Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

9 articles on this Page

Nodion 0 Abertawe. j - I

News
Cite
Share

Nodion 0 Abertawe. j Dyma'r eira cynta'n disgyn, ) 0, mor dlws, mor gywrain yw; I Gwel ei burdeb mor ddilychwin, ¡ Mae yn dod o ddwyiaw Duw. Dyna'r olygfa pan y godasom boreu Llun wedi'r Nadolig-ond nid yn; blygeiniol iawn rhaid cyfaddef, a throi j v Hen oddiar y ffenestr. 1 ref a i I gwedd wedi ei newid, yr hagrwch wedi diflanu yn oriau tawel, dystaw nos. Mor brydferth oedd, ac aeth y meddwl yn chwim yn ol i ddyddiau mebyd ar lan y Plina swynol rhwng Nedd ac Afan, a'r pentref chd He'n magwyd, a chofiasom mai Dyma adeg hoff y plantos, Mae pob un yn groch ei lei, t Rhutho wnant yn ddiymaros I gofleidio blodau'r Nef. Cododd hiraeth o'n mewn am y dyddiau euraidd hvnny, pan gaffem fwynhad dihysbydd hyd yn oed, yn yr eira, yn pelio ein gilydd, gwneud cesyg eira a sleidro ar y rhew, ac os rhewai yr afon, yna gogoneddus oedd, a byddwn ein mwyniant yn ber- ffaith. » Ond druan o honom, erbyn hyn gwell ydyw swatio wrth y tan, a mwyn y gwely'r boreu, a phrofiad llawer o honom ddywedodd. Die bach fy nai pwy ddydd-" Uncle, do you like getting up in the morning, I don't. When I've got to get up, I don't most." Roi'r gos gynta allan yw'r gamp, onide? Yna icchyd i gorph a meddwl ydyw brasgamu tua gorchwylion y dydd. Anwyd sydd yn gormesu llawer o bobl Abertawe y dyddiau hyn. Dyma brofiad y Bonwr D. Rhys Phillips, F.L.A., Llyfrydd Adran Gymraeg Llyfrgdl Gyhoeddus y dref:- 'Rwyf yma'n fawr fy ffwdan Yn dyn wrth f6n y pentan, Gan spio'r eira'n syrthio lawr A minnau'n awr yn egwan. Mi dreuliais ddyddiau gwila Wrth fon y t&n a'r llyfra' A dolur pen a pheswch trwm Fel "Mari Mwm" yn hela. Gobeithiaf fentro allan At waith yn lied ddiegwan Ar fora Mawrth, os llwydd a ddaw, Er gwaetha'r baw a'r berman Dymunaf iwch a'r teulu Bob budd y flwyddyn newu, Digonedd mawr o fedd a maeth, A dechra'r daith'dan ganu!" 0 Gell y Beili Glas. Credwn fod yr 'ysforyd Cymreig yn nawseiddio pobl y dref yn raddol, a cheir awgrym cryf o hyn yn y der- byniad ffafriol gafodd Dirprwyaeth o Gymrodorion Abertawe yn ddiweddar gan y Cyngor Addysg. Amcan y ddirprwyaeth oedd ceisio darbwyllo y Cyngor o bwysigrwydd gwneud efrydiaeth o'r Gymraeg yn orfodol yn yr ysgolion elfenol. Rhoddwyd gwrandawiad astud i'r siaradwyr, ac addawyd ystyriaeth drwyadl i'r mater yn ei holl weddau, a'r tebygolrwydd yw y mabwysiedir y Gymraeg yn yr holl ysgolion dan nawdd Cyngor Addysg y dref. Gwnawd y Ddir- prwyaeth i fyny o'r boneddigion can- lynol Meistri John Meredith (llywydd y Gymdeithas); D. Morlais Samuel a D. Spurrell Davies (is- lywyddion); Parchn. David Price (B.), T. C. Evans (Ficer, Sant Mathew), Henadur John Jordan, Llansamlet, a Mr T. J. William