Gwyliedydd Newydd

Cyfarfod Taleithiol Yr Ail Dalaith. I I i lø; I; SEIAT FAWR. (Gan y Parch R. G. Owen, Abergele). Cynhaliwyd y Beiat Fawr yngi^r, a'r cyia- fod uchod bore law. Mai 17, Deehreuwyd y Gyjeillach gan y Parch J". Lloyd Hughes, Llandudno, a chod- wyd ni i gywair ac ysbryd Seiafc drwy y rhgji yma o'r wasanaeth. Arweiniwyd y Soiat gan y Parch R Jones Williams, gweinidog Biaenau Ffestiniog, a gwnaeth ychydig o sylvrad- au agoriadol. Dywedai ein bod wedij cyfarfod fel Talaith yma, ond nad o;:dd riiyw lawer o 1 demonstration wedi ei wneud, ond yr oedd yma lawer o weddie; a disgwyl yn ddisi&w wedi bod. 'Rym yn cyfarfod fel ardal a gwlad o dan gysgodion tywyll, a phan yn disgwyl am gysur a north yn y cysgodion hyn, ni wnawn yn well na throi at yr Efengyl, at y testynau ac y siaredir arnynt heddyw'r bore. Siomwyd ni gan un o'r siaradwyr, sef Mr J. H. Jones, Llanfairtalhaiarn, ond yr oedd Mr E. L. Rowlands, U.H., Aberdyfi, ar fyr rybudd, wedi addaw dweyd gair ar ei destun Mater y Seiat ydyw "Ben- dithion yr Efengyl," seiliedig ar Rhuf. v., 1-5. Yna galwodd ar Mr E. L. Rowlands, U.H., Aberdyfi I i siarad ar Heddwch. Heddwch, —y mae genaym heddwch tuag at Dduw, trwy ein Harglwydd lesu Grist. Y gair mawr yma ydy IV y gair heddwch, gair swynol i ni heddyw yn nydd y rhyfel. Dyma ddeisyfiad yr Eglwys, deisyfiad gwladwriaethol yw am i hedd- weh i deyrnasu dros yr holl fyd. Ond heddwch mewn safle uwch yw heddwch y testun. Hwn yw sylfaen pob heddwcb arall. Amddifadrwydd o hwn sy'n cyfrif am yr ystorm sydd yn y byd heddyw. Diffyg profiad o hwn yw'r achos. Heb berthynas briodol a Duw sy'n cyfrif am anrhefn foesol y byd. Dilynir gan brofiad. N eitbi wr wrth feddwl am y testun yn y nos, llithrai fy meddwl ol a blaen o'r testun hwn i'r testun nesaf, sef 'profiad,' heddwch a phrofiad, profiad a heddwch Mater yr Apostol yw Bendith can- lyniad dod i ffafr a Duw, drwy ei gyf iawnhad," gan ein bod wedi ein cyfiawn- hau trwy ffydd y mae gennym heddwch tuag at Dduw. Canlyniad y cyfiawnbal yw yi heddwch. Y mae yma "Achos ac Effaith." Yr" aehos" ydyw cyf- fiawnhad gerbron Duw, yr "effaith" yw yr "heddwch," canlyniad y fendith, neu hwyraeh y deallir y term' yn well trwy ddweyd mae maddeuaRt ydyw. Duw wedi maddeu sydd. yn gyfrwng dod a heddwch i ni. Meddyliwn am gyf- iawnhad fel yn berthynasol ym meddwl Dtiw, ond eto y mae yn brofiad mewn- ol yn y dyn sydd wedi ei gyfiawnhau. Ffydd yn yr Arglwydd Iesu Grist, heddwch oblegid y cyfiawnhad. Rhaid credu, rhaid cael y ffydd. Mor ar- dderchog y dengys Paul hyn, trwy ein Harglwydd lesu Grist," trwy ei haedd- i-ant EL Fel y sylwa Dr. Hugh Jones ar Berthynas maddeuant a chyfiawn- had a Duw," "rhaid prefia-a 0 faddeuant eyn yr heddwcb." Nid digon dweyd fod y dusdd ynom am hyn, na dweyd ein bod yn awyddus. Nid digon dweyd fod ganddom drefn i faddeu, fiis gellir esbonio y dreiu hebddo. Nid digon dweyd fod ganddom addewid am faddeuant. Rhaid i ni ei cbael yn brofiad personol a phres- ennol. Profiad a bias maddeuant