Yr Udgorn

AT EIN GOHEBWYB. I Auforier erbyn POREU SAI>"WRf> y fan Pob yrchrbion it t.h^liadati aru Yr FDSORN t'w banfori i'r (JORTJCHWY UWH, 74, llig Stn-et, Pwllheli Pob ecbebiaeth i'w c, feirio— Yn Udgokn Officr, Pwllheli. Bydd yn dda gsjn.r- ddf-ri,vid goheb- iiftbau ddiwrtb ohe wyr ar fateiion ileoi o ddydd- rdeb cyboeddua

NODION A HANESION. radgysylltiad yn gystal a bod yn Ddeddf Wrth siarad yn Nghriccieth y nos o'r blaen, dywedodd yr Archddeacon Lloyd Jones: "A siarad yn ddynol, yr oedd Mesur Dadysylltiad yr Eglwys yn Nghymru wedi pasio, ac nis gallai dim ond ymyriad Dwyfol ci rwystro i tod yn Ddeddf. Cynulliad Anferth. Dydd Sadwrn diweddaf, yn y Palas Grisial, Llundain, bu dau glwb pel droed mewn ymdrechfa am y brif gwpan, sef Aston Villa a Sunderland. Y cyntaf enwyd a orfu. Cymerid dyddordeb neH!duo! yn yr ymdrechfa a rhedid trenau rhad o bob cyfeiriad. Yr oedd yr edrychwyr yn rhifo 121,913. j Cael Arian trwy Ewyll. Yn Fflint, ddydd lau diweddaf, cyhuddwvd John Ingl 'field, Shotton, o dderbyn arian trwy dwyll oddiwrth fas- nachwr lleol Pan gy.nerwyd y carch- aror i'r ddalfa yn Qu 'ens Ferry, nos Fawrth, cyfaddefodd :i euogrwydd, a dywedodd iddo fod dan ddylanwad diod ar y pryd. Dirwywyd ef i ip. a'r cost- au neu fis o garchar. < Dirwy Drom. Y dydd o'r blaen dirwywyd Joseph Smith, gwyliwr a dWgyblydd carchar Walton, i 2op. a Sp. ;s. o gostau am gludo i'r carchar, at v asanaeth un or carcbarorion, papur iewydd, llythyr oddiw-th ci wraig, gaiettes a gwin. Dywed:d fod gwraig y carcharor yn talu hauor gini yn yr vythnos i Smith I am gluiio y rhai hyn i. do. Tri o Ddynion yn Colli eu Bywydau. Yn gvnar foreu M lwrth diweddaf, I toroddn allan mewt adeilad coed yn BradforJ. Defnyddiv. yt adeilad i lan- hau nwddau oedd edi eu difetha. Cyn pe ? chwarter av r yr oedd y He wedi ei osgi i'r Ilawr, a chafodd y tri dyn a oithiai yno e • liosgi i farwol- aeth. oedd y fflan-au mor ofnadwy fel nas .Hai y truenu rl ddianc. It Galana. ra'r Sufirg ettes. Parha i achosi ditr. mawr ar eiddo y mae Suffragette Yr wythnos ddiwedo f cafodd pala tu hyd yn ddi- weddar u meddiant vlr. Arthur Du Cros, AS., yn St. Ll,)nard's, ei losgi i'r lIa" r. Yr oedd prydles Mr. Du 1 Cros ar y l'e wedl diruyn i ben yn ddi- weddar, ac yr oedd y ty yn wag Amcan^vfritir y golled yn ag-os i ddenar mil o nunau. ♦ X Damwain i Gerddo. Prydnawn Sadwrn iiweddaf, cyfar- fyddodd Mr T. Oibt me Roberts, y cerddor i'r cyfansoddv r adnabyddus o Landudt •, a damwair ddifrifol tra yn modurio o Bettws-y-I. oed. Pan gyr- haeddod I ffordd gul yr agos i Talycafn cyfarfyd< odd yn sydyn a chefFyl, a gor- fu iddo t roi yn sydyn un ochr gyda'r canlynta* iddo 'iiil e diflu rhvxng ei todur a r clawdd. fci