Gwyliedydd Newydd

Absolutely pure, Cadbury?s Cocoa ??%i???.?' ? ?U??? ther-efoe,e the Best,

FFOIFIOLDEE CfiEFYDDOL. '7'F', -ITZFIOLDE7 3 FFURFIOLDEB crefyddol yw allanol- ion crefydd heb ei hysbryd. rhith Ohonni heb ei grym, pob ymwneud a hi sydd heb fod yn effaith adna- í Tl"l 1 ') e"h-'111C':¡Di+h;=1 byddiaeth o Dduw a chymdeithas ag Ef. Y mae amryw bethau yn dangos rnai dyma un o beryglon pennaf, os nad y pennaf oil sydd yn am gylchu yr Eglwys heddyw. Yn un peth v mae yn dioddef oddiwrth adwekhiad cryf. Y mae y teimlad uchel, y brwdfrydedd, yr yni a'r asbri. nodweddai y dem'oad cief _I vddol a gafwyd bum' mlynedd yn ol bron wedi difiannu. Ac eto er wedi colli y pethau hyn, parheir i I ymwneud a Gan amryw- iol ddylanwadau megis traddod- iadau, arferiad a' pharchusrwydd cvrndei thasol cedwir llawer mewn cysylltiad a'r Eglwys. Ymwneir a chrefydc1,er heb fod yn cael bias arm. A phryd bynnag y ceir sefvllfa fel hyn. fe geir ffurfioldeb ("-f:£' 0 1 '.7 n, 11e1-'1 r C'} '11" e crefyddol. Ymhellacn y mae llwyddiant ymdrechion ein tadau mewn perygl o fod yn fagl ini. Y c- f mae cyfuhdrefnau, achosion a sef ydliadau y gweithiasant hwy o'u plaid trwy wawd a gwaradwydd ac erledigaeth, erbyn hyn wedi dyfod yn barchus, ac yn bethau yr ystyrrir fod yn rhaid i gymdeithas .) 11. 1. J.C.. 1 J.. 5) .1 1 u,-2) wrtnvnt. Ceir, Yrnneillduaeth heddyv.r yn v palas a mawrion yn ei nhoddi. Ac un canlyniad i hyn vw bod llawer yn ymuno a'r eg- Iwysi oddiar gymhellion isel ac anheilwng. Fel cenedl Israel gynt I y mae yr Eglwys heddyw mewn perygl oddiwrth y botd gymysg sydd ynddi. Gall llwyddiaxit Y n1 neillduaeth fod yn achlysur ffurf- ioldeb a rhagrith. Y parchusrwydd ymddanghosiadol gall fod a'i wraidd yn bydredig. Ymhellach, nodwedd arnhvg ar fywyd eglwys- ig ein hoes yw dyfod yn fwy-fwy cyfundrefnedig. Lluosogir trefn- iadau a chymdeithasau a thrysor- feydd a swyddogion. AL gall hyn hefyd fod yn achos ffurfioldeb. Y perygl ynglyn ag ef yw i'r gwaith gael ei gyfia wni yn swyddogol a pheiriannol, a chyfyngu ar ryddid ac anibyniaeth personol. Dealler nad ydym yn dweud dim yn erbyn perffeithio organyddiaeth yr Eg- lwys, ond yn unig galw sylw at y perygl i ffurfioldeb sydd ynglyn ag ef. Nid yw bod perygl ynglyn ag organyddiaeth ddim yn ddadl ddigonol yn ei erbyn, mwy nag yw bod perygl ynglyn a gwar7 eiddiad yn ddadl ddigonol yn ei erbyn yntau. Ymhellach eto, y mae rhai o .nodweddion ein hoes yn gwneud am y ffurfioldeb hwn. Y mae ein hoes yn un brysur a gwyllt, y mae cystadleuaeth fas- nachol, galwadau cymdeithas, gorthrwm ffasiwn, hudoliaeth pleser, yn llwyr gymeryd i fyny feddwl ac yni llawer, fel, nad oes ganddynt ddim yn weddill i'w roi i wasanaeth yr Eglwys. Pan y deuant i'w chyfarfodydd, dyfod yno a wnant o ran defod ac arfer. Y mae hefyd berygl oddiwrth ffurfiol- deb drwy eiddigedd enwadol ac yspryd plaid. Nid yn unig y mae yr Eglwys heddyw mewn perygl oddiwrth ragfarn enwadol, ond y mae hefyd mewn perygl oddiwrth sel wleidyddol. Gan rym amgylch- iadau gorfodir Ymneillduwyr Cym- ru i ymladd am eu