Gwyliedydd Newydd

GAIR 0 GANAAN. I (Gan y Caplan A. W. DAVIES). I Annwyl Gwynfryn,— Yn ein hymdeithiau diweddat yr ym yn torri i mewn i gwr pur odyddorol o'r wiad, bryniog a mynyddog anghyffredin. Gwydd- wn drwyhanes mae felly yr oedd, ond ni ddychmygais ei bod mor fryniog. Rhwng y bryniau sym- udwn, ac wedi teithio ymhell o Beersheba erbyn hyn, a'n wyneb i gyfeiriad y Ddinas Sanctaidd. Deffry hyn gywreinrwydd a chwil frydedd anghyffredin yn y bechgyn. Y mae'n syn mor ddyddorol yw y lleoedd y bu yr Iesu, hyd yn oed y gwylltaf o honynt. Yn yr ymdaith diweddaf yma y mae pethau wedi newid yn fawr, mae y bryniau yn wahanol eu ffurf, rhai yn ffurfiedig o teini mawr crwn, garw, fel gweddillion hen rewafonydd mawrion, fuyn eu gwthio yn y genllif o uchelderau, sydd wedi eu treulio i lawr erbyn hyn. Edrychwn ar un clwstwr bach o fryniau yn fan donnau i gyd, neu fel twmpathaucrwn ffurfiol, tlws o'r pellter. Ambell i fryn wedi eu ffurfio yn haenau, y naill ar y llall yn ymgodi i'r uchelion copa am béUi fryn l'w W, ele-d fel llinell un iawn yn erbyn y wybr las, a'r naill yn rhedeg ifr llall, gan ffurfio nent- >ydd dyfnion, troelliog di-ddiwedd. Ymdeithiemny ideuddpg miiltir olaf o'r daith hon ar ffcrdd dda, oedd wedi ei llunio gan y gelyn. .Yr oedd ambell i lecyn yn y ffpfdd yii brydfertn dros ben, yn enwedig yn un lie ar y daith: 'roedd gweddillion yr hen ffordd o Heb ron i Beersheba ond yn rhy sei-th 1 drafnidiaeth trwnir ? < Ceisiaf ei desgrifio: ar y dde y nrae hen fynydd, ymgoda yn serth o'rdyffryn bachislaw. Arychwith y mae hen fynydd cyffelyb, ac o flaen hwn i'r de yn ei wynebu y mae bryn serth arall ond llun. iwyd ffordd droelliog i lawr hwn, yn bedair torch. O'r gwaelod yr oedd yr olygfa yn hardd, gwelem pedair rhes o'r bechgyn a'r .anifeil iaid fel pe yn gyfochrog, yn ymweu fel sarff fawr fyd nes cyrraedd y gwaelod. Wedi dod i'r gwaelod, cawsom olygfa aral), ;newydd, :gwastatir bach glas yr oedd yn llonder i'r galori, ac yn esmwythder i'rlly g- aid, gan nas welsoni ond erasair moel ers misoedd. Yn y dyffryn yr oedd pydew, wedi ei lunio 'yn y fath fodd fel y rhedai ei ddyfroedd dros ei ymylon ac yr oedd y Bed- ouin wedi torri rhydwelyau a man ihesi yn rhedeg orham dros wyneb y tir i'w ddyfrhau, ac yn hyn iym wedi dechreu ar broliad newydd er y dyddiau ygadawsom lannau y Nile fawr Mae y trigolioh yn hynod o ddiwyd, y mae bron bob Ilecyn lie mae tipvn o bridd o dan yr aradr, neu y rhavv. Gwelir ar y rriynyddoedd ugeiniau o glytiau gleision, a daear wedi eithtOi, a gwelir yn gyson yn awr y Bedottin, a'i arad a'i ychain o dan yr iau yn troi y tir weithiau gwelir ych bach a mul wedi eu hieuo a'u gilydd with yr aradr, neu ambell i un mwy cefnog a'i gamel, yn sym- ud yn esmwyth a chyson dros wyneb y tir. Nid ant yn ddwfn ""fr ddaear, ac aradr o goed ysgafn sydd ganddynt, ac ar flaen y swch len deneu o haearn, a'r aradr-wr ag un Haw ar yr aradr a gwialen hir yn y IlaM, yn symbylu yr an- .tfeiliaid a phwhiad bach yna wr ag eilwaith: mor henafol a'r oesau boreuaf. Y mae y pridd yma o wawr goch rhyfedd, ac fe edrych yn gyfoethog iawn. Un peth a bara syndod i ni yw hyn Nyni yw y gatrawd gyntaf o fyddin Prydeinig i fynd y ffordd yma, eto ni synna neb ein gweled, aiff y gwr ar y maes ymlaen gyda'i waith, prin y dyrchai ei ben gwel- wn y merched yn troi i'r ffynnon a'u llestri ar eu pennau, ac i ganol y milwyr, ac yn ol, prin heb sylwi ar neb, ac fel pe wedi hen arfer a gwyr gwyn y gorllewin. Y mae y Bedouins yma yn fwy graenus, ac fel pe yn llwyddian