wyd ei goes a derbynioJd niweidiau eraill + ¡ Damwair. Angeuol yn Nghroes- ) oswallt. j Yu hwyr nos Kercher, cyfarfyddodd hen wrei 'an o'r enw inti-s fleten Will- iams, Scuthalls Buildings, a damwain brofodd yn angeuol, trwy gael ei tharaw yn anynv.vybodol gan gerbyd ddigwydd- hi basic ar y pryd. Aeth yr hen wreigan i ganol y fford a chan ei bod yo ddrwg ei chlyw ni cr-lywai y cerbyd yn do?, a chyn y galiai y gyriedvdd atal y e: byd cafodd ei tharaw yn ao-I ymwybodol. Ciudwyd hi i'r ysbytty, lie y bu farw y boreu dilynol. < Llefrith Amhur. Yn HedJlys Llanrw-st, yr wythnos ddiweddaf, cyhuddwyd tri o ffermwyr o I DdyflFryn Conwy o'r enwau William Jones, Berth ddu; John R. Griffith, Scamber wen, a George Jones, John Street, o werthu llefrith amhur. Pro- todd Dr G. L. Travis, y swyddog iechydol, fod y llefrith yn amhur, ac yn niweidiol i iechyd Yr oedd y sample yn Hawn o bryfetach, y 1 hai gvnyddent yn gyflym, ond ar wahan i hyn yr oedd y llefrith yn rhagorol. Dirwywyd hwy i is. a'r costau yr un. Atal Cyfarfodydd y Suffragettes. Yn ngwyneb y tarfysgoedd sydd wedi cymeryd lie yn ildiueddar yn nghyfar- fodydd y suffragettes gy helid yn yr awyr agored yn Hyde Park. Wimbledon Common, a manau eraill Nn Llundain, ar y Sul, y mae yr Ysgriferiydd Cartre- to) wedi rhoddi archeb allan yn gwahardd cynal cyfarfodydd o'r natur hyn, ac y mae Dirprwywyr Heddlu Llundain wedi eu cyfarwyddo i roddi yr archeb mewn gweithrediad. ( Lladd Geneth Fechan. Tra yr oedd yn cerdded allan gyda plentyn bychan yn Eastbourne, ddydd Sadwrn. cafodd geneth techan ei gwas- "u i farwolaeth gan fodur. Ym- ddengys i ddau fodur ddod i gyfarfod a'u gilydd mewn lie cul ar y ffordd ac er ceisio arbed gwrthdarawiad aeth un o honynt i'r palmant gan wasgu yr eneth yn erbyn y clawdd, a lladdwyd hi yn y fan. Eu Claddu o dan y Mur. Yn West Gordon, Manceinion, ddydd Sadwrn, disgynoikl mur i lawr, nes claddu dau o blant ddigwyddai fod yn chwareu o lfaen 3ijile o dan y malurion. Perchenog y lie oedd 11n o'r enw Will- iam Pennington, a phan ddechreuwyd clirio y rwbal nid oedd neb yn meddwl bod y plant tano, ond fodd bynag brawychwyd Pennington pan y deuwyd ar draws y cyrff ac mai corff ei blentyn ef oedd un o honynt. Begerwyr Arianol. Dywedwyd yn heddlys Belfast, ddydd Sadwrn, pan y cyhuddvvyd Patrick Heeney, hen bensiwnydd, "teg-erau, fod ganddo 5p. wedi eu cuddio vn ei ddillad, a chaed allan fod ganddo ,oop yn un o ariandai y lie. Gohiriwyc yr achos am wythnos er ceisio cael gar Jdo fyned i'r tlotty.