hiawnderau o dan faner plaid wleidyddol neill- duol. Ynglyn a hyn eto, ni fynnem i neb gasglu ein bod yn dadleu yn erbyn y gweithgarwch gwleidydd- ol hwn. Pell yw hyn oddiwrthym. Yn y frwydr fawr sydd yn myned ymlaen yn ein gwlad heddyw, nac arhosed un ymneillduwr yn ei babell. Parha i ymladd nes dwyn barn i fuddugoliaeth. Ond y mae yn bwysig wrth wneyd hyn, i ni fod yn effro i'r perygl sydd ynglyn ag ef,—y perygl i weithio ymhlaid Ymneiilduaeth oddiar sel wleid- yddol, ac nid oddiar sylweddoliad o ysbrydolrwydd ei hegwyddorion. Y gwahanol ddylanwadau hyn fel yr ymddengys pethau i ni, yd- ynt brif achosion ac achbysuron ffurfioldeb a rhagri th yn yr Eglwys heddyw. Ac oddiwrth hyn fe welir y gall ffurfioldeb fodoli ynyreglwys gyda llawer o ryw fath o weith- garwch ynddi. Par eiddigedd en- wadol i rai amgylchu morathir i wneuthur un proselyt." Gellir ym- arfer lla.wer rhinwedd oddiar gym- helliad hunanol. Nid mewn diffyg gweithgarwch a difaterwch yn un- ig yr amlygir ffurfioldeb a rhagrith. Ffurfioldeb yw pob ymwneud a chrefydd oddiar nnrhyw gymhell- iad heblaw awydd syml i ogoneddu I Duw. Lie bynag y ceir ffurfioldeb cref- yddol y mae ei effeithiau yn ddin- istriol. Eglwys yngafael y dry rot E 11 -? hwn, enw yn unig sydd ganddi o fod yn fyw, marw yw mewn 'gwir- ionedd. Y mae ffurfioldeb fel y sleeping sichrwss, oni cheir meddvg- iniaefh buan, bydd y cyflwr yn an- obeithiol. Par ffurfioldeb hunan- gyfiawnder a hunanddigonolrwydd. Cyll yr addoliad cyhoeddus ei rym a'i ysbrydiaeth. Sychir i fyny fiyn- honell cydymdeimlad. A phan fydd afon 3-rr addoliad cyhoeddus wedi sychu i fyny, aiff cymdeithas drwyddi yn anialwch diffaeth, ob- legid colled bennaf gwlad yw colli eglwys fyw., B.eth yw y feddyginiaeth rhag- ddo ? Y mae yn amlwg nad un- rhyw newidiad ynglyn ag allanol- ionyr eglwys. Ffol dybia rhai ond newid ffurf y gwasanaeth crefyddol. a mabwysiadau y newyddbethhwn ar newyddbeth arall, ynglyn a dvvyn y gwaith ymlaen, y gellir cael bywyd newydd i'r eglwys. Fuasai waeth disgwyl i newid am- do corph marw ddwyn bywyd iddo, na disgwyl i'r cyfryw gyfnewidiad- au ddwyn bywyd i'r eglwys. Ofer a gwaeth nag ofer yw cyfnewidiad yn organyddiaeth yr eglwys, ond sydd yn effaith datblygiad a pher- ffeithiad ei bywyd ysbrydol hi ei hun. Yr unig feddyginiaeth rhag ffurfioldeb yw bywyd ysbrydol. Ac nid oes bywyd i'w gael ond trwy gymundeb ffydd a Duw yn ei Fab Iesu Grist. I ymgadw rhag ffurf- ioldeb rhaid i'r eglwys o hyd fod a'i gweithgarwch yn gwreiddio yn yr Ysbrydol. Rhaid iddi fodoli i sylweddoli delfryd ysbrydol. Rhaid iddi weithioyngrym cariad ac nid hunanoldeb. Yr ysbrydolrwydd hwn a ddiogela iddi ei hanibyn- iaeth ar y gweledig a'r amserol, ei rhyddid a'i nherth. Trwy yr ys- brydolrwydd hwn caiff personol iaeth chwareu teg i weithredu. Ac amlygiad o bersonoliaeth sydd yn peri gwreiddioldeb, prydferthwch, amrywiaeth a gwir unoliaeth yng ngwaith yr eglwys. Ar ddechreu blwvddyn newydd penderfyned holl ddarllenwyr y GWYLIEDYDD NEWYDD, yng ngrym cariad Duw, roddi eu hunain yn eu gwaith drosto.

