Gwyliedydd Newydd

——— GAIR AT Y PARCH J. KELLY. Byddaf ddiolchgar am atebion i'r cwestivnau canlvnol (1). Paham yr ydych mor awyddus am i'r byd wybod ynghylch gwybodaeth (neu an wybodaeth) ddynol lesu Grist ? (2). Pe baem yn gwybod i berffeith rwydd yr oil yn ei chylch,: pa wahan- iaeth a wnai hynDy i aflwyddiant y pwlpud y cwynwch chwi yn ei gylch ? (3). A ydyw yn angenrheidiol gwyb- od ynghylch Ei ddyndod neu Ei Dduw- dod mewn trefn i achub pechadur ? (4). Beth sydd yn anhebgorol angen- rheidiol i'w wybod mewn trefn i gadw pechadur ? (5). A ydyw yn bosibl yn derfynol penderfynu y pwnc dan sylw ? (6). Onid ydych chwi ac eraill yn rhoddi mwy o bwys ar draddodiad neu ddiwinyddiaeth ddynol, nac ydych ar arweiniad yr Yspryd Glan. (7). Yr ydych yn ddigon gonest ac agored i addef nad ydyw gallu a dylan- wad y pwlpud yr hyn y dylai fod, beth yn eich barn chwi ydyw y rheswm am hyn ? a beth ydyw y feddyginiaeth ? Dyna saith o gwestiynau, chwi wel well felly ein bod o fewn y cylch Beibl- aidd. Yr eiddoch, THOMAS PIERCE. Aquarium Street, .1 Rhyl, j Ebrill 14eg, 1914. i;

1 ■■ Dafyclti ab Gwilym r Hysbysa'r 'Celt,'Ll un (jai n, fod cyfrol ne- wycici o gyfansoddiadau Cymdeithas y Cymrodorion, Llundain, ar fin dod o'r wasg, ac ymhilth yr ysgrifau dywedir fod eiddo Mr. Glyri 'Davies ar Dafydd ap Gwi- 1 yrn yn sicr o greu cyffr-p yn y byd llenydd- ol.

BYD CREFYDDOL. Qwronsald y Maes Cenhadol. ¡ Dylai gwroniaid y maes cenhadol fod yn fwy hysbys i ieuenctid ein cynulieidfaoedd o lawer nag ydvnt. Nis gall neb ein beio ni fel enwad o wneud gormod o'n dynion mawr mewn gwahanol gylchoedd. Yn hollol i'r gwrthwyneb yr ydym yn esgeulus o honynt. Byddai yn ymarferiad rhagorol i draddodi anerchiadau byrion yn v cyfarfod gweddi cenhadol ar rai o arwyr y maes, megis William Carey, Wil ham Knibb, Thomas Comber, Thomas Evans, W. R. James, a Daniel Jones, a gellir hefyd gyn- nwys enwogion o gyfundebau ereill, megis Dr Livingstone, David Brainerd, Moffat; &c. Papurau John Wesley. Fel y canlyn y dywed Y Gol- euad" Ni wyddwn hyd yn ddiweddar mai ym meddiant Mr Russell Colman, Crown Point, Norwich, y mae holl bapurau, dydd lyfrau, a llythyrau John j Wesley. Daethant i feddiant y I teulu (rhwng y rhai a Wesleyaeth nid oes unrhyw gygylltiad) "fiyn- yddau yn ol mewn arwerthiant. Cedwir y trysorau anmhrisiadwy yn dra gofalus. Merch yw Mrs Colman i Mrs Davies, Treborth. Dichon y bydd yn newydd i'r rhan fwyaf o'r Wesleaid yn Nghymru i ddeall lie mae papurau Mr Wesley. Tybia'r mwyafrif, mae'n debyg, eu Bod yn erddo yr enwad yn rhywle. Ond nid ydynt." Trewllliam, Cwm Rhondda Drwg, yn ddios, gan lawer oedd deall am farw Mr Davies, Trewil- liam, gweinidog yr Annibynwyr. Noswyliodd yn gymharol gynnar. Brawd pur hoffus oedd efe, a bu yn boblogaidd flynyddau yn o\ yn y De. Cyfarfyddid ag ef yn fynych mewn cyfarfodydd pregethu. Ym- daflai i'w waith gyda chryn frwd- frydedd, ac yr oedd llawer o wreiddioldeb a nerth a naturioldeb o'i gylch. Llafuriodd mewn cylch a llawer o elfennau newyddion yn dod iddo