Y Darian

HVSSIAD. JSGDL Y iWYNFRYN AMMFORD. Sefydlwyd 1880. PRIF trHBO: i.J. Gwili d_kins, M.A. Anfoner atn y T4tou a'r Rbaglen a hanes y Uwyddk at y Prif Athro. s. -Dechreu y ryInOkesof Ionattff 6ed.

Y CYNIJVYSIAD. I Yn Fan ac yr. Ama Tud. 1 Colofn Llafur 1 Y Lleddf a'r ilon r Lannau'r cynon 1 .Ar Lannau'r Tô,ve 1 1 Eisteddfod Iram* Merthyr: Beirniadae4 Baett 2 Eisteddfod BO(rinRilt: Beirn- iadaeth Boqan 2 Colofn AmaethildOlBrynfab 3 Drama Gwyl DSwi Ir Plant. 3 Llythyrra Sion a. 3 $Jodiadau'r Gol^ydi 4 Bwrdd y Golygytj 4 Hwnt ac Yma 4 .Jiwbili'r Tabernsi N 5 reforis 5 Lhth Gwyddonwj 5 Ar y Twr yn A.bea,r. 5 Colofn y Plant 6 6 Edwart Dafydd A)treri 6 Taith i Lydaw g Y Golofn Farddol 8 ■ — riii" j

Yo Fan yn Amal. Cystadleuaeth ('dlaethol y Ddra- eeddlaethol y D d ra- fa: niilwyr y g \,au yn y gystad- leuaet?h u hon eleni r,u yn 3, gystad- Berry, Gwaelod-yT j\ Berry, a GwaeloTd. -y ?rth, ger 0aer. dydd, a Mr. D. T. D ?130 Mill Lane, West Hampstead, ?' Un dda ddywedo rglwydd Ponty- pridd yng Nghwrdd bilill. Tabernacl, Treforis. Wedi ei I Q aelod Sen- eddol, ac yntau Y ulynd i'r cwrdd gweddi fel arfer, g\yd arno ef a brawd arall ymlaen. weddio. Wedi iddo ef orffen (lechN,)dd y Hall, a gweddiodd yn daer ilr Arglwydd roddi i'r Aelod Senel newydd ras 1 fyw i fyny a'i bi-offes. Y mae Cymraeg ieuainc Treforis wedi ei hesS^i\sj. Yr oedd rhai yn y Tabernacl na< fyddent beth oedd "carrai esgid" a i mwdwl." :,lien n-iw d w l Awgrymwn i'r athrawoK yr ysgolion .11 d ( ac eraill geisio gwneu d "rrai" yn ar- feredig ymhlith y plant'' hytrach na "las" (boot lace). "M wdwl" ddywedir 5 Sir Gaer- fyrddin am ddas wair groc am y pen- lac am y pen- tyrrau cryno a wneir ar; caeau adeg cynhaeaf. "Cyrnen" y? ) g?? ddefn- yddir yn rhai rhannau oV^0giedd am fwdwl y De. Defnyddir t,'ogledd am hefyd am y pentyrrau by"?Wdwl yno in ar y cae- au.. Rhoi "pen ar y mwdwl" gwrs yw ,ei orffen. Defnyddir yj rniadrodd mewn cysylltiadau eraill. Pan ddig- wydd rhywbeth CWItlg, tuhwnt i'n disgwyliad, dywedir dy ben ar y mwdwl." Clywir rhai wrtblldweyd eu "gair olaf" ar ryw later Yl1 hwanegr gyda phwyslais-" dyna tl ar y mwdwl." Gwelais olygydc feirio at derfymad dadl boeth yn lw,yd yr un modd. M" yr f Wrth ergydio ar feirniaid ug an- ??og, Tioid William &ton, ?t ddarn 0 wr bonheddig yn   dderbyniai dal henoe?  ai'r creba,h mewn g ? vawd: T)Y-,ved- roddodd hwnna i chwi ;yn ?, y rhai roddodd hw,na i enwi yn '?