Gwyliedydd Newydd

ALWAYS USS j  &t. f?  .? ALWAYS XCA ALWAYS 1-1 T. FINEST VALUE, i E&?a FULL WEIGHT.

ROBERT ST ATHER'S PIANOS and ORGANS. Absolutely the Best and Cheapest in the Kingdom. ROBERT STATHE -R'S P*iLiq,LTUM M mAPVO MODEL. The Piano of the Century. Perfect tone and Toiicli. Height 4ft.     Latest Pattern Iron Frame, Improved Soundboard, Full Compass, Check Repeater Action, in Walnut, Rosewood, Ebonise.d, ,or Oak Case, as. desired (33 guineas), Special Terras, 21/» down, and 15/ per month. Total to pay 28 guineas. Wholesale Discount for Prompt Cash. 58, Shakespeare Cresent, Manor Road, E. Dear Mr. Stather,—Many thanks for piano and stool. We are very pleased indeed with them, &c. Yours sincerely, A. BELHAM. ROBERT S R'S DIADEM ORGAN. (By Bell), EelgM 6 ft. 2 incites. '• A.N-erv handsome Organ in Solid Walnut Case with Mirror Tops. Contains 4 Sets of Reeds 11 Stops. i Last Price, 26 guineas.' My Price, Cash net ëS3 15s. Od. 1 Mcgnificent Tone. Wcnderful Value. Write now fcr Complete Lists tc- RI-.e..& t. t h ??? PREMIER METHODISTfMUSI- RE?????h??,??? a t h e r, C?L6?STRUME?T MAKER, 18 75 Seven Sisters Road, Finsbury Park9 London, EaC"

I Yi\HotA MR ASQUITH! Erbyn iiyn, y mae'r Senedd Erbyn. hyn, y ma.e'r Senedd newydd—trydedd Senedd y Brenin Edward—wedi ei hagor, yr Araeth o'r Orsedd wedi ei darllen, ac y mae Arweinwyr gwahanol bleid- iau Ty'r Cyffredin wedi dweyd eu barn ar ei phwys. Dywedir mai yr Araeth Frenhinol hon ydyw y ferraf a gafwvd odid erioed Beth bynag am hyny, evnyvysa ddwy addewid oll-bwysig, ac os L Jl. v\ -1. J Ct. llwydda'r Senedd i gyflawni'r ddwy addewid hyn yn unig, fe wna enw mawr iddi ei hun vn hanes Pryden a bydcl ei choliadwriaeth yn fendigedig yng nghyfrif diwyg- wyr am lawer oes. Mae'r ddwy addewid yn sylfaenedig, wrth reswm, ar y ddau brifbwnc a osod- wyd ger bron y wlad yn ystod yr etholiad—dyogelu Cyllideb IVir. Lloyd George a difodi gwahardd- iad Arglwydd. Dipyn yn amwys, fel rheol, ydyw'r eiriad- aeth a ddefnvddir mewn areithiau brenhinol, ac nid yw'r araeth hon yn eithriad. Nis gellir casglu oddi- wrth yr araeth ym rnha drefn ac ym mha fodd y bwriadai'r Llyw- odraeth ddwyn v materion hyn ger bron y Senedd. Ond, cafwyd es- boniad yn araeth Mr. Asquith—y bregeth a draddododd i egluro'r testun. Dywedai'r Prif Weinidog mai ei fwriad ydoedd pasio'r Gyll- ideb yn gyntaf, ac yna i gynyg penderfyniadau ynglyn a Thy'r r Argl vvyddi, y rhai, ar ol eu pasio, a fwriadai. eu corffori mewn mesur i ddiddymu gwaharddiad y Ty hwnw. Disgwyliai yr ai y Gyll- ideb a'r penderfyniaaau drwy Dy'r Cyffredin cyn y Pasc; ac ar oil gwyl y Pasc ei gynllun ydoedd dwyn y mesur gwahai ddiad ymlacn wedi ei sylfaenu ar y penderfyn- iadau. Rhaid inni addef nad ydym