Gwyliedydd Newydd

"Y Gwyliedydd Newydd.' AT E!N DOSBARTHWYR. Pob archebion a thaliadau am y Gwyl- iedydd Newydd i'w danfon i'r Rheolwr, Gwyliedydd Newy<fJ, Flint illountaiii, Flint, Anfonir un copi am dri mis trwy y Llyth yrdy 2/2; dau gopi am 3/7 tri copi am 4/6; pedwar, pump, a chwech yn ol 1/5 y dwsin. Disgwylir tal ar derfyn pob chwarter Heb hyn y mae yn amhosibl bron i ni gario ymlaen. AT E!N GOHEBWYR. Anfoner pob Gohebiaeth, gydag enw priodol yr anfonydd, i'r Golygydd wedi eu cyfeirio- V (tolygydd, "OwyJicdydd NewyJJ," Flint Mountain, Plin t, Diolchwn os rhydd ein Gohebwyr sjtlw i'r awgrymiadau hyn:- Carem i bob gohebiaeth fod mewn Haw efbyn boreu lau. Ysgrifener ar Mtt wyneb i'r ddalen bob am- ser. Os na fyddis yn rhoi ond Stamp Dimau ar yr amien gadawer hi yn agored, ac ysgtifenner Press News" ar ei chongl. LLYFR NEWYDD. "Emynwyr Cymra" PARCH. EVAN ISAAC. Cynnwys y Ilyfr Ysgrifau Hanea yddol a Beirniadoi ar holi Brif Emynwyr Cymru, o Edwwnd Prys hyd Ehedydd lal, ac ar ei derfyn ceir Llyfryddiaeth yr Emynwyr. Barn Uenorton YR ARCHDDERWYDD DYFED. Fel un sydd yn teimlo ciryn ddiddordeb yn emynwyr ac emynau Cymru, dartlenais eich ysgrifau gyda boddhad mawr. Cred- af y bydd y llyfr yn tendith i'r genedl." PARCH T. J. PRITCHARO (GLAN DYFI). Yn ddios, y peth goreu yn yr iaith ar y pwRC a chredaf y bydd yn waith safociol. Cosiodd lafur enfawr. Y mae cywirdeb yr awdur fel hanesydd, ei farn deg fei beirniad, a'i ardduil fyw a graenus fel Henor, yn gosod ei geaedl tan rwymau i'w gefoogi." Y PRIFARDD J. J. WILLIAMS. "Galiaf yn ddibetrus gymeradwyo'r IIyfr hwn. ChwHiodd yr awdur yn fanwl am y netthiau, traethodd ei farn yn groyw, a gwisgodd y cyfan mewn iaith gref a glan. Bydd bai mawr yn rbywie os na phrynir y IIyfr wrth y miloedd." Y PARCH THOMAS HUGHES. Golygydd yr Eurgra". Ceir yma ifrwyth ymchwil fanwl i hanes ein hen' emynwyr, wedi ei gyneu mewn modd diddorol iawn. Cloriennir eu cynhyrchioR a Haw beirniad aanibynnof a chjrafi, sydd ar yr un pryd yn lienor aweo- gar. Y mae graea leayddol rhagojol ar y gytrol o glawr i giawr." Y PRIFARDD GWILI. "DarHenaix eich ysgrifau gyda blas mawr. Aethoch i drafferth anarferol, a d i edasoeh y gwir plaen, heb ofni wyneb gI r. Credaf y bydd y ilyfr o werth i'r ria ddaw ar eieh o!, fel engraifft o w?thod byw ac adeiladu ar draddodiad heb sail iddo. Dylai y IIyfr werthu yn gynym a hir." TECWYN. Credaf y bydd y llyfr hwn yn gynysg- aeih wirioneddol i'n Henydtiiaeth. Dengys yr ysgrifau ol meddwl galluog, medr llenyddoi, barn aeddfed, a gwybodaeth dt:yfwyr o'r pwm. Os caiff y gwaith hwn y gefnogaeth a haedda, prynnir ef wrth y miloedd." Cyhoeddir cyn gynted ag y cair nifer digonol o Danysgrifwyr. PRIS 3/6. Yr Archebion i'w tlanf6h i'r Awdur, Treharris, Glam.

