Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
I AT EIN GOHEBWYR. I I
AT EIN GOHEBWYR. At.foner erbyn BuREU SADWRN j y fan bellaf I Pob arcbpbon » thiiii(iiiti am r UDOORS i'w hacfnn i'r GORUCHWTLIWR, 74, High Strt. Pwllheli Pob gohebiaeth i'w cyfeirio— YB UDGORN OFFICE, PWLLHELI. Bydd yn dda genym dderhyn gohab iantban oddiwrtb ohebwyr ar faterion Wool o ridyddordeb cyboedduti
NODION A HANESION.
NODION A HANESION. Dim Eisieu Barnwr. Nid oedd droseddwr o unrhyw fath i ddod gerbron Brawdlys Meirion oedd i'w cbynal yn Nolgellau ddydd Gwener diweddaf, ac o ganlyniad nid ymvvelodd y Barnwr Avorv a'r lie, ac ni alwyd am wasanaeth y rheithwyr. Marw yn y Gwasanaeth. Bu farw gweddw oedranus o'r enw Sarah Ann Lewis yn ystod gwasanaeth crefyddol yn y Neuadd Etengylaidd yn Llanelli ddydd Sul. Syrthiodd i lawr yn farw yn ei sedd pan oedd y gynull- eidfa yn canu emyn. Hi oedd aelod hynat yr eglwys. Damwain yn Llanrug. Cafodd chwarelwr o Lanrug, o'r enw O. D. Owen, ei anafu'n ddifrifol pan yn dod adref o'r gwaith ar ei ddeurodur dJydd Sadwrn. Aeth i wrthdarawiad a cherbyd modur ar y ffoidd, a chafodd ei daflu drwy sciin y modur. Anatwyd ef yn dost iawn yn ei ben a'i wyner. Swydd Bw)sig i Gymro Ieuanc Allan o niter fawr o ymgeiswyr y mae Mr. William James Davies o Gaer- fyrddin wedi ei benodi i swydd uchel yn nglyn a'r Llys-Genhadaeth yn Toxio, Japan. Nid yw Mr. Davies ond tair ar hugain oed. Ei brif ddyledswydd o dan y Llys-Genhadwr Prydeinig (Syr Conyngham Greene) am y ddwy flynedd nesaf lydd astudio iaith y wlad. Gwas Fferm yn cael ei Ladd. Ddydd Gwener diweddaf cafodd bachgen bychan weithiai yn Neuadd Fawr, Talybont. Ceredigion, ei ladd drwy i geffyl a throl oedd dan ei ofal redeg. Yr oedd y bachgen yn cario tail i'r cae, a rhcsiodd y ceffyl nes y trodd y drol. Canlmvyd y bachgen yn farw o dan y drol. Nid oedd ond deunaw mlwvdd oed. C8el ei Thaflu o'r Cerbyd. Pan oedd Mr. Hughes, Gwernstabl, a'i briod yn mynd gartref o tarchnad Machynlleth y dydd o'r blaen, thusiodd ey ceffyl a rhedodd yn erbyn post lamp. Cafodd Mr. Hughes a'i briod eu taflu o'r cerbyd, a tharawodd Mrs. Hughes ei phen yn erbyn ochr yr heol ac aeth y cerbyd trosti. Cludwyd hi i'r ysbyty yn anynnvybodol, wedi ei hanatu'n dditrifol iawn. 11- Y Pwrs ar y Cownler. Catodd dynes o'r enw Rose Hapley ei hanfon i garchar am dair wythnos yn Nghroesosvvallt y dydd o'r blaen am ladrata pwrs a dwy bunt ynddo o siop groser. Gadnwyd y pwrs g-in rywun ar gow nter y siop cymerodd hithau ef gan haeru mai ei heiddo hi ydoedd. Gwariodd s\\ Lt a phun,' ceiniog o'r arian ac wedi hyny taflodd y pwrs ymaith. Undodwr yn Ymneillduo. Y mae y Parch. John Davies, gwein- idog Allt-y-placa, Ceredigion yr hwn sydd Undodwr adnabyddus, yn bwriadu ymneillduo o'r k%,elnido-;ietit ii Mehefin nesaf. Y mac yu Rhyddfrydwr aiJd- gar, ac efe ocJd un o henadutiaid cyntaf Cyngor bir Ceredigion. Er yn aicos i hedwar ugain mlwydd ogd, y mae Nit. Davies yn cerdded den milltir bob Sul, o gapel i gapd. Dynes yn Herwbela. Yn heddlys Capel Newydd, Penfro, yr wythnos ddivveddaf, cyhuddwyd Mary Davies, Penrliipen, o tod wedi lierwhela ar dir Mr. J. V. Colby, Ffyuooau. Dnliwyd hi n y cipar, ac yr t'cdd ganddi tfured mewn bocs, pump o gwnhin^od AV .di eu dal, a uifer o rwydi Yr oedd ganddi hefyd dri o \I i'w ihanlyn. Dirwywyd hi i chwe cheiniog a'r costau. Y mosod ar Hen Wraig yn ei Bwth y n. Ddydd lau diweddat aeth hen wraig yn byw mewn ty unig yn Essex