yn teimlo'n holiol foddhaol ar y cwrs y bwriada'r Prif Weinidog ei gym- eryd. Oddi yma draw ymddengys inni yn un peryglus. Nis gall y Weinyddiaeth fforddio i golli cefn- ogaeth Mr. Redmond a'i blaid, a'r perygl ydyw y cyll eu cefnogaeth ymhlaid y Gyllideb oni roddir mwy o sicrwydd iddvnt y caiff y mesur i ddelio a gwaharddiad Ty'r Arglwyddi ei gario drwodd. Nid ydym yn beio Mr. Redmond am y sylw wnaeth ar y camargraff gyn- yrchwyd gan araeth Mr. Asquith yn yr Albert Hall. Yr argraff rodd- odd Mr. Asquith, nid yw yn unig ar feddwl Mr Redmond, ond ar feddwl pawb arall oedd na fuasai yn cymmeryd swydd heb iddo yn. gyntaf dderbyn gwarantiad gan y Brenhin y sicrheid y mesurau a besid gan Dy'r Cyffredin. Ond, ymddengys yn ol eglurhad Mr. Asquith mai nid dyna ei feddwl. Gresyn na fuasai wedi egluro hynny yn gynt. Sut bynnag, a'i tybed mai doeth ydyw dwyn y ¡ Gyllideb ymlaen yn gyntaf cyn delio a Thy'r Arglwyddi ? Gwydfl om fod y Gyllideb yn b^yysig | .J b "'1 haethol, ond "ni fyddai ergohirio I am ychydig wythnosau yrr Ueih^u I dim ar ei gwerth, nac ychwaith yn ychwanegu fawr at anhawsder y sefyllfa arianol yn y wlad oher- wydd ei gohiriad. Ac heblaw hynny, byddai anfon y Gydlideb i Dy'r Arglwyrldi cym p'enderfynu cwestiwn y gwaharddiad yn gyf- ystyr a chydnabod hawl yr Ar- glwyddi i ymyryd a materion ar- ianol—yn fath a'r ategiad ar eu hawdurdod ormesol a thrahaus yn y gorffenol. Ymddengys inni mai y cynllun goreu i ddiogelu cefnogaeth y blaid Wyddelig ac ar yr un pryd i ddang- os i'r wlad ei bod o ddifrif yn eu hamcan i ddifodi-i'eto yr Arglwyddi fyddai i'r Weinyddiaeth fyn'd i'r af- ael ar unwaith a chwestiwn 3r veto. Nid ydym yn deal! paham nas gellir dlivyn mesur ymlaen yn ddiattreg i ymwneyd a'r cwestiwn hwn. Pa angen sydd am dreulio amser i basic penderfyniaclau ar y mater ymlaen Haw ? Mae Ty'r Cvfiredin \T-'L y re d eisoes wedi dadgan ei barn mewn penderfyniaclau cliarmyys, yn 1907 ac yn 1909, ac y mae'r penderfyn- iadau hynny éiT gofnoaion y Ty. Y mae'r wlad 3-11 yr Etholiad wedi cadarnhau cynwys y penderfvniad- au hynny. Methwn a gwelcl i ba ddiben y collir amser i ddadlu ar benderfyniadau eto. Ond y cam L o Ond N;, cam dewraf -ydyv/r cam goreu a'r cam diogelaf—sef dwyn mesur 3-mla.en i roddi ffurf ymarferol i ystyr y penderfyniaclau hynny ac 1 lais mwyafrif Etholwyr y wlad. Hyderwn yn fawr y gwel Mr Asquith a'i Weinyddiaeth eu ffordd yn glir i fabwysiadu y cynllun dewraf. Trwy wneud hil-nny. sicr- hant gefnogaeth y blaid vVyddelig a phlaid Llafur a rhoddant y bodd- lonrwydd mwyaf i'w plaid euhun- ain. Oni wnant hynny, ofnwn 37 collant eu cylle, y gwanychir eu i e nerth, os nad, yn wir, v collant eu mwyafrif, a'r canlyniad fycld tafiu'r wlad unwaith eto i ganol berw