Hughes (ysgrifen- ydd arianol). A chyflwynwyd hwy gan yr Henadur Ben Jones (cyn-lywvdd). Peryglus oedd cyflwr yr heolydd yn nghyffyniau y dref y ran fwyaf o'r wythnos, a dengys y digwyddiad can- lynol un 0 brofiadau v dyddiau gaeafol gawsom :—Prydnawn dydd Mercher disgynnai cwmni yn ofalus un o rhiw- lau rhewedig ucheldiroedd y dref, ac yn eu phth gynrychiolydd Cwmni Yswiriol. Dywedodd y brawd yn vmffrostgar, "Mi ddangosaf i ehwi'r ffordd i gerdded tyla wedi rhewi," ac aeth ati, ond cyn ei fod wedi roddi haner dwsm o gamau, Hithodd ei sodlau odditano, a chydag ystumiau digrifol, mesurodd ei gorphws ar hyd yr heol, a dyna ddiwedd ar ei ym- ffrost. "Taw pia hi, boys." Boddhaus ydyw cofnodi fod y streic drosodd yn masnachdai Lewis a Myles. Mae y boneddwyr hyn wedi cydnabod Undeb Gweinwyr y Siopau, a thrwy hynny wedi symud yr unig rwystr i heddwch, ac yn goron ar y peth roddodd y Meistri Lewis Lewis a'i Gwmni noson lawen i'r "staff" nos Iau yn y Cameron Hotel. Gwyn fvd na therfynau pob streic ar yr un cyweirnod. NOS CALAN. I Noson lawen oedd trefniant gymrodorion Abertawe ar gyfer Nos Calan, a chafwyd un o'r nosweithiau mwyaf dvmunol yn ei hanes. Daeth cwmni parehus ac urddasol ynghyd, ac yn eu phth rhai o brif Gymry yr ,irdal? egys Hen?dur Jordan, Uan- ??? n.???' Ben Jones (cyn- lvw^d\ npyn John Lewis (is- »VwVdd i' f N-A 7 Thomas Evans a T. Le ic T T. ewis Jones, ?? cynrychioli    yB?wyrD. Ed- gar Thomas Dr V ^11 Thomas, Dr. Gon? Lewis ?"? Thomas, ?.A., D Clydach v Thomas, Spurrell Davies (is-lywydd), D. Mor- lais Samuel (is-lywydd), D. Pro- theroe Thomas, W. P. Williams (trysorydd), D. Hicks Morgan (ysgrifenydd), T. J. Williams Hughes (ysgrifenydd arianol), a llu ereill. Wrth gwrs, yr oedd y delyn yno, a "Megan Glantavve" yn tynnu mel o'i thannau. Llywyddwyd yn absennoldeb y Bonwr John Meredith gan y Bonwr D. Morlais Samuel, un o'r is-lywyddion. Gwnaeth ei waith yn ddeheuig ac i foddhad pawb. Caw- som bortread o "Tomos Barcle yn ymweliad a'r Bala gan y Bonwr D. Clvdach Thomas a'i Gwmni. Nis gellir gor-ganmol eu gwaith, mor naturiol oedd a byw; hefyd Mr D. Clydach Thomas yn ei bortread o ""Will Bryan ar 'Cheek'" a'r Bachan Main o'r Rhondda yn prynu ceffyl. Effeithiol dros ben oedd- ynt, a chawsant dderbyniad byddarol. Yr oedd y Bonwr D. Edgar Thomas (Ap Gwilym) yn ei hwyl arferol yn datganu penillion, a chafwyd unawd- au gwladgarol a mwyn gan y Bon- eddesau Beatrice M. Anthony a Catherine Campbell, a'r Bonwr James Powell. Ni fu'r beirdd yn ddystaw vchwaith. Cawsant eu cyfle i ddat- gan eu teimladau ar achlysur mor ddymunol, ac fel hyn y gwnaethant- "Wel, dyma flwyddyn arall Yn tynnu i ben yn ddiball- Gan scubo bant rhai pethau mwyn Fu'n swyn i lawer cyfaill. 