Mae Mr Rees yn fardd a lienor adnabyddus. Preswylia ef a'i chwaer yn eu cartref dedwydd, Hafan Glyd. Mrs Thomas oedd yr olaf o blant y brawd awengar Deincodyn. Yn anffodus boddodd Gwilym ieuanc gyda nifer ereill drwv ddymchweliad y bad yr oeddent ynddo yn Aberafon yn 1873. Y r oedd Miss Myfanwy Rees yn athrawes yn yr ysgol ddydd- iol, pan fu farw yn mlodau ei dyddiau. Ymddengys fod ei gallu i ddeall pob- peth yn eithriadol o gywir a chlir. Mae eu mam weithgar a pharchus wedi eu goroesi, a phreswylia hi yn un o annedd-dai Capel Bethel, T.C., Heolfach. EOS HAFOD. Ystrad, Rhondda. EOS HAFOD.
Nodion o AbertaweI
Nodion o Abertawe Traddododd ein cyd-wladwr gallu- og ac athrylithgar, y Bonwr T. Mathews, M.A., Llandibie, ddarlith o ddiddordeb neillduol nos Sadwrn, Ionawr 31am, yn Neuadd Llyfrgell Rydd, Abertawe. Ei destyn ydoedd John Gibson, y Cerfiwr Cymraeg en- wog. Llywyddwyd gan y Cymrodor pybyr, y Bonwr D. Morlais Samuel, is-lywydd. Cyfeiriodd y darlithydd at nifer o blant Cymru oedd wedi cyr- haedd enwogrwydd yn myd celf, ac yn eu plith Inigo Jones, y Pen-saer byd-enwog; Richard Wilson, yr ar- lunvdd, ac Owen Jones, awdwr The Grammar of Ornament," ac nid y lleiaf yn eu plith oedd John Gibson, gwrthrych y ddarlith, un y gellid ol- rhain ei deulu yn ol 200 mlynedd yn Llanelidan, Mon. Yr oedd, meddai y darlithydd, pan yn blentyn yn hoff o'i bwyntil, a chefnogwyd ef yn hyn gan ei fam. Olrheiniodd y darlithydd gvn- ydd a datblygiad ei arwr fel cerfiwr a'i esgyniad i boblogrwydd yn myd celf. Ychwanegwyd yn fawr at ddi- ddordeb y ddarlith gan y lluniau o i weithiau a daflwyd ar y lien, a ded- wydd oedd gwybod ei fod wedi par- hau hyd y diwedd yn Gymro twym- galon. Cyfeiriodd y darlithydd at yr arddangosfa o ddarluniau mewn olew gan arlunwyr Cymreig sydd yn yr Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, a datganodd ei obaith y byddai i Abertawe sicrhau iddynt gael ei symud am dymor yma, am fod breint- len yr Amgueddfa yn arfaethu hynny. Cymhellir y ddarlith hon i sylw Cymdeithasau Cymraeg y cylch, gan ei bod yn torri tir hollol newydd, a bod ein cymrawd talentog yn awdur- dod a'r hanes celf a chelfwyr Cym- raeg. Cadarnheir hyn gan yr ys- grifau galluog ymddengys o'i eiddo yn y "Cymru." Cynaliwyd cyfarfod nos Fawrth, Chwefror 3ydd, yn Siloh Newydd, Glandwr, i'r diben o dderbyn yn ffurfi- ol oddiwrth weddw y diweddar hyglod Robert Thomas gasgliad helaeth o lyfrau, cynwys ei lyfrgell, er ffurfio Llyfrgell at wasanaeth yr Eglwys y bu yn gweinidogaethu iddi mor hir a llwyddianus. Penderfynwyd ei galw yn "Llyfrgell Goffa Robert Thomas," ac y mae dan ofal y Fonesig B. Lewis. Rhagflaenwyd y cyfarfod a the, a daeth nifer luosog yn nghyd. Llywyddwyd y cyfarfod gan y gweini- dog, y Parch. Sam