nus: gwelir rhai ar gefn meirch lluniaidd, balch, Arabaidd, ei gyn- flon wen hir, ambell i un yn glaer- wyn fel yr alarch, a'i flewyn fel sidan yn disgleirio fel swllt newydd o'r bathdy, a'r Hall gan ddued a'r fran, a'i flewyn mor lyfn a gloyw a'r ebon caboledig. Maent yn hoff o liwiau, a gwisg ant eu meirch yn rhwysgfawr a llenni, ac ystnodennau braf yn crogi wrth gortyn tlws oddiar y llian orchuddia y march. Mae hyd yn oed y sachau feddant i gludo grawn yn lliwiedig, ac o waith da. Y mae hyn heb fod ymhell o Hebron; Gwelais Hebron o ben mynydd ddoe, hynny yw, ychydig o honi, caf olygfa well yn fuan. Un peth a bair syndod yn y cwr yma-yw, nad oes fawr o ben- trefr rhwng Beersbeba ac Hebron triga y brodorion yn gyffredin yng nghesail a chilfachau y mynydd- oedd, neu mewn ogofeydd glodd iwyd gan lifogydd yn n creig- iau calchog rhywiog; neu a glodd- iwyd gan eu Haw diwyd hwy eu hunain, Rhyw drigo gyda'u gil- ydd vn- deuluoedd mawr a wnant. Daear foel ynHawr i'w bwth, y tano frigau mewn un gornel, a'r lie heb simdde. Yn wir, er fod eu bywyd rqor amrwd a boreuol, heb fawr newid er oesau boreuaf yr hen genedl, ac nad yw addysg wedi eu cyffwrdd, er hynny y mae golwg gall aC.uwchraddQlarlly,nt,cyrff lluniaidd talgryf, gwallt a barf du fel y fran, "dau lygad gloyw craff, byrw, a fynega deijnladau y galon, ac ysgogiadau y meddw) yn gyflym a digamsynioi; wyneb hirgul; tal- cen Huniaidd, a thrwyn proegaidd ei ff urf, .,a'.r merched yr un modd, symudant yn' hoyw, ysgafn ac ystwyth eu cerddediad> a chan -sythedn"a'r-balmwydden 6 dan yr hon y llochesant yn fynych rhag gwres yr haul. Plentyn natur yw, gan daweled ac mor hamdden- 01 a natur, ag eto'n agored i ystorm mor sydyn a ffyrnig ag a geir yn y dwyrain. Ond mae Bedwyn a Bedwyn pa bellaf o'r dref yw puraf yn y byd ydyw- caredig, croesawgar, syml, a glan ei fywyd, a'i baich yn fawr i'w wraig a'i blant; yno gwelir ef yn ei urddas naturiol fel plentyn natur, ond pan y del i gyffyrddiad a math ar wareiddiad y dyn gwyn nid yw fel pe ym manteis- io ar ochr araf y gwareiddiad hwnnw, ond y gwaelaf: cyll ei urddas a'i annibyniaeth, el yn gaethwas i arferion ag ystrywiau ochr bwdwr gwareiddiad. Mae gan natur ei thynfa rhyfedd iddo I ac yp ei gartref mae goiwg swyno.l ar y Bedwyn ar lasiad dydd a i yrr o eifr, neu ddefaid, yn mynd aUan o'r buarth rr maes neu'r bryniau i -bori am y dydd, y defaid yn ei ganlyn -mor naturiol a chi yr arnaethwyr Cymreig; neu os gwelwch ef ar ei gamel uchel, esgyrniog, chwim, a graenus: efe a'i goban wen, a'i wrthban lliwiog am ei ben,yn llamu yn frasdros y wlad, fe edrych yn hardd; neu ar brydiau ar gefn ei farch bach du, neu welw-las, chwim, hoyw, llun- iaidd, rhy falch i gario fawr o gwnawd, fe edrych yn dywysog- aidd. Neu hwyrach ar gefn y maes a dim ond y wybren las natur yn do uwch ei ben, gwelir twr o hon-I ynt mewn ymgom ddifyr, a'r plant yn chwareu o'i *ddeutu edrych yma yn gartrefol a chymdeithas gar. Plentyn arbennig yr anialwch yw, beth fydd, a beth ddaw o honno pan ddel dylanwadau goreu gwareiddiad a chrefydd i weithio arno, anodd dyweyd. Dywedir fod yr Indiaid Cochion cryfion, gwrol, rhamantus, i'w gweld yn yr hen Americaniaid yn ffurf ei drwyn, hoywder ei gorff, ac yspryd mentar, a rhamant a ddygir i mewn i bopeth bywyd goreu yr Americ. Amser a ddengys. Hyd- erwn y bydd dylanwadau ein gwlad ar ei dyfodiad i'r cwr yma o fendith ac nid o nid o felldith i'r dyfodol. I Cofion serchog, I I A. W. DAVIES, C.F., Att. 1/5 Welsh Regt. 159 Infantry Brigade, 53 Division, E.E.F.