'Rym yma'n deulu dedwydd Yn dathlu blwyddyn newydd; Tra paro'r gwr i dincian cloch M wy hapus eloch beunydd." Beili Glas." "Mwyn yw cwrdd fel hyn Nos Calan Pan fo ia ar lyn a chafan; Eira'n toi y tai o bob tu, Ninnau'n gynes yn y gwesty. Mwyn yw tannau tyn y delyn, Mwyn ein iaith ar ddecheu'r flwyddyn, Die Shon Dafydd hyU a'i deulu Yrrwn allan iddynt rhewi. Mantell wen orchuddia'r ddaear, Distaw ydyw cerddi'r adar, Ond bydd can ar fant y Cymro Pa mor galed bynag rhewo. TALNANT. Cyflwynodd Dr. Vaughan Thomas ei bill, ond yn anffodus nid yw wrth law i'w osod ar gof a chadw yn y Darian." Cynygiwyd pleidlais o ddiolchgarwch wresog i'r cyfeillion am eu gwasanaeth gan y Cyngorwr John Lewis, ac eiliwyd gan yr Hen- adur Jordan, ac ategwyd gan yr Henadur Benjamin Jones a Dr. Gomer Lewis. Terfynwyd trwy ganu Hen WTlad fy Nhadau," y Bonwr William Llewelyn yn canu yr alaw. Mae y Bonwr T. J. Williams, Cymdeithas Lwyr Ymwrthodol Aljer- tawe, wedi ymddiswyddo ar ol llanw y swydd am un-flynedd-ar-bymtheg. Hefyd hen swyddog arall o'r gym- deithas, a chanddo enw awgrymiadol, sef y Bonwr Brewer, ar ol saith mlynedd o wasanaeth fel trysorydd. Brewer yn elyn i drwyth gwenwynol y "brewers." Yn y cyfarfod blynyddol gynaliwyd nos Iau, yr 8fed, etholwyd y boneddigion canlynol yn swyddog- ion am y flwyddyn -I.lywydd, Charles Davies, un o gymeriadau mwyaf nodedig y cylch, ac yn ddir- westwr selog am flvnyddau lawer iawn; efe ydyw blaenor henaf eglwys Ebenezer (A.). Ysgrifenydd, Evan Francis; trysorydd, R. H. Tollick, a chyfeilydd, y Fonesig Gertie Thomas. Y mae dirwestwyr y dref wedi trefnu ymgyrch ar gaerau meddwdod yn ystod yr wythnos, yn cychwyn Ionawr ioed. Bwriedir cynal cyfar- fodydd bob nos yn y Central Hall. Y siaradwyr fydd y Boneddwyr W. H. Wingate Millar, cenadwr arbennig v Western Temperance League, a Johnson, y ddau yn areithwyr hy- awdl. Y mae cyfarfodydd i'w cynal hefyd yn Nbreforis, Plasmarl, Glandwr, a Phort Tenant. Bwriedir cynal cyfar- fodydd bob diwrnod; ganol dydd wrth y King's Dock a'r Prince of Wales Dock. Mawr lwydd fyddo i'r mudiad; mae digon o wirodydd a bir yn cael eu yfed yn Abertawe i nofio holl tongau Llynges Prydain Fawr, a gall llawer i hen feddwyn ddweud geiriau cyffelyb i'r yfwr bostfawr hwnw ddywedodd, I've drunk enough in my time to float the Royal George." Cyfarfyddodd prydydd awen barod un tro ag un o'r cyfeillion trwyn goch, ac aeth yn ddadl rhyngddynt, a gosododd mab yr awen "ben ar y mwdwl fel hyn- "Pwy roddodd i ti y fath liw ? 