o hyd: estroniaid o bob cenedl yn ymsefydlu ynghanol y Cymry, ac heb fod yn gwneud y gwaith i weinidog Cymreig yn rhwyddach, a dweud y lleiaf. Felly y teimlir hi ond odid yn holl ardaloedd poblog y De heddyw. Bu lie gwag ar ol Mr Davies. Y Methodistlaid a'r Ustusiaid. Ym Mhwyllgor Dirwestol Y Corff" a gynhaliwyd y dydd o'r blaen yn Rhyl, pasiwyd y pender- fyniad canlynol Ein bod yn mawr lawenhau wrth weled fod y teimlad dros lei- hau nifer y Tafarnau yn ,cael ei ail enyn, fel yn y dyddiau gynt, ac yn ymledu dros y wlad. Daw y teim- lad iachus hwn i'r golwg ymysg Dirwestwyr, Heddgeidwaid ac Yn adon, a rhoddwyd prawf amlwg o honno ar ddechreu y flwyddyn hon ynglyn a'n Llysoedd Trwyddedol. Mewn llawer lie aeth caredigion Sobrwydd ymlaen i'r Llys i wrth- wynebu Trwyddedau ac i ddadleu dros leihau eu nifer. Teimlid oddiwrth eu presenoldeb. Ac mae darllen eu hanes yn ysbrydiaeth fendithiol. Gwir na lwyddwyd ymhob achos i'r mesur ddisgwylid ac y dylid. Er hynny gwnaed gwaith mawr a thra bendithiol mewn llawer man, yr hyn ddengys fod teimlad y Fainc Ynadol, er yn araf, eto yn sicr yn deffro ac yn cryfhau dros waredu ein gwlad oddiwrth felldith masnach y ddiod. Lleihawyd nifer dda o drwydded- edau, a thrwy hynny lleihawyd tlodi, trosedd a thrueni nifer o'n cydwladwyr holl Llawenhawn hefyd wrth weled y Fainc Ynadol yn dod yn fwy amharod nag y bu i ganiatau Trwyddedau Achlysurol, ac Estyn- iad Oriau i werthu Diodydd Medd- wol, Arwydd er daioni yw hwn— arwydd fod ei gwlad a'i holl sef- ydliadau yn ymryddhau oddiwrth draha a llygredd y Fasnach Ddiod. Ymladdfeydd a Betio. I Yn yr un' Pwyllgor pasiwyd y pen- derfyniad yma ynghylch Betio ac ymladd. "Ein bod fel Pwyllgor yn teimlo yn ofidus wrth ddeall fod ym- laddfeydcl (prize- fights) ynghyda'r betio" sydd yn eu dilyi-i-yn myn'd ar gynydd mewn rhanau o'n gwlad. Dir- addiad ar Gymru yw yr arferion creulon hyn, a niwed i'r pethau goreu fedd. A thaer anogwn ein pabl-ein pobl ieu apc yn arbenigi gadw'n glir oddiwrthynt I ac i wneud pob peth a lallarJter eu darostwng a'u hymiid o'r tir. I Cyhoeddiad Arall. Fel hyn y gofynna y "Tyst" "A yw yn amser dwyn allan gy- hoeddiad arall i'r Enwad neu i Gymru? Teirnla rhai fod cyfie i hynny, a gall y codir y mater mawr hwn eto. Dymunol yw cyfoethogi 'I' em llenyddiaeth: ia wn o beth yw dodi'r cyfeiriad goreu i feddwl y wlad a phe y gellid sicrhau cyd- weithrediad calonnog am bum mlynedd, dyweder-heb i ni daflu ein golwg ymhellach i'r dyfodol na hynbuasai mentro ar ddwyn allan gylchgrawn cryf, pwysig a chostus yn ddyledswydd i'vv hwyn- ebu yn eofn a'i gwneud deled a j ddelai. Eithr pa gyhyd y ceir cef- rio oa e t I-r 0 '0-" I Anibyniaeth a ThrefnydcJiaeth I Wele air o r Tyst," a than lawy gol- ygydd. Mater pwysig iawn yw cael un gyfimdrefn o reolau i'r holl Enwad yng- lyn a chodi pregethwyr ieuainc ac adfer rhai eraill i'r pulpud. Fel y mae peth- au ar hyn o bryd, y mae rheolau gan ymron bob Cyfundeb ond y mae cryn I wahaniaeth rhyngddynt yma ac acw. Ofer a ffol yw i bob Cwrdd Chwarter