Gwyliedydd Newydd

"Y Gwyliedydd Newydd." SCALE OF CHARGES FOR Small" Prepaid Advertisements IN "GWYLIEDYDD NEWYDD." Situations Vacant or Wanted. Apart- ments to Let or Wanted, Miscellaneous Wants and Sales, Houses, Shops, Business, etc., to be Sold, Let, or Wanted, Partner- ships Wanted or Offered, &c. One Three Six 13 week. weeks, weeks, weeks s. d. s. d. s. d. s. d. 18 words 1 0 20 39 70 30 „ 1 6 30 5 9 11 0 40 „ 2 0 40 7 9 15 0 50 2 6 5 0 9 9 18 0 63 „ 2 9 5 0 10 6 20 0 In future all small advts. sent for inser- tion must be prepaid. The inconven- ience of booking small amounts, and the subsequent expense of collecting the same, renders it necessary that this rule ^should be strictly observed, otherwise insertion cannot be guaranteed. Prices for larger spaces on application. .ALL ORDERS, ADVERTISEMENTS, P. ORDERS AND CHEQUES TO BE SENT TO- The Manager, "The New Watchman," Oelll, Flint Mountain, Flint, North Walss. AT EIN DOSBARTHWYR. Anfonir un copi am dri mis trwy y Llyth yrdy am flaen-ddl o 1/8; dau gopi 3/3 o dri i fyny i 6 copi, Ceiniog yr un; chwe' copi ac uwchlaw hyny, 10c. y dwsin. Pan anfonir i Wledydd Tramor, bydd y prisiau uchod yn uwch.yn ol fel y byddo y tal am y cludiad. ANFONER POB ARCHEBION ERBYN BOREU SADWRN YMHOB WYTHNOS I'R— Rheolwr, II Gwyliedydd Newydd," Y Oelli, Coed-y-Flint, Flint, Qogledd Cymru. iSsTNi ellir gwneud gostyngiad ar gyfrif copiau heb eu gwerthu, ac erfynir am i'r dosbarthwyr ohehu yn ddioedi a'r Rhe- olwr pan y bo'nt yn derbyn mwy o gopiau nag y gellir eu gwerthu. Disgwylir tal ar derfyn pob chwarter, ac oddigerth mewn amgylchiadau eithriad- 01 iawn, ni ellir rhagllaw anfon y papur am fwy na mis ar ol terfyn y chwarter i un'rhyw ddosbarthwr a fo heb dalu ei gyfrif. L TO OUR AGENTS. TERMS. One copy of Gwyliedydd Newydd" for One Quarter with Postage Prepaid-1/8; Two Copies of" Gwyliedydd Newydd for One Quarter with Postage Prepaid- 3/3 Three, and up to 6 Copies, will be sent at the rate of One Penny per Copy Upwards of (3 Copies—lOd. per,Dozen. No allowance can be made for returns and the Agent is earnestly requested to communicate with the Manager when he is in receipt of more copies than he csn sell. When copies are sent to Foreign Countries, the above prices will vary according to postal charges. ES^No Parcels will be sent to any Agent whose Account is more than One Month overdue. ALL ORDERS TO BE SENT FOR SATURDAY MORNING EACH WEEK TO- The Manager, "New Watchman," Flint Mountain, Flint, North, Wales. 9 r AT F- I N GOHEBWYR. CYFEIRIER POB GOHEBIAETH— Y Golygydd, II Owyliedydd Newydd," Y Qelli, Coed-y-Flint, Flint, Gogledd Cymru. Anfoner Newyddion erbyn boreu lau neu byddant yn rhy hwyr. Ysgrifencr ar un wyneb i'r ddalen bob am- ser, a phob item ar ddalen wahanol. Rhodder I'r Wa sg neu Press Neivs ar yr ami •;>. Os yn anfon gair cytrinachol rhoddwch stamp ceiniog. Os na wneir hyn rhaid ini dalu yn ddwbL. 1n il i h mebydd—hen yn ogystal' a newydd—anfon ei enw a'i gvfeiriad bob tro.

