Gwyliedydd Newydd

Dyma beth ddywed papur newydd y Cymro :—" Newydd-beth ywgweled ysgrifau gan ddau Fethvdist Calfioaidd yn cati y lie tlienaf yn yr Eurgrawa Wesleaidd." Ysgrif Mr D. If or Jones, J.P., ar Mr Owen Robeits, Conii, yw y gcyntaf, ac un gan y Parch Edward Griffith, B A., PortJinorwig, ar "Amos a'i neges i'n Hamserau, yw y llall. Mab i r Parch Hugh Roberts, pregethwr adnabyddus, yn gyntaf gyda'r Wesleaid a'r Metbodistiaid ar ol hynny, oedd Mr O wen Roberts, ac un o blant teiiwng jr hen ardal sydd weii codi cynifer fechgyn galluog a defnyddiol."

I NODIADAU WYTHNOSOL. ¥ Gymanfa Wesleaidd, 1917. Cawsom y gair hwn oddiwrth y Parch W. P. Roberts, Aberdyfl "Gwyr pob Weslead darllengar erbyn hyn mai yn Aberdjfi y cynbelir y Gymanfa Ordeinio eleni. Yr oedd eisiau ¡tIydd a gwroldeb pur fawr i fynd dan y eyfrifoldeb yn y drvdedd flwyddyn o'r Rhyfel Mawr; ond danghoswyd y aaill a'r llall gan gyfeillion y lie, pan benderifynasant. yn unol a brwdfrydig i'w dsrbyn megis ar y funud olaf. Ni adewir unpeth heb ei gyflawni i sicrhau ei Hwyddiant. Mae'n disgwyliadau'n ucbel, an parotoadau'n helaeth a manwl. Carem oil gael ychwaneg o amser i baiotoi, ond gwneir y goreu o'r gwaeth- af. Gwelir hysbysiad am y cyfarfodydd yn gyfymyl. Astudier hwnnw'n fanwl. Llawenydd inni ydoedd deall fod y Cyn- rychiolwyr mor aiddgar am ddoi. Ni raid i un ohonynt ofni dim ynghylcb ei gysur tra yn ein plith, ac (yn ddistaw bach rhag ofn Plismon y Bwyd) ni ollyngir neb oddiyma ar ei gythlwng. Mae ein Mam Fonheddig"—Natur, wedi 1 k ymwisgo yn ei liardd-wisg, ac yn edrych yn swynol a phrydfarth odiaetb. Bydd yn werth i bawb ddod i'r Gyman fa. pe i cdim ond i edrych arni hi. Ac tn&e'r Ddyfi mor dog ag erioed. Dis- gwyliwn dyrfaoedd ar Ddydd Mawr yr Wyl o'r cylchdeithiau cylchynol. Deued 1 pobloedd siroedd Aberteifi a Maldwyn yma i weled brydferthed yr edrych eu gwiad yr ochr yma i'r afon. Distance bleeds enchantment to the scene." A deued pobl Dolgellau a'r Bermo i edrycb prun ai Dyffryn y Fawddach ai ynteu Dyffryn y Ddyfi yw'r mwyaf rbamantus. Ond uwcblaw popeth deuwch oil i'r Uchel-wyl Gymreig, wedi gweddio am botbau mawr ac yn disgwyl am bethau mawr. Gobeithiwn lwyddo i gael tron i i gvfai lion Macbylnleth, Abermaw, a Dolgellau, i ddychwelyd ar ol yr odfeuon [ nos Fercher 0? ceir sicrwydd o hynny anfonir gair prydlon i'r eglwysi y ceisir sicrhau hyn iddynt. ♦ 48

