Gwyliedydd Newydd

Wyliedydd Newydd, arcs ar y mur, Ac edrych allan am yr iawn a'rpur, Gwas'naetha grefydd,—seinia arin clyw Os gelyn feiddia gyffwrdd Ddinas Duw. TALFARDD.

APELIO AT Y CLEDD. Dengys yr adroddiad swyddogol fod y Cyngor Rhyfel a gyfarfu yn Versailles ,wedi rhoddi ystyriaeth i fynegiadau rhyfel Germanaidd yn ddiweddar, ac yn canfod nad ydynt yn nesu at y telerau heddwch a oscdwyd i lawr gan y Cyng- rheiriaid. Yn wyneb hyn, penderfynwyd cario'r rhyfel ymlaen gyda'r egni mwyaf a'r cydweitbrediad mwyaf effeithiol, hyd nes y gwelir cyfnewidiad yn nhymeredd Llywodraethau y gelyn. Dywedir y deuwyd i gytundeb llwyr ac unol ar bob cwestiwn ynglyn a pholisi milwrol, a'r modd i weithredu, a bod cyleh gweithrediad y CyDgor i gael ei eangu. Yo flaenorol i byn, wrth ateb cwest- iwn yn Nhy y Cyffredin, dywedodd Mr Bonar Law, nad oedd y Cyngor yn eistedd o gwbl i ystyried y priodoldeb o gyhoeddi eyi-ddatganiad ynglyn a/u hameanion yn y Rhyfel. Teinalwa yn Biomedig ynglyn a'r ddau beth. Tybed na ddylid cael ryw gyd- ddatganiad gan y Cycgrheiriaid yng nghyleh eu hameanion, a hynny ar linellau areithiau Mr Lloyd George a'r Llywydd Wilson ? Y mae mwy na blwyddyn bellach er pan wnaed unrhyw fynegiad felly, ae ynghorff y deuddeg mis y mae agwedd a chysylltiadau patbau wedi newid vn arswydus. Y mae ben 'oligarchy' lygredig Rwsia wedi ei luchio i'r llwch, a'r cytundebauj cudd, ymherodrel, a wnaed cydrhyngddi a'r Cynghreiririd wedi ea cyhoeddi, a'u gwneud, tybed, yn ddiwerth. Er hynny befyd y mae yr America, nad oedd a Haw o gwbl ya y cytundebau cudd, ymherodrol, rhwng JTfrainc, Rusia, Prydain ac Itali, wedi dod i mewn. Nid oes odid ddim heddyw fel yr oedd yn Ionawr 1917; a ebredwn ei fod cyn eglured a haul y dylid eael datganiad croyw o feddwl y Cynghreiriaid yng nghyleh em bwriadau yn wyneb y sefyllfa newydd a gwahanol. Beth am Alsaee Lorraime ? Beth am Trieste a Treotino? A ellir bwrw y materion hyn i farn eyflafareddwvr, ac i farn y bobl eu hunain, neu a raid colli gwaed Prydeinig ac Americanaidd i roi y Daill i'Ffraino a'r Hall i'r Eidal ? Sibrydir mai yr achos na cheir dat- ganiad unol gan y Cynghreiriaid ydyw y ffaith syml nad oes undeb yn eu plith. Gwyddis fod y cynrychiolwyr gwleid- yddol o Ffrainc a'r Eidal, ar y Cynghor, a'u barnu wrth eu datganiadau eyhoedd- us, yn bobl sy'n berwi o uchelgais tirol ac ymheredrol-.M. Pichon, M. Clcmen- ceau, dros Ffrainc, Signor Orlando a'r Barwn Sonnino tros Itali. Dywedir, y cyhoeddir o Ffrainc, ac ar awdurdod dda, fod M. Clemenceau, serch iddo anfon pellebyr croesawol, wedi eondemnio yn chwerw araitb Mr Lloyd George (blaid Lafur) ar y Man-Power Bill." Hefyd ar yr 28ain o'r mis diyveddaf rhoddodd Prif Weinidog Itali i lawr amcanion'' y wlad honno, a hynny mewn modd pur wahanol i Mr L!oyd George a'r Llywydd Wilson. Nid oedd y Gynghor, meddir, yn canfod osgo at Heddwch yn areithiau y Countiaid Hertling a Czernin. We! hwyrach fod mwy o osgo at. Heddwch yn y naill a'r Hall nag y myn rhai i ni gradu. Beth bynnag, rhaid cofio nad yw y Cynghreiriaid eto wedi diarddel yr hen gytundebau ymherodrol ac anheilwng a wnaed gyda Rusia, ac hyd nes y diarddalir hwy fod gan y Gallu oedd Canolog, serch areithiau mwy rhagorol unigolion fel