Gwyliedydd Newydd

"G ilyedydd Newydci' AT Eiri DOSBARTHWYft. Pob archebion a thaliadau am y Gwyl- iedydd Newydd i'w danfon i'r Rhcolwr, H awyJlødydd Newydd," Flint Mountain, Flint, Anfonir un copi am dri mis trwy y Llyth yrdy 2/2 dau gopi am 3/7 tri copi am 4/6 pedwar, pump, a chwech yn ol 1/5 y dwsin. Disgwylir tal ar derfyn pob chwarter Heb hyn y mae yn amhosibl bron i ni gario ymlaen. AT EIN OOHESWYR. Anfoner pob Gohebiaeth, gydag enw priodol yr anfonydd, i'r Golygydd wedi eu cyfeirio— Y Golygydd, "Clwyliedydd Newvdd," Flint Mountain, Flint, Diolchwn os rhydd ein Gohebwyr sylw i'r awgrymiadau hyn- Carem i bob gohebiaeth fod mewn Haw eibyn boreu Iau. Ysgrifener ar un wyneb i'r ddalen bob am- ser. Os na fyddis yn rhoi ond Stamp Dimau ar yr atnieu gadawer hi yn agored, ac ysgrifenner Press News ar ei chongl. LLYFR NEWYDD. "EmyawyrCymra" SiMT PMMEjft, mm ISAAC. Cynnwys y llyfr Ysgrifau Haaes yddol a Beirniadol ar holi Brif Ejnynwyr Cyniru, o Edwwnd Pryt hyd Ehedydd lal, ac ar ei dtrfyn cir Llyfryddiaeth yr Emynwyr. Burn Lionorion YR ARCHDDERWYDD DYFED. Fel un sydd yn teimlo cryn ddiddordeb yn emynwyr ac emynau Cymru, darJlenais eich ysgrifau gyda boddhad mawr. Cred- af y bydd y llyfr yn fendith i'r genedl." PARCH T. J. PRITCHARD (GLAN DYFI). Yn ddios, y peth goreu yn yr iaith ar y pwnc a chredaf y bydd yn waith salonol Costiodd lafur enfawr. Y mae cywirdeb yr awdur fel hanesydd, ei farn deg fel beirniad, a'i arddull fyw a graenus fel lienor, yn gosod ei genedl tan rwymau i'w gefnogi." Y PRIFARDD J. J. WILLIAMS. Gallaf yn ddibetrus gymeradwyo'r llyfr hwn. Chwiliodd yr awdur yn fainwl am y ffeithiau, traethodd ei farn yn groyw, a gwisgodd y cyfan mewn iaith gref a glân. Bydd bai mawr yn rhywle os na phrynir y llyfr wrth y miloedd." Y PARCH THOMAS HUGHES. Golygydd yr Eurgrawn. "Ceir yma ffrwyth ymchwil fanwl i hanes ein hen emynwyr, wedi ei gyS^u mewn modd diddorol iawn. Cloriennir eu cynhyrchion a Haw beirniad annibynnof a chraff, sydd ar yr un pryd yn llenor awen- gar. Y mae graen lenyddol rhagoipl ar y gyfrol o glawr i glawr." od. Y PRIFARDD GWILI Darllenais eich ysgrifau gyda bias mawr. Aethoch i drafferth anarferol, a dywedasoch y gwir plaeo, heb ofni wyneb gwr. Credaf y bydd y llyfr o werth i'r rhai a ddaw ar eich ol, fel engraifft o wrthod byw ac adeiladu ar draddodiad heb sail iddo. Dylai y llyfr werthu yn gyflym a hir." TECWYN. Credaf y bydd y llyfr hwn yn gynysg- aeth wirioneddol i'n llenyddiaeth. Dengys yr ysgrifau ol meddwl galluog, medr llenyddol, barn aeddfed, a gwybodaeth drylwyr o'r pwnc. Os caiff y gwaith hwn y gefnogaeth a haedda, prynnir ef wrth y miloedd." Cyhoeddir cyn gynted ag y ceir nifer digoriol o Danysgrifwyr. PRIS 3/6. Yr Archebion i'w hanfon i'r Awd Treharris, Glam.

