Yr Udgorn

AT EIN GOHEBWYR. Aufoner erbyn BOREU SADWRN Y fan blIaf Pob archebion a thaliadau am Yr UDOORN i'w hanfon i'r GORUCHWYLIWR, 14 H" t ..dU. 74, High Street. p Pob gobebiaeth i'w dirio- YB OFFICE, PWLLBELI. p/od yn dda ger,ym dderbyn gobeb- iaetbv,u oddiwrth ohebwyr ar fatwrion lleol o ddyddordeb cyboeddus. t

NODION A HANESION. Ei Ladd wrth Focsio. 1 Nos Iau diweddat cafoud Harry Price, o Dde Affrig, ei ladd gan Basham o Gasnewydd, mewn ymrysonta focsio yn Lerpwl. Tarawyd P. ice i lawr nes yr oedd yn anymwybodol, a bu raid ei gludo i'r ysbyty, lie y bu farw. Damwain Angeuol ar y Ffordd. Cafodd dau ddyn ieuanc eu lladd mewn damwain hefo modur-feisicl y dydd o'r blaen wrth yru ar y ffordd i Bowness. Rhai o Lancaster oedd y ddau. Aeth y beisicl a ytid ganddynt [ yn erbyn modur, a thaflwyd y ddau o dano. Lladdwyd un yn y fan, a bu y Hall tarw ymhen ychydig ddyddiau. Syrthio o'r Tren. Cafodd geneth fach bum mlwydd oed ei lladd drwy syrthio o'r tren ar reilffordd y Great Western y dydd o'r blaen yn agos i Essex. Yr oedd yn trafaelio gyda'i thad" £ *i mam i Yarmouth, a phan yn. chware yn corridor y cerbyd agorodd y drws a syrthiodd allan nes torodd ei gwddf. Tt Damwain i Feddyg. Cyfarfu Dr Lloyd, Dinbych, a dam- wain ddifrifol y noswaith o'r blaen. Yr oedd yn gyru mewn cerbyd i weled un claf oedd dan ei ofal, a rhywtodd rhus- iodd y ceftyl ac aeth yn aflywodraethus Taflwyd Dr Lloyd a'r gyriedydd o'r cerbyd i lawr ar y ffordd. Ni chafodd y gyriedydd ddim niwed, ond anafwyd y meddyg yn ei vvyneb a'i fynwes a'i goes. 4- Cwympo Deugain Llalh. Pan oedd steeplejack yn gvveithio ar simneu uchel yn Huddersfield y dydd o'r blaen catodd ergyd o'r parlys a disgynodd i lawr yn farw o ben y sim- neu yr hon oedd yn gant ac ugain o droedfeddi o uchder. Dywedai ei gyd- weithiwr yn y trengholiad i Garwin, y trancedig, gynted a'u bod wedi dechreu gweithio fynd yn welw ei wedd a phoer yn llifo o'i enau. Gwelai efyn cychwyn disgyn a cheisiodd gael gafael ynddo ond nis gallodd ond cyffwrdd yn ei traich a disgynodd Garwin i lawr. < Ar Dir Peryglus. Ddydd Mcrcher diweddaf, yr oedd Mr Mainwaring, arwerthwr o Warring- ton, yn gwerthu y coed oedd yn aros yn y cae ar ol yr Arddangosfa Genedl- aethol Gymreig yn Mhorthmadog. Gwnaeth Mr Mainwaring, yr hwn oedd yr h"-n oedd yn sefyll ar wagen, syhvadiu am Mr Lloyd George nad oedd y cynhulliad yn cyd-tyned a hwy, a dywedodd Mi Richard Newell, Porthmadog, wrtho am fynd ymlaen gyd t'i fusnes neu y cai ei hun oddiar y wagen mewn byr amser. Cymerodd yr arwvrthwr yr avvgrjm. Modurwr yn canfod Corph ar y Brif-fTordd Pan oedd modurwr yn gyru yn ei fodur yn hwyr y nos o Hurst Green, bu agos iddo a rhedeg i ferlyn a borai ar fin y ffordd. Aeth allan o'r modur a chanfu fod darn o lorp yn rhwym wrth y ilierl)-n. 1' ,? h yci i y merlyn. Ychydig ymhe lach oddi- wrtho g weLi gerbyd wedi ei falurio, ac ychydig latheni ymhellach wedi hyny daeth ar draws corff dyn. Gwelcdd mai Mr Thomas Rawcliffe, Arolygydd Cyngor GwleJi^ Clitheroe, ydoeJd, a'i tod yn hollol farw. Yr oedd yn noson dywell iawn a bernir i'r cerbyd gael ei ddymchwel wrth droi heibio* tro per- yglus yn y ffordd. Mae amryw ddam- weiniau wedi digwydd yno o bryd i bryd. Dihangfa Gyfyng i Ficer. Cafodd y Parch Ganon Hugh Roberts a'i wraig, Bau Colwyn, ddihangla gyfyng iawn yr wjthnos ddiweddaf pan ar eu gwyliau yn y Valley, Sir Fon. Yr oedd y ficer a'i briod ynghyd a dau fachgen wedi mynd allan i fordwyo I mewn cwch bychan, a phan yr oeddynt tua mil tir a haner o'r lan daeth i chvvythu'u gryf a chariwyd hwy ym- hellach i'r mor gan y llif. Canfuasant eu bod mewn perygl mawr gan na allasent drin y cwch ac yr oedd yn cae! ei gario i gyfeiriad y creigiau ar Drwjn Penrhyn. Chwifiodd Mrs Roberts cad- ach poced, ac yn ffodus gwelwyd yr arwydd o'r lan, ac aed i'w cynorthwyo gan dri o forwyr. Cyrhaeddasant y cwch pan yr cedd ar fin taro yn erbyn y creigiau a dygwyd hwy i'r Ian yn ddihangol. Yr oeJdynt yn ddiffyg- iol iawn ar 01 eu hanturiaeth. Ei Ladd gar. Bytaten. oed, i 0e 1 Cafodd teirJ.