Mr Lloyd George a'r Llywydd Wilson,, hawl i edrych arnynt fel yr unig fynegiad swyddogol, safadwy, o amcanion a phwrpas y Cynghreiriaid. Y mae datganiad y Gynhadledd yn Versailles, am y presennol, yn mynd a ni yn ol at y Knock Out Blow, ac i'r I tir diobaitb yr oeddem ynddo bymtbeg I mis yn ol. Ond y mae gennym ffydd yn y bobl-y mae yr argoelion yn glir, ymbob gwlad, y cyfyd y bobl, gan ysgubo yr ymherodwyr o'r neilltu, a threfnu heddwch eu hunain ar liuellau parhaol a gwir ddemocrataidd. Y mae arwyddion o hyn yn Germani hyd yn oed peth mawr a gogoneddus oedd y streic a fu yno y dyddiau di- weddaf. Gall y Junkeriaid ei rhoi i lawr, efallai, am dro; a bydd datganiad cynbadledd Versailles yn achles, a cbymortb mawr iddynt, gyda'u mesurau llethol a darostyngol. Pan dorrodd gwerin Germani allan yn erbyn y Junkeriaid, sy'n eu gyrru fel defaid i'r lladdfa; dewisodd Junkeriaid y Cynghreiriaid yr awr honno i amlygu > eu bwriad i roi teriyn ar y siarad am beddwch, ac i apelio, beb seibiant, at y cledd. Yr eglurhad syml ar bynyna ydyw nad oes gas yr ymherodwyr gydym- deimlad a democratiaeth, gan nad lie y bo-ai yn Rwsia, Germani, neu rywle arall- Ond, wedi ycbydig ddioddef eto. by3d petbau gwell, ceir Stockholm yn lie Versailles—y mae i wsrin a'i hwyneb at y goleu.

I Y GWRTHWYNEBYDD CYD- I i WYBODOL. Annwyl Mr. Gol. Hoffwn drethu ar ofod eich papur i ddweyd gair bach mewn perthyn- as i lythyr C. Roberts, Bryn Goleu, yn y G.N., Chwefror 5ed. Y mae C. Roberts mewn modd hyodl a di- seremoni yn difreinio'r gwrthwyn ebydd cydwybodol. Da gennyf fod C. Roberts yn barod i gydnab- od fod nifer o'r dynion hyn yn onest a ch> wir yn eu hargyhoeddiad, o leiaf cydnebydd y posiblrwydd fod rhyw nifer, fach felly ymhlith y miloedd gwrthwynebwyr cydwyb- odol. Wel, Mr Golygydd, y mae'r gydnabyddiaeth yna yn werthfawr oddiwrth rai o gyffelyb feddwl i wr Bryn Goleu. Y maeswm a sylwedd dadi y gwr hyodi yn troi o gwmpas haeriad amwys iawn—fod hawl- iau'r wladwriaeth ar ei deiliaid yn rhai cwbl ddiamodol. Eulun air eich gohebydd yw "polisi" Nid oes neb amheua nad polisi'r wlad- wriaeth ar hyn o bryd yw rhyfel, ac y mae C. Roberts yn awgrymu fod y rhyfel presennol yn un nas gellid dianc rhagddi a bod yn anrhydedd- us Meiddiaf ddweyd fod pobl gall-a llawer ohonynt—yn ein gwlad, sydd heb fod yn wrthwyn- ebwyr cydwybodol gredant yn wahanol iddo. Dechreuodd y rhyf el, mae'n wir (o'n tu ni, bid siwr), mewn proffes o ffyddlondeb i ddel frydau cyfiawnder a rhyddid, ond pe digwyddai un fod yn gwbl an wvbodus ynghylch hanes ei dech reuad, byddai angen dychymyg anghyffredin i gredu fod delfrydau mor aruchel wedi bod erioed ger- bron llygaid y weinyddiaeth bres- ennol. Rhywbeth cyfleus yn hanes gvviadweinwyr pob gwlad ydyw son am gyfiawnder a rhyddid ar adeg o ryfel. Hwyrach mai polisi ydyw Cyfatebiaeth od dynn C.R. cyd- rhwng yr Wyddfa a'r Rhyfel. Y mae'r mynydd a'r rhyfel yn ffeith- iau wrth gwrs, ond dyna'r cwbl o gyfaddaster sydd yn y gyfatebiaeth. Ffaith anianyddol yw'r naill, a ff aith foesol yw'r Ilall. Nid oes neb, hyd y gwn i, yn gyfrifol am yr VVyddfa fel ffaith ond y'Creawdwr, ond, atolwg C.R., a oes modd egluro'r rhyfel ar yr un llinellau ? Fodd bynnag, y mae gan C.R. un heresi y dvmunwn