feddu ei reolau ei hun, heb wybod fawr am reolau y Cyfundeb agosaf ato, nac edrych a ydynt yn gyson a'u gilydd fel gwahanol Gyfundebau. Gall brawd a wrthodwyd yn bendant mewn un Cyf undeb, yn a wr groesi drosodd i Gyfun deb arall a chael ei godi a'i urddo yn- rhwydd. Yn sicr, byddai yn dda ac yn ddoeth i bob Cwrdd Chwarter fabwys- iadu yr un rheolau, a bod mewn deall- twriaeth lawn a'u gilydd, fel na bo i'r naill symud na gwneud dim yng ngwrth- gefn y llall, gan dwyn anfri ar y pulpud a'r Efengyl. Y mae pethau fel hyn wedi digwydd o bryd i bryd; ac er i ni oil fod. yn awchus am ddiogclu ein Hanibyn- aeth eglwysig, a bod yn barod i rwydd- I,iau'r ffordd i'r pupu hau>r ffordd i'r pupud i bawb teil-vvng, eto i gyd dylid diogelu trefn a gweddus- ter, gan gadw ein llygaid yn eiddugua hefyd ar ddyfodol ei pulpud a'n Hen- wad. Deallwn fod symudiad ynglyn a'r Undeb i edrych i mewn yn fanwl i'r mater o godi pregethwyr ac adfer eraill. Nid oes ragfarn nac awydd gorthrymu na chlymbleidio na dial na chadw neb i lawr—dim ond awydd syml a dihoced a chanmcladwy am ddiogelu trefn ac anrhydedd yr Enwad ac enw da cref- ydd." « Y Temlwyr Da Seisnig. Yr wythnos hon cynnelir Uwch Demi y Temlwr Da Lloegr yn Birming- ham. Yn yr eisteddiad hwn y mae yr Henadur Joseph Malins, U H., yn ymddiswyddo o fod yn Uwch Brif Demlydd, ar ol gwasanaethu am 44 ml. Cychwynwyd yr Urdd yn yr America, yn 1851; ac yn 1865 aeth Mr Malins. i'r talaethau, gan ymuno a'r urdd, ddwy flynedd yn ddi weddarach Ar ei ddychweliad i Loegr, sefydlodd demlyn Birmingham, ac erbyn Mawrth, 1870, yr oedd efe wedi sefydlu deuddeg o demlau yn y wlad hon. Etholwyd ef yn brif swyddog, a gwelodd yr urdd yn. cynnyddu o flwyddyn i flwyddyn, a theithiodd lawer ar ran yr achos. Tybir fod ei deithiau yn cynnwys 700,000 o ,filldiroedd. Bu am wyth mlynedd yn brif swyddog yr Urdd dros yr holl fyd, a chroesodd y Werydd rhwng deg ar hugain a deugain o weithiau. Y mae Mr Malins yn un o'r awdurdodau penaf ar Demlyddiaeth a'i gwaith yn y byd.- ac y mae ei wasanaeth a'i lafur wedi bod yn ambrisiadwy- Cenhadaeth y Bedyddwyr. Mae cyfdrtaledd y casgliadau at y Genhadaeth Dramor yn cyraedd. rhyvvbeth o gylch swlllt yr aelod. Wesleaid Awstralia Yn 1815, yr oedd yma UP gweinidog, Methodist 'Wesleaidd yn Awstralia. Heddyw, y mae yno 996 o weinidogion Methodistaidd, 8,636 o bregethwyr cyn- northwyol, 150,000 a aelodau eglwysig, 203,000 o aelodau yr Ysgol Sul, a 3,534 o eglwysi, yn costio dros 1,250,OOOp. Caplan Newydd Y mae y Parch J. Meirion Williams, Caerfyrddin, wedi ei benodi yn gaplan Ymneillduol Carchar Caerfyrddin. r* i Yswiriaeth yn Sir Ddinbvch. Yn nghyfarfod Pwyllgor Iechyd Yswiriant sir Ddinbych, yr wyth- nos ddiweddaf, mynegwyd fod yn y sir, ar Ionawr 12fed, 1914, 41,946 o bersonau yswiriedig. Derbyniodd y meddygon. rhyng- ddynt y swm o 12,902 o bunau, a'r fferyllwyr 3,176 o bunau. Yr oedd 110 o bersonau wedi derbyn budd- ion y darfodedigaeth gartref ac mewn iechydfaoedd a 95 o berson- au ddibenent arnynt wedi eu cyn-, orthwyo.