NODIADAU WYTHNOSOL, Militariaeth yn yr Ysgolion. Yng nghanol y swn am osod militariaeth o dan draed yn Ger- mani, nid oes dim yn sicrach.cred wn, na bod y Prwsiaid Prydeinig yn bendant iawn eu bwriad, ac yn ddyfal iawn eu hystrywiau a'u gwaith, i orseddu yr "ysbryd aflan" hwnnw yn ysgolion y wladwriaeth. Y mae eu cynllwynion mor gudd a maleisus ynglyn a hyn ag y buont I' gynt ynglyn a Gorfodaeth Filwrol: r eu harwyddair yw-" wesul tipyn. Y cam cyntaf oedd Mesur newydd y Cofrestriad pwrpas hwn, medd- ant, ydyw darparu addysg orfodol i bob plentyn cydrhwng pump a deunaw oed. Gwyddent y bydd corff mawr y bob! o'u tu ynglyn a hyn. Y cam nesaf ydyw trefnu fod rhan o'r addysg yn ddisgybiaeth gorSorol. Yn hyn eto, i fesur mawr iawn, bydd ewyllys y bobi o'u plaid. Heb os nac onibae, y mae angen dybryd am wella physique y werin y mae cyfnodau maith o orthrwm, tyiodi. cartrefi sal, a diota, wedi ei amharu yn ddybryd a Haw yn Haw a gwell- iantau cymdeithasol anorfod, gall tipyn o drill," end iddo fod o'r math iawn, helpu gwellhad Ond y cam nesaf yn y program fydd cael athrawon annlwrol, gymnasiums, a'r taclau anghenrheidiol; ac yn y fan hon y gwneir y brad, yna, yn Set iawn, trydd y Prwsiaid at y bobi, a dywedant fod y fath brin- der o'r pethau hyn, ac nad oes a ellir ei wneud i eneithioli yr "add- ysg gornorol" ond rhoi yr holl fusnes ben a -chynnon'' yn nwyloySwyddfaRhyfeI. Yrhyn a wneir, ofnwn, cyn i'r werin ddeffro o gysgu. Diau y bydd y difeddwl ddrwg yn tybied ein bod yn ehud, ac yn dychmygu drwg: ond pe y darllenai y pammed— Militarisni and EdU cation, sydd newydd ei gyhoeddi gan Swyddfa Llafur, ac wedi ei lofnodi gan ddynion fel Dr. John Clifford, cred. wn y cenfydd mat nid nyni sy'n ehud, ond mat efe sy'n byw ym "mharadwys y Hwl." Dylai y I pammed bach yma fod yn Haw pob tad a mam. Da gennym y gellirj cael parseli rhad o hono i'w gwas-j garu anfoner cais am danynt i'r National Labour Press, Ltd., 30, Blackfriars Street, ? Manchester. Onibae -fod yn y byd ryw ddad- eni gwerinol mawr y mae y Seith- iau roddir yn y pamffled hwn yn ddigon i greu anobaith a thor calon. 'Y mae yo arnlwg fod y lefain gwaedlyd eisoes yn epiesu y blawd yn arswydus: wele un dif- yniad i ddangos hynny :— "Ary 25ain o Hydref, 1915, edrydd Pwyllgor Addysg Essex nad oedd ond 30 o'u hathrawon wedi gwrthod cydsynio a'u cats i sefydlu catrodeu milwrol o blant yn yr ysgolion, tra yr oedd cannoedd yn awyddus i gyd- weithredu a hwy. Ym Medi, 1916, yr oedd yn yr ysgolion ail- raddol, ac yn cael eu cydnabod gan y Swyddfa Addysg, 79 o ad- rannau i hynbrddi athrawon milwrol (O.T.C.)." Mae'r felldith hon wedi dod i i mewn i Ysgolion Canolraddol Cymru. Mewn mwy nag un ohon ynt gwrsgir y bechgyn mewn Khaki. Beth yw barn Ymneilitu aetham hyn ? A oddefwn ni rr anwyddfyndrhagddo? Gwnaeth- om swn enbydus pan oedd y cler igwyr am drawsfeddiannu yr ysg olion. Tybed fod Military Hand- &ook yn ddiniweitiach na'r Cat ecism ?