I PWY SY'N TALU ? Un o grioedd mawr y Toriaid yn yr etholiad hon ydyw trethu'r tramoriaid." Cyhoeddir ef oddiar y llwyfan, paentir ef ar y muriau, a gwneir ef yn abwyd i ddal pawb sy'n debyg o'i lyngcu. Ond diau gwaith ofer yw taenu rhwyd o flaen pob perchen aden," Nis gell- ir dal gweithwyr Cymru gyda'r .fath ffug a thwyll. Gwelant drwy- ddo. Y mae'r bobl sydd am drethu bwyd y werin yn siarad mewn dau lais ac y mae eu han- gysonderau'n ddiderfyn. Treth- wch y tramoriaid," meddant, ac fe gewch ddigon i dalu am Dread- noughts, Blwydd-dal i Hen Bobl, &c." Gogoniant i welediad y Toriaid! Oni fuom yn hir heb weled hyn. Gwynfyd na welsorn hyn yn gynt. Buasai'n well i ni gynal ein gwlad trwy drethu Ellmyn a phawb na ni ein hunain. Dylem alaru mewn sachlian a lludw oherwydd y fath ddyini an- esgusodoi. Ond dywed y llais arall, Trethwch y tramoriaid i gadw eu nwyddau allan o'r wlad. Ant a gwaith oddiar ein gweith- wyr. Rhodawch doll arnynt ac IV 7dd digo.-i o fe'u cedwir allan a bydddigon o waith i bawb." Ysywaeth, y mae'r lleisiau hyn yn groes i'w gilydd. Os cedwir hwy allan, sut y gellir eu tretbu i dalu am Dreadnoughts a Blwydd-dal i Hen Bob! ? Os na ddeuant yma nis gellir cael unryw gyllid oddiwrthynt. Y mae hynny'n hunaneglur. Ac ar y llaw arall, os mai ar y tramorwr y disgyna'r doll sut y codir pris v nwyddau er mantais y rnasnachwr cartrefol ? I symbylu'r fasnach gartrefol rhaid codi prisiau nwydd- bC" L ,-}..l.J. J 11 ..1..) -I.. J. \1. au'r wlad. Tybia hynny mai ar yr home consumer y disgyna'r-baich. Yn ein barn ni, ni fu cri gwir- ionach na hwn erioed ar wyneb daear. Y mae amryw bethau yn dangos ei ynfydrwydd. Gwelir hyn ond sefyll yn wyneb ychydig o ofyniadau. Yn un peth, os mai'r tramorwr sy'n talu paham y mae'r dreth awgnmiir ar yd mor isel ? Dim ond dau swll-t y chwarter. Aadefa IVIr. Austen Chamberlain na bydd hyn fawr o werth i'r ffermwyr a dywed awdurdodau nad yw ddigon i gadw yd tramor allan o'n gwlad—y dylid codi'r doll i wyth swllt. Ond yn enw rheswm, paham na wneir hynny ar y cychwyn os mai'r tramorwr sy'n talu ? Y ffaith syml yw, fe wvr v Toriaid o'r goreu fod pris bara'r werin yn rhwym o godi yn ol swm y doll. Pan roddwyd toll o swllt y chwarter ar yd gan Arglwydd St. Aldwyn cododd pris y bara ar un- waith. Ac, eto, gyda'r wers hon o flaen eu meddyliau ceisia'r Bwj-d- Drethvvyvr daflu llwch i lygaid ein pobl. Os mai'r tramorwr sy'n talu'r doll, paham y troi'r y doll yn ol ar nwyddau tramor a*allforir genym i wledydd eraill ? Golyger fy mod i yn fasnachydd haiarn. Daw i fy ngweithdy un boreu werth [1,000 .0 haiarn. Arno y mae toll o [100. Gwneir yr haiarn yn beirianau gan fy ngweithwyr. Gwerthir y peirianau mewn gwledydd eraill a chaf fi, y masnachydd cartrefol y [100 toll yn ol. Ond yn enw rhes- wm eto, paham y fi os mai'r tram- orwr sy'n ei dalu, yn ol haeriad y Toriaid ? Y mae rhesymeg y bobl hyn yn ddigon i drethu amynedd Job ei hunan. Sylwer eto, paham na thai y tramorwr y doll bresenol ar Dy- bacco ? Pan godir v doll o dro i dro ar y nwydd hwn, gorfodir rhywun i'w thalu. Pwy ? Gofyner i rai o'n hysmygwyr goreu,ac atebant yn bendant mai'r ysmygwyr yn y wlad hon. Yn ol y "Daily Mail Year Book," yr oedd y swm a godwyd trwy doll ar Dybacco yn y flwydd- yn 1907-8 yn [13,739,378. Pwy dalodd y doll hon? Etyb pob masnachydd mai'r ysmygwyr ob- legid codir neu fe ostyngir ei bris o hyd yn ol swm y doll. Paham y mae pris yr yd yn uwch mewn gwledydd diffyndollol nag ydyw yn y wlad hon ? Y mae hyn yn wirionedd cyffredinol nas gellir ei wadu. Dywedir ami i anwiredd bach ar hyn mewn lleoedd cyfrin. Dylai pleidwyr gwirionedd eu hol- rain a'u cywiro gyda'r cyfrifon swyddogol ac awdurdodedig. Y mae'r pris yn uwch oherwydd toll ar yd yn Germany, Ffraingc ac Awstria. Ar hyn dywedai Dr. Milovanovic, Ysgrifenydd Tramor Servia, amser yn ol—" Yn Awstria y mae pris yr yd yn awr tua 28 o goronau, tra nad yw yn Llundain ond 22 o goronau. Telir y gwa- haniaeth o 6 coron gan y bwytawr Awstriaidd." Nis gellir dim mwy pendant na hyn ar y pwngc. Beth ddywed cynll un Mr. jos. Chamberlain ar hyn ? Nid oedd am drethu cig moch a maize—\7 cyntaf am ei fod yn amaetiwn 3* tlawd; ar olaf-am ei fod yn stwff bwydol (feeding stuff) ein hanifeil- iaid. Y mae ei waith yn gosod y rhai hyn y tu allan i gylch ei dreth- iant diffyndollol yn cwdnabod y codai toll eu pris ac y telid ef gen- ym ni, ac nid gan r tramorwr. Mewn difrif, os mai'r tramorwr 5y'n talu paham yr oedd am eu gadael allan o gwbl ? Soniai Mr. Chamberlain, hefyd, am drethu yd a phethau eraill, a chyTfartalu hyny trwy d\rnu'r trethi oddiar siwgr a phethau eraill. Yn ol ei gynllun ef yr oedd y batch trethol i fod yn agos yr un fath heb ddim ond cy^-fnewid y nwyddau a drethid, ond tybia hyn oil mai'r home con- sumer sy'n talu ac nid y gwr tramor. Amcan hyn oil meddir 3tW ffafrio'r Tefedigaethau yn erbyn gwledydd tramor. Gweithio y syniacl allan fel hyn. Trwy godi pris 3T bwyd ddaw yma o wledydd tramor gall y Trefedigaethau fan- teisio ar y pris uwch a gant am yr ychydig fwyd a anfonant yma, ac felly fe symbylid eu masnach lnvy ar draul y consumer Prydeinig. Os na chodir pris \r bwyd yma prin y bydd yn werth iddynt ei anfon. Y ffaith 3*d\"w nis gellir rhoddi