Gwyliedydd Newydd

SODIADiO IYTBNGSOL. BtholJlld. Y mae yr ansicrwydd bellach wedi ei symud, bydd etholiad cyflredinol ar y 14ieg o Rhagfyr. Yr wythnos ddiweddaf cyferfu Mr Lloyd George a'i nawddogwyr Rhyddfrydol i egluro iddynt yr angea am ethoiiad, ac i egluro y pethau y bwriadai ef, a'i gyngrheiriaid sefyll trostynt. Disgrifir yr araith fel H araith Radicalaidd." Ari yr un diwrnod yr oedd Mr Bonar Law yn annoreh ei gyfeilllion Oeidwadol^ ac yn darllea Ilythyr oddivv-rtb y Prif Weinidog,Ilythyr, -meddir, a roddodd hefyd i'r blaid honno fodlonrwydd llawn." Hyd yma y mae'r gweithred- iadau wedi bod yn gudd yn y dyddiau hyn pau y dadleuir tros ddileu trafod- aethaa ondd ynglyn a Pbathau- tralugr tybed na ddylid cael, chwedly Wesir minster Gazette, drafodaethau amlwg, wynebagored, ynglyna phecfhaucartref- ol ? Niall llawer o dda. ddeilliaw i'r werin oddiwrth drafodaethau cudd pan- aethisd PQIWeaidd mwy nag oddiwrth ystrywiau llechwraidd diplomat wyr tnl herodrol. Y maa Mr Lloyd George, Mr Bonar Law, a Mr Barnes i siarad, yn yrj un cyfarfod, tua'r awr yr ym yn ysgrif- ennu, diau y codir y Heat ryw fesuv1 yn y oyfarfod cyhoed-ius hwn ar drafod aetbau y Caucduses cudd, ao y taBid goleu, gyda reservations neilhuo1, a: y pethau y saif Coalition newydck Mr- Lloyd George trostynt. Ai Priodol son am Coalition P padlMr Lloyd George dros-y camrau a gyvoer ydyw, mttiLlywodraeth uboII gyda math o gadoediad politicaidd: eyffelyb i'r rhai a gafwyd yn nhymor y,, rhyfel yw yr unig Lywodraeth a ddichomj s.:tlo yn effeithiol y problemau newydd-i ion ac anodd y bydd yn rhaid eu setlol ar ol cyhoaddi heddweh. We), diau fccl y Llywodraeth a fu droa gyfran o dymor l y rhyfel yn Coalition, o leiaf o ryw a, er i lawar o egwyddorion Rhydd-j frydol orfod dioddef yn dost, yn ceill 1 tuol feUy ai ol ymddiswyddiad Mr ] Asquith ond rhaid cael mwy o ddych ymyg na'r cyffredin i feddwl am blaiâ. nemydd Mr Lloyd George felcycryeh iolaeth deg o boU deuluoedd PQIibiClidd: ein teyrnas. y Plaid nid Coalition. Gall y neb a fyn fvtheirio yn erbyn pleidiau pplitioaidd, ond y mae'r byth- eirio mor aneffeifchiol ac yclyw o ffol. C8bawn ystrywiau politieaidd, nad oesl iddynt ua pwrpa-s ond cadw breintogioni neiSitiaol mewn awydd, mor angherddol anah, ato sylwecldolwn fody. rhaid i fedbl o dan bwysau gwahanol ddelfryd- au, ae e1* mwyn dwyn y delfrydau yn effeithiol i'r pen, ymgysylltu ac ymli, fyddino: ae liyd y gwelwn yn awr nid! yw Mr Lloyd G eorgg, a- i ganlyn wyr, ond; plaidacat hynny, hen blaidyrUn.: debwyr, gyda nifet o Ryddfrydwyr wedi; eo hychwanegii atL Y mae y blaid; Td. yddfrydol uniawngred, HYSQD, a phlajdj Llafur, yn agored, wedi cyhoedi ei j rha-gleni, ac yn sefyll