Prif Ysgol Cymru. Yn Nihy'r Cyffredin, yr wythnos ddiweddaf, ystyriwyd gwelliant Ty'r Arglwyddi ar Fesur yr Ethol. fraint, yn ol yr hyn y rhoddir aelod i Brifysgol Cymru. Dadleuodd Syr Ellis Griffith a Mr Llewelyn Williams o blaid derbyn y gwelliant, a dywedodd Mr Herbert Samuel ei fod yn cyd- ymdeimlo a chais Cymru yr oedd ei hymdrechion i sefydlu cyfnndrefn addysg genedlaethol uwchraddol wedi ennill edmygedd cyffredinol., Er hynny, credai fod ychwanegu at gynrychiolaeth prifysgolion yn wrth ;Werinol. Cytunwyd i ganiatau aelod i'r Brifysgol. Bydd hyn yn ychwan- egu at rif yr aelodau Cymreig. Mae llawenydd mawr gan lawer- oedd oblegid hyn, a chan bobi sydd wedi bod yn groch yn erbyn yr anhegwch ynglyn a Phrifysg6l ion Lloegr, Ysgotland, a'r Iwerdd- on. Tybed fod dau ddu yn gwneud un gwyn"? Gwelsom i Gymru fod yn gyson a chred wer. inol, a dioddcf y cam, pefi gam hefyd.

Cymdeithas Cyagrhalry CenedJOt:ddl Y mae argoelion fod Eglwys lesu Grist, o'rdiwedd, am beri clywed ei Mais ynglyn a'r trefniadau hedd wch a geir wedi i'r helynt waedlyd orSen. Y mae y Gymdeithas uchod wedi ei sefydlu ers tro, ac yn ddi- weddar ffurfiwyd ynglyn a hi bwyllgor cynorthwyol, a wneir i fyny o brif weinidogion crefyddol y wlad, ac allan o bob Cyfundeb, yr Eglwys Babaidd, EglwysLoegr,, a'r holl YmneiIItuwyr. Ac y mae'r gWeinidogion hyn yn awr yn dan- ton at yr eglwysi lythyr da a phwr- pasol iawn yn taer erfyn arnynt gynorthwyo ymhob modd sy'n bosí b 1 "I geisio heddwch parhaus, i bleidio sefydliad Cyngrhair y tenhedlûedd, i feithrin o'u mewn: ysbryd gweddi, awydd am was anaethu, ac ewyllys da tuag at bawb ymhob man, calbV5 heb y pethau hyn ni fydd peirianwaith perffeithiaf; Cyngrhair. 'y; Cen- edioedd ond trefniant ofer." —————

<a<yeA yr Eglwys. Bu cryn firi ycrglyn a chysegriad y Canon Henley Henson yn Esgob Henffordd bu teulu'r traddod. iadau yn dra trystiog, end ar ol ei. gysegriad y mae y teimladau rhagorach a gweil yn dod yn fwy amiwg. Y mae Esgob Carlisle, a Dr Sanday wedi bod yn traetnu pethau gwerthfawr iawn. Ond y getriau goreu a welsom ar y mater oedd eiddo y Canon Simpson yn Synod Esgobaeth Brechin. Un o'r cwynion chwerw yn erbyn y Canon Henson yw gwasanaethu am dymor gyda'r Ymneilltuwyr. Bu y Canon Simpson, yn gwasanaethu am dymor yn Ffrainc, ac ebai:— I un wedi dod yn ol, ar ol bod yn wyncbu gwir sylwedd bywyd ?. ac angau yn Ffrainc, y mae i ymrafael ynglyn a Canon Hen- son yn ddibwys a disylwedd. Yn