NODIADAU WYTHNOSOL. Ddiwedd yr wyth- Bil y Ddiod nos yr oedd yn y am 1913. Times' lythyr Mr George B. Wilson, ysgrifenydd yr United Kingdom Alliance.' yn rhoddi ffigyrau arn yr yfed fu yn y deyrnas yn ystod 1913. Gofidus canfod cynydd ar y flwyddyn cynt o dros bum' miliwn o bunau yn y swm wariwyd. Yr oedd y flwyddyn 1913 yn eithriadol yn ei llwyddiant masnachol, a diau fod y cyflogau dalwyd yn ystodyflwyddyn y swm uchaf dalwyd erioed. Dengys ffigyrau Mr Wilson fod cyfran dda o'r cyf- logau wedi myned i goffrau'r fasnach. Siomedigaeth gweled nad yw sobrwydd yn enill tir i'r graddau y tybid ei fod y blynydd- oedd diweddaf. Yr oedd y lleihad cyson am amryw flynyddoedd yn creu gobeithion am gyfnod gwell; ond profa'r ffigyrau am y flwyddyn ddiweddaf mai araf y daw diwyg- iad, a bod yn rhaid goddef siom a digalondid yn awr ac eilwaith. Mae un cysur i'w gael wrth gym- haru'r cyfrif a chyfrifon blynydd- oedd llewyrchus yn y gorffenol. Dwy flwyddyn felly oedd 1874 ac 1899. Pe buasai cyfartaledd yr ymyfed yn 1874 wedi ei gadw i fyny yn 1913, buasi,li'r swm waresid y llynedd yn £ 242,000,000, tra mai'r swm wariwyd oedd £ "166,681,000. Mae hyn o leiaf yn galondid. Pa bryd y deffry y wlad vnghylch drygioni diota.

Ddiwedd yr wyth- Tir Cape lau. nos o'r blaen aeth Mesur ryddfrein- iad Lleoedd Addoliad trwy ei ail- ddarlleniad yn Nhy'r Cyffredin. Cyflwynid ef gan Syr N. Helme, ac y mae Ty'r Arglwyddi wedi ei gymeradwyo trwy gytundeb. Cefnogwvd gan Arglwydd H. Cavendish-Bentinck, aelod Tori- aidd, yr hwn oedd yn awyddus am i'w blaid gael cryn, la wer o'r clod am y Mesur. Eglurodd Syr N. Helme niai amcan y Mesur oedd gallrogi ym- ddiriedolwyr lleoedd addoliad wedi eu codi trwy roddion gwir- foddol, i gael y tir yn rhydd-ddal- iadol os y byddai y brydles yn un am 21 mlynedd. Gallai EgI wys Loegr fynu tir trwy rym cyfraith, ond yr oedd llawer o gapelau Ym- neillduol ar brydles. Dywedodd Syr Albert Spicer ei fod yn barod i bleidleisio dros yr ail-ddarlleniad ond oni cheid gwelliantau yn y Pwyllgor yr elai ef yn ei erbyn ar ei drydydd darlleniad. Er fod gan yr Ymneillduwyr gwyn yn y mater, gallent dalu yn rhy ddrud am y feddyginiaeth. Er meithed y dis- gwyl hyd yma, gwell fyddai gan ddo ef ddioddef hyd nes y delid a chwestiwn y prydlesoedd yn gyff- redinol a chenedlaethol na derbyn meddyginiaeth adawai anghyf- iawnder ar ei hoi. Yr oedd adran o'r Mesur yn cyfyngu defnyddiad yr adeiladau i amcanion crefyddol, yr hyn a rwystrai iddynt allu cynal cvfarfodydd ynglyn ag addysg a materion cymdeithasol ynddynt, ac yn sicr y mae hyn yn beth y dylid rhoi sylw iddo. Pahairi y dylai neb I heb gael gosod un math o rwym- au gorthrymus a-rnom ? Hyderwn y bydd y gwyliedyddion Anghyd- flurfiol yn effro yn hyn o beth.