i'r pentret i nol neges, a phan ddaeth vn ol caufu fod y drws wedi ei dJatg li. Wrth edrycri i mewn i'r patl wr gwdai ddu) r Inus yr olwg nrno, yr hwn ruthr?JJ .jh gan ei thaw i lawr, a churodd a chiciodd hi, ac wedi hyny N 7 e d?, gwthiodd ddinedyn i'w che?. Wedi hyny aeth ag Ot iawr a hp'y o arian oedd yn y ty ymdilh b d:p: ef, hao gloi y drws ar ti 3J, Eisieu Clywed Lloyd George. Y mae tros haner can' mil wedi gwneud cais am .c i wrando Mr Lloyd George yn areithio yn Glasgow ar yr 28ain cyfisol, ac ni ddeil y neuadd end pum' mil. Ni fu agos cymaint yn j gwneud cais am glywed neb o'r blaen. Trengholiad ar GorfT Plentyn. | Yr W) thnos ddiweddaf cynhaliwyd I tfengholiad ar gorff geneth deirblwydd ded i John Roberts, y Ffordd, Rhoses- mor, ger y Wyddgrug. Tystiwyd fod brawd i'r eneth fach yn cymysgu pwc- edaid o lin poeth yn agos i ddrws y ty, ac yr oedd y plentyn yn chware gerllaw Rhywfodd syrthiodd a dis- gynodd i'r bwced, a chafodd ei hysal- dian yn ddifrifol. Er pob gofal bu'r eneth fach farw. Pasiwyd rheithfarn o farwolaeth ddamweiniol. | Y Ffermwr a'r H el wriaeth. Yn Llys y Methdaliad yn Ngwrecsam y dydd o'r blaen dywedai Richard Jones, o Liantys, liti, mai un rheswm am ei fod yn ffaelu oedd y difrod mawr I wneid bob blwydclyn ar ei gynyrch gan yr helwriaeth. Yr oedd ei golled ùrwy hyny, meddai ef, o ugain punt i bum' punt ar hugain bob blwyddyn. Gofynwyd a oedd wedi cwyno ynghylch hyny, ac atebodd yntau ei fod, ond na wnaed sylw o hono, eithr rhoed rhybudd iddo i ) madael, a'r pryd hwnw dywedwyd wrtho ei tod uedi trin ei fferm yn wael. Marw Gweinidog Cymreig yn yr Amerig Y mae y Parch D. J. Williams, J gweinidog ar Eglwys yr Annibynwyr Cymreig yn New York, wedi marw 'n sydyn, gan adael gweddw a theulu. Brodor o Fethesda ydoedd, a dech- reuodd bregethu yn Nghapel Salem. Bu yn weinidog ar Eglvvys Saron, Tredegar am ddeuddeng mlvnedd, ac wedi hyny dychwelodd i'w fro enedigol er ceisio adferiad i'w iechyd. Yn ddiweddarach ymfudodd i'r America, lie y derbvniodd wahoddiad i weinidog- aethu yr Eglwys Annibynol yn New Yoi k. Fiwedd Trist Ffermwr o Gapel Curig. Brawychvvyd trigolion Capel Ctirig, ddydd Gwener diweddaf, pan ddeallw)d j y caed un o ffermwyr mv\yaf adnabyud- us y Iro, Mr. W. J Roberts, Dot LIech, wedi boddi yn yr alon. Aeth a.1.m loie. Gwener hefo'r drol i gario certi g hyd y ffordd. Yn ei yn hir yn cyraedd j anfonodd y dynion weithient ar y ffordd i chwilio am dano, a deallasant ei fod wedi gadael y ty er's dwyawr. Yna aed yn bryderus yn ei gylch ac aed i chwilio am dano, ac oddeutu haner awr wedi deg caed ei gorff yn yr afon. Yr oedd rhaff am ei wddf a charreg fawr yn rhwym wrthi. Y Trychineb yn Llandegai. Yn heddlys Bangor ddydd lau diweddaf, dygvvyd Thomas Ellis, gyriedydd y modur a edodd ar draws < acataddoUdA?red Cecil Jones, mab j ficer Llandegai, nos Calan, i ?ety)i ei brawf ar gyhuddiad o ddynladdiad. Amddiffynid y carcharor gan Mr. S. R. Dew, ac erlynid gan Mr. James Marks, Llandudno. Aeth Mr. Marks tros y ffeithiau wnaed yn hysbys yn y trengholiad, a galwyd amryw dystiun, y rhai a groesholwyd gan Mr. Dew. With groesholi un o'r tystion gwrth- wynebwyd i gwestiwn o eiddo Mr. Dew gan y Fainc, a bu tipyn o ym- gecru rhyngynt. Yn y diwedd gohir- iwyd y prawf hyd nos lau nesaf. Tfr Tt Bonecidiges leuanc yn Lladrata. Yn Manchester y dydd o'r blaen cafodd geneth ieuanc o Southport ei chyhuddo o fod wedi lladrata llestri gwerthfawr o amryw siopau