drostynt yn groyw a pbendant, Llafur a Mr Lloyd George. Gwyddid ers tro fod Llafur am sefyll ae ymladd ei brwydrau yn ddiamwys ac I annibynnol, ac os oedd lie i arnhouaethi mewn unrhyw feddwl, y mae y cyfarfod yn Llundain, dydd lau diweddaf, wedi ei lwyr ddileu. Gyda phleidlais o 2,117, 000 yn erbyn 810,000, pasiodd y Gweithwyr fod y Blaid, wedi datgorfibr-, iad y Senedd, i dorri pob cysylltiad a'r j" Llywodraeth. j Llafur a Chynhadledd Heddweh. '¡ 'Hawlia Llafur Ie yn y Gynbadledd HeddwcD, cynhygia y Llywodraeth {yndl' ag un gwr L?afur yno, os bydd Haid Llafur yn aros yn gefnogol i r Llywodr aeth yn awr ac ar ol yr Etholiad. Dadl- eua Llafurwyr y dylasid cynnal Cyrigres i Lafur fawr yn yr un lie ac ar yr adeg y 1 bydd Cynhadledd Heddweh, a bygythia rhai y gwrthyd y-Llywodraeth ganiatad i neb-fynd allan o'r wlad hon i'r perwyl hwnnw. Os mai felly y gwneir, ni synnwn os ca y Llywodraeth newydd, gan nad o liw bynnag y bydd, achos i edifarhau am ei gwaith. Y mae'r bydj yn llawn o ysbryd gworinol newydd, cryf a dilol; a chyn wired a'i fod wedi newid pethau'n enbyd yn Rwsia,, Aws- tria, Hungari, Bwlgaria, a'r Almaen, heblaw, Holland, Sweden, Denmark, a Switzerland, y mae yn bygwth Prydainj hetyd. Yr oedd tymer y bobl, a then i rhai o'r areithiau yn y oyfarfod ynl Ltundain ym herfeiddiol ac arwyddocaol. j Pob parch i Mr Asquith, Mr Lloyd George, a phawb eraill,—gweithwyr Prydaila sydd wedi ennill y rhyfel: eu gwaed hwy, yn bennaf, a fa'n llifo'n afonydd yn ffosydd Ffrainc; achwedl Mr Robert Smiliie, y mae y syniad yn "wrthun a diraddiol fod yn rhaid-iddynt jfynd yn ben-noeth, ac ar eu gliaiau o flaen pobl freintiog i fegio am le yn l nemaddau heddweh ac at-drefniad. Y mae y cais hwn a osodir gerbroti gan weithwyr Prydain yn cael ei osod ger- bron y llywodraethwyr yruhob gwlad. Cynhadledd lleddwch. Dywedir mai yn Paris y cynbelir y Gynhadledd Heddweh. Tybir y bydd yn dechrou ar eu gwaith tua chanol Rhagfyr. Y mae y Cyngrbeiriaid, meddir, yn cytuno a chais Germani i beidio oedi pethau ronyn ya hwy nag y bo gwir angan. Ymdrinir yn gyntaf, meddir, a'r prif befchau, a bydd y eyfryw wedLeu lofnodi erbyn diwedd lonawr. Yna eir ymlaen gyda'r pwyntiau eil- radj, a. bernir y bydd popeth wedi ei orffen ymhen y chwe' mis. Bwyd yn Germani. ty mae Dr. Solf, Gweinidog Tramor yr Almaen, wedi anfon at Mr Lansing, Ysgrifennydd tramor yr Uaol Daleifch ¡ iau, apal dker arall am i r Llywydd wneud popeth a all i ddwyn bwyd yn fuan i weria yr Almaen. Y mae y chwildroad hyd yma yn haddychol, ond gall y wasgfa am ymborth esgor, yn dra buan, ar anarchiaeth waedlyd a difaol. Dyma onide a drodd chwyl- droad yn Rwsia i fod yn beth mor drist diffyg Huniaeth. iNi, all Gormari