Argraffwyd dros y Cyhoeddwyr tian Lewis Davies, Swyddfa'r "Gwylieu- Ny I ? -1 ydd Newydd," Blaenau Ffestiniog.

(Parliad o tudalen 5), yn gyfryngol ei wybodaeth am fod tri pherson y Drindod yn gyfartal hollwyb odol pan oedd lesu ar y ddaear. Yma, fe ganiatewch, yn drwyadl ddi-brawf, fod ystad lesu'n nyddiau Ei gnawd yn hollol yr un fath a'i ystad wreiddiol yn y Drindod, ac, yn cynnwys o angen- rhaid, Ei fod yn hollwybodol ar y ddaear ond dyna'r hyn ddylech ei brofi ar y cychwyn, ac nid ei ganiatau mor wrthun. A ydyw fod lesu'n hollwyb- odol yn ei ystad wreiddiol yn profi o anglienraid Ei fod felly yma pan ar y ddaear ? Onid peth i'w brofi trwy dystiolaethau'r Beibl am Grist yn nyddiau Ei gnawd, yn unig, yw hyn. Gan hynny, galwaf arnoch i honni a chaniatau dim, ond profi sail eich homadfyn deg o'r Beibl. Gadawaf i ddarllenwyr cyfarwydd y y G. N. farnu faint o'r seiliau sydd wedi mynd gyda'r gwynt a godasoch, faint o rym sydd yn eich bost ymhon- gar, a faint a wyddoch am y gelf o res- ymu. Cefais lawer munud o fwynhad di-bechod wrth feddwl am' eich cock- sureness ar yr hyn, yn ol pob arwydd, na wyddoch ond ychydig. Deallwch, frawd, nad oes neb yn gwadu y gwyddai Crist fod yn rhaid iddo farw, a'i fod yn gofyn rhai cwestiynau i brofi neu dynnu'r disgyblion allan. Cysgwch yn dawel eich meddwl ar hyn, a gwyl- iwch' wario rhagor o phosphorus i brofi'r hyn na wedir. Ni ddeallasoch y doethor ar y pen cyntaf, ac y mae genriyeh i ddangos, allan o hanes Crist, mai nid gwybod oedd amcan Ei holl ofyniadau, ac fod yr hyn a nodwch am y gofyniad i Phylip yn wir am bob un. Fy mwriad cyntaf oedd aros er g wel- ed pa fodd y profwch honiadau eich gofyniadau, a pheidio sylwi ai ddim ond hynny, ond gan fod un yn barnu eich bod wedi chwalu fy satle cyn caol fy ateb ar y ddau bwynt uchod, ail feddyliais fod yn well i mi ddangcs leied o sail sydd yn ei ddedfryd gynamserol. Mor deg yw'r cyfaill o'r Bliw yn rhoi i ddedfryd ar y ddadl cyn gorffen ac yn ei phenderfynnu'n mlaen-llaw yn 01 ei ragfarri ei hun. Arhosed ycbydig cyn barnu oblegid ni ddaeth y diwedd eto. Gan ddymuno eich llwydd o galon. Ydwyf, Eich Cywir, Abergele.. JOHN KELLY. E brill 14eg, 1914.