yn Man- chester. Y mae yr eneth o deulu parchus nodedig, yr oedd ei thad yn henadur ar y Cyngor Tretol a bu'n faer Southport Ymddengys tod math neillduol o lestri china yn meddu'r tVith swyn i'r toneddiges ieuanc tel nas gallai beidio eu dwyn bob C) fie gai yr oedd wedi mynd yn lath o w *ligof- rwydd arni. by vvodd y cyfreilhiwr a'i hamddiffynai tod yr achos yn un neillduol o boenus, yr oedd ei rhiaint bron tori eu calun o herwydd y digwyddiad. Cafodd ei gollwng yn rhydd ar daliad y costau, a rhwymwjd hi drosodd yn y swm o 5op. i ddod i fynu am ddytarni id pan elwid arni. Geneth Fach yn Llosgi i Far- wolaeth. Cynhaliwyd treugholiad yn Buckley y dydd o'r blaen ar gorff geneth tach dair ar ddeg oed o't enw Elizabeth Davies Maw rth aeth ei mam ailan o'r ty i fuw.o'r moch, gan adael yr eneth tach, yi hon oedd yn dioddet I o..diwrth vvendid yn ei chefn, yn ei gwisg no? with y tan. Yn sydyn chwai'r tam yr eneth yn netain; I r!'edodd hith-.u i't ty a chanfu y p crityn a'i gwisg."11 fHumio am dani. Llwyddodd i dddlodd y fflamau ond yr oedd yr eneth uedi llosgi mor ddifrifol I. v bu farw tore dranoeth. Mewn ( ateuifid i'r crwner dy wedodd y fam mai jkmvehttii t)ecici ei meich, ac nad oedd dim i'w hamddiffyn rhag mynd i afael y i«m. Sylwodd y ctwner fod dau beth bion bob amser yn gysylltiol a di^wvddiadau o'r fath— dillad a uiffy* Jirc-ymicl.
I Mr. Ellis Davies, A.S.,…
Mr. Ellis Davies, A.S., a'r I Tirfeddianwyr. Bu Mr. Ellis Davies, A.S., yn anerch cyfarfod lluosog o'i etholwyr yn Chwilog, nos Fawrth diweddaf, gan eg luro'n fwyaf arbenig gynygion y Llywodraeth o barthed i'r diwyiad tir. Heidi y tirfeddianwyr am sefyllta isel y tasnach lechi yn Ngogledd Cymru. Dy wedodd y hyddai cynygion y Llywodraeth yn fantais uniongyrchol i'r amaethwr gan y bwriedid trethu pob eiddo yn ol ei wertb gwirioneddol, ac fel engraifft sylwodd fod Cyngor Gwledig Criccieth wedi pwrcasu tir ar gyfer gwaith dwr yn ol saith cant o bunau yr acer, yr hwn oedd yn cael l'i drethu yn ol ugain punt. Yr oedd Audurdod Addysg Sir Gaernarton wedi talu tl i chant o buuau yr acer am dir i adiladu yr ysgolion cyhoeddus, yr hyn a drethid yn ol pum punt ar hugain. Talu yd dwy fil a dau gant o bunau am dir yn Llandudno i adeiladu swyddta gyhoeddus, pryd y gofynwyd pedair mil a haner oddiar Gyngor Sir Caer- narfon am ddarn o dir i godi swydd- feydd arno, yr hyn yn ymarferol nad oedd yn cael ei drethu o gwbl. Yr c«;dd miloedd o aceri o dir anhygyrch yn Sir Gaernarfon ac y gellid codi cynyrch ihagorol arno pe bae gan yr amaethwr sicrwydd daliad ond yr oedd ei denantiaeth yn rhy ansicr o dan y g) fundrefn bresenol1 iddo fynd i'r draul o'i garthftosi a'i drin yn briodol. Bwriad y Llywod- raeth oedd prynu pob tir nas gallai yr amaethwr ei drin, a rhoi gwaith i bobl arno i'w garthffosi neu i blanu coed, a thrwy hyny rhoi gwaith i bob! a'i wneud o fudd i'r Wladwriaeth yr un pryd. Nid oedd ddylanwad hafal i eiddo'r tirleddianwr ym Mhrydain heddyw, medd efe, a'r unig hawl feddai y Prydeiniwr oedd cerdded hyd y ffordd fawr yr oedd perygl iddo droi o honi i unman rhag ofn y cai ei g) mcryd i fyny a'i erlyn. Y dylanwad I hwnw, i raddau helaeth, oedd yn cylrif am wendid y tasnach lechi. Cafodd rhai chwareli eu cau am y gofynai y perchenogion biis afresymol i am y tir, a gorfyddid i'r gweithwyr ymfudo i wledydd tramor. Ond yr oedd y dydd ar ddyfod pan y cai y gwerinwr y chware teg a haeddai
Camgymeriad Difrifol yn IVihorthmadog.
