Yr Udgorn

AT EIN GOHEBWYR. Aufoner erbyo FJOREU HA j, W RN y fan fetdlaf Pob aichebion a th a liad.i-.i am Yr UDGORN i'w hunfoi i'r UORUCHWYLI WR, 74, High SLrpet, Pwilbeli. Pob gobebiaeth i'w ryf<->irio— Ya UDGORN OFFICF, PwLLHKLl Bydd yn dda gei. yen dderoyo 4oheb iaetbaa oddiwrtb ohebwyr ar fatpI ion lleol o ddyddordeb cyhoeddus

NODION A HANESION. Sgwner yn Suddo Ddydd Sadwrn suddodd y sgwner Thomas & Son, o Gaernarfon, yn Mau Caerfyrddin, pan ar ei mordailh gyda llwyth o lo i Geredigion. Cafodd y criw eu bywyd. Aeth y Capten George Davies, a d tu forwr Patrick Murphy a Michael Murphy, i gwch a rhwyfasmt am Burryport, yn agos i Lanelii. Cyr- haeddasant yno ymhen pedair awr ar ol y trychineb. Ofni Streic ar y Rbeilffordd. Ofnir y cymer streic fawr le ar y rheiiffordd eto. Mae'r dynion yn gofyn ychwaneg o gyflog a !!ai o or>au gwaith. VVrth siwrad yn York, dywedai Mr j E. Williams, ysgrifenydd cyOfredinol Un- ueb GwaithAyr ) Rheilffyrdd, fod yn rhaïd j'r dyuion ssfyJi tel un gwr am lai o criau ilafur ac am fwy o gvflog. Nid oedd am argymeil i'r dynion sefyll allan oddigertb y gorfodid hwy i wneyd hyny. Mae cytarfodydd wedi eu cynal gan y gweithwyr mewn amryw fanau megis Birmingham, Llundain, York a Llandudno, a lleoedd eraill. I Ffrwydriad mewn Gwaith Haiarn. Digwyddodd ffrwydriad yn ngwaith haiarn Gilberston yn Pontardawe dydd Sadwm, ac anafwyd chwech o ddynion tri o honynt yo ddifrifol. Chware Chwerw. Cafodd bachgen deuddeg oed, o 'r enw Harry Price ei ladd yn Berwick rai dyddiau'n ol wrth chware. Yr oedd ef a'i frawd wedi mynd i chware ar Ian yr afon Medlock, meddir yn y trengholiad, a daeth nifer o fechgyn mwy a hynach na hwy yno gan afionyddu arnynt. Honir i un o'r bechgyn hyny o'r enw Henry Brown daro Price hefo carreg nes ei ladd. Y mae wedi ei dradJodi i sefyll ei biawf yn y Frawd!ys ar gyhuddiad o ddynladdiad. JL Marw Sosialydd Enwog. I Foreu Mercher diweddaf, bu farw August Ferdinand Hebel, yr arweinydd enwog ar y Blaid Sosialaidd yn Senedd Germani. Yr oedd yn 73 mlwydd oed, ac yn wael ei iechyd er's amser maith, ond yr oedd ei ddylanwad gymaint ag erioed ar y Blaid Sosialaidd, ac ni bu y blaid erioed yn gryfach nag y mae ar hyn o bryd. Bu i Herr Bebel yrfa hynod iawn. Mab ydoedd i deulu tlawd o Colosqne Pan yn dair at ddeg oed prentisiwyd ef mewn gweith- dy coed, a bu yn gweithio am d-iir awr ar ddeg bob dydd am gyflog o ddeunaw ceiniog yr wythnos Bu yn ngharchar lawer -waith o herwydd ei ddaliadau sosialaidd. Yr oedd yn areithiwr hyawdl ac yn ddadleuwr medrus iawn. Rhewi i Farwolaeth wrth RafT. Cyfarfu teithiwr o'r enw Leisgang a'i ddiwedd mewn modd ofnadwy ar fynyddoedd Bergenz ychydig ddydd- | iau n ol. Yr oedd ef a chyfaill iddo yn dringo r mynyddau a'r ddau yn rhwym wrth eu gilydd gerfydd 1 hff. Llith- rodd troed Le sgang a chw\ mpodd tros ddihyn Nis gallai ei yyfaill symud i e ;t)-ii cymorth iddo a bu Leisgang vn hongian felly with y thaff am 01 iau. Pan ddaeth cyno:thwyo yno t'w rydd- hau caed