Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

Colofn y Beirdd.I

News
Cite
Share

Colofn y Beirdd. I Anfoned ein cyfeillion barddol eu -eynyrehion i'r Hendre, Pontypridd. AT Y FRAWDOLIAETH FARDDOL. Gyf eillion,- Dyma fi unwaith eto yn ymgymeryd a Golygyddiaeth y Golofn sydd wedi ei neilltuo i chwi o dan yr oruchwyliaeth newydd. Mae yr hen ddiareb yn dweyd mai hawdd yw cynneu tan mewn hen aelwyd." Mae yn y golofn hon "hen aelwyd" i mi, ac nid yw lludw ei than wedi oeri, er fod llawer blwyddyn wedi myn'd heibio er pan y rhoddais y procer ddiweddaf o dan yr alch. Bum yn golygu Barddoniaeth y Darian am dros chwarter canrif, ae nid fy mai i ydoedd am na fuaswn wrth y gwaith hyd y dyddiau diweddaf hyn. Dim ond Dafydd Morganwg a minnau sydd wedi bod yn eistedd yn swyddogol yng Nghadair Farddol y Darian. Dafydd gychwynodd ar y gwaith gyda'r rhifyn cyntaf, a'i ddisgybl a'i dilynodd hyd nes gollyngwyd y beirdd yn wyllt i'r anial- wch. Bum yn ymffrostio fy mod wedi codi cenedlaeth o feirdd yn ystod yr amser y bum a gofal y Golofn Farddol arnaf. Adeg doreithiog am feirdd ieu- ainc oedd hi pan ymgymerais a'r gorchwyl gyntaf. Yr oedd pob cwm- mwd o Ddeheudir Cymru yn tyfu beirdd, ac ambell ardal yn eu tyfu "ar -eu canfed." Mae rhai o fy nisgyblion cyntaf, erbyn heddyw, yn feirdd cenedl- aethol, a chadeiriau a choronau yn llanw eu hystafelloedd, ac yn pwyso yn drwm ar eu pennau. Hoffus gennyf fod rhai o'm die- gyblion gynt wedi esgyn i safleoedd uchel yn y byd barddol; onl hoffusach gennyf fod cynnifer o honynt wedi ennill safleoedd anrhydeddus, wrth draed yr arweinyddion cenedlaethol. Yn y mwyafrif y mae ymffrostio, gall y lleiafrif fyw wrth i mi ymfalchio yn- .ddynt. Pan yn ymgymeryd a'r gwaith y tro hwn, dichon y dylwn roi ychydig o aw- grymiadau i'n cyfeillion barddol. Nid wyf yn sicr y bydd y porth mor Ilydan ag y bu yn ddiweddar. Lies y Darian a lies y beirdd fydd mewn golwg os y cul- .heir ef. Rhaid yw gwyntyllu os am gael y grawn o blith yr us. Rhaid i feirdd gripian cyn cerdded, fel pob cen- edlaeth arall. Rhoi help Haw i'r rhai fydda yn cripian fydd fy mleser mwyaf, ac os bydd ambell un yn teimlo ei fys .awenyddol yn briwio o dan yr oruchwyl- iaeth hono, gallaf sicrhau mai mewn cariad at y gwaith y gwneir hynny. Dymunaf nodi y byddaf yn disgwyl ar y testynau yn ogystal a'r farddas. Gocheler testynau lleol, eyn belled ag y byddo yn bosibl. Bydd y porth yn gyfryngach i'r cyfryw nag i un math arall. Ni fydd y ddor yn gwbl gauedig i'r rhai hynny, ond byddaf yn hawlio mwy o deilyngdod ynddynt, nag mewn un ansawdd arall. Hoffwn gael ein beirdd ieuainc i dalu sylw arbennig i'r odlau. Nid oes un esgus dros barchu rhai llinellau yn fwy na'u gilydd