Camgymeriad Difrifol yn IVihorthmadog. Mae r achos o afiechyd ar yr clwlod w e^i mynd yn anteddyginaethol oherwydd nad oedd y dioddefydd yn deali yr anvyddion. Y mae llawer hj d yn nod heddyw yn M hwllheli yn wneud yr un camgymeriad difrifol. Priodolant eu poenau cyfriniol i or- lafut-, neu bryder, efallai, pryd yr oedd y poenau yn grydcymalau, y boen yn y cetn, cur yn y pen, penysgafnder, chwydd dropsi, a'r anwylderau ar yr yswigen yn fwy na thebyg i'w briodoli yr holl amser i elwlod gwan ac afiach. Os ydych yn wael gwellwch eich elwlod pan y galloch, gan yymeryd ywers oddiwrth brofiad y wraig hon o Borthmadog. Dywed Mrs. A. Jones, Edge Hill, 21, Dora Street, ger Eglwys St. John, Porthmadog Mae fv elwlod wedi bod yn achos o drwbl i mi am lawer o ^ynyddau. Cawn boenau llym yn fy nghefn, ac awn yn llegach ar ol ychydig mwy n.ig arfer o waith. Y m- dd.ingOSAi y poenau fel yn waeth pan gynht;swn yn fv ngwely, ac ar brydiau prin y yallwn droi. Roedd ty mhen yn ddrwg hetyd, a thybiaf i'r anhwyider effeithio ar fy nghalon. Un o'r arwyddion gwaethaf oedd y Jrwg- ar y dwr. Yr oedd yn boenus i'w basio, ac yn anaturiol, ac yr oedd fy nghoesau a'm corff yn chwyddedig gan ddvvr. 4' Y feddj y iniaeth v naeth fwyaf o les inii yw Doan's Backache Kidney Pills. Bum yn eu cymeryd droion, ac ni byddant byth yn methu a rhoi esmwythyd i mi. Mae genyf feddwl: uchel o'r leddyginiaeth, a byddaf yn ei thyineradvv y0'n amI." (Arwyddwyd) (Mrs.) A Jone>i. Pris 2s. 9u. bocs, chwe' bocs am 13-. 91.; gan boh siopwr, neu oddiwrth y Foster McClellan, Co., 8, Wells Street, Oxford SI; ed, London, W. Peidivvcli golyn am kidney pills, gofyn- wch yn am Doan's Backache Kid- ney Pills, yr un math ag a gafodd Mrs. Jones. 0,
i Y Newyddiadur Cymretg! Cyntaf.
Y Newyddiadur Cymretg Cyntaf. Gan' mlynedd yn ol, i'r iaf cyfisol, dueth rhlf'n cn.ni.if o "Seren Gomer" allan—y newyddiadur cyntaf gyhoedd- wyd erioed yn Nghymru. Ni argraff- wyd onJ pump a phedwar ugain o rifynall ohono, ac ni ddaeth allan ar ol Medi y flwvddyn ddilynol. Collodd y Parch Joseph Mauies, ei olygydd, a'r rhai oedd yn gysylltiol a'i ddygiad allan, fil o bunau ar yr antu ineth. Ond caf- odd yr had ei hau, a. 1 is geilir dirnad ei ddylanwad ar Ie< u :aeth Gymreig. j Yr oedd rhai cykhg: onau Cymraeg yn cael eu cyhoeddi yn barod N t' 1792 cyhoeddwyd "Y C) khrawn Cymraeg" ac yn 1799 daeth "Y Drysorfa" allan- cvlchgrawn y Methodistiaid Calfinaidd, ond ni chyhoeddwyd yr olaf yn ddi fwlch yr unig gylchgrawn Cymraeg gyhoeddwyd yn ddifwlch am dros gan' mlynedd yw 44 Yr Eurgrawn Wesley- aidd," yr hwn ddaeth allan gyntaf yn y flwyddyn 1807. Ond papurau en- wadol oedd y cylchgronau hyn, pryd yr oedd 44 Seren Gooier yn newyddiadur ccnedluethol.