<lIgn, o Skel- fwnwr o'r en\ L YI tarwolaeth ddydd manthorpe, .n" geisio bwyta pytaten SadwR-roes ei tam iddo. h- Gwaith Ynfyd. Bu digwyddiad hynod yn Dublin y dydd o'r blaen. Yr oedd cwmni priod- asol yn aros mewn ty yno, a lluchiasant geiniogau trwy'r ffenestr i'r plant oedd yn yr heol. Yn fuan clywid y plant yn llefain gan boen, a chafwyd fod y ceiniogau wedi eu rhoi yn y tan nes yr, oeddynt yn wynias. Gorfuwyd 1--nd ag amryw o'r plant i'r ysfv- Pan oedd y cwmni p'iodasol yd niynd allan o'r ty cawsant eu iltW'io a cherrig. Jack tfohnson yn Llundain. Mae Jack Johnson, y paffiwr du enwog, wedi cyraedd i Lundain er ddydd Sul, ac y mae ei wraig i'w gan- lyp. Bwriada ymddangos ar Iwyfanau y chwareudai i wneud arddansrosiadau a dail thio, ond y mae y cyhoedd a'r chwareuwyr proffesedig yn Llundain yn protestio yn gryf yn erbyn iddo gael ymddangos yn gyhoeddus. Dywed ef y bydd iddo ymddangos er hyny, ac nad oes dim ond afiechyd a'i rhwystra Bydd iddo gael mil o bunau y noson am ymddangos. Trychineb Ofnadwy yn Norfolk Aeth dynes o'r enw Mrs Jones i dy hen filwr o'r enw Arthur Elder pan oedd gwraig y ty oddicartref. Wrth weld ei wraig yn hir yn dod yn 01 aeth Mr Jonas i dy Elder i chwilio am dan; Ymosodwyd arno gan Elder ond llwyddodd i ddianc. Aeth Jones yno drachefn *;yda heddgeidwad. Canfuas- ant Mrs Jones ac Elder wedi eu saethu yn farw yn y gegin, a gwn ar lawr yn eu hymyl. Bernir i Elder saethu Mrs Jones yn gorff, ac yna iddo ladd- ei hun. + Llong Fodur ar Dan. Cafodd y llong todur Scout, berthyn- ol i Mri Macbrayne, Cyf., Glasgow, ei llwyr ddinystrio gan dan. Torodd y tan all,-in yn ystafell y peirianau, a chan tod ynddo swm mawr o olew ymledodd y fflamau yn gyflym. Yr oedd tua gant o deithwyr ar ei bwrdd, a chausant ddihangfa gyfyng. Gynted ag y canfu y capten y perygl rhedodd y Hong i'r lan, a diangodd pawb o honi gynted ag y gallent. Yna gwnaed pob ymdrech i ddiffodd y fflamau ac i arbed y llong, ond ofer fu pob yrrg-tis a chafodd ei llwyr ddinystrio. Ty Gweinidog ar Dan. Ddydd Gwener diweddaf torodd tan allan yn nhy y Parch Griffith Hughes, gweinido Eglwys Bethesda, Blaenau Ffestiniog. Yr oedd Mr Hughes mewn cynhebrwng ac yn cerdded ar y blaen yn yr orymdaith pan y rhedodd bach- gen bychan ato i'w hysbysu fe-a ei dy yn mynd ar dan. Aeth adref gynted ag y gallai, a chyda chynorthwy amryw gymdogion llwyddwyd i ddiffodd y tan, I yr hwn oedd wedi dechreu yn y to, I. d I cyn i lawer iawn o niwed gael ei wneyd. Damwain hefo Modur-Feisicl. Cyfarfu Mr a Mrs Williams, Stoke- on-Trent, a arhosant ar eu gwyliau yn Bau Colwyn, a damwain hynod iawn y dydd o'r blaen. Pan yn teithio ar ffordd Danrwst gyda modur-feisicl a side-car ynglyn wrtho daeth y rhan uchaf o'r beisicl yn rhydd oddiwrth y corff a thaflwyd y gyriedydd i lawr. Trowyd y side-car hefyd, ac y mae yn rhyfeddol fod y foneddiges wedi dianc a'i bywyd. Anafwyd y ddau yn ddifrifol. Codwyd hwy i tyny gan fodurwyr a basiai heibio a chymerwyd hwy i gael gweinyddu arnynt gan Dr J. H. Morris Jones. + Ffermdy ar Dan ar y Mynydd. Yn gynar fore Gwener diweddaf gal- wyd tin ddiffodd w) r Llangollen i fferm- dy ar ben un o fynyddoedd y Berwyn. Yr oedd yn ystorm ar y pryd, ac nis gallai ceffylau ysgeifn y frigad dynu'r peiriant i fyny"r mynydd. Caed gwas- anaeth gwedd o geffylau fferm ac aed a'r petriant i fyny yn nanedd y gwlaw a'r ddrycin drom. Yr oedd y tan, yr hwn oedd wedi dechreu yn y beudai, wedi cyraedd at y ty, a dinystriwyd yr eiddo bron vn llwyr, yn cynhwys cyn- yrch y cynhauaf gwair. Cafodd y teulu eu rhjbuddio gyntaf o'r tan gan gi defaid oedd ganddynt. Aeth o dan ffenestr y llofft i gyfarth nes deffrodd y teulu saethu ei Gariad. Cynhaliwyd trengholiad yn Driffield ddydd Sadwrn ar gorff Elizabeth Bar, 25 oed, yr 1),,lji a saethwyd pan yn marchos;aeth bei>icl hefo'i chariad, Henry Moore Dywedodd Flora Bar, t !>waer y drancedig, iddi hi a'i chwaer 1 yfarfod M core ar y brif-ffordd. Dy- w ododd i Moore dynu ei chwaer oddiar ei beisicl, e; chymcryd yn ei freichiau a'i s uthu dd»y waith yn ei hwyneb a'i gwddf. Taflodd hi wedi hyny ar y ffordd. Y mae Mooie yn yr ysbyty yn dioddef oddiwrth nrchollion yn ei enau a'i dalcen. Cafwyd ef mewn cae yd ar 01 saethu ei gaii.4d Pasiwyd rheith- taro o lofruduiaeth wirfoddol yn erbyn Moore, 1