mewn odl. Dysgodd Daf- ydd Morganwg ei oes ef i odli yn drefnus, a bum innau yn ceisio ei ddilyn; ac nid wyf am newid y drefn a ddysgwyd gennym ein dau. Mae yn wir fod llawer o'n beirdd goreu wedi mynd yn druenus o esgeulus gyda'r odlau mewn mesurau rhyddion, ac nid yw yn rhyfedd fod beirdd ieuengach a llai profiadol wedi mynd ar gyfeiliorn wrth eu hefelychu. Ni chwareuir ys- tranciau felly gyda'r odlau yn y Mesur- au Caethion, a phaham ynte y eymerir y fath benrhyddid gyda'r mesurau thyddion? Gwisger y farddas mor ddillyn ag y medrir: mae digon o ad- noddau yn yr Iaith Gymraeg i wneud hynny. Dyna ni yn awr mewn ffordd i ddeall ein gilydd. Dymunaf grybwyll i mi gael yr holl gnawd barddol oedd yn y Swyddfa o dan yr hen oruchwyliaeth i'm llaw, a chan mai y "cyntaf i'r felin gaiff falu" yw y drefn, ysgubau y cnwd hwnw, gaiff sylw yr wythnos hon. A gaf fi ofyn i'm holl gyfeillion bardd- ol ar hyd y wlad am gefnogaeth i wneud y golofn hon cystal, os nad gwell nag un arall yng Nghymru. Fe ellir gwneud hynny gydag ychydig ymdrech. Feallai na byddai yn ormod i mi ofyn i rai o'm hen ddisgyblion anfon ambell bill er mwyn yr amser gynt." Byddai eu cyfarch unwaith eto yn fwynhad mawr i mi. Anfoned y dechreuwyr, a'r rhai "doff o glun" eu cynyrchion yma yn hyderus. Os na ddaw eu gwaith i fyny a'r safon, ni ollyngaf hwynt heb eu bendithio a gwersi. Os y gwelaf y gwael a'r gwych yn glymedig mewn -englyn ymdrechaf eu gwneud yn berth- ynasau agosach. Os y gwelaf fardd ieuanc yn amcanu yn dda, ac yn methu, rhoddaf ef ar ben y ffordd i wneud gwell gwaith rhagllaw. Dyna ddigon o awgrymiadau bellach. Cyn agor y sypyn sydd o fy mlaen, dy- munaf flwyddyn newydd ddedwydd dda i holl feirdd y Darian, a derbynied pawb arall yr un dymuniad o galon. Yr eiddoch yn wladgar, Nos Nadolig. BRYNFAB. Byrder Einioes.-Cymeradwy ddigon. Bu rhaid newid ambell air a ffurf. Odlau gwallus yw Beibl a chwedl. Nid yw y pennill olaf cystal a'r lleill, pan y dylasai fod yn well. Y Teiliwr.—Englynion desgrifiadol. Yr oedd ychydig aneglurder yn aillinell yr englyn hlaenaf. Rhoddwyd pelydr newydd ami. Mynwent Blaenplwyf.-Pennillion ys- twyth ddigon, ond nid oes crefft ar yr odli. Cymered yr awdwr yr awgrym erbyn y tro nesaf. Yr Adnod a Ddysgodd fy Mam.Can ragorol. Rhagor o fath hon, gyfaill, gydag odliad gwell. Y Crwydryn.—Cywydd gwych. Gresyn ei fod yn diweddu mor ddiymadferth. Syllu'n Wahanol. Can sylweddol dros ben. Ond newidiwyd ambell air a llinell ynddi. Swyn yr Hydref.—Pennillion tlysion. Ar y Traeth.—Telyneg dlos, ond cof- ied yr awdwr na fuasai yr Athro o Fan- gor yn arbed ei fflangell ar y gair "mur- rauro," ac nad arbedaf finnau hi ar "gyfrinion cyfrinachol." Ceisiwyd os- goi y trychinebau hynny. Y Llwybr yn y Wiad.