/'?? ,tocyn 1 chwi eto i fynd i'r 'hid ™ "'T b', "foe "Na, e bai'rhenw "fsrfo',Cf .ddim rhoi tocyn i'??g' nW ,ddim rhoi tocyn i,r iie oed(1, yn fwy cysurus nag oedd e o'rij' d.l.?y yn fwy cysurus nag oedd e o'r?' ?,. P?? ,yn fwy eysiirus nag oedd e Er cymaint dywedr am y } n nifer yr eglwysi yn   .nifer yr eglwysi yn ddiweddar,qYW .cone fod, er dyddiau y diwyg? ??' nydd clir o 56,715 yn aros 3,n > I:) 1 y gwahanol enwadau. Bellach ?daet 1 Y gwahanol enwadau. e lach y trai ddilynodd y Uanw mawr h\na- I 'd' dd' dd -w ,n peidio, ae arwyddion cynnydd 3n dechreu Ilonni rhai sydd a'r ach)?- ? yn agos at eu calon. .)re Ym Mwrdd Gwarcheidwaid y TI. 1 Sheffield, dydd Mercher diweddat oedd cwestiwn o gyflog dan ystY,,i(^ f ,dywedai un Mr. Corker-os Bwrdd ymlaen yn ei gwrs preseliti") ihir, nad adewid dim i'r tlawd, ac k s^yddogion gai'r cwbl. Pris Moch.—Wil Sion: Faint ydi bj8 Y lUoch rWan 1-Sion Dwm Rhw dct- ddag swllt yr ugian ydan nhw, wel Qt. ".11 bion: Be wyt ti'n siarad 101 .Qt )Dli, -Sion Dwm? Wyddost tiln ° mai dau sy gen i. Troeli fewn i *>nw6nt Eglwys >\bt. pergwm ? ?d?eddar, a gwelais a 94t,, ar fa ?ar ?..?ynymuryno:- ^aen ]Kaen gorweddf a Daydd Nico?? eulu Ab .1" ibardd ?AberpergwmdrosSO?y?j edd, a'r diweddaf efallai o'r cyfryw yng Nghymru. Bu athraw i'r anwybodus yn feddyg i'r claf ac yn brydydd anianol tryddawn. Ganed yn 1693, Bu farw yn 176." Gresynus i mi oedd gweled esgyrn y meirw yn gwyniru'r cae o gwmpas I Myhwent Aberpergwm. Dichon y dy- wedir nad yw'r meirw ddim gwaeth, gan nad beth a wneir o'u hesgyrn. l Digon gwir, ond nid hoff gennym eu gweled. Y mae pare eang o gwmpas y fynwent hon, a dylesid ychwanegu ati fel na fyddo eisiau tyrchio i fyny j bentyrrau o esgyrn mewn mynwent sydd yn rhy lawn yn barod. )

I Ar Lannau'r Tawe. I Treuliodd aelodau Cymdeithas y Bobl Ieuainc, Hebron, amser pleserus a llawen mewn cyfarfod o wledd a chan yn yr Ysgoldy, Clydach, ar noson gyntaf y Flwyddyn Newydd. Daeth lluaws mawr o bobi ieuaint: vnghyd, a gwnaeth y Parch. D Eiddig Jones (gweinidog) gadeirytld hapus. Cyfrannwyd tuag at y rhag- len ddiddorol gan y Meistresai Myfanwy Evans, Maggie Morgan Hannah Williams, a Mri. W. Davit Davies, Richard Jones, Emry:, Thomas, J. Lewis Jenkins, Llewelyn Williams v Edwin Davies, Henry Lewis, Arthur Deer, Arthur Morgan. Brynmor Thomas, D. O. Dees, a* Arthur Davies, a Pharti Hebron. Cynhaliwyd "coffee supper" i aelodau y Cor (arweinir gan y Brawd George Davies) yn Festri Calfaria, Clydach, ar nos y Flwyddyn New- ydd. Dyma'r cyntaf o'r fath, ond hyderwn nad dyma'r olaf, canys da vw cael aelodau'r Cor yn nghyd am auUA-'il noson o fwyn|?.iU y Parch. T. Valentine Evans (gweinidog) y gadair yrty cyfarfod a ddilynodd, a chyfrannodd Mri. David James, David Roderick, James Davies, D. Emrys Davies (ceinion), ac Ivor Jones (adroddiad), a Willie Rees a'i gyfeillion tuag at raglen amrywiaethol. Gwasanaethodd y brawd Willie Rees fel cyfeilydd. Noson hapus iawn oedd. Ar ol oddeutu saith mlynedd o was- anaeth da a theg yn