Dr. Owen Evans. GWAROGAETH Y PRIF WEINI- DOG. Y mae erthyglau diwinyddol y Parch Oweri Evans. D.D., Lerpwl, a'i wasan- Owe? i Inyddiaelh Gymreig wedi derbvn cydnabyddiaeth gan y Prif Weinido?. a bydd iddo dderbyn grant blv;I 01 oddiwrth y Llywodraeth Y mae'r diwinydd er*" yn awr yn 84 mlwydd oed, a chreuodd bregethu yn agos i dde-* mlynedd a thriugain yn ol. B u'r, gwejnidog-aethu ar eglwysi Ann;i">no' Berea a Phenmynydd (Mon), Haentwrog (Meirionydd), Fetter Lane (Llundain), Gwrecsam a Brymbo, Llan- hrynmair (Trefaldwyn) yn Fetter Lane el ktaith, ac yn olaf yn King's Cross, Llundain Rhoes ei ofal gweinidog- acthol i tynu yn 1901, ac oddiar y pryd hwnw bu'n preswylio yn Liscard, ac yn ddiweddar yn Jermyn Street, Princes Avenue, Lerpwl. Y mae Dr Evans yn pregethu o hyd, ac yn un o'r preg-eth- wyr mwyaf enwog o'r Ymneillduwyr Cymreig. Mae ei yrfa ddisglaer yn wers i lu o ddynion ieuainc sydd wedi dechreu eu g) rfa o dan lavver gwell manteision nag efe. Ganed ef yn Pen y Bont Fawr, ar odreu mynydd y Berwyn, pan oedd George IV. yn frenin a'r Dywysoges Victoria yn eneth fach ddeng mlwydd oed. Cadwai ei dad ffatri yno, a cherddai gyda'i wlaneni i farchnad Croesoswallt bob dydd Mercher, bym- theg militir o ffordd. Derbyniodd Dr Evans ei addysg foreol gan hen wraig o Saesnes a gadwai vsgol yn Pen y Bont, a bu wedi hyny o dan athrawiaeth yr enwog Ieuan Gwynedd. Dechreu- odd weithio yn ffatri ei dad pan yn ddeg oed, a gweithiai hyd yn nod yn y gauaf o chwech neu saith o'r gloch y bore hyd ddeg neu un-ar-ddeg o'r gloch y nos. Ond er cymaint ei anfanteision darllenai bob cyfle a gai, a diwylliodd ei hun wrth ddilyn ei orchwyliou dydd- iol. Traddododd ei bregeth gyntai pan yn un ar bymtheg oed, mewn ty annedd. Yn fuan wedi hyny rhoes i fynu weithio yn y ffatri a dechreuodd gadw ysgol ddyddiol yn nghapel Saron, Llanwddyn. Pan ddechreuodd efe bregethu ar hyd a lied y wlad, yr oedd y cyfleusterau teithio yn brin iawn, a bu'n cerdded o Feirion i Fon, ac o Fon i Gaerdydd a Chaer fyrddin, ac yn ol drachefn bob cam. Cerddodd unwaith ddeg milltir ar hugain i'w gyhoeddiad, pregethodd bedair gwaith, a chafodd ddeunaw ceiniog yn gydnabyddiaeth am ei lafur. Pan ddechreuodd weinidogaethu, ac efe yn ddyn ieuanc a gwraig a phlant ganddo, ei gyflog oedd pymtheg punt y flwyddyn. Yn fuan iawn daeth ei allu- oedd fel pregethwr a diwinydd yn hys- bys drwy'r holl wlad, a llwyddai pob eglwys o dan ei weinidogaeth. Byddai cynulleidfa o naw cant i fil yn gwrando arno bob nos Sul yn King's Cross, y rhan fwyaf o honynt yn ddynion ieuainc a dyrent yno o bob rhan o'r brif-ddinas.