-Pan gymerwyd ui arall o'r enw John Thumpson i'r ddal.a am yr un trosedd yn Birmingham, yr oedd gan- ddo yn agos i 16p. yn ei ".oced. Ded- frydwyd ef i ddau fis o ga char. I 9.. Cadw Tafarn yii Agored allan o Oriau. Yn Abermaw, ddydd Gvener, dirwy- wyd George Moore Jenkins, Marine Hotel, Abermaw, i ip. ;'r costauam fod yn agored ar oriau j naharddedig Gwener y Groglith. Wr n bleidio yn euog dywedodd y diffyn èd mai cam- gymeriad ar ran y barril tid ydoedd. Dirwywyd Richard Jone i 10s. a'r costau air fod ar y lie y I ystod oriau gwaharddedig. Dywedot yr heddwas fod yr ho"I' yn agored m chwarter wedi pump Dylasai tod lie yn gau- edig o ddau dan chwech 0 r gloch. Disgyn o'r Tren. Tra yr o ,jd dau filwr Y1 cerdded ar hyd y rhei ibfrdd yn agos Dijon, ger Paris, ddy i Gwener diw idaf, daeth- ant ar dra s dyn wedi ei niweidio yn arw, ac 3 orchuddiedi a gwaed. Cymerwyd f ar unwaith i'r ysbytty. Dywedodd oai Cymro ydcedd, ac iddo ddisgyn o'- zerbydres pan ar ei daith. Yn agos i fan y deuwyd o hyd iddo caed ei 01 wr. ei. het. yn yr hon yr oedd niteï arian-nodau, &c. Y mae y dyn m n cyflwr difrifol. Credir mai Mr L orge Morgan o Abertawe ydyw. Ei Wasgc i Farwolaeth. Cymcro. 3 trychineb angeuol le yn Shotton, S\ydd Fflint, dd/dd Sadwrn. Yr oedd dyn o'r enw Edward Stanley yn gweitnio fel labrwr Nn ngwaith kel Hawarden Bridge, p to y disgyn- odd dau ddernyn o haiarn bwrw, yn pwyso yn agos i dair tune", arno, gan ei wasgu i farwolaeth. Yr oedd wedi ei falurio mor ofnadwy fel nas gellid ei adwaen, a chasglwyd c weddillion ynghyd, a rhoddwyd hwy yn yr arch cyn symud o'r gwaith. Gadawa y trancedig wraig a phump o blant, y rhai sydd yn trigianu yn Nghaernarfon + Tad yn ei Ddagrau. Ychydig wythnosau yn ol aeth Mrs R. R. Morris, Gefnan Street, Bethesda, i dy cymydog i fanglio dillad, a gadaw- odd ei thri plentyn yn y gegin. Pan ddychwelodd yn 01 ychydig; funudau yn ddiweddarach canfyddodd un o'r plant wrth y drws mewn flhmau. Bu'r plentyn tarw y diwrnod canlynol mewn canlyniad i'r llosgiadau. Yn Heddtys Bangor yr wythnos ddiweddaf cyhudd- wyd tad y plentyn o dori Deddf y Plant, 1908, yr hon ddeddf sy'n gwahardd gadael plant bychain eu hunain mewn ystafelllIe nad yw y tan yn cael ei am- ddiffvn Dywedodd yr Arolygydd Griffiths mai ychydig o sylw roddid i'r ddeddt yn y rhanh irth hwn. Tystiodd swvddog i Mr Morris gyfaddef nad oedd yno ddim Jire guard ond ei fod wedi pwrcasu un yn ddilynol. Cyfarchodd y caceirydd y diffynydd, yr hati oedd yn \1", a dywedoJd, r y teimjai y fainc ei f.)d eisoes wedi ei gosbi yn drwm trwy farwolaeth ei blentyn, ei fod yn eu o ddiofalwch Yn ngwyneb y bro'cdigaeth chwerw ddetbyniodd yr oedd y fainc yn ei oilwng n rhydd ar datixd y costiiu, gan mai h wn oedd yr achos cyntaf i ddod o'i flaei Gobeith- iai y fainc y byddm i'r was. wneud yn hysbys y byddai i bersonau i. eid yn euog o'r trosedd hwn g;1et eu cv spi yn ddi- frifol.