Llanwyd calon- Teyrngarwch au Ymneilltuwyr y Llywodraeth Cymru a phryder i Gymru. dwys yn ystod y tair wythnos di- weddaf gan ofn gweled siomi ei gobaith am basio Mesur Datgys- ylltiad. Cyfarfu aelodau Seneddol Cymru a gwnaethant apel am i'r Llywodraeth fyned rhagddi, a dod a'r Mesur ymlaen am ei Ail Ddar- lleniad y cyfie cyntaf posibl. Yr wythnos hon, cawsant ateb oddi- wrth y Brif Chwip y Llywodraeth yn dywedyd na raid i Gymru bryderu dim, y dygir y Mesur ymlaen yn ddiymdroi, ac y gofelir na siomir dyheadau Cymru. Er hyn i gyd, caed nodyn arwyddoc- aol iawn yn y Times y dydd o'r blaen, yn yr hwn y dywedyd nad oedd y Llywodraeth eto wedi yngan y gair olaf ar bwnc Dad- waddoliad. Awgrym oedd y para- graff fod yna ychwaneg o ildio i fod ar bwnc yr arian cyn y daw y mesur yn ddeddf. Tybed fod y fath beth yn bosibl ? Addefwn fod addewidion a llwon politicaidd yn ami yn bethau bregus a diddall iawn; ond tybed o ddifrif fod y Llywodraeth hon yn Llywodraeth Ryddfrydol mor eithafol o an- nheyrngarol i Qymru sydd trwy yr hirfaith flynyddoedd wedi bod yn cynal breichiau Rhyddfrydiaeth ? Ni allwn gredu yn y fath frad nes y bydd raid i ni wneud hynny. Llawen genym fod y Pwyllgor Canolog yn effro. Cynhaliwyd cwrdd o hono yn yr Amwythig ddydd Mawrth, deallwn. Ni chlywsom beth a basiwyd yno. Tybed nad ein dyledswydd os ceir son am ychwaneg o gyfadd- awd ydyw gwrthod y Mesur ben a chrwper, cyhoeddi rhyfel yn erbyn y Llywodraeth a chychwyn mud- iad gwrth-ddegymol. Mae'n wiry telir y degwm yn awr i'r Meistr tir ond ceir miloedd o amaethwyr a digon o grit a gwydnwch yn- ddynt i wrthwynebu prelad ac ys- gweiar. Son am ddeiseb yr Ym neilltuwyr duwiol (?) Beth yw y fath brotest ragrithiol yn yrnyl" y brotest a wneir yng Nghymru os oes yn meddwl y Llywodraeth y bwriad lIeiaf i'n bradychu. Ca ein cyfeillion eglwysig wybod cyn hir, os bradychir ni, beth yw gwerth yr enwau a gasglwyd gan ddynt ar ei deiseb trwy gynifer o ystrywrau anonest, ac ystrywgar.

— ■ M I..M ■ ■ Ymhlith y nodion gol- Uno yr ygyddol yn Seren Enwadau. Cymru yr wythnos hon, gwelsom y para- graft a ganlyn "Codwyd y mater hwn i sylw mawr yn ddiweddar. Ysgrifennodd gwyr blaenllaw gyda'r Methodistiaid a chyda'r Wesleaid ar y pwnc, a bu hefyd dan sylw yng Nghyngor Undeb yr Annibyn- wvr. Yn ein byw, ni welwn gysgod rheswm dros i'r tri enwad uchod aros ar wahan, ac er mwyn crefydd a Chymru, credwn mai goreu po gyntaf iddynt ymuno. Bydd i Fedyddwyr Cymru aros ar wahan i wneuthur eu gwaith eu hunain. Y mae iddynt genadwri bwysig na cheir ond hwy i osod pwyslais arni. Mi wadant eu hargyhoeddiadau er mwyn teimladau da, a buasai'n golled aruthrol i Gymru pe y gwnaent hynny. Ciedwn mai ychydig iawn o Fedyddwyr Cymru a gydsynia a'r geiriau hyn a ysgrifennwyd gan Fedyddiwr i bapur Cymraeg yr wythnos hon A chan- iatau, ac o safbwynt y Bedyddwyr yr ydym yn siarad, cofier, fod yr enwadau erelH yn cyfellioini r-yda golwg ar fedydd, rhaid cydnabod y gall y cyfnew- idiad mawr fod wedi cymeryd lie ynddynt hwy fel ynnom ninnau. Ac os ydynt yn dod i fyny yn ysbrydol ag amodau y Deyrnas, y mae yr enwad a'u caeo allan Q Gymundeb yn gwneuthur cam ag ef ei hun." Caed ambell gorsen yn ysgwyd ar bwnc ein hegwyddoiion gwahan- iaethol cyn hyn, ond pery corfi mawr yr enwad yng Nghymru yn 1101101 iach a chadarn." Ni charem yngan gair i darfu ysbryd undeb a brawdgarwch eto ar 01 darllen y paragraff uchod yn ein byw y gallem lai na gofyn i ni ein hunain, Ai gan y Bedyddwyr yn unig y. mae 'neilituoirwydd. Onid oes yn perthyn i bob enwad ryw wedd neilltuol o wirionedd i'w bwysleisio ? Peth arall, tvbed y buasai undeb yn rhwystr i ni bwysleisio y pethau hyn. Ni byddai undeb yn golygu unffurf- iaeth barn hyd y gwelwn. Byddai undeb yn golygu cyfaadawd a goddefgar wch. Nid o du y Bed- yddwyr yn bnig ond o du pob en- wad f6, eu gilydd.