Cofnod o Bwllheli Wythnos ar ol wythnos, flwyddyn ar ol blwyddyn, rhoddir tystiolaeth ddi- gamsyniol o Bwllheli yn y cclofnau hyn o werth Doan's Backache Kidney Pills. Ffu,fid cotnod o brawf digamsyniol. Dywed Mrs M. Williams, 10, I I, King's Head Street, Pwllheli Yn sydyn tarawyd fi i lawr gan grydcymal- au ddechreu'r hat diweddaf, ac nis galhvn braidd symud yr un aelod. 'Roedd yn amhosibl troi yn y gwely heb gynorthwy. Nis gallwn godi fy mreichiau yn uwch na mhen, ac yr oedd yn rhaid gwneud popeth i mi. Yr oedd fy nghyinalau a'm gewynau yn stiff ac enynol, ac yr oedd chwydd caled yn fy nwylaw. Nis gallwn ddal dim yn ty nwylaw. Ca" n boenau brathol drwy fy holl gorff, a chwyswn yn anaturiol. Yr oedd y carthion yn boenus ac anaturiol. Bum yn y cyflwr hwn am fisoedd, a chan nad oeddwn yn gwella penderfyn- ais gymeryd Doan's Backache Kidney Pills. O'r dechreu gwnaeth y feddyg- iniaeth hon l^s i mi, dechreuodd y poenau fy ngadael, ac fel y parhawn iiyda hwy cawn fy ngweithio'n naturiol drachefn, ac aeth y chwyddiadau i lawr. Roeddwn yn foddhaus iawn j'm profiad gyda Doan's Pills, ac yr wyf wedi dweyd with lawer o bobl am danynt." (Arwyddwyd) (Mrs) M. Williams Pris 2s. 9c. bocs, chwe' bocs am 13s. gc.; gan bob siopwr, neu oddiwrth y Foster McClellan, Co., 8, Wells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am kidney pills, gofyn- wch yn eglur am Doan's Backache Kid- ney Pills, yr un math ag a gafodd Mrs Williams. -0--

Beiliaid yn Ngardd y capell AM DDEGWM 0 CHWE' CHEINIOG. Y mae Methodisti Calfinaidd Llan Pumsaint, CaerfyrtKl •, wedi pasio'n unfrydol i beidio ta' degwm o chwe' cheiniog a ofynid ganddynt. O ganlyn- iad bu dau feili yn rhoi tatws ar werth yn yr ardd a berthynai i'r capel. Dywed un o hen drigolion y fro y cedwid gwenyn yn y He un adeg, ac yr hawlid peth o'r mel fel degwm oddiar y perchenog. Trefnir i gynat cyfartod cyhoeddus ar ysgwar y pentref i brotestio yn erbyn y degwm, a disgwylir y thai a ganlyn i anerch, y rhai sydd oil yn dal cysylitiad a'r ardal -Mr D. R. Evans, Llundain; Mr Timothy Davies, A.S Mr John Hinds, A.S.; y Parch Towyn Jones, A S., a'r Parch David Davies, Penarth.