bwysleisio ei geudeb, sef yr heresi fod hol! ddeiI, iaid y wladwriaeth i gefnogi polisi'r wladwriaeth boed a fyddo. Dyma athrawiaeth Germanaidd ddigyrnysg. Ond y mae'r wladwr- iaeth yn Germani wedi gweithredu yn gyson a'i hathroniaeth ac wedi darostwng cydwybod a phob peth arall i fod yn is-wasanaethgar i • bolisi'r wladwriaeth. Ond y mae gwaith ein gwladwriaeth ni yn deddfu ar gyfer y gwrthwynebwyr cydwybodol" yn profi nad oedd y wladwriaeth Brydeinig ar y pryd ddim yn honni hawl mor un-ben- aethol ag a briodola C.R. iddi. Gwir y teimla llawer fod y wlad wriaeth wedi newid ei pholisi a'i delfrydau pan yn gwneud ymgais i ddifreinio'r gwrthwynebwyr cyd- wybodol. Pan yn llunio mesur gwasanaeth milwrol" y mae'n amlwg fod y wladwriaeth y pryd hwnnw yn parchu cydwybod, ond wedi i'r wladwriaeth fod am ysbaid byr tan lywodraeth militar- iaeth newidiodd ei pholisi. Cytun- af a C.R pan y dywed fod "gwyr y gydwybod" yn wyr o flaen eu hoes, ond gresynaf drosto pan yr awgryma mai anffawd yw hynny. Gwell, ei hynny, yw meddwl am wyr anesid allan o amser, na bod ymhlith y dosbarth hynny y gellir dweyd am danynt yng ngeiriau'r Iesu mai da fyddai v iddynt pe nas ganesid hwy o gwbl." Digon gwir mai plant y milflwydd- iant yw'r gwrthwynebwyr cydwyb- -01, ac y maent mewn olyniaeth ddwyfol yn hyn o beth. Pobl sydd yn gwrthod cydymffurfio a dull eu hoes ydyw'r unig rai a wasanaethaht eu hoes yn y pethau uchaf. Byddai'n ddrwg iawn gennyf fi fod i unrhyw fesur yn gyf- rifol am wladwriaeth allai ffurfio deddf i ddifreinio'r gwrthwyneb- wyr cydwybodol. Ymddengys rhyw wrthuni rhyf- edd i mi yn y syniad y gall gwyr y gydwybod" fod yn ddeiliaid breiniol yn nheyrnas y milflwydd- lant, ac eto i fod yn anheilwng o'r un fraint yn Nheyrnas Prydain yr hon sydd yn ol tyb rhai sydd yn am- ddiffyn egwyddorion Teyrnas Nef oedd ar y ddaear. Yr Eiddoch yn bur, R. C. PRITCHARD

"Y DYDDIADUR All BENSIL." A mi yn eistedd ger y t", a'r dwyreinwynt yn rhuo yn nwll y clo, wele'r Dosbarthwr yn galw heibio gan ofyn yn ei ddull ham- ddenol, A ydych am Ddyddiadur .eleni, Mr ——?" "Faint yw ei bris ?" Nawceiniog, a banner coron," ebai yntau, a chryndod yn ei lais. Meddyliais gan fod fy am- gylchiadau wedi gwella drwy y Rhyfel, y buaswn yn cymeryd un banner coron, a bod ei bris yn sicr- wydd o berffeithrwydd dyddiadur- ol. Yng nghyflawnder yr amser, wele y Dosbarthwr yn estyn imi y Winllan, yr Eurgrawn. a'r Dydd- iadur, Cefais fargen dda yn y Winllan; a'r Eurgrawn, ond am y Dyddiadur hanner coron rhaid oedd cymeryd ptvyll cyn rhoi barn. Y petlTcyntaf ddigwyddodd ar ol imi ei agor ydoedd y bensil yn dis- gyn am fod yr amlen a'i phen i lawr. Codais y pensil oddiar lawr, ac, y mae yn edifar gennyf byth, oherwydj i lawr y mae ei lie. Yr unig arbenigrwydd a berthym i'r bensil yw ei bod up to date," gan wai ffurf capsen (cartridge) yw ei phen Fel y mae militariaeth hyd yn oed wedi cyffwrdd pensil Dydd, iadur, a theimlais awydd gan hyn- ny 1 roddi salute iddi. Mae un cys- ur mawr yn wuneb hyn sef, os yw y bensil yn cynrychioli militariaeth, fod militariaeth yn tueddu i fynd o dan daed. Oherwydd, disgyn a wna'r bensil bob tro yr agorrir V Dyddiadur. Yn ol fy arfer rhoddais destnn y pregethwr y Sul cyntaf o'r flwydd-