Mrs Lloyd George yn Ffestiniog. DYLEDSWVDD YR AELODAU CYMREIG. Bu Mrs Lloyd George yn anerch Cymdeithas Ryddfrydig Merched Gog ledd Cymru, yn Ffestiniog, ddydd Mercher diweddaf. Dywedodd fod y Rhyddfrydwyr yn bryderus am i'r Llywodraeth bresenol aros mewn awdurdod am gryn amser, er mwyn cario allan y diwygiadau ag sydd gwir angen am danynt. Yr oedd y Toriaid, ar y llaw arall, yn bryderus i gael y Llywodraeth allan o awdurdod, ond yr oeddynt yn gwahaniaethu o berthynas i'w polisi eu hunain. Y mae rhai o honynt eisieu Diffyndollaeth, eraill eiell conscription, ac felly yn mlaen. Edrychent yn unol ar ddau beth yn unig, i rwystro ac oedi holl ddiwjgiad- au cymdeithasol ddeuid ymlaen yn Nhy'r Cyffredin, ac i ddwyn o amgylch gip-ymraniad. Mawr obeithid y bydd i'r aelodau Rhyddfrydig fodyn ffyddlon i'w dyledswyddau yn y Ty fel ag i wneud cip-ymraniad yn anmhosibl. Disgwylient i'r aelodau Cymreig tod yn arbenig o ffyddlon, gan y byddai raid i'r Mesur Datgysylltiad Cymreig fyned diwndd fel ag y mae yn sefyll yn awr mewn ychydig dros flwyddyn o amser, os byddai y Llywodraeth yn aros mewn awdurdod. Ni oddefai Cymru i dynu dim vchwatieg oddiwrth y Mesur.

Creulondeb at Forwyn. Yn heddlys Evesham, yr wythnos ddiweddaf, cyhuddwyd dynes o'r enw Mrs Emma Constance, gwraig i glerc mewn ariandy, o ymosod ar ei morwyn Rose Olive Owen Rutter-geneth i4eg oed. Cymerwyd dyddordeb anghyff- redin yn yr achos, ac yr oedd y llys yn orlawn. Tystiwyd fod y fe'stres yn ymosod ar yr eneth bron bob dydd hyd y dydd y gadawodd y lie. Yn ami tarewid hi a ffon, a thynid ei gwallt. Cuiwyd hi yn anrhugarog un boreu am nad oedd y brecwast yn barod ychydig wedi saith, yn lie wyth o'r gloch, fel yr oedd y feistres wedi gorchymyn iddo fod. Tro arall gwnaeth iddi roddi ei llaw yn nghinol dwfr berwedit;, a chyn iddi ymadael rhoddodd lygaid du iddi. Tystiodd arolygydd fod yr eneth yn llawn o archollion, ac fod ganddi ddau lygaid du pan ddaeth ato. Ymddang- osai cyflwr yr eneth fel un wedi cael ei chamdrin yn arw. Uywedodd iddo godi gwys yn erbyn Mrs Constance am y teimlai fod yr achos yn ur ditrifol. Gwadodd y ddiffynydd yr oil o' cyhudd- iadau a ddygid yn ei herby gan yr eneth. Ar ol ymneillduo catoi. J y fainc y ddiffynydd yn euog, a dirw) iiyd hi i top. a 3p. 7s. o gostau, neu d au fis o garchar.