Etholiad Chesterfield BUDDUGOLl AETH -'DDFRYD-? OL ,\RD^I<C^7H0 Dydd M" -,ier dweddf cymerodd yr eth,u uchod Ie i lenkni y sedd aeth r .vag drwy farwolaeth Mr. Haslam., Iau gwnaed y canlyniad yn hys- bys, a safai yr ymgeiswvr fel y canlyn Mr. B Kenyon (R. Lt.) 7,725 Mr. E. Christie (T ), 5,539 Mr J. Scurr (S ) 583 Mwyafrif Rhyddtrydol 2,186 Mae'r canlyniad yn neillduol galonog i'r Rhyddfrydvvyr, ac yn ergyd drom i'r Blaid Lafur, yn arbenig yn herwydd i arweinwyr y blaid hono ddiarddel Mr. Kenyon oherwydd ei gyfeillgarwch a'r blaid Ryddfrydol Yr oedd torf anferth yn disgwyl am ganlyniad yr etholiad, a derbyniwyd y ffi,;yrau gyda banl!efau uchel o gymer- adwyaeth. Nid oedd neb )n credu y cai Mr. Kenyon gystal buddugoliaeth Yr oedd amryw o'r Toriaid yn credu y byddai i't Sosialydd droi y fantol yn ffafr y Tori, ond vn wir yr oedd mwyaf- rif Mr. Kenyon o fewn deusrain a clwy i'r hyn ydoedd pan nad oedd dim ond Rhyddfrydwr a Thori yn ymgeisio. Anfonodd Mr. Lloyd George bellebyr i Mr. Kenyon yn ei longyfarch ar ei fuddugoliaeth.

"Ffortun" William Tunstall. I Hysbyswyd genym yr wythnos ddi- weddaf fod William Tunstall, Bolton, ,wedi dod i feddiant o ffortun yn werth agos i bedwar can' mil o bunau yn Awstralia, a'i fod wedi hwylio yno i'w meddianu. Yn ddiweddarach hysbys- wyd yn rhai o'r newyddiaduron Seisnig fod Tunstall wedi marw ar y mor, ond clybuwyd wedi hyny y gwelwyd ef yn Failsworth, a'i fod yn wael iawn yno. Erbyn hyn ymddengys fod cryn ddir- gehveh ynglyn a'i "ffortun," gan y deuwyd o hyd i Tunstall yn Todmorden wedi colli ei gof yn llwyr, ac nis gellir cael unrhyw hysbysrwydd na gwybod- aeth ganddo ynghylch yr eiddo, er y gellir deall arno ei fod yn credu fod y ffortun wedi ei gadael iddo, ond cernir nad yw y cwbl ond ffrwyth dychymyg Tunstall ei hun. Mae'n anodd cael dim goleuni ar y pellebyr anfonwyd i Bolton yn hysbysu am farwolaeth Tun- stall ar y mor, ac yntau heb adael y wlad hon o gwbl. Dywed chwaer iddo nad yw hi'n credu fod dim yn y stori ynghylch y ffortun o gwbl. I --0--

lEi Qladdu'n Fyw yn y Tywod. TRYCHINEB YN DEGANWY. Bu digwyddiad echrydus yn Deganwy nos Sul. Yr oedd dyn ieuanc tuag ugain oed o'r enw Pierce yn aros yno ar ei wyliau, a dydd Sul aeth ef a chyfeiilion iddo i ddtfyru eu hunain ar y banciau tywod ar Ian y mor. Dech- reuodd Pierce dori twnel yn y tywod. Wedi hyny aeth i ymdrodhi, ac i dirio yn y tywod drachefn. Gwelwyd ef gan ymwelydd wedi gwthio ei hun bron o'r golwg yn y twnel, a rhybuddiodd ef o'r perygl i'r tywod syrthio arno a'i gladdu. Ond tiriodd y dyn ieuanc ymhellach, a chyn iddo allu rhyddhau ei hun na galw am gymorth cwympodd y tywod arno. Gwelwyd y ddamwain gan niter o blant, y rhai a redasant i alw am help. Daeth dynion yno'n fuan a cheibiau a rhawiau gyda hwy. Ymhen tuag ugain munud cawsant y dyn ieuanc allan. Yr oedd ychydig fywyd ynddo, a bu amryw feddygon am tua dwy awr yn ceisio ei adfer, ond bu farw er eu holl ymdrechion.