'Rwy'n siwr nid Duw'th addurnodd, Mwy tebyg ydyw mae y d--l Wnaeth gawl a gwaith y nefo'dd." CYMDEITHAS LENYDDOL CRUG GLAS (M.) 0 flaen y gymdeithas hon nos Wener, Ionawr ged, darlithiodd y Parch. H. C. Mander ar "David Livingstone, y cenadwr enwog." Cymerwyd y gadair gan y gweinidog, y Parch. T. E. Davies. Mae y dar- lithydd uchod yn un o feistri yr areithfa, ac yn fawr m boblogrwydd yn y dref a'r cylch yn gyffredinol. Efe ydyw gweinidog capel mawr y Bedyddwyr Seisnig yma, Mount Pleasant, lie bu y Parch. James I Owen yn gweinidogaethu mor hir a llwyddianus. Marwolaeth ddisyfyd oddiweddodd Mr Robert Nash, Woodbatch, Eaton Grove, o'r dref hon, nos Sadwrn, y 3ydd. Aeth i'w wely yn iach fel arfer yn ol pob ymddangosiad, ond tua chanol nos teimlodd yn glaf o ddolur y galon, a galwyd y meddyg i mewn yn ddioed, ond er pob ymdrech o eiddo'r meddyg bu farw cyn pen yr awr yn 69 oed. Yr oedd yn enedigol o'r dref hon, ac yn fawr ei barch gan y cyhoedd. Un o brif aclodau Cwmni Masnachol Walters a Nash oedd, ac I mewn cysylltiad ar fasnach hono am 55 mlynedd. Ymwelodd Arglwydd Esgob Ty- ddewi a charchar Abertawe dydd Mawrth, y 6ed, a chynaliodd was- anaeth crefyddol yno, a derbyniodd dri o'r carcharorion i gvflawn aelod- aeth o Eglwys Loegr. Darparwyd hwy ar gyfer yr amgylchiad gan y Caplan, y Parch. J. H. Watkins Jones. Yr oedd y capel wedi ei addurno a blodau. Tybir mai dyma y tro cyntaf er's blynyddau er pan gynaliwyd gwasanaeth cyffelvb vn y lie. Bu farw hen frodor o'r dref ddech- reu'r wythnos yn mherson Mr John Jones, 44 William Street, yn 81 oed. Saer llongau oedd wrth ei alwedi- gaeth. Ffaith ddyddorol ynglyn ag Jef ydyw mai mab oedd i Mr Thomas Jones, heddgeidwad cyntaf Bwr- deisdref Abertawe. Mae y Parch. J. H. Harries, gweinidog Adulan, Bonymaen, am ddeng mlynedd ar ugain, wedi bod yn wael ei iechyd, ond dywenydd genym hysbysu ei fod ar wellhad. Hefyd mae y Parch. E. Edmunds, ysgrifenydd ymroddgar Undeb y Bedyddwyr, wedi bod ers rhai wyth- nosau yn gaeth gan afiechyd. Ond yn ol yr hanes diweddaraf gawsom mae yntau ar wellhad, a melus fydd ei gwrdd eto yn fuan yn yr hen fanan a'i stori Ion a'i ddywediadau ffraith. Un eto o weinidogion y cylch yma sydd dan yr iau ydyw y Parch. Wil- liam Meredith, bugail y Forward Movement Hall," Port Tenant. Y mae yn gorwedd yn beryglus o dost. Fel yr oedd ar i'r ffordd i'r gwasanaeth boreu Sul, y 4ydd, teimlodd mor an- hwylus fel y galwodd gyda'r meddyg, yr hwn a'i gorchymynodd i fyned adref yn ddioedi am ei fod yn ddioddef gan yr eisglwyf (pleurisy). tlysbysir fod y Parch. > A. Wynne Thomas, gweinidog Argyle, Eglwys Fethodistaidd Seisnig yma, wedi derbyn gwahoddiad i gymeryd gofal Eglwys Bresbyteraidd yn Dunedin, New Zealand, am dymor o bump mis. Mae y gwahoddiad o dan ystyriaeth ganddo, ond beth bynnag fydd y pen- derfyniad ddaw iddo, nid yw yn bwriadu torri ei gysylltiad a'r eglwys weinidogaetha mor llwyddiannus yma. TALNANT. I

- *I Nodion 0 Frynammaa.

Hebron, Clydach.I

Seven Sisters. I

Eisteddfod y Buffs, Aberhonddu.

. I Glais.j

Nodion o'r Ynysbir a'r Cylch.

Tredegar.I

Advertising