-Telyneg dlos eto. Cadw'n Hiaith yn Fyw.—Can a hwyl a "mynd'd yn iawn ynddi. Ond go- ddefer i mi ddweyd y dylech ochel am- bell air, megys "derch," ac un neu ddau arall oedd yn y gan. I'r Swyddfa :-Murmurydd, Tywi Evans, T. H. Lewis, Jason Jones, Aronfa Griffiths, Cilhiryn. Y TEILIWR. Y teiliwr sydd at alwad-N- werin, A'i harwr yw'n wastad; 'E drwsia lu dros y wlad, A dylai gael ei daliad. Hwn fratha lain o frethyn-a'i nod- wydd Dyn edau i'w chanlyn; Urddwyd hwn i harddu dyn, O'i garai hyd i'w goryn. Di-wallus gyda'i ellyn-ei linell, A'i lawnod a ddilyn; A dioed y daw wedyn Wisg go dda am wasg ei ddyn. Yn lledrwydd gwna ein llodrau,—a hugan 0 wegil i fferau; Di-ddiog, gwna gl6g yn glau, A beth wnaem heb ei bwythau ? J. JAMES (Cilheryn). Tylorstown. BYRDER EINIOES. I Einioes dyn sydd fel y cwmwl Welai'n teithio yn y nen; Pa le'r aeth 1 Nid yw o gwbwl « Yn ymdda-ngos uwch fy mhen. Beth yw einioes ? Tarth neu gaddug, Neu i gysgod tebyg yw; Hwy ddangosant mor ychydig Yw ein hamser yma i fyw. Beth yw einioes 1 LIong yn hwylio, Dacw hi, Ah! heibio aeth, Tra bum enyd yn ymgomio A hen gyfaill ar y traeth. Beth yw einioes? Teg flodeuyn, Yn y bore'n brydferth iawn Gwywo wna ar y glaswelltyn A bydd farw y prydnawn. Cyflym yw feI, gwenol gwehydd. Neu fel eryr ar ei hynt; Tebyg ydyw i redegydd, Neu fel awel chwim o wynt. Fel diwrnod, medd y Beibl, Yw yr einioes fwya'i hyd; Megys un yn adrodd chwedl Yw ein hoedl yn y byd. Cymhariaethau addas hynod,— "Byddwch barod" yw eu hiaith Gwir ddefnyddiwn bob diwrnod Trwy gyflawni buddiol waith. JASON JAMES. Tylorstown. CADW'N HIAITH YN FYW. I Gymry anwyl, os am gadw laith ein tadau'n fyw o hyd, Rhaid ei meithrin hi yn groew Yn mhob can wrth siglo'r cryd; Rhodder hi ar fant y baban, Ar y wefus bo'n parhau, Yn Gymraeg poed pob ymddyddan, Dyna'r modd i'w sicrhau. Peidier ag anghofio'r aelwyd, Prif fagwrfa'n hiaith yw hon, Mwyder hi o dan bob cronglwyd, Plether hi o gylch pob bron; Cadw'n fyw ein mwyn alawon, Telynogion swynion serch, Cerfier hwy yn argraff Brython Yng* nghalonau mab a merch. Peidier gwrando ar wag ddwndwr A phenboethni ffol y Sais, Poed pob Cymro yn drafnoddwr, Cadw'n hiaith a fyddo'i gais; Y Gymraeg fo'n su pob awel, Ar yr heol, yn y gwaith, Trwyther hi i'n gwaed yn ddiogel, A chawn ddweyd Byw fyth fo'n hiaith. Nid oes iaith o fewn i'r hollfyd Ddeil yn hafal i'n hiaith hen, Peri ei pharabliad hyfryd I wir Gymro wisgo gwen; Iaith Gymraeg, y nef wna'i hoffi, Engyl roddant arni fri, Iaith wna'r Sais i lwyr ddystewi 0 dan swyn ei chynghan hi. MURMURYDD. Bronllwyn, Gelli.

Advertising

Nodion o Abertawe.

Nodion o Frynamman. I

- I Nodion Ynyshir a'r Cyleh.…

Advertising