Damwain Ddifrifol yn Pen-…
Damwain Ddifrifol yn Pen- j rhyn Deudraeth. I PONT YN CWVMPO. I Catodd un dyn ei ladd a phedwar arall eu hanafu drwy i bontbren syrthio i geunant yn Chw-trei y Croescr, ger Penrhyn Dendraeth, ddydd Sadwrn. Sylwyd ddechreu'r wythnos fod coed yr hen bont yn dechreu pydru, ac atal- iwyd pob trafnidiaeth trwm rh;1g mynd trosti. Rhwynnvyd hi wrth y graig gerfvdd cadwyni. Yr oedd pedwar o ddynion wrthi ddydd Sadwrn yn trefnu ar gyfer adeiladu pont newydd. Yn sydyn cwympodd yr hen bont < lawr gan daflu'r dynion i'r ceunant islaw, ddyfnder o ddeugain troedfedd Cafodd John Hughes, o Kyffin Terr- ace, Llanfrothen, tlyn priod deugain mlwydd oed, ac iddo un ar ddeg o blant, ei ladd yn y fan. Cafodd Thomas Roberts, Ty'nycoed, Beddgelert, mwnwr, ei anafu'n ddifrifol yn ei ben, a thorwyd ei goes. Cafodd Owen Davies Jones, creig- iwr, o Bronyfoel, Rhyd, a Lewis Hum- phreys, saer coed, Tanygrisiau, niw- eidiau tost hetyd, Dihangfa gyfyng iawn gafodd David Williams, Bank Place, Penrhyn. Yr oedd yn mynd i roi ei droed ar y bont pan y cwympodd i lawr; ond trwy syrthio'n wysg ei gefn arbedodd ei hun rhag cwympo i'r ceunant. Cymerwyd Thomas Roberts i'r Bryn, cartref yr Henadur Moses Kellow, gor- uchwyliwr y chwarel, a gweinyddwyd oreu gellid arno gan Mr. Kellow ac ereill. Wedi hyny aed ag ef gartref, a galwyd y meddyg ato. Bu raid tori ei goes ymaith. -0--
I I Y Ddeddf Yswiriant yn…
Y Ddeddf Yswiriant yn Nghymru. CHWYLDROAD CYMDEITHASOL Yn yr Amwythig y dydd o'r blaen cyfarfu cynrychiohvyr Pwyllgorau Ys- wiriant Cymru a Mynwy mewn cyn- hadledd. Dywedodd Mr. T. J. Hughes, cad- eirydd y Ddirprvvyaeth Y swiriol Gym- reig, fod y Ddeddf Yswiriant wedi creu chwyldroad cymdeithasol yn Nghymru mewn amser byr. Yr oedd dim llai na saith cant ac ugain o filoedd o bersonau yswiriedig yn y Dywysogaeth, neu un ar gyfer pob tri o'r boblogaeth, yn ddynion, msrehed a phlant. Yr oedd Cymru wedi ufudd- hau i'r Ddeddf mewn llythyren ac yspryd. Yr oedd ef a'i gydweithwyr yn dra diolchgar i'r rhai oedd yn cyflogi lIafur-yn arbenig perchenogion y gweithfeydd mwyaf—am y modd yr oeddynt wedi cario'r Ddeddf allan mor drwyadl, gan wneud tasg y dirprwywyr yn gymharol hawdd. Yr oeddis wedi derbyn, o bob ffynonell, i fynu i Rhagfyr 31, y swm o i,740,ooop. o arian Cymreig, ac yr oeddis wedi talu allan i'r pwyllgorau yswiriol, cym- deithasau cymeradwy, &c., 927,ooop. Yr oel!d Si i,ooop. wedi eu bodd-soddi mewn diogeliadau, pob swllt o'r rhai oedd yn eiddo i'r personau yswiriedig. Telid dim llai na 7,500p. i rai mewn afiechyd bob wythnos yn Nghymru, a thelid i, 7oop. ar enedigaeth babanod, ac mewn budd meddygol 6,ooop. yr wythnos. Yr oedd yn syndod gymaint y chwyldroad oedd wedi ei achosi gan y Ddeddf mor dau el ac mewn amser mor fyr.
Llosgfynydd a Daeargryn.
Llosgfynydd a Daeargryn. GALANAS DYCHRYNLLYD YN ] JAPAN. I MILOEDD WEDI EU LLADD. I Yr wythnos ddiweddaf gwnaed ditrod ofnadwy gan losgfynydd a daeargryn yn ynys Sukura Shima, yn Nghulfor Kago Shima, Japan. Y mae'r pentref ar yr ynys a'r dref Kago Shima wedi eu claddu o'r golwg gan y lava, a dywedir fod yn agos i gan' mil o'r trigolion wedi eu lladd, a miloedd eraill wedi eu gwneyd vn ddigartref. Y mae daeargrynfaau yn cymeryd lie yno mor ami a thrigain o weithiau y dydd, gan agor y mynydd nes y llita 'r hylif tanilyd tros y tir gan ysgubo popeth o'i flaen. Ffoai 'r trigolion gyda 'r trenau i'r berfedd- wlad. Y mae 'r ynys i'w gweled yn un coelcerth o fflamau, Gv. naed ym- drechion egniol iawn i gario 'r ynyswyr mewn cychod a llongau ymhell i'r mor, a'r marwor tanllyd yn disgyn yn gafodydd ar eu penau. Ceisiai rhai nofio i'r badau, a bu y rhan fwyat o honynt foddi. Dywedir fod Hong ag ynddi dros dri chant o'r ffoedigion wedi suduo ar ganol y mor. Hysbysir fod tros dair mil ar ddeg o dai wedi eu dinystrio.
Submarine wedi Colli.
Submarine wedi Colli. UN-AR-DDEG WEDI BODDL Dydd Sadwrn diweddaf colhvyd y Submarine A7 tuallan i Plymouth ac un-ar-ddeg o griw ynddo. Yr oedd y suddtad gydag eraill yn mynd trwy ymarferiadau, a phan yr oeddynt wedi bod o dan y dwr am beth amser rhoed yr arwydd iddynt ddod i fynu. Daeth yr oil i tynu ond yr A7, a bernid ar y dechreu mai wedi suddo yn y llaid yr ydoedd. ond ineth wyd a dod ar ei draws er i suddwyr gael eu hanfon i lawr i wneud ymch^viliad. Bernir fod y Hit wedi ei garh, allan neu ei fod wedi glynu rhwng y creigiau.