Etholiad. Credwn foci 37 Llywodraetli yn berffaith gy-wir yn eu hamcan, eu bod yn bwriadu'n onest i sicrhau y ddau beth pwysig a addewir yn Araeth y Brenhin. Addefwn yn rhwydd fod cwestiwn Ty'r Ar glwyddi yn un dyrus ac mai nid gorchwyl hawdd ydyw newicl y I cyfansocldiaci hyd yn nod i'r gradd- I au anghenrheidiol i gwtogi ar dra- ha Ty'r Arglwyddi. Nid ydym yn ameu eu cywirdeb, nac yn ameu eu gallu i clclelio'n llwyddiannus a'r cwestiwn. Y mae digon o dal- ent ac athrylith yn y Cyfri-gyngor i ddvfeisio mocld effeithiol i wneud y gwaith. Yr unig beth a bar bryder i'n a vdvw eu gwroldeb yn gyfartal i'w gon- jestrwydd a'u gallu? Nid yw yn rhy hwyr iddynt newid eu tactics, a'n gobaith yclyw y gwrandawant ar lais eu eefnogwyr mwyaf pybyr, ac y byddant ymhen yehydig ddycldiauvvedi magu digon o as- gwrn cefn i fyn'd ati ar unwaith i ymaflyd codwm gyda Thy'r Ar- glwyddi.

Dydd Gwyl Dewi. I Yn myel swyn mae Dewi Sant,—yn aros II Dan iraw afoniant; Gwalia deg, a goleLi dant, Gyfeillion ei gl1 foiiant." BETHEL. Dethlir ein Gwyl Genedlaethol eleni gan fdoedd ym mhob rhan- barth o'r bvd. Sonir am ei enw mewn gvvIèdydd na wyddai yr hen Sant ddim am danynt. A synwn i ddim na h/nir yn loewach wrth iaith ein nawdd—Sant y tuallan, nag a wneir yn^-Nghymru. § -Hyd yn ddiweddar, cyfyngid cjf',uhliad ein Gwyl, i nifer fechan gymdeithasau cymrodorol, yn ein prif ddinasoedd, a'n prif drefydd. rErbyn heddyw, nid oes dref, na threflan o bwys, lie nad oes cym deithas Gymreig o ryw fath, a dig- on o; sel Gymreig ynddynt i ddwyn eu cyfarfodyddt i derfyn tnvy ddathlu yn gyhoeddus goffadwr- iaeth ein Dewi Sant. Yn y cvfar- fodydd hyn, synlbylir sel ein pobl ieuanc dros ein hiaith a'n defion fel cenedl. Daroganir i ni weith- iau, ein bod mewn perygl yn ein Gwvliau cenedlaethol, vng nghan- ol y mawl, a'r hwyl, o benfeddwi a cholli ein cydbwysedd. Hwyr- ach fod perygl weithiau o'r cyfeir- iad yma. ond yr ydwyf fi yn bur siwr, fod mwy o berygl mewn meithrin ysbryd oer, di-daro, di-sel a di-ddim. Nid dyma'r vsbrvd gynyrchodcl gymeriadau fel "Tom Ellis, pet y miloedd," a Lloyd I George fydenwog. Waith beth I do', 'v" "'r1 neb, "Mae Ysbryd Cymni'n lC .< 1, U J, -1.1 codi." Ond yng nghanol ein gioddest, dvrna berygl arall, ac yn wir, mae hwn yn beryclach na'r llall. Medd- ai rhyw fardd yn darawiadol iawn, '• Wel tyr'd yn awr—'no; swn Gwyl Dewi Sant— Beth am ymddiriedohvyr dysg dy b1a,nt ? A yw hyfforddwyr pan eu ffordd, i gyd. Yn dryw o galon 1'th iawnderau drud ? Ffei ar y 1Jug dres iaith hen Gyrarn Ian" f gytcilyddia 2°LL' harddel ylch tan." Cymerais fy rh3Tddid i italeiddio'r ddwy linell olaf. am eu bod yn llawer o'n cyd-genedl. Pwy 37dyw 3 mddiriedolwyr dysg ein plant ? 