ei fod wedi rhewi i farwolaeth. • ♦ Ymladd yn y Tren Yn Crewe, y dydd o'r blaen, cyhudd- wyd dau forwr o'r enwau John Doughty a Michael Kenny, o fod wedi ymddwyn yn afreolus yn y tren. a thori ffenestr y cerbyd. Yr oedd wyneb a phen un o'r carcharorion wedi ei arch- olli yn ddirfawr. Dywedai John Kelly, yr hu n hefyd a gyhnddid o fod wedi 1 hoi rhybudd am stopio'r tren. y buasai wedi cael ei daflu allan o'r t. en cnibae iddo ei stopio. Dywedudd y guard, iddo weled y dynion yn ymladd pan aeth yno i edrych beth oedd y mater, ac yr oedd un yn gwaedu'n ddifrifol Diruyuyd Doughty a Kenny i 5s. yr un it't costau. Liadd Ei Gwr. Cafwyd dyn a dynes yn gorwedd yn farw ar y ffordd yn Guernsey y dydd o'r blaen, ac yr oedd yn amlwg oddiwrth yr archollion oedd arnynt mai eu lladd a gawsont. Yn y trengholiad pasiwyd ddarfod i'r wraig ladd ei gwr ac wedi hyny gyflawni hunnnladdiad. Rhai o Ffrainc oeddynt nc yr oedd rhyw anghydfod teulùaidd rhyngynt er's peth amser, meddir. Llafurwr Ff -cfus. I Y mae llafurwr o'r enw William Tunstall, Bolton, wedi dod i feddiant o ffortun fawr, meddir, ar ol tad ei wraig gyntaf yr hwn fu farw yn Awstralia Yr oedd Tunstall er's rhai blynyddau yn gweithio o dan GorfForaeth Bolton, fel llafurwr cyffredin, ac wedi gorfod gweithio'n ddiwyd drwy ei oes i gadw ei hun a'i deulu uwchlaw angen, ond ar yr amod ei fod yn newid ei envv a chymeryd eiddo ei dad-yhghyfraith, y mae'r olaf wedi gadaet ar' ei ol iddo ystad yn werth 371,804p. Bydu iddo dderbyn 30,ooop. mewn arian sychion ei hun, heblaw diwydianau m-iwrmewn sidan a phys^otfevdd, a chaiff ei bed- waf rlntyn h\ mthen? mil o bunau yr un. Hw liodd Tun?taU a'i wrai? a'i blant am A wstralia brydnawn Gwener. blant aftiAwstralia brydnawn Pwnc y Tir. i Pwnc y Tir. Hysbysir ar sail dda y bydd y Cang- hellor yn cychwyn ei ymgyrch ar bwnc y tir yn Bedford, ar yr 1 leg o Hydref. Arglwydd Reauvhamp fyddyn llyvvyddu. Blodau Cymru'n Curo. Yn arddaii-o.-f-i fiodau Carlisle a Cumberland, yr oedd cystadleuaeth am y Sweet Peas goreu. Y gystadleuaeth yn agored i'r Modeuwyr goreu yn Nghymru, Lloegi-, 1,%erddon a'r Scot- land. Dyfarnwyd eiddo Mr Jones, Rhiwabon, yr hwn gynrychiolai Cymru, yn oren eiddo Mr Keith, garddwr Syr George i rei- liiln, yr hwn gynrychiolai Lloegr, yn .i!, a Mr Cowdie, Armagh, cynrychiolydd yr Iwerddon, yn drydydd I PreRf:th wr yn LiacEra'a. Yn Barrow, y dydd 0'1 blaen cyhudd- ) wyd y Parch George Atkinson, gwein- I idog capel Methodist-aid Storey Square, 0 fod wedi !!adfata tri phar o hosanau a phar o feny? oddiar stol vverthu yn y farchnad Hysbyswyd y llys fod Atkinson yn y weinidogaeth er's dwy flynedd ar hugain, ac y bu yn Jamaica am chwe blynedd. Yr oedd yn wr priod gyda gwraig a saith o blant, ac ° amgylchiadau cysurus. Yr oedd ei gyfloET, yn cynwys ei dy, yn cyfateb i 220p. y flwyddyn. Cafwyd ei fed yn euog, a rhwymwyd et yn y swm o iop. i fod o ymddygiad da am ddeuddeng mis. Yr oedd dyddordeb mawr yn cael ei gymeryd yn yr achos yn yr ardal.