Ychydig amser yn Dyfarniad ol cyhuddwyd ffifm Trwyddedol o fragwyr yn Liver- Pw??. pool o werthu diod-  ydd meddwol heb drwydded yn y Central Vaults.? Y dyn oedd yn dai y drwydded ydoedd Henry Smith, manager,' ond yr oedd y ddiod yn perthyn i'r bragwyr-y Mri Mellor. Dadleuid nad oedd Smith yn denant y ty, ac felly heb fod yn gyfrifol am y drwydded. Cymmerid cryn ddyddordeb yn yr achos ac oedodd yr ynad cyf logedig—Mr Stuart Deacon—ei ddyfarniad. Erbyn hyn y mae ei ddytarniad t wedi ei chyhoeddi, a dywed nas I gall unrhytv gwmni cyfyngfdi0- gyflogi manager' fel trwyddedwr unrhyw dafarndy. Dadl y bragwyr ydyw fod man- ager dan gyflog yn llai tueddol i gynnwys goryfed yn mysg cwsmer iaid nag y mae tenant ag y byddo ei incwm yn dibynu ar swm y ddiod a werthir 1, n ei dy. Y mae dyfarniad Mr Stuart Deacon yn effeithio ar safle mil- oedd o 'managers' trwy y wla: ac wedi achosi cryn siarad yn nghylchodd y fasnach feddwol. Bwriedir appelio yn erbyn y dyfarniad.

I TAMEIDIAU GWLEIDYDDOL I Afiechyd y Canghciior. I Blin gennym mai gwanaidd ei iechyd yw Cangellor y Trvsorlys, I ac na fu'n alluog i fod yn y Senedd o gwbl yn absenoldeb y Prif-Wein- idog. Pan ystyriom swm y gwaith a gyflawnodd y blynyddau diwedd- af hyn, synnwn fod ei iechyd cystal ag yw. Eilun gwerin gwlad yw efe, a gwrthrych atgasedd calon pendefigion. Cerir ef yn angerddol, a chasheir ef a chas cyflawn gan filoedd. Er cymaint a w-naeth, bwriada wneud llawer mwy, ac I ynddo ef a'i gynliuniau i weila amgylchiadau'r werin y gorffwys I gobaith y Blaid Ryddfrydol am gael ei hanfon yn ol i'r Senedd gyda mwyafrif adeg yr Etholiad nesaf. Hyderwn y bydd i awelon iachus Llanystumdwy, yn ystod gwyliau'r Pasc. ddwyn ei ynni a'i lais yn ol iddo. Yn lie French. I Y mae y Cadfridog Syr Charles Douglas wedi ei bennodi yn aelod o Gynghor y Fyddin, yr hwn a ymddiswyddodd mewn canlyniad i helynt Ulster. Yn lie Syr Spencer Ewart y mae Syr H. C. Selater wedi ei bennodi. Marchog Newydd. I Y mae y Brenin wedi gosod y teitl o is-iarll ar Syr Sydney Bux- ton, Cyn.Lywydd Bwrdd Masnach, yr hwn sydd ar fedr myned i Ddeheu Affrica, er dllyn Argl wydd Gladstone fel Rhaglaw Cyffredincl. Cyn ei ymadawiad bvdd i'r Is-iarll Buxton gymeryd ei sedd yn Nhy'r Arglwyddi. I Croesawu y Canghellcr. Dyaa Sadwrn, taiocid Mr Lloyd George a'r teulu ymweliad ag Vsgol y Cynghor, Fourcrosses, ger Pwllheli—yr ysgol gyntaf adeilad- wyd yn y deyrnas ar egwyddor cynllun yr awyr-agored. Rhoed i'r Canghellor dderbyniad cynnes gan y rheoiwyr, yr athrawron, a'r plant, a dywedai y buasai yn dda iawn ganddo pe byddai Ty y Cyffredin wedi ei awyro gystal a'r ysgol hon. Cymerodd Mr Lloyd George ddyddordeb neillduol yn yr adeiladau a phopeth oedd yn dwyn. cvsylltiad a'r ysgol. DifFyg ein Cyfundrefn Etholiadol. l Nid anfynych y bydd A. S. yn c\rnrychioliT Ileiafrif yn ei ethol- aeth. Cyfyd hyn o'r diffyg a nod- wedda ein