Williams. Meth- odd Mrs Thomas fod yn bresennol o herwydd gwaeledd iechyd, a thros- glwyddwyd y llyfrau gan ei merch, Mrs Edwards, a dywedodd y gobeith- iai y byddai y llyfrau y bu ei thad yn byw mor hir yn eu mysg, ac yn yied mor helaeth J'u cynnwys, yn gyfrwng ysbrydiaeth i'w darllenwyr. Der- byniwyd y llyfrau dros vr Eglwys gan yr Henadur W. Williams, Y.H., Wern. Yna rhoddodd y Lyfryddes ddisgryfiad o gynnwys y casgliad. Y n ychwanegol at y rhai hyn yr oedd trefniant wedi ei wneud a Llyfrgell Gyhoeddus, Abertawe, i fenthyca o bryd i bryd 50 o gyfrolau ar y tro. Carwn dynnu sylw Eglwysi Cym- raeg y Dcheudir at y trefniant hwn, a'u symbylu i gymeryd cam cyffelyb yn nglyn a'u llyfrgelloedd a chym- deithasau diwylliadol, lie mae Llyfr- gell Gyhoeddus o fewn cyrhaedd iddynt, er meithrin diddordeb yn y bobl ieuainc mewn llenyddiaeth Gym- racg. Yn bresennol yn y cyfarfod yr oedd y gweinidogion canlynol:—W. James, Abertawe; Hywel Parry, Llan- samlet; James Davies, B.A., Myn- ydd-bach; Ben Davies, Plasmarl; Hughes, Soar, Abertawe; R. D. Ed- wards, Forward Movement, Caer- dydd, a Sam Williams, Siloh Newvdd. Hefyd, Henadur W. Williams, Y.H., Cvnghorwr Evan Jones, Mr D. Rhys Phillips, Llyfrgell Rydd, Abertawe. Dydd Sadwrn, Ionawr 31am, cyn- haliodd Eglwys Mount Calvary (B.), Danygraig, ei degfed Eisteddfod flynyddol. Beirniaid Cerddoriaeth, y Bonwyr Jacob Gabriel, G. a L., Argoed, a Tom Jones, A.R.C.O., L.R.A.M., Aberdar; adroddiadau, Parch. J. R. Rogers, Pent rechv, tl- celf, &c., Mrs Stanley P. Williams, Abertawe, a'r Foneig farv Grove, Tirisha, Bonymaen. Cyfeiliwyd gan y Boneddigesau Edith Ferrer a Lilian Stratton, Abertawe. Yn ar- weinydd oedd y Parch. E. Myrdclin Thomas. Llywyddwyd gan y Bonwr Rhys Lewis, Gwydr Crttscent. Dvw- edodd fod yr Eisteddfod wedi bod yn foddion i gadw yn fyw lawer o deithi cenedlaethol Cymru, a'n bod vn y gorphenol wedi bod yn rhy wylaidd, ac o hcrwydd hynny wedi gorfod dioddef. Yr oedd, meddai, yn ar- gyhocddedig fod yr Eisteddfod i gynyddu yn ei dylanwad, ac y bydd iddi eto brofi yn ffynnonell ysbryd- iaeth i'r genedl. Yn fy nodion ar Ynadon Newydd Abertawe, yn anffodus gadewais allan un a ddylasai gael sylw, am ei fod er yn Sais yn Gymrodor, ac yn llawn o gydymdeimlad a phobpeth Cymraeg, ac yn barod i wneud unrhyw gym- wynas yn ei allu dros Gymru, Cymro, a Chymraeg. Cyfeirio yr ydwyf at yr Henadur T. T. Corker, Maer Aber- tawe. Cofia'r darllenydd iddo rhoddi croesaw swyddogol i'r adran yma o'r Cymdeithasau Cymraeg dydd Sad- wrn, Ionawr 31ain. Mae yn un o is- lywyddion anrhydeddus Cymrodorion Abertawe, ac yn aelod o'r Cyngor Trefol oddiar 1902. Partner ydyw yn ngwmni Corker a Bevan, Haulage Contractors, ac yn aelod o'r Harbour T rust. TALNANT.
IHirwaun.