Brawdlys Caernarfon. I
Brawdlys Caernarfon. I Agorwyd Brawdlys Caernarfon ddydd I Llun, y Barnwr A VOl Y yn Hvwyddu. MAM A'I PHLENTYN YN YR AFON. Cyhuddwyd Elizabeth f)avies, ,"ni- adyddes o Lanbeiis, o fod wedi ceisio boddi ei ph'entyn chwe' mis oed, ac o geisio boddi ei hun yn yr alon ger Llan- beris ar y jge,, o Dachwedd diweddaf. Ar ran yr erlyniad dywedwyd y gwel- wyd y dd) nèS g-an ddau ymydag iddi yn mynd ar hyd y ffordd yn nghyfeiriad Waenfawr, gan gario ei phlentyn yn ei breichiau. Ni atebodd y eymyJgion pan siaradasant wrthi, ac yn gweled gclvvg gynhyrfus a gwyllt urni gofyn- odd rheini i un o'r enw John Roberts fynd ar ei hol, yr lnvn a aeth. Clywai ysgrech yn dod o gyfeiriad yr afon, ac oddiar bont gwelai y gyhuddedig a'r plentyn yn y dwr.. Buwyd am gryn amser cyn y llwyddwyd i ddod a'r ddau atynt eu hunain, a- phan holwyd y ddynes yn ddiwieddarach am y digwydd- iad dywedai nad oedd yn cofio dim am y psth Wedi gwrando tystiolaeth y meddyg i'r perwyl nad oedd ymddanghosiad y ddynes yn anghyson a'i bod wedi syrth- io i'r dwr mewn llewyg, dywedodd y barnwr wrth y rheithwyr nad oedd y tystiolaethau yn profi tod y gyhuddedig wedi ceisio gwneud terfyn ar ei heinioes ei hun ac eiddo'r plentyn. Oygwyd rheithfarn o "ddieuag-" o barthed i'r ddau gyhuddiad, a gollyng- wyd y ddynes yn rhydd. CYHUDDO GENETH 0 ROI LLE AR DAN. Cyhuddwyd Ellen Williams, geneth un ar bymtheg oed, o fod wedi rhoi gwair ar dan yn meudy Dolwgan Uchaf, Dolbenmaen, lie yr oedd yr eneth yn gweini hefo'i thaid. Hysbyswyd am y tan gyntaf gan yr eneth ei hun, a honai yr heddgeidwaid ei bod wedi addef ar ol hyny mai hi a roes y lie ar dan. Gwadai y ddiffyn- yddes yn bendant iddi ddweyd hyny. Pasiwyd rheithfarn i'r perwyl nad oedd yr eneth yn euog. CAIS AM BENYD-WASANAETH. Cyhuddid dieithrddyn a alwai ei hun yn E. F. St Aubyn o fod wedi lladrata cob uchaf yn Mangor. Honai y diffyn- ydd nad oedd yn cofi.) dim am y di- gwyddiad. Hysbysodd tod gvvallgof- rwydd yn ei deulu, a'i tod ef ei hun wedi bod yn y gwaligofdy ddwywaith. Buasai yn well ganddo fynd i benyd- wasanaeth nac i wallgofdy, yr hwn oedd yn borth uffern. Yn nghwrs ei dystiolaeth dywedodd y diffynydd mai :nab i berson o swydd Nottingham ydoedd, ac y cafodd ei addysgu yn Ngholeg Rugby, ond nas gallai gofio enw'r prifathraw ar y pryd. Hysbysodd ei fod wedi priodi dan yr enw Reynolds. Cafwyd y diffynydd yn euog. Prof- wyd hetyd y cafodd ei gosbi yn flaen- orol o dan yr enw Reynolds, a sylwodd y Barnwr y gallai teulu St. Aubyn fod yn falch o glywed hyny. Y carcharor Nid oes arnaf eisieu bod yn rhydd eto. Ni wnaf ond myn'd i drwbl etc. Credaf fy mod yn haeddu penyd-wasanaeth. Sylwodd y Barnwr y gallai datgan- iad y carcharor dwyllo rhai pobl, ond yr oedd ef yn credu ei fod mor gyfrifol a neb yn y llys. Cyfeiriodd Mr. Austin Jones, yr hwn a'i hamddiffynai, at lythyr dderbyniwyd oddiwrth arolygydd gwaligofdy, i'r j perwyl y bu y carcharor yno. Yr oedd darlun o hono gyda'r llythyr. Dywedodd y Barnwr y gellid cymer- yd yn ganiataol y bu mewn gwaligofdy, ) ond yr oedd yn gyfrifol yn y gyfraith serch hyny. Haerllugrwydd ar ei ran oedd gofyn am benyd-wasanaeth, yr hyn na tyddai yn ddedfryd briodol iddo. Yna dedfrydwyd y carcharor i ddeu- ddeng mis o garchar gyda llafur caled.