Trengholiad mewn Myn- went. Dechreu'r wythnos ddiweddaf cynhal- iwyd trengholiad o barthed i farwolaeth Robert John Matthewson, co; ff trialur- iedi yr hwn a gafwyd yn y twnel yn agos i Benmaen Mawr, fore Sul. Gan n td oedd adeilad cymwys yn agos i gynal y trengholiad ynddo, fe'i cynhal- iwyd yn y fynwent gerllaw, y theithwyr a'r crwner yn eistedd o dan gysgod coeden. Ar ol gorffen y trengholiad claddwyd corff y trancedig gan y ciwrad oedd yn bresenol. Sylwodd y crwner, Mr Pentir Williams, wr:h agor y trengholiad tod cryn ddirgelwch ynglyn a marwolaeth y trancedig Ni wyddai neb beth oedd wedi digwydd, oddigerth fod ei gorff maluriedig wedi ei ganfod yn y twnel. Nid oedd dim yn profi fl,d y dyn wedi syrthio o'r tren, a'r dybiaeth iwyaf rhesymol oedd mai cerdded ar hyd y trotdl'urdd ar ochr y tren a wnaeth a neidio i la wr ar y rlieil- iau. Ond yr hyn oedd yn hynod oedd fod ei gorff yn gorwedd rhwog- y rheil- iau. Pasiwyd ddarfod iddo gyfarfod a'i ddiwedd ar y rheilffordd, ond nad oedd dystiolaeth i ddangos pa fodd y cyfarfu a'i angau. -0,- I

Mrs. Lloyd George yn Aberdaron. Ddyddiau Iau a Gwener diweddaf cynhaliwyd ffair bentref yn Aberdaron er budd y neuadd gyhoeddus a twriedir ei gwneud yno. Ddydd Iau agorwyd gan Miss Dor- othy Wynn RLtg, Corwen, a ddydd Gwener gan Mrs Lloyd George, yn absenoldeb y Canghelior, yr hwn feth- odd gyflawni ei addewid i fod yn bresenol. Dywedodd Mrs Lloyd George fod si ar led mai neuadd Eglwysig at wasan- aeth un enwad ncillduol oedd yr adeil- ad fod, ond yr oedd yn dda ganddi hysbysu y cafodd ei sicrhau gan Mrs C atreg, llywyddes y mudiad, mai neuadd gyhoeddus at uasanaeth y pentrefwyr yn gyffredinol oedd i fod, heb son am na phlaid nac enwad. Yr oedd y bywyd gwledig yn Nghymru wedi newid yn tawr, meddai Mrs Lloyd George, yo ) stod yr hauer canrif diweddaf. Treuliai y dosbarth amaethyddol eti hwyrnosau yn nghegin y ffermdy, mewn can a chu edl, ac adrodd breuddwydion Ond yr oedd dyddi .u'r breuddwydio drosodd Vr oeddynt yn a" r yn byw yn nyddiau y svlweddol a'r ditrif. Rhaid oedd symud ymbieu gyJa:r oes, a golygai hviiy ymdrech a gwaith. Os na byddai dvn yn mdrechvi yn awr, cai ei hun yo Is.-an ar ol. Ciobeithiai hi y byddai ieu- e \ctíd Aberdaron yn gwneud Ilawn I ddefnydd o'u neuadd, ac y byddai y s, fydtiad yn f, ddion i'w dyrchafu ) nhob modd.

QwyliauV Cangiiellor. I Gadawodd y Canghelior Downing Sttoet ddydd Gwener mewn cerbyd rmdur, achy. héieddodd Griccieth yn hwyr y nos. 0- diiil yr hin yn hyfryd erys yn Nghriccic.h am rai wythnosau, a threulia ran fawr o'i arm-er 1 Juvareu goiff.