NODIADAU VYTHHOSOL. Y Mesur Gorfodol Newydd. Dyma brif ddarganiadau y Mes ur Gorfodol a gyflwynwyd i syiw ySeneddyr wythnos ddiweddaf :— Codi yr oed milwrol i 50 ac mewn rhai achosion i 55, Galluogi anfon bechgam 18t yn lie 19 i'r~flrynt. Gweinidogion yr Efengyl ar gyf- er gwasanaeth an ymladdgar. v Gorfodaeth i'r Iddewon.. Clirio allan o'r Gwasanaeth Gwladol ddynion ieuainc cymwys dan 25ain mlwydd oed. Ch-wyriu allan ddynion uwchlaw yr oedran hwnnw o fysg Gweision Gwladol. Tynnu yn ol exemptions' ar dir galwedigaethau. Cyfyngu ary gallu iapelio. Adolgu galluoedd y Tribunlys- oedd. Meddygon i gael eu cynnwys yn yr 'achosion neilltuol' rhwng 50 a 55. Dynion rhwng 45 a 50 i gael eu cymeryd at amddiffyniad cartref- ol. Bechgyn 18t i fyned allan os wedi derbyn chwe' mis o hyfforddiant. Hanner can mil yn rhagor o ddynion i gael eu cymeryd o'r mwngloddiau. Diwydiannau anhebgorol i gael eu chwynu allan yn ofalus tt:

Araith y Prif Weinidog. Siaradodd Mr Lloyd George am ddwy awr, ond treuiiodd haiinor yr amser i ymdrin a'r sefyllfa filwrol ar y cadfaes— Ffrainc yn bennaf. Pwysleisiodd y ffaith fod byddinoeJd y Cydbloidiau ar y ffrynt Gorilewiuol yn fwy nifer us nag eiddo'r gelyn ar ddechreu ymosodiad mawr, tua diwedd mis Mawrth—dywed er tri yn erbyn dau Yn union wedi hynny eyfartalwyd nerthosdd y ddwy cchr, drwy i'r Ellrnyn ddwyn adrannau cryfion o'u byddinoedd yn y Dwyrain ir maes yn Ffrainc. Parhsiad Rwsia a'u galluogodd i wneud hyn. Yn y rhuthr mawr eyntaf bu raid i'r fyddin Brydeinig gilio yn ol, a gosod ei hun ar yr amddiffynol bron yn gyfangwbl. Y casgliad sydd i' w dynnu oddi wrth hyn yw liwn-fod ein trefniadau yn fwy amherifaith o gryn dipyn nag eiddo'r gelyn, Yr oedd Syr Henry Wilson, penaeth y Staff Milwrol Prydeinig, I wedi rhag-weled yn gywir yr hyn oedd ar ddigwydd, ac nis geliir, oherwydd, hynny, gelu'r ffaith fod yr awdurdodau yn gwybod beth i'w ddisgwyl. Gan foJ rhif byddinoedd y Gydbleidiau yn gyfar tal i eiddo'r gelyn, nid diffyg digon o wyr' barodd y gwrtbgiliad ddiwedd Mawrth, eithr, yn hytrach, diffyg trefn, aclnvyrach ddiffyg cyfarwyddyd priodol ar y cadfaes. Oydnabyddir yn Isur gyffredinol rnai derbyniad oer a triarw agafodd yr Haith; as nlad yn Ty y Cyffredi-n yn aiddgar dros y Mesur. Mai plaid gref yn credu nad oea angan mewDoi am y Mesur, 2.i fod ya fwy o glog i guddio diffygion y L'iy wodraoth ei hun na dim &rall. 9 