I Hirwaun. Y mae mudiad pwysig ar dro yn yr ardal er cael Llyfrgell Gyhoeddus deilwng gyda Neuadd i gynnal cyrdd- au cyhoeddus ar raddfa eang. Araf iawn fu'r trigolion i symud gyda'r mater hwn. Symudodd lleoedd llawer llai eu poblogaeth, megis Cwmbach, er's rhai blynyddau. Ond ymddengys popeth yn ffafriol ar hyn o bryd, a chredir cyn pen blwyddyn y gwelir yn Hirwaun sefydliad teilwng er budd yr holl ardal. Cynhaliwyd cwrdd cyhoeddus dan lywyddiaeth Ficer y Plwyf nos Iau diweddaf yn yr ysgol ddyddiol, a chaed cynhulliad lluosog a brwd- frydig. Teimlai pawb y dylid symud ymlaen ar unwaith, a llawen oeddid i ddeall yr addawa Arglwydd Merthyr roi i'r mudiad bob sylw a chydym- deimlad. Dewisiwyd Pwyllgor dylan- wadol i gario'r gwaith ymlaen, ac y mae un cyfarfod eisioes wedi ei gynnal ganddo. Hyderir y bydd i gyfoeth- ogion yr ardal gyfrannu yn deilwng at amcan mor ddaionus. Gofid calon i garwyr yr iaith Gym- raeg yw gweled cyrddau fel yr uchod yn cael eu cynnal yn ddieithriad yn yr iaith Saesneg. Digwydda ychydig nifer o Saeson uniaith fod yn y cyrddau, ac er eu mwyn hwy clywir rhai sydd yn arfer siarad Cymraeg ymhobman yn ceisio siarad Saesneg bratiog a salw. Tybed na ddylai ardal mor Gymreig ei hysbryd feithrin mwy o annibyniaeth, a mynnu edrych fod y Gymraeg yn cael ei lie ymhob cylch? Mynned pob Cymro siarad iaith ei fam, ac os yw'n bwysig i'r Saeson wybod beth a ddywed, cyfieithed y cadeirydd iddynt gynnwys yr hyn a ddywedir. Gwneir darpariaeth deilwng at ddathlu Gwyl Dewi gan Gymdeithas- au Diwylliadol yr ardal. Cyfarfu y Pwyllgor Unol o'r holl gymdeithasau, a threfnwyd i'r cyfarfod gael ei gynnal yn Ramoth nos Lun, Mawrth yr 2il. Trefnir i gael y delyn i'r cwrdd. Ymddengys nifer o blant mewn gwisg Gymreig i ganu rhai o alawon Cymru. Datgennir yno gan brif gantorion yr ardal. Hefyd ceir adroddiadau ac anerchiadau ar Dewi Sant ar iaith Gymraeg. Bydded pob Cymro yn yr ardal yn ffyddlon i gofio Dewi. Ymhlith y darlithwyr a ymwelodd a'r ardal yn ddiweddar, cawn i Mr Nicholas, o'r Glais, fod yma yn dweyd ar "Derfel." Yr oedd yn ddar- lith benigamp, a theimlid mwy o ddiddordeb ynddi am fod gwrthrych y ddarlith yn ewythr i weinidog y Taber- nacl, sef y Parch. R. Derfel Roberts. Hefyd bu y Parch. Phillip Jones, Llan- deilo, yn addoldy Bethel yn darlithio yn ddoniol nodedig ar y testyn, 0 for i for." I PANT Y GWCW. I
INodion Heolycyw. I
Nodion Heolycyw. I CAN "CREUDDYN." I Nos Sadwrn, Chwefror 7fed, cyn- haliwyd cyfarfod gan weithwyr a masnachwyr y lie yn Bethel er cymer- yd i ystyriaeth y priodoldeb o osod maen ar fedd y diweddar Dr. W. Niell-Keith. Wedi rhoddi ystyriaeth fanwl i'r mater pasiwyd yn unfrydol ein bod fel gweithwyr a masnachwyr y cylch yn gosod cofnod teilwng ar ei fedd. Dewisiwyd pwyllgor lluosog o'r ardal er cario y penderfyniad i weithrediad. Boreu dydd Llun, Chwefror gfed, bu farw Mr Eddie Williams o'r lie hwn yn Infirmary Caerdydd. Mab ydoedd yr ymadawedig i Mr a Mrs John Williams, gynt o'r Porth, Rhondda. Cydymdeimlir yn fawr a'r tculu yn eu profedigaeth chwerw. Yr oedd Eddie yn fachgen tawel a mwyn. Yr oedd yn aelod o eglwys Bethel Newydd, ac yn cymeryd rhan flaenllaw yn yr orchestra perthynol i'r eglwys. Gedy fwlch ar ei 01 yn yr eglwys ac yn y teulu.