dan ein bron. Gallu dweyd :— Cymodwyd fi a Duw, 'Rwy'n blentyn iddo Ef." Yr Ysbryd G!an sydd yn rhoi yr heddwch, heddwch fel yr afon a chyfiawnder fel tonnau y mor." Hedd- wch tuagat Dduw, mewn cymod ag Ef. Fel y dywedai y Parch Hugh Hughes nos Fawrth- yr ydym drwy natur ya ]nos Favvi?t h yr yd- gaefch oblegid pechod, ond Crist lÙJ rhyddha. Yr heddwch yn Nuw. Duw yw yr heddwch. Heddwth ydyw, y pechadur yn eidderbyn yn Nameg y Mab Afradlon. Mae'r Tad yn aros adref o byd yn barod i'w dderbyn a'i groesawu yn ol. Dywed Holwyddorydd Pritch- ard, diolch am hwn, mae llyfrau eraill wedi dod allan yn ddiweddar, ond y mae hwn yn parhau i roi y goleuni i rai ohonom dyna ddyweV mae cymod a Duw yn ei Fab, ydyw hyfrydwch a heddwch Mae bwn yn rheidrwydd iswwn bywyd, heb fod yn y berthyna3 iawn a Duw ni ohawn yr heddwch, rhaid bod mown harmony a Duw Yna cawn heddwch a bywyd. Deisyf- wn gael hwn, Rhaid i ni ymostwag. Nid pwyso ar woithredoedd, ond ar Berson Crist Dyma'r unig ffordd i waredu euogfyd. Mae'n derfysglyd I heddyw, ond gall Eglwys Crist gael yr I heddwch lawn, ¡ Ti a gedwir mewn hedd, I Am Ei fod yn ymddiried ynot." Yoa salwyd ar y j Parch, David Jones, Caernarfon, I i siarad ar "Btofiad." Profiad crefydd- 01 ydyw'r mater sydd gennyf fi i ddy wedyd ychydig arno- A gellir gwneud y sylw nad yw crefydd fymryn mwy na'r profiad a feddwn ohoni- Mae crefydd i rai yn fwy nag ydyw i eraill, ac ynddi ei hun y mae yn anrhaethol fwy na phrofiad unol yr oll ohonom ynghyd. Er hynny, ei maint i'r person unigol ydyw ei brofiad o honi. Trwy grynhoi bodolaeth i gwmpas ymwybydd- iaeth y gall dyn ddod i sylweddoliad personol o hono. Crefydd ar ei phrawf sydd gan Paul yn yr adran bon-" A dioddefgarwch brawf"; ond o'r prawf eeir profiad gwell. Cwynir yn y dydd- iau enbyd hyn nad yw ein crefydd yn dal pwysau'r gofidiau. Ond nid crefydd sydd yn methu, ond y dyn, am ei fod hebddi yn ei grym. Wrtho ei hun mae'r mwyaf yn rhy fach mewn gorth rymderau. Ond y lleiaf yn fwy na digon gyda Duw, yn gadernid yn ei enaid. Dynion sydd yma wedi eu dwyn i gymod a Duw, ac yn mwynhau Ei heddwcb, a. thrwyddo yn ennill goruch- afiaeth ar eu goithrymderau. Nodwedd ar fywyd ydyw ei aUu i gyfaddisu ei hun i'w sefyllfa, a throi popeth i fantais ei dyfiant a'i ffrwythlondeb. Yr wyt yn gallu popeth trwy Grist, yr Hwn sydd yn fy nerthu i." Gan wybod fod gorthlymder yn peri dioddefgarwch, a dioddefgarwch brawf," ar brofiad sydd nid yn cael ei nycha ganddo ond ei ad- fywio a'i loywi i fedru gweled tiwy, ac oblegid y treialon, y petbau rhagorach sydd gan Dduw ar eu cyfer-" a phrawf obelith." A dyweyd y lleiaf, mae hwn yn brofiad o'r pethau mwyaf. Mae gan grefydd- wyr brofiad o bethau eraill sydd yn bwysig a mawr iddynt; ond o'u cyd- maru a'r profiad o Dduw yn fywyd ac yn etifeddiaeth eu heneidiau anfarwol, nid ydynt ond twmpathau wrth y myn- yddoedd, a diferion wrth y mor. Profiad mawr dyn ydyw Duw yn ei fynwes, ac yn unig wrthrych ei obaith. 