Gorfodatih tCr Convention. Un o'r pethau mwyaf poenus ynglyn a'r cais i orfod yr Iwerddon ydyw y ffaith fod y cytundeb y daeth yi Convention ar Ymreolaeth i gytundeb unfrydol arno ydyw fod y mater o gymwyso gorfodaeth at yr Iwerddon i gael ei adael i'r Senedd Wyddelig oedd yn fuan i gael ei dwyn i fod. Galwyd sylw Mr Lloyd George at hyn ond cyd, nabyddodd nad wyddai efe hynny — nad oedd wedi darilen adrodd- iad y Convention. Y mae hyn yn ein hatgoffa o waith Mr Balfour dro'n ol yn beirniadu araith y Count Hertling ag yntau heb ei darllen. Beth bynnag, y mae y mesur wedi pasio ei ailddarlleniad gyda mwyafrif mawr. Prin iawn y mae y illwyafrif yncyfleu teim ladau y Ty ynglyn a'r camwri. Protestiwyd, ac apeliwyd gan bob adran yn ei erbyn: ceisiodd Rhyddfrydwyr fel Mr Asquith, Undcbwyr fel Arglwydd Henry Bentick, Plaid Liaiurfel Mr Hon derson a Mr Adamson, heb son am Peiiedlaetholwyr fel Mr Devlin, gan y Lly wodraeth adael y mater i'r Senedd Wyddelig oedi y matei nes y byddai Deddf Ymreolaeth ar lyfrau y wlad, ond y cwbl yn ofer. Trodd y Lly wodraeth glust fyddar ar y cwbl. Ni chafwyd erioed engraifft waeth o draha plaid yn manteisio ar argyfwng irad i fwrw Hid, ac i wthio ar ei gwrthwyneb. wyr yr hyn nad allent ei wneud mewn -adegau ac amgylchiadau cyffredin. Nid yw arweinwyr; m wyaf cyfrifol y Senedd yn teimlo, er raor ofnadwy o ffol oedd cyn- hygiad y gallent ar y fath awr ymddwyn mewn modd fuasai yn dymchwel y Llywodraeth-ni phetrusent wneud hynny ar am- gylchiadau cyffredin, ond gwell ganddynt oddef pob cam, chwedl Mr Asquith, na gwneud hynny yn awr. Y mae ymddygiad y dynion hyn yn ardderchog-, ond beth am ymddygiad y Llywodraeth ei hun, —

Y Convention Gwyddelig Edrychid ymlaen at adroddiad y Convention Gwyddelig fel pethau fedrai roi pen ar helynt flin a maith yr Ynys Werdd, ond ofnwn fod traha y Mi Iner- Curzon- North- cliffe crew" yn cymylu y gobeith- ion yn enbydus, ac yn bygwth ledu y gagendor rhwng Prydain a'r Iwerddon fwy fwy. Beth bynnag, y rnae argyniheliion y Convention wedi eu cyhoeddi. Ni allwn yr wythnos hon wneud dim mwy na nodi y prif bwyntiau. Senedd Wyddelig, i gynnwys 64 o aelodau, 15 o arglwyddi, 11 o ddynion wedi en bapwyntiogan yr Arglwydd Raglaw, 15 yn cynrych ioli masnaefl a diwydiannau, a 4 yn cynrychioii llafui. Ty Cyffredin Gwyddelig, i rifo 200, 40 y cant o'r cynrychioiwyr yn Ulsteriaid, ac er nlwyn sicrhau hyn, am 15 neu yr 20 mlynedd eyntaf, bydd 20 o aelodau yn cael eu dewis gan yr Arglwydd Hagla W o'r tal" eithiau deheuol, a'r 20 arall gan 11 dtJ .L.Jl d. J. L. ctl oct etholiaethau Ulster. Y cynrychioiwyr Gwyddelig yn Wtstminster,-y rhai hyn i gael eu tynnu i lawr o 105 i 42, ac i gael eu dewis gan y Senedd Wyddelig. y Cyllid,-y Custom a'r Excise i gael eu gadael fel y maent hyd ar ol y rhyfel, ond nid am fwy na saith mlynedd. Yr Heddgeidwaid a'r Llythyrdy i fod o dan reolaeth ddeublyg v Senedd Wyddelig ac Ymherodrol hyd derfyn y rhyfel, ac ar ol hynny o dan reoiaeth sengl y Senedd Wyddelig. Y Fyddin a'r L.lynges i fod o dan reolaeth y Senedd Ymherodrol.