y pentref, cych- wynnodd Police-sergeant Preece o Glydach i Reynoldstone y dydd Gwener diweddaf. Blinder calon oedd gan y bobl ei ollwng ymaith, oher- wydd nas gwelodd Clydach well swyddog hedd yn ystod ei hanes. Ciwnaethom ymdrech deg i'w gadw yn eu plith, ond ofer fu yng ngwyneb penderfyniad Cadben Lindsay, prif heddgeidwad Sir Forganwg. Pa resymau oedd gan y Cadben dros ei symud, nis gwyddom, a hyn sydd yn gwneud y symudiad mor anodd i'w deall ac i'w sylweddoli. Dymunai Jpobl Clydach y goreu i Sergeant Preece, eu hen gyfaill cynes, ar ei ymadawiad o'r cylch lie treuliodd nifer o flynyddau hapus. Darllenwyd bapur diddorol ac han- esyddol ar y testyn, Williams Panty- celyn," gan y Parch. J. Vincent Thomas (Salem, Fardre) yn nghyfar- fod Cymdeithas y Bobl leuainc, Cal- faria, Clydach, a gynhaliwyd yn y Festri nos Fawrth diweddaf. Llywydd y cyfarfod oedd y Parch. T. Valen- tine Evans, a siaradwyd ychydig eiriau o ganmoliaeth gan dau neu dri o'r brodyr oedd yn bresenol. Diolch i Mr Thomas am ei garedigrwydd a'i barodrwydd. Yn Festri Moriah, Ynvstawe, nos Ferchcr diweddaf i gynulleidfa luosog o bobl ieuainc, darllenwyd bapur galluog ac addysgiadol gan y brawd William Phillpott ar y testyn diddor- ol, "Digwyddiadau'r Ganrif." Cym- erwyd y gadair gan y Parch. Thomas Thomas (gweinidog), a dangosodd y brodyr D. H. Lewis ac E. J. Hugh- son eu dawn arferol mewn ychydig sylwadau ar y testyn. Yng nghyfarfod Cymdeithas Ddiw- ylliadol Pobl Ieuainc, Carmel, Clyd- acn, gynhaliwyd yn yr Ysgoldy nos Fawrth diweddaf, darllenwyd papur- au gwerthfawr gan y genethod ieu- ainc Maggie Thomas ar y testyn, "Mair y Forwyn Elsie Reeves ar "Mair o Bethania," a Carrie Rogers ar "Martha o Bethania." Llywyddodd y Parch. J. M. Williams, gweinidog. Canodd y brawd ieuainc Ivor Deer gân swynoI a phriodol. LLEW. LLEW.

Y Lleddf a'r Lion ar Lanau I y Cynon. GAN COCH Y BERLLAN." I ———— ) Y Nos Olaf. i Lliw'r helyg dros y lloer hwyliai.—oerni I Tew yr hwyrnos ledai, Ac henaint blwyddyn gwynai, ofid trwm am fyd trai. f. Y pegynau pellaf y? m :'Ofiadau bywyd yw y lleddf a'r lion. A tine I lleddf sydd i'r syniad fod y Flwyddyn yn marw," ac yn myned heibio fel llyfr wedi ei blygu ynghyd." A nid ysgafn yw y prudd-der i weled ambell un, a llyfr ei fywyd yn cau dan sel yma, ac yntau yn disgwyl yn ddiffael roi ei law ar lyfr blwyddyn newydd, a dechreu troi y dail glan fel arfer. Felly y bu gyda John Lewis, hen Y sgrifenydd y Dosbarth yn y cylch hwn am flynyddoedd pan oedd Dafydd Mor- gan o'r Nant yma yn ei rwysg unplyg. Bu farw bore Llun, Rhagfyr 29ains a dim ond cysgod cystudd, fel tarawiad gwenol gwheydd. Un o arwyr y dyfn- der fu ef am dri ugain mlynedd namyn dwy neu dair, a bu lliw gwaed ar ei