Mesyr yr Etholfralni. Bu trafodaeth faith yn Nhy'r Cyff. re-din, ddydd Mercher, ar Fesur ) r Etholfraint. Gwneir cyfnewidiaQau pwysig yn y gyfundrefn bresencol. 1. Y mae pob dyn un ar hugain oed ¡ a thros hynny, i gael pleidlais, os bydd wedi byw mewn lie neilltuol am chwe' mis (yn lIe blwyddyn fel o'r blaen), neu yn dal lie busnes. Ni wneiri ffordd a'r aml bleidlais yn hollol, ond ni cha neb fwy na dwy, sef un am ei gartref mewn un etbolaetb, a'r lIall am ei le busnes mown etholaeth arall. 2. Y mae pob merch dros ddeg ar kugain oed, sydd a'i henw ar restr eth- olwyr y cynghorau lleol, neu yn briod a dyn sydd a'i enw ar y rhestr honno, i gael bod ar yr ethol-restr Seneddol hefyd. 3. Y mae morwyr a milwyr wedi cyrraedd yr oed i gael pleidleisio yn yr ardaloedd lie y maent yn arfer byw. j 4. Y mae'r ethol-restr Seneddol. i'w diwygio bob hanner blwyddyn (yn He bob blwyddyn). Tal y Wladwriaeth gostau'r eturning Officer yn He bod hynny yn disgyn ar yr ymgeiswyr fel yn awr, ac y mae'r boll etholiadau Seneddol i'w cynnal ar yr un diwrnod. 5. Mabwysiedir proportional re- presentation" mewn etholaethau dinesig mawr, ac y mae'r holl etholaethau i'w hail-drefnu yn ol fel bo'r boblogaeth. 6 Parheir cynrychiolaeth y Prifys- golion (sef bawl graddedigion i bleid- leisio lie bynnag y b'ont yn byw), ac es- tynnir yr un fraint i'r piifysgoiion ne j wyddion. Sylwodd Mr Herbert Samuel (Cyn- | Ysgrifennydd Cartrefol) mai mesur cyf addawd ydoedd hwn, a rhaid oedd iddynt dderbyn rhai pethau oedd yn anuymunol ganddynt. Byddai iddo ef a'i gyfeillion roddi pob cefnogaeth i'r mesur. -————— »» » <>

Barn y Pleidiau am y Mesur. Arglwydd H. Cecil a ddywedai,—Yr| ydych yn ei wneud yn fesur plaid. Dywedodd Capten O'Neill (T ), ei fod wedi ail-ystyried ei olygiadau, a chaw- sai nad oedd yn adeg i wrthwynebu mesur a gefnogid gan bob plaid. Dywedai Arglwydd H. Cecil ei fod yn cefcogi estyn yr etholfraint i ferched. Gofynai am eglurhad paham y gadewid yr Iwerddon allan o'r mesur. I Dywededd Mr Leslie Scott (T.) nas gellid goddef i filoedd o filwyra rnorwyr oedd yn gwasanaethu eu gwlad i golli eu hawlfraint i bleidleisiope y digwydd- ai etholiad. Cyn y rhyfel yr oedd ef bob amser yn wrthwynebol i bleidlais gael eu rhoddi i ferched, ond credai yn awr y dylid caniatau y bleidlais iidynt am ddau reswm. Un oedd fod merched wedi dangos drwy eu gwaith yn ystod y rhyfel eu bod yn gymhwys i feddu'r bleidlais, a'r Hall ydoedd y byddai prob'emau diwydiannol pwysig i'w penderfynu ar ol y rhyfel, ac yr oedd yn bwysig i ferched gael llais i Leader- fynu y cyfryw. Dywedodd Mr Wardle (Llafur) fel aelod o Bwyllgor y Llefarydd, fod y cymheliioa yn ymgais deg i setlo y cwestiwn. Dywedodd Mr Hayes Fisher (Ysgrif ennydd y Bwrdd Llywodraeth Leol) er fod rhai aelodau wedi dweyd.eu bod am bleidleisio yn erbyn y mesur, nid oeddynt yn gwrthwynebu ei egwydaor. Yr oedd y Llywodraeth yn awyddus iawn i wneud popeth i hyrxyddo r ffordd i filwyr a morwyr gael pleidleisio. Cefnogwyd y mesur gan Syr J. Her beit Roberts (Cadci.ydd y Blaid Gym- reig), ac wrth gloi y ddadl i fyny dyv edodd Mr W. Long (Ysgrifennydd y Trefedigaethau) fod y drafodaeth wedi profi fod cryn lawo-r o gydsyniad yn bod ynglyn a'r mesur. Nid oedd yr un aelod a arferai gefnogi pleidlais i ferched yn y gorffennol wedi hysbysu ei fod wedi newid ei farn, ond hysbysodd llawer o aeloiiu oeddynt gynt yn erbyn rhoddi yr etholfraint i ferched eu bod yn awr yn ffafr hynny. Bwriadai y Llywodraeth adael cwestiwn pleidlais i ferched i farn y Ty. Pleidleisiwyd ar y gwelliant i wrthod y mesur:- Dros y gwelliant 40 Yn erbyn 329 Mwyafrlf yn erbyn 289 Felly pasiwyd ail.ddarlleniad y mesur. Y Fath Wallgofrwydd. Yr wythnos ddiwoddaf bu Mr Arthur Henderson, A.S., yr hwh sydd yn aelod o'r Cabinet Rhyfel, yn siarad yn Rich mond, mewn arddanghosiad mawr oedd yno er budd Cronfa Ryddbaol Brawdol- j iaeth Gyfandirol Ffrainc, Belgium, Serbia, a Rumania. Sylwodd yr am- cangyfrifid fod cyfanrif y personau a laddwyd ac a lwyfwyd yn y rhyfel bresennol yn fwy na phoblogaeth y Deyrnas Gyfunot-45,370,000 oedd cyf- rifiad 1911. O'r nifer hwn yr oedd saith miliwn, neu nifer mwy na phob- logaetb sir Llundain, wedi cael eu iiadd. Yr oedd llymhau y byd drwy wastraffu bywydau, gwastraffu llafur, a dinistrio defnyddiau wedi bod yn drychinebus. Parthed sefylifa bresennol y rhyfel. dywedodd nad oedd, ar ol tair blynedd o ymdrechion milwrol na welwyd eu tebyg erioed o'r blaen, ragolwg am derfyn buan i'r rhyfel. Ond tybed na ddylid cael terfyn ar y fath orffwylledd annuwiol bellach. ■ 1. —