ffafr iddynt ond trwy godi prisiau yma. Tybia hyny mai ni raid dalu. \Vrth gwrs, penog coch hyn i dynu syIv; oddiwrth bwngc mawr yr etholiad. Hawl terfynol yr Ar- glwyddi i reoli ein gwdacl yw hwnnw. Dyma'r issue mawr wedi'r cyfan, ac nid oes dim a cynn lygaid CVlnru oddiar hyn. Ar y llaw ar- all, rhaid cyfarfod y Toriaid wreithiau ar eu tir eu hunain a dangos mor ynfyd yw eu crioedd. ————— —————

DYDDIAU DUON DEDDFAU'R YD, (PROFIAD HEN WR 0 SIR GAER). Droyn ol bu Mr. Phillip Snowden yn siarad yn N ghaer tros Fasnach Rydd, a thros hawliau y gweith- wyr. Wrth son am hen d^ddiau duoii cyfnod y doll, dywedodd, Y mae yna ar y llwyfan yma heno hen wr wyr trwy brofiad beth ydyw ystyr Diffyndollaeth, un deimlodcl fin y tywydd yn ei ewyn. Cyfeiriai Mr. Phillip Snowden at Mr. W. Gibbs o'r Pentre-bach (Littleton), gerllaw dinas Caer. Profiad rhagor Dyfaliad. Ar ol clywed am yr henafgwr pro- fiadol, aeth gohebydd Cronicl Caer" ato am ysgwrs, ac mewn llaw fer, ac yn ymadroddion yr hen werinwr ei hun, gosododd i lawr, ar ddu a gwyn," ei holl adgofion. Ac er mwyn helpu Wesleyald Cym- ru i wneyd barn, yr y'm ninau yn eu gosod mewn preint" yn y GWYLIEDYDD. Gwyddom y cawn gan ugeiniau ddiolch cynes am ein gwaith. Peth ameuthyn iawn yd- yw profiad. Dyfaled y Duciaid, a'r Arghvyddi, a charenydd braint o bob lliw a Hun, niai profiad un deimlodd y wasgfa yn hytrach na'r cwbl. Yn yr hen amseroedd cethin (cad- wed Duw ni rhagddynt rhagllaw), trigai Mr. Gibbs yn un o randiroedd Swydd Wilts, ond bellach, ei eiriau. Te, Siwgwr, Bara Gwyn. Pan oeddwn i yn hogyn," ebai Mr. Gibbs, yr oedd torth pedwar pwys yn costio naw ceiniog. Yr oedd si wgwr 1 wmp yn naw ceiniog y pwys a'r un man yn saith neu wyth geiniog y pwys, a'r siwgwr cwrs, yn yr hwn, gallwn feddwl, yr oedd llawer o nwvbeth heblaw siwTgwr. yn chwech ac yn saith 'b"' c- Ü' .1 .cd geiniog y pwr3Ts. Am de drachefn, nid oedd wi w son yr adeg hono am o de. ?l- r n u te 1 7 C)e"- Wrth brynu te yr oedd 3m rhaid i r Ii llafurwyr ei brynu wes-dl yr owns, ac vr oedd y peth rhataf yn dair ceiniog yr owns. Yr oedd te felly, 1' J< "ll. 1 ..J.u. e 1,,1. a phrvnu y rhataf. yn bedwa.r swdlt C l .J ,j., Ct! 'I- J L. y pwys. Ychydig o hono a welai y gweithiwr odid byth ar ei fwrdd. Yn lie te crafent grwst3-n torth oedd wedi ei chrasu yn uchel, a thywalltant ddwfr berwedig ar y I malurion i wneyd trwyth du. ac os na byddai torth wedi aigwydd cael crasiad uchel. gosodentgrwstyn yn I y tan nes yr elai yn olosg, a rhodd- ent ddwfr berwedig ar hwnw. I Y Mocnyii Ciwyius a'r iidaiaa Eendro. Parth cig, wel addefaf ein bod Parth 'cig, \vel addefaf