brofiad filwaith yn ystod y term yna, gan ofyn gyda yr hen Dom Hood anwyl "0! Dduw, paham mae bara mor ddrud, a chnawd a gwaed mor rhad?" Ond daeth hyd at gareg filldir olaf ei einioes yn fab deng mlynedd a thri ugain ag un. A nid symlyn o lenor oedd ef yn ol ceinder deall, a gallai adrodd wmbredd o len a barddas, a deallai yr athrawiaeth yn ol Dafydd ab Emwnt yn lied glir. Yr oedd yn y llin- ach Iforaidd er blynyddoedd ei ieu- enctyd ,ac aeth un o frodorion hynaf Aberaman dros y gorwel pan gwympodd John Lewis. Rhoed gweddillion y tabernacl y bu ef yn byw ynddo yn y pridd gyda'r cyfnos nawn Sadwrn. Y Parch W. T. Francis, Gwawr, ym- adroddodd ar lan ei fedd fel gwlith ar flwellt a chaftodyejd ai. i)tevvellt. Ilun fw.vn iddo. Y Lion, a Blwyddyn Newydd. I Rhyfedd fel y mae llanw bywyd yn dod i fewn i draethau meddwl y do ieuanc. Ymddigrifai y canoedd yn y cylch yma ar y nos olaf o'r flwyddyn, ac yn cario bore a blwyddyn newydd dda ar eu parabl hyd awr anterth y dydd cyntaf. Yn nghlyw swn yr asbri, yr ymadrodd- ion, a'r canu, agorais lyfr fy adgofion, a synwn wrth. daflu trem yn ol, y cyf- newidiad oedd yn llafar y werin a'u har- ferion. A bu yma gawod o adar boch- goch Cymreig eu greddfau yn gofyn a chael rhyw hatling o galenig i gyd. Ond Seisnig oedd yr ymbiliadau yn ddiball, a bum i yn dysgu rhai o honynt I pa fodd i ofyn am galenig yn Gymraeg. Adgofiwn n dda flynyddoedd gofyn calenig fy hunain, a nos a dydd fflamych- ol disprad oedd hi y dwthwn hwnw ond yr oedd y Gymraeg mor lan ac mor hyawdl a ffrwd y pistyll sydd yn cyfan- eddu rhwng y brwyn a'r rhedyn ar Goedcae Cwmdu. A di-rif oedd y troi- on difyr y bum i yn dilyn yr hen Fari Lwyd" anwyl, ac yn llyncu y doniolwch fel mel. A byddai athrylith y Triban- wyr yn llifo dros yr ymylon, a dawns y Gaseg dan ei rhibanau ar y palmant yn danllyd; ond cyn cyrhaedd drws y Ty Tafarn yr oedd o dan glo caled. Ac wedi mynd trwy dipyn o seremoni crygwrus, dymunid yn daer am aggriad drwy ganu: Yn nawr ini'n darfod canu, Agorwch y drws ini; Mae'n oer i mas i'r Gaseg las, A'i sodlau bron a rhewi." Ond anaml oedd yr agoriad yn rhad iawn, a byddai y twr tu fewn yn gyfartal fel Tribanwyr i'r Marchogion tu allan. A phan y byddai un pistyll yn sychu, byddai pistyll arall yn dechreu rhedeg, ac felly bob yn ail, a hyny am awr Ion lan yn fynych, yn nigrifwch 'Cymru Fu.' Ond y mae y ffurf yna ar athrylith wedi darfod bron o'r tir, a'r mwngreleidd- iwch mwyaf di-esgus a glywais i yn y mywyd wedi blaguro yn ei lie. Aeth ysmaldod digri'r Fari Lwyd yn fud Ond daeth twyll a rhagrith yn ei lie i'r byd; Faint gaiff Cymru ganu maswedd llwythau ffol j Cyn daw deffroadau newydd can yn ol ? Hen Gastelli Cymru—fy N ghaerffili hen, I A'r