ei hun wnend nemor dim i liniaru y drwg, gan fod ei rheilffyrdd a'i llongau, etc., trwy delerau ycadoediad, yn nwy- law y Cyngrheinaii. Y mae M. Clem enceau, Ffrainc, a'r Llywydd Wilson I,eisoes wedi datgan eu parodrwydd i ¡ wneud popth yn eu?gaila i ysgafnhau y 1! was-fa. Rbennir cyfran y Cyngrheiriaid, I byd y gellir, meddant, gydar ge!yn. Bywadai Clemenceau ein bod yn ymladd nid yn srbyn dynoUmth ond drosti, Ceisiai Dr. Solf ar i'r Llywydd J drefnu dirprwyaeth, i gwrdd yn yr I-Tague, nou rywle araU cyn gyatad ag y gellir, i gyd drefnu gyda chynrycbiol wyr o Germani ryw gynliun i gadwy bobl rhag angau. Yr Offeiriaid a Christ. Y mae y frawddeg achod o eiddo Mr Glemenceau yn un ddynol a Christionog- ol iawn a phan y darllanasom hi ni allem lai na meddwl am y dirfawr wahaniaeth, yn y path hwn, cydrhwns ysbryd Clemenceau a thymer Esgob Lerpwl. Y dydd o'r blaen dywedai ei Arglwyddiaeth Offeiriadol wrth ei gyd- drefwyr:— » ■ Arr, y gyflafan a ddygasant ar y ddyir- oliaeth rhaid cospi y troseddwyr. NJ ddylem wrando ar y gair gwan a chain ] arweiniol, y dylem mewn ysbryd Cristioa- ogol adael i'r gorffennol fynd heibio, ac anghofio y gweithredoedd enbyd o gywil- ydd a thrais." Gwnaeth pobl unben a militaraidd yr Almaen drais m&wr—dyca banes milit anaid pob oes a gwlad- Ond y mae pobl Germani 'yn awr wedi malurio yn I llwch y giwied cythraulig hyn, ond wele Offeiriad Crisiionogol yn dweyd fod yn rhaid i ni ddial eto ar y werin sydd I eisoes. i dioddef nawy na digon. Nid yn^ Nghalfaria gynt, yn unig, y gwelwyd offeiriaid yn gwawdio ac yn croeshoelio Mab y Dyn. Am fod del- frydaUeOrist heddyvv yn-betl-iau rny lan ac uchel cyfJwynwn i sylw ei Arglwydd- iaethy geiriau hyn ceiddo ^takes- pe-re Polo ni us My lordi* according to their desert. 1 Hamlet God's bodikins, man, much better U seeveryma, n atter his desert, and who should 'scape whipping ? Use them after your own honour and dignity. The I less they deserve, the more mentIs in your i bounty." J Potisi Mr Lloyd George. Y mae y Llywoiiraoth Gymysc, ryw, neu yn hykach Blaid Mr Lloyd George, wedi agot ei cadymgyrch yn y eyfarfod' cyhoeddus yn y Central Ball, West- minster, nor, Sadwrn diweddaf. An- ercbwyd y cyfarfod gan Mr Lloyd George, Mr Bonar Law, a Mr Barnes., I Ni chyhoeddwyd un math o Raglen, ond erfyniai Mr Lloyd George am i'r wlad roddi iddo ef a'i blaid (l) Awdur- dod i siarad trosti, ac yn ei henw yn y Gynhadledd Heddweh (2) Awdurdod i gychwyn yn ddiymdroi ar atdrefniad trafnidol. Dydd Sadwra hefyd cyhoeddwyd y llythyr a anfonwyd gan Mr Lloyd George aty Blaid Upebol, ac ar bwys cynnwys yr hwn y penderfynodd y Blaid honno ei gefnogi. Datguddir y fargen yn y llythyr. Y mae. y Prit Weinidog