Eisteddfod Gwyl y Banc, Pwllheli. BEIRNIADAETHAU. Testyn y Gadair: "Caoolddydd." Derbyniwyd un-ar-ddeg o gytansodd- iadau ar y testyn, wedi eu harwyddo gyda'r ftugenwau Aranwy, Spern, Mab y Mynyd't, I)iiqj-titt lledd, Ihcyrfyfyr, Pelyd- ryv, I'eu y Mynydd, Macw/ir IVuior, Dar- felyd,l, I"zrtt Goballit, itfoo--t,,n-,bwr. Nid yw y pedair cyntaf a nodwyd heb ddarnau a pheth rhagoriaeth yn perthyn iddynt, ond lied wan a diffygiol, gan mwyaf, yw pob un o'r pedair. Aiff Ar- aniry a'r dHllenyJd trwy lawer o fan olvgfeydd gan geisio'u disgrifio ond nid ydyw yn ddigon o feistr ar iaith na mesur na meddwl i alIu gwneud C) fiawn- der a'r go!ygfeydd nac ag ef ei hun. Dyna'r gwir-n ddi-glx-rnpas, am Spero hefyd, er glaued a thlysed ei lawysgrif, os na raid ychwanegu ei fod yn fwy traethodol ei ddull na Aranwy. Fe geir ychwaneg o arwyddion medr llen- yddol ym mhryddest Mab y Mynydd; ond ychydig iawn o olwg- ar y testyn a geir ganddo, a nai na hyny o farddon- i.,eth y testyn. Rhyfedd iddo, wedi tytinu cynllun a ddylasai fod yn fanteis- iol iddo, gadw mor bell trwy yr holl rannau oddiwrth y gwir bwnc. Y mae Dagrau Ifedd ymhellach fyth oddiwrth y testyn-llawer mwy o dywyllwch canol nos bywyd gwael yn ei bryddest nag o oleuni canol dydd. Ac y mae yn Ilawer llai medrus na Mab y Mynydd ar fynegi ei feddwl. Pur fratiog yw ei iaith. Fel, mewn gwirionedd, y n.ae Mab y Mynydd yn cymeryd ei le o'i flaen yn y gystadleuaeth. & Hw,yqfyfyr i R) fed.1 haul o b'le y d .ethost a fu i ti ryw. bryd luniad ? A wyt li erioed yn gyfoed i'r Gorphenaf di. ddeehreuad ? Ar hen lwyfan hyf beiddgarwch gyda Rhyfyg i d gwmni, Ceir Anffyddiaeth yno'n gwawdio'r sydiad fod Cieawdwr iti. Mor heu ydwyt dlws Canol ddydd, faint yw'th oedran, pwy all ateb? Pwy all gyfri' (iyddiau'th eiuiocs, Duw ei hun a thragwydd"ldeb ? A gof, estri r hants dyddiad dy fodolaeth yn ei ell) fl ol ? All hi ddweyd pa bryd y gwridodd Duw dy rudd a gwenau tiriol Fel yna y can Hwyrfyfyr trwy ei ddau can' llinell hir, gan gyfarch y Canol- ddydd mewn gwahanol foddau, a dy- wedyd pethau rhyfedd wrtho. Diau yr ystyria ef, a rhai o'i gyfeillion, ganu fel yna yn gantS barddonol a hedegog, ond, os coeliant hyn o hen feirniad, y mae ymhell iawn o fod yn ganu a gwerth na rheswm ynddo. Buasai llawer un yn dweyd mai rhyw ddynwared pell ydyw —44 ar hen lwytan hyf beiddgarwch." Pelydryn :—Dyma ganu yn ol natur, a chanu a chryn fesur o swn cyffyrdd- iadau awen ynddo. Canodd ef i'r Canol-ddydd yn ei ystyr gyntat-fwyaf naturiol i Canol-ddydd bywyd dynol, i'r Canol-ddydd a aeth yn nos, o'r hon y cododd gobaith dydd gwell i'r byd, ac ar bwys hyn canodd rybuddion a chynghorion i rai a'u hwyneb ar btyd- nawn a hwyr. Y mae wedi canu yn ystwyth a rhwydd. ac eithrio y canu cynghorion ar tudalen 5, lie mae'r mesur yn gloff a diffygiol. Yn wii, canu rhy rwydd a thad sydd wedi peri nad all dyn roi y clod a ddymunai i'r gwaith Ysgafn a lied wan yw'r gwaith ar y cyfan. Pen y Mynydd ;—Pryddest terr, o her.