Advertising
    BALSAM 1 I WELLHA m? I BESWCH ac ANWYD IB ?4/?/<?/<???? gyda phlant. ??m  ■ GAN OLL KFERYLLWYR A GROSEK« 8^11 GWAED! GWAED! GWAED! MAE IECHYD A BYWYD YN DIBYNU AR WAED PUR CRYF, IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mae "Hughes's Blood Pills" yn hynoll effelthiol at Creu Cwaed Newydd, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar holt Organau y Corff, drwy hyny yn lachau Oolur Pen, Diffyg Traul, Adwt\ Biliousness, w 0 Afu Ddrwg, C Tatddlantau a, y Cnawd, jhi F Cornwydon, MPff Scurvy, Plies <R?t i il\| l \VI I Fits, New I ousness, I 0 w y n t Cwynegon y????.??? ??????"'?' wst), Poen  ??? ???  Cofn, Lum- bago, Corff- rwymedd, Neuralgia. Anhwylder- au yr Aren- ?'??. au, lseldar .???A Yspryd.aM??J??a???r? S u r n I y ?sss?  sss? Cylla. BENYWOD! At Anhwylderau tueddol i bob Gwraig, Mam a Merch o bob oodram mae Hughes's Blood Pills yn nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pills hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwch weled y Trade Mark, sef llun Calon fel hyn- pr ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemist a Store* I am 1/11, 2/9,4/8. Neu danfonwoh el Gwerth mewn Stamps neu P.O. at y Porchenog— JACOB HUGHES. MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L.D.S J Perianth, Cardiff. Mhrofa Aberystwyth I (UN O'R COLEGAU YM MHRIFYSC-OL CYMRU). I Prifatllraw-T. F. ROBERTS; M.A., LL.D Parotcir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (rhai o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Am fanylion pellaoh, ymofyner a— J. B. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. t > A PAGE Book about Herbs and how to use OTL them. Post free. 8end for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE 1HE ADDRESS. To prevent fraud see that you get" Estab lishei 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are genuine -Trimnell. The Herbalist, 114 Rich- mond-road, Cardiff. TRIMNELL'S PILLS AND POWDERS .L have cured thousands. Why not you ? See that you get Established 1879 on every label.—Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Agents wanted. PRELIMINARY PROGRAMME of the FFORESTFACH WHIT-TUESDAY EISTEDDFOD Will be sent on receipt of Stamped I Addressed Envelope. General Secretary, David Jenkins, Gendros, Fforestfach. Dywedwch wrth bawb: uYmae DA VIES'3 COUGH MIXTURE yn rhyddau Peswch." ANWYD, PESWCH, INFLUENZA. -Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddio- ddef oddi wrth Beswch, Bronchitis, Pas, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Anadl. Y mae yr hen Feddyginiaeth Davies's Cough Mixture etto ar y jblaen, ac yn cael ei gwerthfawrogi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, yn felus. yn cynnhesu y frest, ac yn rhydd- hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. 1/11 a 2/9 (postage, 3c.)— HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. Do yon want money ? for extending your business, entering into a new business, or for any good purpose what. soever ? Apply THE SOUTH WALES EQUITABLE MONEY SOCIETY Registered under Friendly Societies Act! ALBERT CHAMBERS, HIGH STREET, CARDIFF Branches SWANSEA-10 F?gh Street Arcade. SW_?? R. Rowlands, 11, Skinner SI. p?T?TRF E. T. Davies, Victoria Chambers. ?ERNDALE W. J. Jones, Tudor Chambers. TRwnw? Art—Te? mperance Hall. ?O?TY?OL-J ? Rowland. 20 Crone St. MERrilYK A. T. Smith, 4, Castle St AGENTS WANTED where unrepresented. £6 10s for Is 2d per week, fl3 for 28 3d per week, and so on up tof32 109 for 5s 2d per week. Assets nearly £ 50,000. Ask for Balanoo Sheet and prospectus. THE Aberaman & 14ountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominent stations in Aberanaao, Cwiaanoan, Cwmbach, Abercwmbol, Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTING. EVERYONE SEES POSTERS. An communications and parcels should b. addressed to the MANAGER. Public Hall & Institute, Aberaman Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman. LA: f'S BLANCHARD'S PILLS Are ?..ned al irre$ularities, &c.. they seedil, afford relief and neverfa'Uoa BiUerA ,ef&0> Tbey supersede Pennyroyal, Pii Cochi. Bitter Apple, &0. tanohard'8 as e tno □, all P"" for Wom.n."  BOOTS' Brnches, and S° lu ChemSs! or^st toe.jame P- from ESLIB MARTYN 5 ALSTON *LANB, LONDON ^TD LANE, LONDON Free S?p.e and valuable Booklet, post free Id. stamp EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book, containing Valuable Information how .U Irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only 3afe Sure and Genuine Remedy. Never Fails. thousands of Testimonial. Established 1862. MR. PAUL BLANCHARD, Clgramont House, Dalston Lane, London- DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture. Bedsteads. Bedding, Carpets. And every Description of HOUSE FURNITURE. CABINET WORKS ? „TO T1 21 High 'S ? Morris Lane, ?Wd? ?Tl? !? ?? <??' The Largest and Cheapest Stearq Cabinet Manufactory in South Wales. Illustrated Catalogues free on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid on all Orders above £10, or Delivered Free i« our own Vsot. ———— BOON TO THE LAME. ——— J. J. STUBBS, Maker of ARTIFICIAL LIMBS, with RUBBER FEET. Are the most Natural, most Efficient, most Comfortable. Absolutely noiseless. Fitted with Ball Bearing Joints. All bolbs, springs, catguts abolished. Over 2000 limbs in use. Hundreds of Testimonials. Every limb guaranteed. Trusses, Belts, and all kinds of Surgical Goods kept in stock. RUBBER SPECIALITIES. Write for Catalogue. ———— 51 CITV ROAD, CARDIFF. ————