ein bod ambell dro yn cael cig Hres vn rhad.. Cadwai pob amaeth- wr gigydd yanhlith ei wasan- aethyddion, ac os syrthiai unrh\-w greadur yn glwyfus, ac arno argoel marw, trywenid ef, a gwerthid ef 11''1' 11fur'1"'n '1')0' 1")-, "r1 On(-l i'r llafurwyr yn 3-mborth. Nid oedd Meat Inspectors yr adeg hono. Fel hyn y gwnelid a gwartheg. moch, a c a (I f a 1 gan nad beta a fyddai eu hanhw^yldeb, lleddid hwynt, a gwerthid eu cig am bump, chwech, a saith ceiniog y pwys. Yr oedd cyfiog y gweithhvr mor fychan, fel os na ddigwyddai yw anhap, neu haint i un o anifeiliaid ei feistr, neu ynte un o'r meistradoedd cyf- agos. ni wrelai teuluoedd y llafur- wyr damaid o gig am wTythnosau a misoedd at eu gilydd. Y Celwydd am Uwch Cyfiog, Adweinwn weithw\Tr oedd ag wyth neu naw o blant. weithient yn gal- ed iawn am saith, wyth, neu naw swllt \T wythnos. Dechreuais weithto fy hun 3m fy wythfed fiW3Tdd, ac yr oedd fy oriau gweithio yn yr oed tyner hwnw yn vmestyn o haner awr wedi pump yn y boreu hyd wyll yr lnvyr., Fy nghyfiog Iyn y dechreu oedd swllt 3-r wyth- nos, ond fel 3Tr heneiddiwn aeth i fvny i haner coron yr wythnos. Gweithiai merched a gwragedd yn y meusydd am rot a phum' ceiniog y dydd: nid oedd eu cyflogau yn ¡ hirddydd haf odid fyth yn fwy na chwe' cheiniog. Telid cyflogau y llafurwyr fel rheol ar nos Wener. ac yn mhell cyn y nos Wener dil- ymol, yn enwedig lie yr oedd llawer o blant, yr oedd y cw^pwrrdd yn wag o ymborth. Aethum i'm gwaith ddegau o weithiau tua diwedd yr wythnos heb ddim ond ffa ceffylau i dorri'm newyn; ac i'm ciniaw ni chawn ddim gwell na meipen o'r crochon ferwai fwyd yr anifeiliaid. Byddaf ar brydiau yn meddwl, pe buasai pobl baroted i erlyn am fan-ladradau yr adeg hono ag ydynt heddyw*, na buasai yn y wlad ddigon o garcharau i gynwys y troseddwyr. Dyn yw dyn, a phrin y gelIid disgwyl i bobl drengu o angen a phethau bwyt- adwy o fewn eu cyrraedd. I Celwydd Arall: Gwaith i Bawb. WTrth gerdded trwy yr eira heddyw, ni allwm lai na chofio am eira 1844 -1845, y modd y cerddwn trwyddo i chwilio am rywbeth i'w wneyd, ond yn ofer. Nid oedd gwaith i'w gael yn unman, ac aeth teuluoedd yr holl weithwyr yn ein cymydog- aeth ni i'r tylotty ac yn eu plith fy nheulu bychan inau buom yno am chwe' wythnos. Galeted oedd hi arnom y gauaf hono, fel mae yn gofus genyf weled chwech o ddyn- ion yn cloddio i fyny ysgerbwrd mochyn oedd wedi ei gladdu er's rhai dyddiau. Yr oedd wedi ei gladdu er's cymaint o amser fel y deuai ei wrychyn ymaith yn rhwyddach na phe buasai wedi ei ysgaldio, eto cymaint oedd yr ang- en fel yr awrd ymlaen i'w dori, i'w rannu, ac i'w fwyta.