hen Forlais anwyl a'i fwsoglyd wen Adfail yr hen Fuallt, beth ddywedi di ? A gaiff brad Llywelyn farw gyda ni 1 I Ble mae Cleddyf Arthur 1 Ble mae llais fy nirawd 1 Ble mae ol ei gamrau a'i flodeuog rawd? A gaiff cri dy genedl hollti'r pedwar gwynt ? j Ac i fyw galarnad Morfa Rhuddlan gynt 1 Clywaf ysbryd Arthur yn nramodau'm gwlad, Clywaf dine ei "Darian" yn dod nol i'r gad; Daw ei ysbrydoliaeth eto gyda rhwysg 0 binaclau'r Wyddfa, lawr hyd lanau'r Wysg. Cafwyd phiolaid o lawenydd Eistedd- fodol hwyr y flwyddyn newydd yn Neu- add Aberaman. Y Cynghorwr Sirol Mr Treharne oedd a gofal y gadair, a'r Cynghorwr Dosbarthol Mr. Evan Jones oedd yr arweinydd. Mr. Philyp Rhys, Abercwmboy, yn tafoli y cerddorion, a Mr James Phillips yn tafoli yr adrodd- wyr. Gwladys Jones oedd wrth y ber- doneg, a T. J. Phillips yn ysgrifenydd. Cystadleuaeth benigamp fu ar y canu I a'r adrodd. Rhanwyd y pres rhwng Lizzie Ann James a Mary Phillips ar yr unawd; a D. P. Howells aeth a'r cwpan i'r Porth dan ganu. A. F. Leach a'i gyfeillion aeth a'r prif ddarn. Madog Fycban, Aberhonddu, aeth a'r gadair I am adrodd dan chwiban, a bydd ef yn I cysgodi yma yn fynych i binco ei athrylith ar lanau y Cynon. Cystad- leuydd ysol yw Madog Fychan. Clywch MADOG FYCHAN. I arno yn cerdded i'r lan yn ei rwysg o blith y lladdedigion yn Edom yr Eis- teddfodau y Nadolig "Y r Aelwyd Gym- reig" yn Nghaerdydd, cadair dderw a deugain yn gelain. "A'r llanc oedd yn Jberchen bwa" Llanarthney, cadair dderw, darn adrodd, ac englyn y bradwr a'r tyrchwr, Llanidloes. "Can yr Afon Ithon." Llandrindod. Englyn, Capel Horeb" y Pump Heol, Llanelli. Llin- ellau Coffa, rhanedig, Pontfaen, Bry- cheiniog. Yn ddios gyda fe mae y plufyn perta' yn y Cylch Eisteddfodol am y Nadolig.

Aberdar. I Swper Ddramodol. I Nos Wener diweddaf, yng Ngwesty Miles a.'i Fab, Canon Street, Aberdar, cafwyd gwledd flasus yn gig a theisenau gan Barti Dramodol Trecynon, yr hwn sydd o dan lywyddiaeth a disgyblaeth Mr. William Jenkins, Meirionydd. Yr oedd tua hanner cant wedi dod yng nghyd, ac yn mhlith y cyfryw yr oedd Mr a Mrs James John, Cwmdar; Mr a Mrs T. Wyatt, Trecynon, a Mr a Mrs John Davies, attendance officer, Aber- dar. Wedi dibenni y wledd cliriwyd y byrddau, a chafwyd cyfarfod diddorol iawn o ganu ac adrodd o dan lywydd- iaeth Mr. John Davies. Llongyfarch- odd Mr. Davies y parti ar y safle uchel oeddent wedi gyrhaedd yn y byd dra- modol, a chymellodd hwynt i barhau yn ffyddlon fel ag i gyrraedd tir uwch eto yn y dyfodol.

Neuadd Gyhoeddus, Trecynon. Dewch yn Ilu, edd i weled y Ddrama "Die Sion Dafydd" y fwyaf poblogaidd fu ar y llwyfan erioed. f Nos lau Nesaf Ionawr Sfed. I ddechreu am 7.30. Cadeirydd: R. H. MILES, Ysw., Uwch Gwnstabl.