-V- Rhybudd i Blant. DAMWAIN ANGEUOL YN Y WAENFAWR. Ddydd Sadwrn cynhaliodd Mr Pentir Williams drengholiad ar gorff Maggie Roberts, geneth un mlwydd ar ddeg oed, yr hon tu farw ddydd Gwener oddiwrth niweidiau a gafodd drwy i beiriant fyn'd trosti ar y ffordd. Oddiwrth yr hyn a ddywedai geneth fach arall Oedd gyda hi, yr oedd y ddwy eneth yn dilyn traction engine, yr hon oedd yn tynu gwageni. Ceisiodd Mag- gie Roberts fyn'd rhwng y peiriant a'r clawdd. Syrthiodd ar ei phen i'r tfos, I ac aeth olwynion y wagen olaf dros ei choesau. Yr oedd modur yn pasio'r ochr arall ar y pryd, ac yr y dynion oedd gyda'r peiriant yn edrych ar y modur. Dywedai Hugh Evans, gyriedydd y peiriant, iddo sylwi ar y genethod yn dilyn y wagen, a rhybuddiodd hwy i gadw'n glir. Ymhen ychydig clywai un o'r genethod yn gwaeddi ac yn dangos yr eneth arall iddo ar lawr. Aeth ef a Dr Hughes, yr hwn oedd yn y modur a basiodd, yno ar unwaith. Pwysai y wagen a'i llwyth tua deg tunell. Dywedodd Dr Hughes i'w fab alw ei sylw at yr eneth gynted ag yr oedd y modur wedi pasio'r peiriant Yr oedd golwg erchyll ar un goes i'r eneth. Yr oedd fel pe bae wedi cael ei chnoi gan fwystfil,-y cnawd o'i morddwyd i'w throed wedi ei rwygo, ond yn rhyfedd iawn nid oedd asgwrn wedi ei dori. Nid oedd obaith y gellid arbed ei bywyd. Dygodd y rheithwyr reithfarn o far- wolaeth ddamweiniol, ac yr oeddynt yn rhyddhau gyriedydd y peiriant o bob bai. Sylwasant hefyd ar y perygl oedd ynglyn ag arfer plant o redeg ar ol peirianau o'r fath ar y ffordd.

Mr. Lloyd George ar ei Hoff Ch ware. Ddydd Sadwrn yr oedd y Canghellor yn rhanu y gwobrwyon yn Nghriccieth ar ol y twrnament galff. Yr oedd nifer fawr o golffwyr ac ymwehvyr yn bresenol. Dywedodd y Canghellor iddo un- waith chware'n benigamp yn Ffrainc. Yr oedd wedi hitio'r bel nes yr aeth tros ben lhvyn o goed. Yr oedd ef ac eraill wedi bed yn chwilio am dani am amser maith pan y sylwodd rhyw Ffrangcwr ieuanc meddylgar y gallai fod wedi rholio i'r twll. Ac yno yr oedd Un o gamgymeriadau mawr ei fywyd oedd na buasai wedi ymneillduo ar unwaith y pryd hwnw, gan y byddai ymhen blynyddau ) n cael ei gyfrif ym) sg chwareuwyr mawr y byd. Ond yr oedd wedi tynu ei hun i lawr fel chwareuwr oddiar y pryd hwnw yn Nghriccieth a manau eraill. Credai fod chw t: e golff yn ymarferiad rhag- OTOI. (;ellid ei chware ar bob tymor o'r flwyddyn, a hefyd ar bob cyfnod o oes dyn. Credai mai golff oedd dar- ganfyddiad mwyaf yr oes. Yr oedl lla wer fel ete ei hun nas gellid yn havvdd eu perswadio i gerdded pedair militir oddigerth wrth chware golff, a pho waelaf y chwareuent mwyaf o ymarferiad a gaent. Dyna'r unig chware ag yr oedd y chwareuwr gwaelaf yn cael y goreu ohoni. Byddai chwar- euwr da yn poeni am bob camgymeriad bychan a wnai, ond gwnai y chwareu- wyr gwael ormod o gamgymeriadau i boeni yn eu cylch. Dyna oedd ei safle ef ei hun, ac nid oedd waeth ganddo pa mor hir y byddai yn y safle hono Cai felly gymaint o les a mwynhad allan o'r chware ag oedd bosibl.

Liadrata olr Llythyrdy. Nos Wener torodd lladron i mewn i lythyrdy Leigh a lladratasant oddiyno werth 30P o stamps ac arian. Yr oeddynt wedi dringo dros wal wyth droedfedd o uchder i'r iard. Wedi hyny torasant ffenestr yn y cefn, dring- asant drwyddi i swyddta'r teligraff, a thorasant ddrws arall ac aethant i mewn i'r brif swyddfa, drylliasant gloion y drawers a chymerasant ohonynt werth 30P o stamps a thua 18s 3c o arian. I n