Dim Edrych yn ol yn Mhwllheli. Er pan gyboeddwyd gyntd yn y wasg Isol y naill adroddiad ar ol y Mali o Bwllheli ni fu dim edrych yn ol. Y mae tystiolaeth Pwllheli In-,arhau i ddyl;fo » mewn,—ac yn well tyth,-y mae adroddiadau y rhai gyboeddwyd flynyddoedd yn ol yn gwireddu yr hyn oHddy?edwyd ganddynt mevn f!ordd ?a!ono? ac anfethadwy. DarHenwch brofiaa Mrs Griffith. Ar Awst 29am, 1911, dyv. ed Mrs M. Griffith, 19a, King's heac. Street, Pwllheli Cetais oerfel drwy eistedd ar welltglas gwlyb, a rhaid fod hyn wedi effeithio ar fy elwlod, olerwydd dechreuais ddioddef oddiwrth -.Irwbl yr elwlod a'r yswi,,en. Yr oedd dwr yn gymylog a drwg, ac yr oedd yna an- hawsder mewn rhyddhau yr yswigen. Teimlwn fy ngorff yn chwyddedig a thrwm." "DiodJefwn lawer oddiwrth boenau ergydiol cyflym yn y cefn. By idai un- rhyw ymegniad ychwanegol yn fy llethu yn lan, ac ar adegau byddai f nghefn mor boenus fel nas gallwn bron s ymud." Er i mi roddi prawf ar lawer o gyfferiau ni dderbyniais ddirr rhydd- had hyd "nes y detnyddiais Doan's Backache Kidney Pills. Lie methodd y cyfferiau- eraill llwyddodd y feddygin- iaeth hon. Yn awr y mae y dwr yn naturiol, a'r poenau a'r teimlad :hwydd- edig wedi fy nadae1. Nit, gallaf ddweyd gormod mewn canmoHaeth i'r feddyginiaeth ardderchog hon." (Ar- wyddwyd) Mrs M. Griffith. Ar Mawrth 14eg. 1913-dros ddeuriaw mis yn ddiweddarach dywed Mrs Grif- fith: -I' Yr wyf yn galonog yn cymer- adwyo bob gair ddywedais ynghylch Doan's Backache Kidney Pills tros ddeunaw mis' yn ol. Ni chanfyddais erioed unrhyw feddyginiaeth i wneud cymaint o les i mi. Yr wyf yn eu cym- eradwyo hwy i bawb ddeuaf i gyfar- tyddiad a hwy." Pris 2S. gc. bocs, chwe' bocs am 13s. gc.; gan bob siopwr, neu oddiwrth y Foster McClellan, Co., 8, Wells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am kidney pills, gofyn- wch yn eglur am DoauBackac ie Kid- n6y Pills, yr un math :1: » gafodd Mrs. Griffith.

Damwain Angeuol yn Chwarel y Penrhyri. Tra yr oedd Hugh Williams, Rhiw- j las, wrthi gyda'i oruchwylia th yn Chwarel y Penrhyn, ddydd .lercher diweddaf, disgynodd gwagen at no gan ei niweidio mor ddifritol nes y i u farw ymhen ychydig amser wedyn. Rai blynyddau yn ol bu i'w dad farw mewn canlyniad i ddamwain gyffelyb yn yr un chwarel. Gedy Williams weddw a dau o blant ar'ej ol.

Cyngor Dosbarth Lleyn. Cynhaliwyd y cyfarfod blynyddol ddydd Mercher diweddaf. Pasiwy Mr J T. Jones i'r ^adair hyd nes ydev isid y cadeirydd am y tair blynedd dyf dol. Ethol Cadeirydd.-Cytiygiodd M: J. T. Jones fod Mr J. Hughes PJrry, Penllwyn, yr is-gadeirydd am y tymor blaenorol, yn cael ei appwyntio yn gadeirydd. — Eiliwyd ef gan Mr G. W. Davies, Maesneuadd —Dywedodc. Mr W. Roberts, Llany>iumdwy, mai yr arferiad ydoedd penodi yr un perse n yn gadeirydd y cyngor am gyfnod o dair blynedd. Cynygiai tod yr arferiad yn cael ei wneud i ffwrdd, ac fod v.