COLOFN LLAFUR. I GAN PEREDUR. t Achos o Lawenydd. I Y brawf o ragoroldeb glo Cymru ac yn wystl rhanol o lwyddiant y flwyddyn newydd, cawn fod cytundeb wedi ei wneyd rhwng Llywodraeth Italy a rhai glo-berchenogion Cymreig am gyflenwad o dros dri chwarter miliwn o dynelli o lo at cfwrpas relwes y Llywodraeth. Gwelir oddiwrth enghreifftiau o'r natur hyn fod glo Cymru o hyd yn dal yn uchel yn ei werth yn ngolwg y byd. Dyfarniad Arglwydd St. Aldwyn. I s Yn mis Awst diweddaf rhoddwyd rhybudd gan y glo-feistri a chynrychiol- wyr y gweithwyr yn Neheudir Cymru eu bod yn anfoddlawn i ddyfarniad Ar- glwydd St. Aldwyn, ar safon yr hiriau, a wnaethpwyd ganddo yn Ngorphenhaf, 1912. Felly cynaliwyd cyfarfod o'r ddwy blaid o dan lywyddiaeth Ar- glwydd St. Aldwyn i ddadleu y gwa- hanol achwyniadau a cheisiadau, a sefyllfa pethau yn gyffredinol mewn cysylltiad a rhestr y Minimum Wage. Codiadau yn Deilwng. I Wedi gwrando ar y dadleuon, pender- fynodd y llywydd yn rhinwedd ei awdur- dod deddfol, i roddi codiad bron yn yr oil o'r achosion a ystyriwyd, ond nid i'r graddau a ofynwyd gan y gweithwyr. Cafodd y colliers, coedwyr, reparwyr, a ripwyr godiad o un geiniog yn eu safon, a'r holl weithwyr yn y safonau iselaf, godiad o ddwy geiniog y dydd. Haliers a Bechgyn 14-2 L Oed. I Yr oedd yr haliers nos a thramwrs i gael codiad o geiniog y twrn, a bechgyn o dan 141 oed i gael dwy geiniog yn llai nag oedd yn cael ei ganiatau yn y dy- farniad hlatmorof. Peivderfynwyd hefyd ar safonau i amryw ddosbarthiad- au na phenderfynwyd arnynt o'r blaen. Gwnawd hefyd ychydig welliant ar delerau talu y minimum mewn achosion o golli gwaith. 0 hyn allan, os bydd gan weithiwr wythnos lawn o waith, bydd ganddo hawl i un diwrnod o seib- iant yr wythnos ddilynol, heb berygl o golli y minimum wage rate am yr amser y bydd wedi ei weithio. Y mae y dy- farniad yn ffafriol i raddau i'r gweith- wyr. A Oes Achos Diolch? I Ond o gymharu taliad a chodiad y gweithwyr a chynydd derbyniadau y perchenogion mewn dividends, nid oes achos diolch o gwbl am ddyfarniad Ar- glwydd St. Aldwyn, ond yn hytrach gweddio ar Dduw am ledaeniad mwy cyffredinol o egwyddorion cyfiawnder a brawdgarweh, fel y gall y gweithwyr dderfcyn yr hyn a gynyrchant yn onest, heb fod yna law gyfalafol yn dwyn mwy na haner eu cynrch, a hwythau yn gor- fod derbyn yr ychydig a gant yn fwy fel cardod nag enillion gwirioneddol eu llafur eu hunain. Swm y Codiadau. I Dywed ysgrifenydd yn un o'r papurau hwyrol fod nifer y gweithwyr sydd yn cael dwy-geiniog o godiad yn fwy lluos- og o lawer na'r rhai sy'n cael dim ond ceiniog. Golyga'r dyfarniad godiad uniongyrchol o 117 yr wythnos i dros 12,000 o weithwyr, a symiau llai o god- iad i tua 10,000 arall. Y dosbarth o weithwyr a enilla fwyaf yn y dyfarniad ydynt y labrwyr. Swllt a Saith. I Dyna fodd i bob ysmociwr i gael un chwarter o dybaco yn fwy, ond iddo weithio bob dydd. A'r sawl nad yw yn smocio, wel, gall osod y swllt a saith yn y Post Office, ac yn mhen chwe' mis, yn nhymor yr haf, bydd ganddo y swm ardderchog o 21 18s. i'w helpu i dreulio pythefnos neu fis yn nwr y mor. Pris y Clo. I Dywedir fod pris y glo a werthir i Italy i fod yn 16/6 y dynell ar fwrdd llong, yr hyn sydd ychydig yn llai na'r pris sydd wedi ei dalu am yr