2. Fod profiad mewn dyn yn an gen- rheidiol iddo. Nid yw meddiant ar bopeth, pe yn bosibl, yn ddigon heb hwn. Mae iddo ei anghenion dealltwr- iaethol, ond dyfnacb na'r cyfryw, a mwy bywiol i'w galon ydyw ei anghenion ysbrydol. Pe llwyddai dyn i gyfoethogi ei feddwl a thrysorau dysg, a gwybod- aeth eang a manwl o'r Ysgrythyrau sanctaidd, annigoilol ydynt i gyfarfod ag angen pechadur, ac i foddloni dyheadau ei ysbryd byd nes y daw hefyd i'w gwybod oddiar brofiad personol u'nion- gyrchol o'u grym a'u beffeithiolrwydc1 achubol. Truenus ei gyflWf oedd Paul, er ei wybodaeth a'i eiddigedd dros ddef- odau allanol y grefydd Iuddewig, hyd nes y datguddiodd Duw ei Fab ynddo. Nid trwy wybodaeth y gwna Duw y mwyaf inni, ond trwy iàchawdwriaeth sydd yn brofiad dyfnach, a mwy ysbryd- ol vnem. A gall Duw trwy ei ysbryd wneud y tylodion mewn dysg a dawn yn gyfoethogion mewn gras a gwir wybod- aeth, a chyflawui ynddynt waitb nas gall y docthion a'r deallus mo'i ddirnad, cbwaethach ei esbonio, hyd nes y deu- ant at yr un porth ag eiddo'r anllythyr enog, sef derbyn yn grediniol y bywyd sydd ym Mab Duw, yr Hwn y mae'r Ysgrytbyrau yn mynegu am dano, 3. Fod y profiad angenrheidiol arnom yn un diamheuol. Gan wybod fod gorthrymder .obaith." Nid oedd ym meddwl yr Apostol unrhyw betrus der na rhithyn o amheuaeth gyda golwg| ar wirionedd hynny,—" gan wybod," &c- Dywed rhai pobl fod Duw yn anwybod- adwy. Pe felly, onid yw yn syndod eu bod hwy yn gwybod cymaint a. hynny am dano! Ac os gymaint a hynny, pakam nad mwy, a llawer mwy. Nid oes mown bodolaeth ffaith sicrach nagi achubiaeth ysbrydol fyddo'n brofiad personol. Nodwedd wahaniaethol prof- iad mewn dyn ydyw ei fod yn ymwyb- yddol o bono. Gall dyn edryoh iddo ei bun a gweled y pethau sydd ynddo; chwilio i'w hansawdd, eu dilysrwydd, a'u hystyr. A'i ymwybyddiaeth o fyd ei brofiad sydd iddo ef yn brawf terfynnol o'i wiiioneddolrwydd. A naturiol ydyw i'r crefyddwr wneud y datganiadau croewaf a mwyaf pendant pan y mae awdurdod ei ymwybyddiaeth yu sail iddynt. Yr Arglwydd yw fy rhan i, medd fy eaaid." Nid beiddgarwcb ynddo oedd dyweyd allan fel hyn, fod yr Arglwydd yn feddiant mor werthfawr iddo, gan fod ei enaid yn dyweyd hynny wrtho. Y fath ydyw meddwl mewn dyn a deddfau ei wetbrediad fel y mae profiad iddo ef yn ymwydyddiaeth o hono, a thystiolaeth ei ymwybyddiaeth sydd brawf terfynnol a diamheuol iddo o'i ddilysrwydd. Trwy hyn gwneir crefydd nid yn unig yn sicrwydd mawr ond befyd yn wir berchennogaeth ber- sonol-yn rhywbeth y gall ei phereben- og ddyweyd mai efe a'i piau, a hynny mewn ystyr mor wertbfawr iddo ef ei bun fel nas gall byth fod yr un fath yn hollol i neb arall. Guchelwn rbag bod yn rhy esmwyth ac esgeulus i wneud yn gwbl sicr y petbau sydd o fwyaf eu pwysigrwydd i ni. 4. Fod profiad crefyddol yn un cyn nyddol,-yn arbennig felly brofiad crefyddol. Mae i grefydd derfynnau mor eang, gyrbaeddiadau mor uchel, a pherffeithrwydd mor lawn, fel y mae posibilrwydd y profiad yn ddiderfyn, a'r goludoedd sydd at ei wasanaetb yng Nghrist yn