Lladd ei Gymrawd drwy Ddamwain. Yn Uchel Lys Glasgow yr wythnos ddiweddaf, bu Wade Albert French, ysgrifenydd Undeb Cenedlaethol y Morwyr, ar ei brawf ar gyhuddiad o lofruddio James Martin, aelod o Uodeb y Morwyr Prydeinig. Honid fod aelodau y ddau Undeb a enwyd wedi dod i gwrdd a'u gilydd ar yr heol ac iddynt fynd i ymladd, ac yn y cyffro i French saethu Martin yn farw gyda llawddryll. Dechreuodd y prawf ddydd Iau a pharhaodd hyd ddydd Sadwrn. Yr oedd y rheithwyr yn cael eu cloi i mewn nos Wener rhag iddynt gael cymundeb a neb o'r tu allan. Yr oedd y Uys yn orlawn a chymerid dyddordeb mawr yn y gweithrediadau. Galwyd tros dri ugain o dystion. Dywedodd French iddo dynu'r llaw- ddryll allan o'i boced i amddiffyn ei hun. Pan wnaeth hyny gwaeddai rhai o'r dorr am iddynt ei ladd. Rhoes rhywun gic iddo yn ei fraich a pharodd hyny i'r llawddryll danio. Yr oedd. Martin yn gyfaill iddo, meddai ef, ac efe oedd yr unig un oedd yn gyfeillgar gydag ef. Perthynent i'r un gangen o'r Seiri Rhyddion eu dau. Bu y rheithwyr am dros awr yn dod i benderfyniad ar yr achos, a bodolai distawrwydd llethol yn y llys pan ddaethant yn ol i'w seddau. Dywed- odd y barnwr eu bod yn cael nad oedd y cyhuddedig yn euog, a dywedodd y barnwr wrth French ei fod yn cael ei ollwng yn rhydd. Gynted ag y clywodd y dorf o'r tuallan y ddedfryd rhoesant fonllef o gymeradwyaeth.

Cod: n ei Gwsg a Syrthio drwy'r Ffenestr. Cynhaliwyd trengholiad yn Warring- ton nos Lun ar gorff llafurwr o'r enw Thomas Kelly, o Ear!stuwn, yr hwn fu farw yn yr ysbyty ar ol syrthio drwy ffenestr y llofft yn ei gartref. Tystiodd cyfn ther y trancedig iddi gael ei deffro wrth glywed y ci yn cyf- arth. Pan aeth allan i'r iard canfu ei chefnder yn gorwedd yn anafus ar y llavvr. Yr oedd ffenestr ei ystafell wely'n agored. Dywedodd Kelly wrthi y cofiai iddo agor y ffenestr. Rhaid ei fod yn breuddwydio ei fod yn symud y dodrefn, meddai, gan y cofiai iddo waeddi, "A oes yna chwaneg o gadeir- iau ? Yr oedd y ffenestr oddeutu pymtheg troedfedd oddiwrth y llawr. Yr oedd Kelly wedi derbyn niweidiau trymion iawn. Bu farw'n yr ysbyty ddydd Gwener.

Gael Corff ar Ben Bryn. I Gwnaed darganfyddiad trychinebus tawn ar un o fryniau Shropshire, yn agos i Wrekin neithiwr, nos Lun. Cafwyd dyn ieuanc, oddeutu deg ar hugain ced, yn gorwedd yn agos i'r llwybr ar ben y bryn. Ymddangosai fel pe bae'n cysgu, ond canfuwyd ei fod wedi marw, a chyrchwyd clud i'w gario i lawr arni i'r marwdy yn Well- ington. Yr oedd seindorf Byddin yr lachawdwriaeth yn chware ar ysgwar y farchnad, ychydig oddiyno, a galwyd ar un o'r enw Samuel Lowe, yr hwn oedd yn y seindorf i'r marwdy a chanfu mai ei frawd oedd y trancedig.