- illion 8 a 7,—a phryddast bur bynod. Am ganolddydd yr Efengyl, pan y daw, y cenir ynddi, o'i 'dechreu i'w diwedd, ac mae'r canu yn ganmolauwy, ar lawer cyfrif. Y mae'r disgrifiad yn rhyfeddol o lawn a manwl, a: ar y cytan yn bur goeth a barddonol. Ond y mae yn y bryddest ami i ddarn fel arall-diffygiol mewn meddwl a ffurf, yr hyn sydd yn tynnu oddiwrth ei gwerth a'i chlod. j Macwy-r W(zwr:-Dengys ef yn eglur yn ei waith ei fod yn un o'r "Macwv- 1 aid" effro ac addawol--wedi cael ei gytareddu i fesur mawr gan yr Hen Gymraeg, ac yn gyfarwydd yng ngweithiau yr Hen Feirdd. Yn wir, y mae yn myn'd ymhellach dan y cyfaredd nag yr awgryma yr un o'r Hen Feirdd i neb f) n'd. "Ban" yw pan ganddo trwy'r bryddest, a mal" yw fel ac y 1 mae wedi cymeryd gormod o ryddid gyda llawer hen air. Rhaid iddo gael gwneud brwysg yn "frwysgaidd," a deurudd yn ddw) rudd," a'r sylwedd- air 4, Muchudd" yn ansoddair, a'r an- soddair seithrug yn sylweddair, Dewisodd ef bersonoli y Canol-ddydd, fel rhiain deg (dameg nad yw yn un j naturiol iawn). Y n y caniad cyntaf cawn hen delynor yn canu ei chlod, ar ol ei cholli yn yr ail, telynor ifanc yn ei moli ac yn y trydydd caniad byrr can y bardd ei hun am dani yn ei gysuro a'i lonni ef ar ol nos o ofid. Ac y mae hwn yn fardd, 'dues dim amheuaeth i fod am hyny. Y mae ganddo fedr nodedig i ddarlunio. ;s geiriau o bob lliw-dijigonedd-al ,t alwad. Ac nid oes neb o'r cystadiell., )-r wedi canu mor dlws ag y can ef bron trwy'r gerdd. Wele engraifft fach — "N.d wyr am furug oer N bore fauc gwyn. Nid wyr am fantell hwyr Dywylla ddol a bryn RhydJ wrid y gwiu i ruddiau liwyd, Ni edy'u ango'r prin o fwyd." Y gresyn yw fod y bardd wedi am- gylchu gormod i wneud ychydig o waith yn nwy ran helaethaf y bryddest, ac fod y bryddest yn rhy ysgafn ffansiol i sefyll cystadleuaeth pwysau a'r rhai goreu-ac yn enwedig fod bron bob darlun yn cael ei ddifwyno i fesur gan goll bach mewn celf, ag y dylasai Un mor fedrus eu hcsgoi yn hawdd.-Er engraifft, odli gwydd a rhwydd; "y waArddydd 'magorai," 'rnestynai terfynau pob brodir," ac Yn dwysi wrth draed fy rnwyn dan Ban d walltai fel pelydr'n ddi-drai." Gwaeth na hynyna oil oedd troi pair (peri) ) ii "Cawr." A pha ystyr sydd i linell fel hon ?- "Heb oergri'r gwynt I.a nghyhwidd iniwail awel." Y mae yma dri chyfansoddiad eto i ddyfod dan sylw-dwy bryddest ac I awdl. Yr enwau wrth y ddwy bryddest yw Darfelydd a Tant Gobaith. Y mae y ddwy yn bryddestau da, am lawer cyfrif, ac wedi eu cynllunio yn lied gyffelyb. Pryddest Tant Gobaith yw y twyaf graenus a natui iol ei gweithiad ac y mae hi yn bryddest a chryn gyfoeth o feddwl ac o farddoniaeth ynddi. Canol-ddydd y flwyddyo-tymor addfed rwydd a ffrwyth-yw testyn y caniad cyntaf—caniad nad oes odd ddim ond canmoliaeth i'w roddi iddo. Yr unig beth fymryn yn wrthwynebus y gellir ti ddywedyd ydyw, ei fod yn myn'd a ni braidd y tu hwnt i'r Canol-ddydd pan yn cyfeirio at y medi a mvxynhai.'r ffrwythau. Canol-ddydd einioes—gor- eu bywyd dynol-a geir yn ) r ail ganiad. Gwneir defnydd o rai o ddarluniau y cariad cyntaf i wneud ffugyrau yn nech- reu y caniad hwn yr hyn sydd yn peri teimlo rhywbeth fel gwrando ail adrodd- iad. Ond caniad canmoladwy ydyw hwn hefyd. Ac felly'r trydydd-i Gan- ol-ddydd y Cristion yn y net Nid yn fynych y ceir pryddest fach lanach na mwy dymunol ag ydyw hon bron trwy- ddi. Buasai yn fwy dymunol nag ydyw pe heb gynifer o ryfeddnodau. Wele engraifft o'r canu — engral t o'r canu "Nis gallaf synnu weithian wrth y pyrth A gudd;ai'r cyf in rhag fy llygaid lion, Mae ffeilhiau noethiou yn y tnau bu'r wyrth,— Ond medraf wylo am y wyufti hon Y mae