Ffrainc y mae gweinidogion y gwahanol gyfundebau yn gweith- io law yn Haw. Bu'm yn rhannu y Sacrament i YmneiIItuwyr oeddynt ar eu ffordd i'r ffosydd. Teimlwn fy mod, yn wir, yn byw yn yr Eglwys pynteng, a syl weddolwn fod yn rhaid i ni ddod yn ol at y pethau cyntaf a sylfaenol. Dysgodd nad ellid llunio pawb yn yr un mold: rhaid cael rhyddid, a lie, yn yr Eglwys i bob math o bobi: y mae yr undeb nid mewn ffuriiau, ond yn yr egwyddor fawr ysbrydol a orwedd dan. y cwbl. Pwrpas pob gwaith crefyddol- pwrpas yr Eglwys, ydyw tywys pobi i berthynas gywir a phriodol a'r byd, byd Duw, byd a wnaed gan Dduw, a byd yn yr hwn v mae Efe o hyd yn trigo vn allu. bywiol a chreadigol. Ni allai dim wneud mwy i ddod ag ad- uniad na pharhau (wedi i'r rhyfel fvnd heibio) waith tebyg i'r un a wneir yn huts yr Y.M.C.A. yn Ffrainc, He y mae clerigwyr yr Eglwys, a gweinidogion yr Ang. hydffurfwyr, yn medru rhwbio ysgwydd yn ysgwydd." Diolch i'r Canon am ein codi o ganol trwst dadleuon am phylact- erau, a manion shibboliaethol credau llwyd, i edrych ym myw Hygad sylweddau. Ie, yn bendi- faddeu, pwrpas yr Eglwys,—i hyn- ny y Huniwyd hi,—ydyw arwain dynion a chenhedloedd, ymhob modd, i berthynas gywir a'r byd, ynyrhwnymae Duw yn trigo— eu cael In tune with the Innnij.e."

MYNYDD SEION, TANYFRON. c Ysgrifenwn air am farwo!aeth un o'n chwiorydd ffyddlonaf berthyna. i'n heglwys, set eiu diweddar chwaor Mrs Mary Mitohell. Bu farw dydd Sadwrn, lonawr 26, yn 77 mlwydd oed. Daeth y diwedd yn sydyn, ni bu yn cwyno end prin dau ddiwrnod. Yr oedd ein chwaer yn un o'r cymeriadau prydferth- af yn yr ardal hon, —yr oedd yn addurn i ras Duw, ac yn harddu atbrawiaeth ei Daw mewn gair a bucbedd. Yr oedd iddi air da gan bawb, a chan y gwirionedd ei bun." Yn ei symudiad teimlwn ein bed wedi colli mam yn Israel. Y dydd Morobor canlynol daeth tyrfa Uosog ynghyd i hebrwng ei gweddillion marwol i dy ei hir gartref. Gw"an- aethwyd yn yr acgladd gan ein parchus weinidog, y Pareh R. G. Huws, a'r Parch R. Hopwood yn y capel, ac ar lan y bedd gan Mr Haws. Nos Fercher, oafwyd Seiat GoS'a Siaradwyd gan amryw o'r broilyr, a chan ein gweioidog, ae fe draetbwyd yn belaeth ar rinwectdau prydferth cymeriad ein annwyl chwaer, ac er cymaint a ddywedwyd, toimlai pa.wb wrth fynd o'r Soiat fod llai na digon wedi ei ddweyd. Heddwch i'w Hwch hyd ddydd yr adgyfodiad; a cboded yr Arglwydd eto lawer o rai tebyg iddi, a chysured y teulu oil yn eu trallod. GOH.