anchwiliadwy. Ac y mae a brofwyd yn magu awydd am fwy- dyro i ni drachetn o orfoleddDy iach- awdwriaeth." Yn sicrwydd y pronad rboddir sail i gynnydd. Rhaid wrth sylfaen i adeiladu, ac wrth hedyn byw i dyfu. Ym mhresennol profiad y mae gobaith ei ddyfodol Trwy yr hyn ydyw beddyw y gall dyn fanteisio ar gyfleus terau a phosibilrwydd fory. Trwy'r goleuni sydd ynddo y gall ganfod gol- euni ac ystyr yn y petbau sydd oddi allan iddo. Ond y mae'n rhaid wrtb ymdrecb, gan fod i gynnydd ei anbaws- terau, ac ymdrech byd at ennill gor uchafiaeth arnynt. Cymaint cyfoeth- ocach mewn meddwl, a llawnach o egnion bywyd fuasem pa wedi myfyrio mwy yng nghvfraith yr Arglwydd, cymaint mwy grasusol ac urddasol pe wedi byw yn fwy gweddigar, a rhodio yn ostyngedig gyda Duw. Gochelwn rhag dechreu bod yn foddlon ar gyr- haeddiadau y gorffennol. Hyn yn demtasiwn neilltuol i'r canol oed, a tliybio mae'. hyn a fu a fydd, ac nas gellir gwella ar a wnaed. Nid felly y teimlai Paul er wedi llwyddo llawer yn barod. Yn y gwneuthuriad yr oedd ei gymeriad crefyddol, a phethau mwy eto i'w dodi ynddo. "Nid wyf yn bwrw ddarfod i mi gael gafael, ond un path, gan anghofio y pethau sydd o'r tu cefn, yr wyf. yn cyrchu at y nod am gamp uehel alwedigaeth Duw yng Nghrist lesa." 5. Mae'r profiad crefyddol hefyd i ddiogelu defnyddioldeb. Y gwir yw mae defnyddioldeb yn amod ac yn foJdion cynnydd. Naturiol ydyw i'r hyn sydd mor werthfawr a chrefydd brofiadol i fod yn fuddiol a gwasanaeth- gar mewn bywyd ymarferol. Priodol ydyw ystyried fod gwerth ein crefydd i'r byd yn ot natur a graddau ein gwas- anaeth iddo. Ac y mao dofnyddiau gwasanaeth gan grefyddwr protiadol, ac yn arbennig os yn cynayddu mewn golud ac addfedrwydd.' Gall hwn ddwyn allan o'i drysorau bethau newydd a hen, tra mae'r digynnydd sydd eisoes wedi dihysbyddu ei ychydig adnoddau heb ddim i' wgyfrannu. Gwastraff ar amser dosbarth yn yr Ysgol Sabothol er engraiflt ydyw gwrando ar atbraw yn ceisio gweu allan o feddwl gwag. Ofer ydyw honni bod yn rhywbeth nad ydym, a cbeisio gwneud mwy na'n gallu. 0 gynhyddu yn barhaus y diogelir cym- wysder i ddwyn ffrwyth lawer, yr hyn sydd yn ogoniant i Dduw, yn brawf i'r byd o gywirdeb ein crefydd, ac yn foddion bendith a llwyddiant teyrnas. Dduw. Yr hyn sydd yn llefaru wrth y y byd gydag awdurdod, yn hawlio gwarogaeth bob dyn ydyw personoliaeth rasusol, meddwl goleuedig, a rhodiad addas i'r efengyl. Pe buasai crefydd wyr proffesedig yn ymdrechu yn fwy egniollit Ddu w, yn fwy rhinweddol a bendithiol, cawsai yr eglwys lai o'i chlwyfo a'r byddigrefydd fwy o gvfiawn- der. Y cam mwyaf a ellir wneud a'r byd ydyw camdystiolaeth ynddo i Grist. 