Geneth ar Goll.
Geneth ar Goll. Y mae geneth brydferth un ar bym- theg oed ar goll yn Nghaer, ac y mae cryn ddirgehveh ynghylch ei diflaniad. Gadawudd yr eneth, Miss Edith Keen, dy ei rhieni fore lau, i fynd i'r siop lie I yr oedd yn gwasanaethu. Yo ystod y bore canfu ei mham fod yr eneth wedi gadael basged fechan ar ei hoi yn y ty, ac aeth a hi i'r siop ond pan gyr- haeddodd yno cafodd ar ddeall nad oedd yr eneth wedi dod i'r siop y bore hwnw. Wedi gwneud ymchwihad pell- ach canfu wyd fod yr eneth wedi gwneud trefniadau gogyfer a mynd ar siwrnai, Yn ddiweddarach cawsant lythyr yn eu hysbysu fod yr eneth wedi myn'd i ffwrdd, ac nad oedd neb yn gwybod ond y bachgen a gariodd ei basged ac fod hwnw wedi cael tal am beidio dweyd. Nis gall y rhieni, y rhai sydd mewn profedigaeth fawr, ddirnad beth oedd ei rheswm dros adael ei c hartref, gan ei bod yn berffaith hapus, ac vn cael popeth ddymunai. o
Y -Suffragettes a'r Brenin.…
Y Suffragettes a'r Brenin. Mewn cyfarfod o Undeb Politicaidd y Merched, g nhaiiwyd yn Llundain ddoe. dywedai Mrs Dacre Fox, wrth gyfeirio at y ddirprwyaeth twriedid ei hanfon at y Brenin, nad oedd yr Undeb yn credu y gwrthodai y Brenin a gwel- ed y merched ond os y byddai iddo gael ei gynghori i wrthod eu cyfarfod gan ei Weinidogion, nis gallai ei Fawr- hyd! dd'od allan o honi y ffordd hono, meddai hi. Yr oedd yn rhaid iddo eu cyfarfod, neu mynent hwy gael gwybod y rheswm pa'm Bwriadai y merched, meddai Mrs Dacre Fox, ymweled a'r y mwe l e d a'r Brenin yn rillialas Buckingham. •
- - - -"'_-h- _, "Y Calendar."
-h- "Y Calendar." Derbyniwyd o law ISEIFION. Mae anhawsder yn codi oddiwith drefn Anian tawr ei hunan, a selyllfa y peth a elwir Calendar. Ystyr y gair Caleds, neu Calendac, yw y dydd cyn- tat o'r mis arferid y gair gan hen Gymry, fel y Rhuleiniaid, ar ddechreu y misoedd yn gystal ag ar ddechreu y flwyddyn, a Chalan-Mai a Chalan-gau- af, &c. Ond wrth y yair Calender y deallir trefniad y flwyddyn. Mesurir diwrnod wrth droad pegynawl y ddaear bob 24ain o oriau. Mesurir mis wrth droad y lleuad o amgylch y ddaear, a rnesurir blwyddyn wrth droad y ddaear o amgylch yr haul. Nid oes gyfateb- rwydd yn y mesuriadau hyn a'u -:I),dd. Hyd y flwyddyn yw 354 o ddydc ac yn agos i chwe' awr, oddieithr j o tynydau ac i i eg o eiliadau. T "vyd diwrnod bob pedair blynedd i gw ,d a'r chwe awr hyny yn amser Julius Cesiir ond gan tod y mynydau a'r eiliadau yn gwneyd diwrnod mewn 130 o flynydd- oedd, yr oedd y flwydjyn yn myned i anrhetn ac mewn 1257 o flynyddoedd tsef o Gymanfa Nicea, yn y flwyddyn 325, hyd amser Gregory XIII yn 1582) yr oedd symudiadau o 10 diwrnod wedi cymeryd He yn y flwyddyn, Alban EiJir yn 325 ar yr 21ain o Fawrth, ond yn 1582 yr ydoedd ar yr ueg o Fawrth. Felly y gwnaed cyfnewidiad gan Gre- gory, neu yn hytrach gan yr astrono- myddion dan ei nodded ef galwyd yr 22ain o Ragfyr, 1582, yn gyntaf o Ion- awr, 1583, er tynu yn ol y deng niwr- nod oedd yr ] leg- o fynydau a'r II eg o eiliadau wedi wneyd o wahaniaeth ?!, yn yr 1257 o flynyddau a nodwyd. Penderfynwyd, i barotoi ar gyfer hyn rhag Haw, fod tri diwrnod yn cael ei dynu bob 400 mlynedd, ac yna bydd y Calendar mewn trefn. Vn awr tybier ei fod yn rhywbeth o bwys mawr i gadw y gwyliau blynyddol, y gofyniad natur- iol mewn canlyniad i hyny yw. 44 Pa I beth sydd yn rhoi pwysigrwydd i'r peth ? Gwyddom mai gorchymyn Duw oedd rhoi pwysigrwydd i wyliau yr Hen Destament, ac mai yr un awd- urdod oedd yn penodi yr amserau ai y flwyddyn i'w cadw, ynghyd a'r