un math o lo yn y tymor diweddaf o werthu. Yn awr, dyweder fod y colier yn cael 4s. am bob tynell a dorir, dyna 12/6 ar ol i ofynion eraill. Beth yw y gofynion hyny ? Y cludiad i'r porthladd dros y relwe, trafodiad y docks, etc. Pwy ydyw perchenogion y relwes ? Pwy ydynt berchenogion y docks 1 Yr un rhai ag sydd yn berchenogion ar y gweithfeydd glo. Felly y mae eu elw yn cael ei fedi oddiar lafur y glowr, y gweithiwr relwe, a'r gweithiwr ar y dock. I'r hwn y mae ganddo y rhoddir iddo o bob cyfeiriad, tra nad oes gan y gweithiwr druan ddim ond llafur ei gorph ei hun yn gyfrwng i enill angen- rheidiau bywyd iddo ef a'i deulu. Ac er taw ei lafur ei hunan yn unig sydd ganddo i'w gynyg, nid oes sicrwydd. iddo y ca ddefnyddio hwnw, heb fod yn ddarostyngedig i ryw gyfalafwr sydd mewn angen am ddwylaw i weithio ar ryw waith yn debyg o ddwy 11 elw. Anrhvdeddusiau y Flwyddyn Newydd. Nid oes enw yr un o'r gwroniaid fu yn anturio eu bywydau yn yr olosgfa yn Senghenydd ar y rhestr newydd o'r dyn- ion y mae y Brenin wedi gweled yn dda eu hanrhydeddu gyda theitlau ar ddech- reu y flwyddyn newydd yma. Beth ydynt y cymhwysderau angenrheidiol er cael cydnabyddiaeth fel hyn gan y Brenin ? Dyddorol iawn, yn ddiamheu, fyddai edrych i mewn i deilyngdod Y mwyafrif o'r dynion hyn, a barnu odùi- wrth hyny, syniadau a thueddiadau yr awdurdodau sydd wedi eu cymeradwyo i'r dyrchafiad. Nid yw y Brenin, dru- an, yn gwybod nemawr i ddim am neb o honynt, ond fel y maent wedi eu cymer- adwyo iddo. Fy nghydweithwyr, prof- wch yr ysprydion. Ai o —— y niaent, neu o -—1 Agent y Minimum Wage. Da gennym weled fod Gweithwyr Glofeydd Cwmaman, Aberdar, yn trefnu i apwyntio swyddog neillduol i'w gwas- anaethu fel "exaniiner" yn unol a'r hawl roddir o dan y Mines Regulation Act, ac i weithredu hefyd ar eu rhan ff-I Minimum Wage Agent. Dyma yr ail swyddog o'r fath (ar ol yr apwyntiad hwn) fydd yn Aberdar, ac o ran hynny. drwy y wlad i gyd. Y mae apwyntiad y Cynghorwr E. Stonelake yng nglofeydd y BwUfa wedi troi allan yn llwyddiant mawr i'r gweithwyr mewn amryw ag- weddau yn arianol a iechydol. Dymun- wn yr unrhyw lwyddiant eto i weithwyr Cwmaman,

CROEN. CNAWD. ASGWRN. RHAID COFALU All Y RHAI MYN. Esgeulusdod o unrhyw niw." I rhai hyn drwy ddamwaiH neu glefyd off achoti Blood Poisoning a Marwolaeth. Meddyginiaeth Efleithiol. Er mwyn ysgol Peryil rhald al ymarfar mewn prylI. 'DOES DIM MOR LLWVDDIAHII1 A 8ICR A GOMERIS BALM. Mae Hwn yn awr yn cael ei gydnabai gan filoedd fel v meddyglin mwyaf sicr a diogel a ddarganfyddwyi erioed at iachau Clwyfau, Atchollion, Tardd- lantau ^y ^4^ Cnawd, Eczema, Craoh a Nedd Ym Mhenau Plant, Llosgiad. au, Ysgal. danau, Scurvy, I L lug r ad P I a n t, Benywod a y Babanod, Tarwden, Cout, Cymalau Poenus, 14 heumat- ics Poen It Xr <?? pen fy ml_. Cc'n M? ?" ctewn K?hrmy«I. oa. K?od ?e?MJd Gomer'. Bal. ?!?h..f hi yn b?r fuan' at CLWYFAU ar COESAU. Miloedd ynjtystio i'w Effeithiau RhyfodtM. RHODDWCH BRAWF ARNO Gweiihad sydd sler. Ar werth gan bob Chemist a Store* am 1/li. Gofyner am Comer's Balm. Mji- web weled enw iaaob Hughes ar bob blwch. Heb hyn nid yw gywir. NM danfoner ei gwerth (P.O. neu Stamps) at Jacob Hughes, Manufacturing Chow Ist, M.P.S., L.D.S., Penarth, Cardig. CWRTHODWCH BOB PETH ARALL.