Dyn ion a'r Tir. Gofynwyd i'r Llywodraeth dydd Metcher diweddaf a roddir sicrwydd i'r S'ermwr y caiff ddigon o weision i aredig tair mill wn o aceri yn yohwanegol erbyn cynhaeaf 1918 ? Amcangyfnfai Arglwydd Selborne y golygai hynny y byddai raid cael can mil o ddynion yn rhagor a byddin o ferched, ynghyda niter fawr o beiriannau amaethyddoi di weddaraf. Ni byddai i ddim ond sicrwydd y caid digon o ddynion galoaogi y pwyllgorau amaetih- yddol i symud ymlaen. Dadleuai nas gallai r Gwasanaeth Cenediaethol ddar- paru y dynion, ac mai'r unig ffordd i sicrhau y liafur hwnnw oedd drwy y fyddin gartref. Dywedodd Arglwydd Harcourt yn ychwanegol at y dynion y byddai yu ofynol cael 150,000 o geifylau. A ellid cael digon o barnis a phedolau i'r ceffyl- au, ac a oedd y LlywodraetJlh am gyn orthwyo ffermwyr i ddarparu stablau. Dywadodd Arglwydd Milner nad oedd ef mewn safie i ddwoyd o ba tfynonellau yr oeddis i gael y dynion, ond dywedai yn beadant fod yn rhaid eu cael. Yr oedd pwysigrwydd gwahanol alwadau am ddynion ya cael sylw difrifoi y Llywodraeth. Yr oedd yn gwesfiiwn anodd iawn i'w beaderfynu, ond yr oedd yn rhaid i rywboth roddi ffordd. Er fod deunaw mil o ddosbarth A a roed i wasanaethu ar y tir wedi eu galw'n ol, yr oedd eto'n aros 30,000 o lilwyi: ar y tir, a gobeitbiai y geilid ychwanegu at y nifer hwnnw. Gobeith- iai aliu gwneud hysbysrwydd peilach yn bur fuan. Y mae y Swyddfa Rhyfel wedi bod fel cribyn fawr yn casglu pawb i'r fjddin, heb feddwl am eu cymhwyster nag angen y wlad am eu gwasanaeth. Dy ma ffrwyth gorfodaeth.