6 Fod pob prawf ar brofiad erefyddol yn foddion i'w berffeithio. Mae'r cymeriad sydd yn dal i'w brofi yn dod o'i brawf yn burach. Mae'r stormydd pan yn methu eu orchfygu yn curo eu cryfder i'w ysbryd. Daw milwyr y Groes o'u boll frwydrau yn fwy Da cboncwerwyr trwy yr Hwn a'u carodd. Rhodded Duw inni oil brofiad o rym duwioldeb, a bydded inni ymdrechu rhodio yn ei oleuni Ef yn y dyddiau enbyd hyn, a thrwy hynny lwyddo i ddod i raddau llawer mwy teilwng yn oleuni yn yr Arglwydd. Wedi canu emyn galwvd ar Mr O. R. Thomas, Tregarth, i siarad ar Obaith. Teimlaf yr adeg bresennol yn adeg ryfedd, mae ein teimladau yn gymysglyd. Edrychwn ar un Haw a gwelwn niwl a chaddug yn tywyllu ein gobeithion. Edrychwn ar y Haw arall a gwelwn ein bod yn byw mwy ar y gair gobaith nac erioed. Mae ein gobeithion am ennill llawer o bethau ond enniil ar 01 colli llawer ydyw. Gob. eithiwn am ennill yn y rhyfel, a chredaf y gwnawn, ond ennill ar ol colli llawer fydd hi. Gobeithia y claf am adferiad, ond os y caiff adferiad, ni fydd byth yr un. Gobaith y ffarmwr yw y cynhaeaf^ ni fu cymaint o bwyslais erioed ar hwn ac y sydd heddyw. Gobaith y morwr yw am gael hyd i'r hafan, ac mae hwn fel gobaith yr amaethwr yn ansicr iawn. Ond am obaith yr Efengyl, mae hwn yn sicr. Mae yna dri gobaith gredaf: 1, Gobaith y Greadigaeth 2, Gobaith Cymdeithasol; 3, Gobaith y Saict. 'Rwyf dan 'orders' i beidio bod yn bynciol na phrogethwrol,-fat po gallwn fod yn un ohonynt. 1, Ni ehredaf fod y cread mor isel ag y myn rhai ei bod 2. Dywedwyd neitbiwr fod yr Eglwys wedi symud o flaen y llywodraeth yeglyn ac addysg. Rhaid i ni wneud yr un modd ym mhob cy:ch cymdeithas j ol. Ni fuasai arnom eisiau dim pe yr eglwys yn gwneud fol y dylai er cyrraedd y gobaith cymdeitbasol. 3, Seiliau y gobaith hwn yw, "Gallu Duw yng Nghrist er iachawdwriaeth." Rhaid i ni fachu gobeithion ein henaid o'r tu allan i ni ein hunain. Dyn yn ymweld a meddyg, y cynghor gafodd oedd am fynd i weld un o Plays Shakespeare," ateb y dyn oedd, os felly mae ar ben arnaf Na, ewch, meddui'r meddyg, fe wna les i chwi. Na wnaiff, meddai y dyn, y fi ydyw Shakespeare. Rhaid i ni gael gafael mewn rhywbeth tuallan i ni ein hunain. 'Rwyf wedi cael esbon- iad newydd, sef ar y geiriau Dyrehaf- af fy llygaid i'r mynyddoedd, ac yna erys i ofyn, "0 lie daw fy nghymorth?" Nid o'r mynydd, ond oddiwrth yr hwn a wnaeth y mynydd. Mae llawer wedi edrych i'r mynydd, megis gwyddonwyr, ond wedi gweld nas gall y mynydd garu. Dywedir fod Syr Oliver Ledge wedi bod yn edrych fel eraill i'r mynydd, ond yn awr y maent wedi aros, ac yn dweyd, Fy nghymorth a ddaw oddiwrth yr Arglwydd yr hwn a wnaeth nefoedd a daear.' Ac arfer un o dermau y dyddiau presennol, mae Hong dynoliaeth wedi ei thorpedio,' lie mae'n gobaith ? Hanes Proffessor Moulton, fe dorped- iwyd' y Ilong ac yr oedd ef ami, ond fe ?r oodd of arn i ond fe gafodd y cwch, ond bu farw yn y eweh. Ond os ydym yng nghwch yr iachaw- dwriaeth rym yn sicr o gael yr hafan, er waethaf yr ystormydd a'r tywydd mawr. Mae y sicrwydd gennym os ydym gyda Duw. Ymwelais a North- ampton y dydd o'r blaen, ac aethum i weld y ty lie yr oedd John Pepry yn byw, ac yr oedd yn ysgrifenedig arno yr adnod, "Heb Dduw, heb ddim, Duw a digon." Adnod yn ysgrifenedig nid 'sign hotel," a hwnnw wedi ei ysgrif- ennu mewn Cymraeg. Adnod Gwelaf (Parhad ar tudulen 3).