wedi cytuno a hwy i osod toll ar nwyddau a ddygir i Brydain, y doll i weith/eau yn ffafr y Trefedigaeth- au, ond i beidio cynnwys toil ar ymborth. (2) I ddiogelu trwy, doliau y prif ddiw ydiannau Prydeinig (3) I osod Ym- reolaeth mewn grym yn ddiymdroi gan adael allan chwe sir ogieddol Ulster (4) Ad ystyried darpariadau ariannol Mesur Datgysyllfciad (ystyr hyn mae'n debyg yw rhoi mwy o arian y bobl i'r clerigwyr Cymreig. Cyn y gallont gael cymorth ei Blaid ef, ebai Mr Lloyd George, rhaid i bob ymgeisydd roddi gwyatl sicr, ddiarnwys ddiymdroi y bydd iddynt gefnogi y Llywodraeth Gymysg ryw sydd eisoes mewn awdurdod. Anoga yr etholiaeth au i wasgu yn ddiarbed a di-drugaredd am pledge y bydd i'r. dyn a etholir ganddynt tynu wrth y Llywodraeth (" trwy'r tew a'r teneu," mae'n debyg). iClywso.w am brynu "hwch mewn sach," wel, dyma engraifft teg,, onifce, {, am bvvrea3 felly Y-mae cyfaredd rhyfel a gwaed yn bath enbydus iawn addefwn, efco mae'n rhyfedd geanyf os nad ofynna y wlad am ychwaneg o oleuni na hyn yma cyn mentro ymlaea .hyd yn oed gyda. Mr Lloyd George, y Dsgwm. Yr wythnos ddiweddaf bu traf- odaeth ar fater Cymreig ynglyn a Mesur y Degvvm. sydd wedi ei ddwyn i mewn er gwelia Deddfau y Degwm, 1&36 i 1891, fel ag i bennu i fyny i lonawr laf, 1926, y swm o'r dcgwm oedd yn daladwy, ac i nodi y swm am y tymor hwn- nw ar safon pris yr yd am saith mlynedd, yn ol fel y cyhoeddwyd ef yn lonawr, 1918. Mr Llewelyn Williams (R), a gynhygiai 1933, yn lie 1926, gan wneud cyfeiriad arbennig at y Cynghorau Sirol Cymreig; y rhai fyddent yn cael eu taraw yn drwm dan DdL-ddf yr Eglwys yng Nghvni" ru a'r mesur presennol. Pe byddai y pris o gael ei wneud yn sefydlog am bedair blynedd ar ddeg, gallai y Cynghorau Sirol gario ymlaen y gweithrediadau anannoi yn fwy ilwyddiannus. Addawodd Mr Protheroe (Gwein- idog Amaethyddiaethj wneud trefniant neilltuol, a dywedodd Mr Llewelyn Williams y byddai iddo dderbyn hynny, ond nid oedd yn ddigonol, a. chyaygiai weiliant ilr perwyl na<! pris y degwm i iodyn ÙV511-a.chyfar,taldd saith mlynedd o 1m,p, Byddai talu 123p am 109p yn disgyn yn drwm ar y Cynghorau Slfol, Mr Protheroe a gydnabyddai fod gan y Cynghorau Sirol gwyn, ond yr oeddynt wedi gwneud bargen wael. Yr oedd y mater yn un dyrus, a barnai mai y "ffordd oreu i -ddyfod allati o'r ??t:? ddyfod allan o'r anhawster ydoedd dwyn mesur ymlaen i setlo r cwyn* ion rhwng y Cynghorau Sirol a'r Egl wys. Gwrthodwyd gweUiant Mr Wil- liams i nodi'r pris i'w dalu i'r Cynghorau Sir yn 109p., gyda 15& & bleidieisiau yn erbyn 106. Mae n amlwg fod y Llywodraeth hon a'i lta w yn erbyn Cymru ar bwnc Datgysyiltiad. Wedi prof- jadau y ddvvy flynedd diweddaf betharalI eliir ddisgwvl ?