pryddest Darjelydd yn llawer meithach, am tod y llinellau yn llawer hwy. Canol-ddydd haf, a hydref, a gaeaf sydd yn llenwi ei chaniad cyntat —a meithaf-hi, ac y mae y disgrifiad- au yn ragorol iawn, gan mwyaf,—yn profi'n eglur mai "Darfelydd" gwirion- eddol sydd yn eu canu. Canol-ddydd oes dyn a ddarlunir yn yr ail ganiad. Nid yw hwn ryw lawn cystal, er yn dda hefyd,—na chystal a'r trydydd caniad,. yr yr hwn y gosodir allan Ganol-ddydd Datguddiad, yn oes yr Efengyl. Gan yr awdwr hwn y mae y Cymraeg glanaf a goreu o'r holl gystadleuwyr. Ganddo ef y geir amlygrwydd o fwyat o rym meddwl hefyd ac nid ydyw yn ol i'r un o'r rhai a fu dan sylw yn awenyddiaeth ei gerdd. Ond y mae ymhell yn ol o'r hyn y dylai ei fath fod yng nghelfyddyd ei waith. Dylai gofio fod prydyddu yn gelf gain, i'w dysgu a'i pharchu. Yn y bryddest hon y mae y corfannau yn hynod o afrwydd a di-reol. Ac ni syn- ais fwy er ys talm nag wrth weled cym- aint cloffni ar awen mor gret a nwyfus, a gwr mor gryf ei Gymraeg wedi cam- ddeall cymaint ar ambell i air. Wele engraifft o'r cloffni gwaethaf :— Nid rhyfedd i engyl y nefoedd ddyfod oddi- cartre mor tell I erddi y ddaear i'w gwneuthur'n ysgolion i'r W) nfa well." Gresyn na buasai wedi ymsymud a chanu yn debyg i hyn trwy'r gerdd:— "Gwyrddlesni y ddaear a chwardd yn siriol vres yr huan, A'r tes dddifa i lawr fel myrdd o adanedd arian." Awdwr y gerdd mewn cynghanedd ydyw Mug-en wr :—-Y mae ef wedi edrych ar y testyn fel cynrychioliad o oreu pob- peth—yn oed i'w chwenychu, ac i fyw ynddi mewn atgof ar ol myn'd tr wyddi. Beia rhiain y loergan nos ar oed Canol-ddydd, a bygythia rhyw 44 wr difreuddwyd llwydwyn yr awen- ydd am garu gormod ar oed y Canol- ddydd, ac etyb yntau y naill ar llall yn effeithiol iawn. Amlwg yw fod yr awdwr wedi ei gyfareddu i fesr mawr gan awdl ryfeddol Llion i'r Haf. Y mae ei gerdd ar yr un dau fesur a honno, i raddau ar yr un cynllun, a chlywir adsain o ganu honno trwy'r gerdd, er nad oes yma arwyddion dim lladrad. Y mae'r tebygrwydd hwn yn codi peth rhagfarn yn ei herbyn ar y cyntaf Ond y mae'r bardd yn canu mor gelfydd a meistrolgar, fel y mae y rhagfarn yn cilio'n fuan Nid ydyw yr awdl yn glir oddiwrth rai ffaeleddau bychain mewn celf, ond ar y cyfan y mae hi yn arddangos medrusrwydd a grymusder pur tawr. Y mae ynddi lawer o gyfriniaeth, a llawer o wir farddoniaeth. Gwell a fuasai i'w dameg fod yn. fwy clir, a rhediad y meddwl yn haws ei ddilyn. Ond daw'r nod yn amlwg at y diwedd, a theimlwn ein bod wedi bod yn nghwmni bardd yn gryn feistr ar ei waith. Nid cwbl hawdd a fuasai penderfynu rhwng teilyngdod y naill a'r llall o'r ddwy bryddest oreu yma, o roi pethau ar gyfer eu gilydd. Ond cymharol hawdd yw cantod fod mwy rhagoriaeth yn yr awdl nag sydd yn yr un o'r ddwy —mwy o gamp celfyddyd, a mwy o afaelgar f arddoniaeth,-celfyddyd a barddoniaeth fel hyn :— A thea canolddydd dedwydd, godidog A clieindra'i lewyroh yn hud aurliwiog, A'r oed y'mlagur gwridog,mA,ya aros 0 dan y deilios ar dwyn diha.log Yr huan mal deial dan, A'r oror tan fflur arian A chlywed can ehedydd Fel rnyfyr o'r awyr rydd. Ac ar dwyn ganfod swynion Hoeuder hraich, a gwynder bron A chlywed iaith gobaith gwyn Odcliar foelydd enr-felyn. Heb nemor betrusder yr wyf yn dy- farnu Mog-en-wr yn oreu, ac yu deilwng o'r wobr.—ALAFON.