cyfundrefn etholiadol. I'r diben o gywiro hyn y dug Mr Lyeil (R. Edinburgh D.), bender- fyniad ymiaen yn y Ty wedi ei eirio fel hyn That in the opin- ion of this House the system of the alternative vote in Parliamentary elections is urgently needed in order to do away with the admit- ted anomalies in minority repre- sentation." Gwnaed prawf ar gyn- llun yr ail-bleidlais mewn dwy o Daleithiau Gweriniaeth Aws- tralia a gweithia yn deg a didraff- erth. Fel hyn y gweithia. Yn lie rhoddi croes ar gyfer enw'i ymgeis- ycld dewisol cofnoda'r etholwr ei farn drwy ffigyrau 1, 2, a 3. ac os ceir allan wedi cyfrif nad oes gan ymgeisydd fwyafrif clir ar y lleill. gyda'u gilydd, teflir aUan yr isaf ar y rheitr a chyfrifir yr ail-bleid- Ieisiau (2) ar bapurau yr ymgeis- ydd hwnnw, drwy hyn sicrheir fod yr ymgeisydd a etholi*W' n cynrych- ioli mwyafrif o'r eWolwyr. Y mae'r drefn uchod yn gweithio'n well ac yn rhatach na'r ail ethol- iad (second ballot). Dywedodd Mr Pease (Llywydd Bwrdd Aadysg), fod yr experts etholiadol perth- ynol i bob plaid yn ffafrio'r ail bleidlais, ond y byddai'n anheb- gorol, er i'r cynllun weithio, wneuthur i ffwrdd a'r etholaethau deublyg (double-barrelled constit- uencies). Ni ymranwyd ar y mater. Mesur Wyth Awr. Van reol deng munyd carodd Mr T. Wing (R.), ganiatad i gyflwyno Mesur er Gwella Deddf y Glofeydd. 1011, er cyfyngi: oriau gweithio i bersonau a \W ".thient ar enau y glofeydd, megys peiriannwyr, tan- wvr, gofalwyr am y berwedyddion, &c. Darilenvvyd y mesur yn ffurfiol y tro cyntaf. Mr Asquith yn ol yn y Ty. Ar dertyn cwestiynau dydd Llun daeth Mr Asquith yn ol i'r Ty, wedi ei etholiad diwrthwynebiad yn East Fife. Cyflwynwyd ef gan Mr Percy Illingworth, y Pnf Chwip Rhyddfrydig, a MrGulland, y Chwip Ysgotaidd. Rhoed i'r Prifweinidog dderbyniad brwd- frydig gan ei gefnogwyr pan yn cymeryd ei sedd.

Beirdd Eifionydd Y mae 'Cybi,' yn ua o'r rhai diwytaf a mwyaf anturiaethus. Cyhoeddodd gryn nifer o gyfrolau yn ddiweddar rhwng bar- ddoniaeth a rhyddiaeth. Daeth eto gyfrol dda oi waith alian o'r wasg, yn rhoi inni hanes hoil feirdd cwna wd Eifionydd-y beirdd gv.erino! yn o-3 stal, a rhestr o'r beirdd gododd i sylw mawr yn eisteddfod- au'r wald. Y mae ugeiniau lawer o awen- yddion wedi codi o bryd igbryd yn ardal- oedd Eifionydc rhai go gyffredin, a rhai gwych odiaeth. Wei, y mae darlien eu hanes fel y crynhowyd ef ynghyd gan Cybi yn ddifyrrwch gwerth lei chwennych. Gwaith da yw gwaith fel hyn, yn ddios. Cyst lawer o chwilio ac o drafierthu gyda manion yn ami ond dyna'r ruanion sydd yn gwneud perffeithrwydd. Y mae rhai o'r beirdd a gotfeir yn rhai yr hoffem gael rhag- or yn eu cy.'ch, eithr cyfeiiir ni i'r fan lie y ceir eu hanes yn helaethach gan Cybi: a phe y dodasai efe bopeth i lawr, aethai ei lyfr yn fawr ei faint a'i bris Y mae yn awr yn rhad ac yn nghyracdd pawb a chwenycho Gdarllen ac a geisiq gyfie i c,