ffordd i gael gwybodaeth o'r amserau hyny, yr hyn oedd yn dra gwahanol i'r drefn Babyddol. Ond yn absenoldeb yr awd- urdod yna, gan fod y gwyliau Pabaidd yn bwysig, rhaid bod yn ofalus i gael I yr high mass 44 dydd Nadolig, neu y cwrdd Plygeiniol, yn hollol yr tin amser y flwyddyn nesaf ag ydoedd y flwyddyn hon, onide dyna'r pwysigrwydd yn colli; canys os geilir symud yr wyl ychydig o oriau, paham na eliir, am yr un rhes- wm (ueu heb reswm) ei symud am ychydig ddyddiau neu ychydig wyth- aosau, oddiwith yr amser y cynhelid yn y flwyddyn flaenorol. Tybiwn ein bod yn cynal y gwyliau yn iawn y flwyddyn hon (1851), dyna y flwyddyn nesaf yn flwyddyn naid, ac o ganlyniad dyna ni wedi ein taflu agos i ddiwrnod o ein lie yn 1852. Neu pe dechreuem ein cyfrif ar ol y flwyddyn naid, dyna ni chwe' awr o ein lie y flwyddyn gyntaf, deuddeg awr yr ail flwyddyn, a deunaw awr y drydedd, ac yna y flwyddyn naid i wastadhau pethau. Hefyd, dylid ystyried y tafliad mae yr 11 eg o fynydau a'r i ieg o eiliadau yn ei wneyd. Teflir ni ddiwrnod v eiu lie mewn 130 o flyn- yddoedd, ac ni fydd Calendar yn hollol gywir ar ol hyny hyd ddiwedd y 400 mlynedd. --0--
H&olpfltafc.
H&olpfltafc. THE STORM (.. Yr Ystorm "). For Soli, Chorus and Orchestra. By D. JENKINS, Mue. Bac. (Cantab.) Part I., World with- out Storm (Byd heb Storm). Part If., The Storm of Sin (Storm Pechod). Part III., Spiritual Storm (Storm Enaid). Part IV., Storm in Nature (Storm Natur). Part V., The Last Storm (Y Storm Olaf). Five Scenes from Islwyn'a Poem, "The Storm." English Translation by the Rev. E. O. Jones, M.A., Llanidloes. To be had from the Composer, Aberystwyth. Price O.N., 2s. 6d.; Solfa, Is. Mae Yr Ystorm,' yn gyfanwaith teilwng iaw. o eiriau ardderchog Islwyn, ac yr oedd y perfformiad cyntaf yng Nghastellnedd yn nod- edig o feistrolgar. Llwyddiant i'r gwaith. TOM PRICE, 17, Alma Street, Merthyr. "Cam pwysig ynglyn a cherddoriaeth Gym. reig yw y gwaith ardderchog hwn gan Mr Jenkins. Mae yn rhagori ar bob un o'r lliaws gweitbiau gyfansoddwyd ganddo yn flaenorol, er fod y rhai hynny yn dda iawn. Mae y eyfansoddwr wedi torri tir newydd, a chredwn iddo gael ei ysbrydoli gan ddrychfedd- yliau ardderchog Islwyn a'i fod, mewu can- lyniad, wedi ei godi megis yn uwch nag ef ei hun. Mae yr Andante i'r offerynau ar y deel, u 7 t hynod o swynol, ac yn ddesgrifiad b, testun. Am 'Storm Natur' mae gan p 0 honom syniadau pur gywir, ond y gamp yw llwyddo i'w gosod allan mewn cerddoriaeth. Mae gan Mr Jenkins ddawn neilltuol yn y cyf- eiriad hwu, ac y mae wedi llwyddo i roddi des- grifiad cyffrous o elfennau natur wedi cynddeir- iogi, ac yn ysgubo popeth o'u blaen. Carem glywed yr adran hon yn y brif gys- tadleuaeth Genedlaethol. Er nad oedd y cor yn llioaog, gwnaethant eu gwaith yn rhagorol, ac y mae clod yn ddyledus i'r arweinydd am gefnogi cyfansoddwyr Cymreig yn eu pethau goreu. Rhoddodd y perfformiad foddlonrwydd cyffredinol, a dangoswyd hynny mewn modd neiiltuol ar y diwedd -JoiiN NICHOLAS, Glas- fryn, Port Talbot. "I played the accompaniment in Part V.- •The Last Sfcorm'—for the Rhymney Choir, and I consider The Storm' by D. Jenkins a great work."—J. E. DEACON, Cardiff. Anfonwyd y pellebyr caalynol i'r eyfansodd- wr oddiwrth ysgrifenydd corphoraeth Castell- nedd,At Neath Concert last night, on the proposal of the Mayor, resolution passed con- gratulating you upon your excellent musical composition, 'The Storm,' and wishing you speedy restoration to health.— Curtis, Town Clerk, Neath.