URIGJGID. A Ddeciireua fwy 0 ACecbydon na'r un Gseawjn arall. Eich Arenau yn Unig a'ch GwarecL Crynhoir yn eich oorpli livwn ychydig ddyddiau ddigon o surni troethol (uric acid) facliosi mar- wolaeth. Eich arenau yn unig a'ch gwar 1; gweithiarxt hwy ddydd a nos i doddi y gweuwyn marwol hwn, a'i hidlo allaii o'r cyfau- soddiad. Cadw yr arenau yn iach, felly, ydyw rheol curaidd iechyd da, a phryd bynnag nas byddoch yn teimlo" yn siriol ac yn ucliel eich ys bryd, dylech ar un wai th dclech reu gyda PHELENI ARENAU CEFXROEX DOAX (Doalt's Backache Kidney Pills) Hwy a roddant i chwi ryddhad huan a phamaol, oblegid hwy a wnaut yr arenau yn iach unwaith eto, ac yna vmaillwys y gwenwynau o'r corpli yn y ffordd naturiol. Ond os esgeuluswch eich arenau Invy a esgeulusant hidlo allan wen wyn yr uric acid, ac yn y man chwi a ddechecuwch deimlo yn drymaidd, ac yn llosg, ac yn drist. Eich lliw a i; cich llygaid a elant yn hagr, ac el eich camrau yn araf ac yn egwan. Hefvd cewch boenau llymion yn eich cefn ac yn mhen eich clun. Eich fferau a'ch aelodau a cbwyddant; eich cwsg ni'ch llesola; eich calon a weithreda yn ddieithr. Y r uric acid a grisiala ac achosa grafel, annhrefnau troethol (urin- ary disorders), cryd cymmalau, cymmalwst (gout), clunwst (scia- tica), a'r neuralgia, a diwedd ar y cwbl fydd, drwy luddias gwaith naturiol yr arenau, achosi y mar- wol glefyd mor adnabyddus dan Poh darlun a j ddywed bsnes. "J L-?   ?.? r '——— ??; ???"  ???r-  ?'?. ?-??????%Q f ii £ yr enw BrxghVs disease. Perygl mawr gweuwyn yr uric acid ydyw, ei fod yn magu nerth mor raddol, mor ddistaw, fel ar y cyntaf ni sylwir arno, a phan y gwelir ac y I-eillllir arwyddion mor ddiamheuol a phoea yn y cefn a'r annhref- nau dyfrol, gellir sicrhau fod y drwg eisioes wedi gafaelyd yn gadarn yn y dioddefydd felly, pryd bynnag y byddweh allan o hwyl, rhoddwch gynorthwy i'ch arenau drwy gymeryd PELEXI AKKNAU CEFNBOEX DO AX (Doan's Backache Kidney Pills), y feddyginiaeth y gellir ymddiried ynddi at bob anliwvlder yu yr arenau a'r bledren. (Ni weithreda ar y coluddion). Mao y PIXEXI DoA. hyn yn toddi ac yn symud ymaith bnb ormodedd o sufni troethol (excess of uric acid); yn glanhau yr arenau a'r siancli dwfr; yn lliniaru y fliameg (inflammation) ac yn iachau yr arenau. Mae PEJ.EXI DOAX wedi bod mewn ymarferiad nm yn agos i 75 o flynydd- oedd, ac y macnt ddiogel i'w j cymeryd gan y naill ryw fel y llall, a chan hob cedran, oblegid gwneir hwynt o wreidd- iau pur a llysiau, ac ni ymyrant ag unrhyw organ arall o'r corph. .V f-\ Cc rp/TzsW YR UNIG FLWCH DIDWYLL. Gan holl fiVrvl lwyr ac vn y Stores am 2/!l y hi well G blwch 1:{/9 livil yn riiyilii drwy y ),wt vn v FOSTER MCCI.KI.I.AN Co.. Wells Street, Oxford Streot. London, W.