3m benaf, a blaenaf, yng nglyn a'n haith— ein gweini- dogion. Athrawon ein Hysgolion Sul, a'r Rheini. Wel t\"bed, a oes rhai o'r cosbarthiadau hynyn cym* ervd rhan ac yn cael hwyl yng Ngwyl Dewi ac yn esgeuluso'r .J 1 \l.. (' 1. ":)b J iaith ar yr aelwyd ? Wel ffci ar y fath ffug. Wn i ddim sut y gall v dosbarth yma, godi eu penau tra ar un pryd yn euog o'r fath gamwri tuag at eu plant. Fan dyf y plant yma i fVIlV. perthynant i mi o ddau ddosbarth, un ai byddant yn chwerw a chroes eu hysbryd at iaith, a phob peth Cymreig. ac achubant bob cvfteusfra i dafiu diystyrwch arnynt. A phe gallent gwadent bob perthynas a hwynt, Neu ynte, i ddosbarth arall; v rhai a deimlant ryw fath o sel, a rhyw fymrym o wladgarwch, adigon o leiaf i ddo'd i "Wyl Dewi, yn en- wedig os bycld yno ginio go dda. Ond druain o honynt, mae y cwbi yn sylfaenedig ar deimlad (senti- ment) rhaid i wir wladgarwch tarddu o wybodaeth a phrofiad, i'r rhai na wyddant ein hiaith, mae y dnvs yn- gauedig iddynt. ac ni welsant erioed y trysorau ag syddyn dardou ystafelloeclcl ein llenvdd. iaeth. Ni wyddant ddim am Em vnau Pant37celyn, na cheinion swynol Ceiriog a Mynyddog. heb son ganghenau ereili. Byddaf yn teimlo i'r byw dros 37 dosbarth yma, ac mi wn fod llawer o hon- ynt yn ddigllawn ar hyd eu hoes wrth eu rhieni am eu hesgeulustra. Ond y mae amser gwell yn dod. Yn y Manchester Guardian am Mercher diweddaf, gwnaed y nmi- egiad canl\Tnol,-—" Dydd Gwyl Dewi i'w ddathlu yn yr Ysgolion." Rhydd y Bwrdd Addysg orchym- yn, fod sylw i'w roddi i Ddvdd Gw371 Dewi eleni yn holl Ysgolion Elfenol Cymru trw\r dywysog- aeth, ac fod darlithiau, barddon- iaeth, a chaneuononodwedd wlad garol, i gymeryd lie cwrs cyffredin addysg fore Dydd Gwyl Dewi." Rhagorol, cychwyn yn y lie iawn. Dysgu ein plant i barchu ein gwyliau a'n defion ni ein hunain. O'r blaen dysgid ein plant ni 1 gadw Gwyliau Cenedl arall. I ddysgu Daearyddiaeth pob gwlad arall, i barchu gwroniaidgwledydd ereill, i ddysgu ieithoedd cenhedl- oedd eraill. A'n gwlad ni ein hun ain yn cael ei hesgeuluso yn y cyf eiriadau hyn i gyd Dyma un o droion da Prif Arolygydd Addysg y Dywysogaeth. Er pan y mae efe yn y Swyddfa Addysg, mae ami i fendith wedi ei hestyn i ni. A disgwyliwn ami i welliant et(1, oblegid y mae efe yn caru ein cenedl ni—ac vn un o honom ni. o ran hyny pwy yn fyw sydd wedi. gwneyci cymaint, I godi'r hen. wlad yn ei hoi,' 3m ystod yr ugain mlynedd diweddaf ag efe. Dyma. un gwelliant, neu un o fendithion y Prif Arotygydd i Gymru. yng nglyn ag Ysgolion Nos. Gwyddeni y ceid grant am ddysgu Rhifydd- iaeth, cerddoriaeth &c,, o'r blaen.. Ond yn awr, ceir grant am ddysgu. unrhyw gangen o lenyddiaeth. Gynireig. Dyma gyfleustra i'n gweinidogion ieuanc sydd wedi. cael addysg dda, i ddysgu ein plant Parhad yn tudalen 5.