OYNORHAm EGLWYSI RHYODION GOGi..E($D CYMRU. Bwriadwyd cynnal cyfarfodydd Blynyddol y Cyngrhair yn Rhos- llanerchiugog ddiwedd Ebrill, ond oblegid cyfundrefn y Rations ni ellir gwneud hynny. Trefgir yn hytrach i gynnal un eisteddiad, gydag odf'r nos yn Rhyl dvdd Marcher, M? 2,efnir lety na ???ia? i ne?Taer erfynir I'rCyngha? a??'i Pbyl anfon nallUni,a.1. ne.a.e,.r erfynir cynrycI-f1o e wyn medru trefnu 9 'Vvai*yddyn. I D. Gwynfryn Jones,

-i'l ?? ?.???Taca&WB? Cyith?w? y wyMe? ?-?Mtarel ?yBgN?M??,Ebrin4ydd. f Cad.DtId y *of a edion a <hafwyd kwy yn awir. E Darbyaiwyd &&?dM&a y Capeiaa, Dirwtob, yr Tsgol Sul, a'r Genhadaeth Dram or. Pasiwy^ pendarfyisia^ o blaid Gwa- barddiad y Fasnach Feddwol dros dyroor y rhvfel, ae hefyd penderfyniad ynglyn a Miaisfeer of Health." Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a feheulq. j diwoddar Mr Saaauel Williams, Llacdrillo. Pasiwyd fod y Goruchwylwyr i wneud Assessment newydd ar y Gylchdaith erbyn y cyfarfod nesaf. Penodwyd Miss Annie Davies, Cor- wen, yn ysgrifennyddes i Gartref y Plant Amddifaid yn y Gylchdaith. Diolchwyd i'r pregethwyr cynorth- wyol am eu gwasanaetb, ac hefyd i'r rhai pydd yn garedig yn lletya y preg- ethwyr trwy y Gylchdaith. Amlygodd y Goruehwylwyr eu parod- rwydd i fynd i'r Cyfarfod Taleithiol a phenodwyd Mr H. H. Evans yn gyn- rychioiydd ychwanegol. Gohiriwydy cyfarfod ch arterol hyd Mai 16eg. Cafwyd cynrychiolaeth llawn o bob lie a chyfarfod hwylus a bendithiol. on, m U'i -a.

Adroddir stori dda am yr athron- ydd Ffrengig, M. Bergson. Fel y mwyafrif o athronwyr, treuiid. M. Bergson fywyd tawel ac enciliedig. Y mae ei gartref ym Mharis yn edrych llawn mor enciliedig ag ef ei hun. Er yn ei weled yn ami, ni wyr ei gymdogion ddim am dano; ni freuddwydiant ei fod mor alluog ac enwog. Ychydig amser yn ol anrhydeddwyd ef gan yr Academy Ffrengig: ar gyfer y seremoni yr oedd ganddo uniform wech iawn gyda llawer o addurniadau, het fil- wrol, a chleddyf. Pan y gweiodd rhai o'i nen gymdogion tros y ffordd ef yn mynd yn ei ddiwyg newydd dywedant, Ha ac inae'r heR ddyn bychan wedi ei alw i fyny o'r diwedd; 'roedd hi yn llawa pryd hefyd."