Angladd y Parch James, Davies, Llithfaen. Ddydd Iau diweddaf, hebryngwyd gweddiliion marwol y gwr parchedig uchod i ortfwys yn mynwent Capel Helyg, gan dorf luosog. Am un o'r gloch cynhali wyd gwasanaeth yn ngh ipei Salem, Fourcrosses. Dechreu- wyd trwy ddarllen gan y Parch H. W. Parry, Aberllefenni (gynt o'r Amerig) a gweddiwyd gan y Parch J. G. Owen, Conwil, Caerfyrddin. Wedi i'r Parch H. Davies, Abererch, ar yr hwn yr oedcl gofal y trefniadau ynglyn a gwasanaeth yr angladd, ddweyd fod amryw o lythyr- au wedi dod i law oddiwrth bersonau unigol ac eglwysi yn datgan cydym- deimlad a'i weddw a'r ddwy eglwys- Fourcrosses a Llithfaen siaradwyd gan y Parchn. Ellis Jones, Bangor, Owen Jones, Nant Ffrangcon (g-ynt Mountain Ash) W. Ross Hughes, Borth y Gest, W. Keinion Th omas, Porthaethwy (yn Saesneg), Mr Robert Griffith, diacon hynaf Fourcrosses, a Air Robert Jones, diacon hynaf Llithfaen, Parch Mr Will- iams, ficer Llithfaen, Parchn. W. Jones, M A Fourcrosses, ac O. Lloyd Owen, Pontypridd. Terfynwyd trwy wedui gan y Parch Sidney Morris, Llithfaen. Pan elid a'r arch allan yr oedd Mr Jones organydd Salem, Porthmadog, yn chwareu'r "Dead March." Wrth y bedd yn Nghapef Helyg, caf- wyd gair gan y Parch E. T. Evans, Morfa Nefyn, cadeirydd y Cyfarfod Chwarter. Darllenwyd rhan o'r gwir- ionedd gan y Parch D. W. Roberts, Cardiff Road, gweddiwyd gan y Parch R. W. Jones, Cilgwyn, a rhoes y Parch R. M. Edmunds, Llanbedrog, emyq allan i'w ganu. Yr oedd yr angladd yn nodedig o luosog a'r holl wasanaeth yn effeithiol a theimladwy. Am saith, yn nghapel Salem, dechreu- wyd y gwasanaeth gan Plenydd, a phregethodd y Parch Thos. Williams, Capel Helyg, bregeth angladdol, a chafwyd sylwadau pwrpasol am yr ym- adawedtg.

Cymanfa Ddirwestol Gwynedd. Cynhelir y Gymanfa uchod yn Mhwll- heli Hydref 7fed, 8fed, a'r gfed, 1913- Disgwylir nifer luosog o gynrychiolwyr o bob rhan o OgIedd Cymru. Ymhlith amryw o gyfartodydd eraill bwriedir cynal dau gyfarfod cyhoeddus yn y Neuadd Drefol, ac ymhlith amryw en- wogion eraill disgwylir yr aelodau Seneddol canlynol i draddodi anerch- iadau Syr Herbert Roberts, Barwnig, A.S. (Llywydd y Gymanfa) Mr. Wjll- iam Jones, A.S Mr. Ellis W. Davies, A.S.; Parch. C. Silvester Home, M. A., A.S. Mae y rhagolygon yn addawol iawn. Ceir manylion pellach eto.

Eisteddfod Gwyl y Bane, Pwllheli. BEIRNIADAETHAU. Englyn Dant." Derbyniwyd 1 7-rhai iach a glan, a rhai a mwy neu lai o ol esgeulusdra, a'r ddannodd, arnynt. Rebecca, Ariedydd, Ariedydd Arall.- Anobeithiol dim llawer tebycach i englyn, yr un o honynt, nag i ddant cribin. Creigiici-Dechreu go lew. Yr han- ner olaf yn druanaidd-gwall cynghan- edd yn y llinell olaf, a gwall meddwl yn y ddwy olaf. Yr linbill.-Cymysglyd o weddol a sAl, yr ail linell a'r "cyrch" perthynol iddi, yn sal iawn. Mantach.—Cyffelyb hwn, er yn ychydig gwell y meddwi ynddo yn dywyll a'i gystrawen yn wallus. Dentydd.-Pur gymysglyd eto a'r meddwl yn ddiffygiol. Sem y CTIour.—Yntau yn well cnowr —mae'n debyg-nag ydyw o englynwr. Nid oes gynghanedd na synvvyr cywir yn ei drydedd linell. ifor.-Ef wedi llwyddo'n well o 'chydig. Ond nid cwbl gywir cynghan- edd ei drydedd linell. Yn awr deuwn at rai a mwy o ragor- iaeth ynddynt. Y Dorth.-Mwy pert na chwaethus. Ympryd.—Cawn ganddo ef englyn o hacrwch a thlysni ynghlwm a'u gilydd. Diwedda'n bur dda :— Hyf weinidog safn ydyw, Ac yn ei drws ceinder yw." B S.C.-Yntau yn diweddu'n dda, ond yn colli cryn lawer yn chwaeth y ddwy gyntaf. Dafydd Ap Gwilym, Bob, a Pryd.-Tri englyn pur bert, a phur dda. Btwy.-H wo hefyd yn diweddu'n bert iawn, ac yn lied ganmoladwy tiwyddo. Ond yr wyf, ar ol cryn lawr o sylwi arnynt, wedi dyfod i'r casgliad mai englyn Gyfeiliog yw'r goreu ym mhob- peth, o ryw gymaint, er nad oes swn newydd iawn yn ei linell olaf. Dyma fo :— Rhyw wyn fynor yn fwyniant-yn ei reng, Dry ymborth yn llpsiant; Arliw o deg berl yw dant, l'n genau yn ogoniant." ALAFON.