Glofa Newydd yn Ngogleddj Cymru. Hysbysir y bydd i waith glo newydd gael ei agor yn fuan o fewn tair milltiar', i Gwrecsam. Mae gan y cwmni weithia'r gwaith gyfalaf o ddau cant a, haner o filoedd o bunau, ac adnabyddirj y cwmni fel Cwmni Glofa Clay Main, Cyf. Ymysg y rhai sy'n gysylltiol a'r mudiad mae Mr Robert Armitage, cadeirydd Cwmni Haiarn Farnlley Cyf., j a Mr C. E. Rhodes, y peirianydd mwn-I awl enwog o Rotherham. Y mae yn barod un-ar-ddeg o weithfeydd glo yn nghymdogaeth Gwrecsam. -0--

Anfonwyd un George Butler i g-archar am naw mis gyda llafur caled yn King- ston-on- Thames, am anafu ceffyl drwy ei daro hefo caib, darn o haiarn, a bon chwip, a thrwy ei luchio a cherrig. Lladd wyd 1,200 o ddynion a 71 0 fechgyn drwy ddamweiniau mewn gweithydd glo yn y Deyrnas Gyfunol, achafodd 140,185 o ddynion a 10,285 o fechgyn eu hanafu.

Rhoi Ysgol Sir Caernarfon ar Dan. GWAITH Y SUFFRAGETTES. Oddeutu wyth o'r gloch foreu Iau diweddaf canfuwyd fod Ysgol Sir Caernarfon ar dan. Gwelwyd y tan gyntaf gan Mr. Joseph Hughes, y ceid- wad, ac aeth ar unwaith i roi hysbys- rwydd ac i chwilio am help i ddiffodd y fflamau. Buwyd am oriau cyn y llwyddwyd i'w lwyr ddiffoddi. Caed papurau yn perthyn i'r Suffragettes yn yr ysgol, a bernir oddiwrth y papurau hyny mai gwaith y Suffragettes oedd. Ar rai o'r papurau caed y geiriau,— Rhyddid i Ferched Prydain," Ewch at Mr. Lloyd George i gael eglurhad ar y tan hwn," 44 Gwnawn ni y gwaith tra mae Mr. Lloyd George yn pre- gethu," &c. Yn gynar yr un boreu aeth tas o wair ar dan ar fferm Caegwyn, a llwyr adinystriwyd y das. Ymddengys fed lie cryf i dyoio mai y Suffragettes fu'r achos o'r tan hwn hefyd. Nos ltu hefyd canfuwyd fod dau dy newydd yn Upper Bangor, yn agos i westfa'r merched sy'n perthyn i'r Coleg, wedi eu rhoi ar dan. Nid oedd neb yn byw yn y tai. Llwyddwyd i ddiffodd y tin cyn i nemor niwed gael ei wneyd. Yr oedd olew a sylweddau cyneuadwy eraill wedi eu tywallt hyd y lie, a buwyd yn ffodus i ganfod y tan mewn pryd neu buasai y tai wedi eu IJwyr ddinystrio'n fuan iawn.

v Damwain Angeuol mewn Chwareudy. Yn ystod perfformiad mewn chwar- eudy yn Llundain yn ddiweddaf ~(oad y prif actiwr, Mr. He ?J V\c*t Wilson, ei saethu'n ddaww JIdO un o'i gyd-actwyr. Bu farw ddydd Sadwrn diweddaf, ar ol dihoeni yn yr ysbytty am bythefnos. Yr oedd yn 34 mlwydd oed. Ar ol cael ei saethu'n ddamweiniol felly aeth Mr. Wilson drwy ei ran yn yr act hyd y diwedd, er ei fod yn dioddef poenau arteithiol. --0--

Golygfa Gyffrous mewn Milodfa. Bu digwyddiad cyffrous iawn mewn milodfa yn Paris y dydd o'r blaen. Pan aeth dyn o'r enw Leconte, yr hwn oedd yn dofi'r bwystfilod, i fewn at lewes i berfformio gyda hi, ymosododd y lewes yn ffyrnig arno, a bu raid ei saethu cyn y caed y dyn yn rhydd. Yr oedd wedi ei andwyo'n erchyll, ac ofnir y cyll ei fywyd. Diangodd y gwydd- fodolion o'r filodfa-mewn dychryn. .< "L.