- an- I hydedd yn y dytodot yn cael eï": oddi [ am flwyddyn yn unig.—Eiliwyd ef gan Mr John Owen, Ynys. Siaradwyd ym- hellach gan amryw o'r aelodau, ac ar y diwedd etholwyd Mr J. Hughes Parry yn unfrydol yn gadeirydd am y tair blynedd dyfodol. Pasiwyd diolchgarwch i Mr J. R. Jones, y cyn-gadeirydd, am ei weith- garwch yn ystod y tair blynedd diwedd- af, ar gynygiad y cadeirydd, yn cael ei eilio gan Mr W. Roberts, Llanystum- dwy. Wrth gydnabod y diolchgarwch dywedodd Mr Jones y gobeithiai y byddai i'r cyngor yn y dyfodol gyn eryd mwy o ddyddordeb mewn gwelliantau iechydol. Yr Is Gadeirydd.—Cynygiodd Mr J. T. Jones fod Mr Griffith Evans, Pen- ychain, yn cael ei ddewis yn is-gad- eirydd, ac eiliwyd ef gan Mr W. Grif- fith,- Hirwaen.-Cynygiwyd Mr Robert Evam-, Tyddyn Cae, gan Mi G. W. Davies, Maesneuadd —Cynygiwyd Mr W. Griffith, Aberdaron, gan Mr J. R. Jones, a chynygiwyd y Parch T. E. Owen, Aberdaron,v gan Mr Evan Jones Dywedodd Mr Jones fod y cadeirydd o Eifjonydd, ac y dylai yr is-gade;rydd tod" o Leyn. Gwrthododd Mr William Griffith sefyll. Pleidleisiwyd arn) it fel y canlyn :-Parch T. E. Owen, c Mr Griffith Evans, 9; Mr Robert Eva s, 8. Yna pleidleisiwyd ar y ddau uchal 7el y canlyn: Mr Griffith Evans, 17; aich, T. E. Owen, i i. Dewisiwyd Mr Grif- fith Evans yn unfrydol. Cynryeltiolu-yi- Eth ol wyd y Cad( rydd a Mr J. T. Jones i gynrychioli y c; igor ar y cyd-bwyllgor Iechydol. Cats Henafgicr. — Gwnaed cais gan henafgwr o Bentreuchaf, yr hwn 1 yn rhyfela yn mrwydr y Crimea a yn India, am waith ar y ffordd. Y r;rif- enodd i ddweyd ei tod yn 76ain oe a'i wraig yn 67ain oed, a'u bod wedi wyn i fyny naw o blant. Yr uuig beth edd ganddynt i fyw arno oddd 5s. o fli dd- dal. Gwell fuasai ganddo enill 3* neu 4s. yn yr wythnos trwy dori cerri. na myned i'r plwyf i ofyn cymorth. Dy- wedid fod costau'r ffyrdd eisoe, yn uchel, ond dywedodd un o'r aeloda fod hen wr oedd wedi bod yn ymladd Jros ei wlad yn deilwng "0 ystyriaeti ac wedi trafodaeth faith awdurdodw o yr Arolygydd i roddi gwaith iddo am iis. Diolch.—Pasiwyd pleidlais o dd* Ich- garvvch i Mr C. H. Lloyd-Edw ds, U. H., Nanhoron, am gydsynio i < ddi tir at ledaenu ffordd ger Llangw idl. Gwneir cais at Fwrdd y ffyrdd ajn :fyf. raniad tuag at gario allan y gwellia iMu. Tai i Weithwyi. — Rhoddodd Mr J R. Jones rybudd y byddai yn cynyg yn y cyfarfod nesaf fod y cyngor yn m) ned ymlaen i adaetadu tai i weithwyr. Mr J T. Jones: Yn mha le? Mr J. R. Jones: Yn mha le bynag y mae a .^en am danynt yn y dosbarth.- Mr J. T. Jones: Twt, twt. Rhaid i ci gael rhyw- beth mwy terfynol na hynyna. Fwyllgorau.—Penodwyd y rhai can- lynol ar y gwahanol bwyllgorau: Pwyll- gor Arianol: Parch T. E. Owen; Mri Richard Jones, Nefyn; William Joies; H. Griffith; J. Jones; Griffith Evai — Pwyllgor lechydol: Mri John Pic ce; G. W. Davies; J. Roberts; R. Joies, Penrhos; W. R. Davies; Robert Junes, Edeyrn; J. Owen; J. Roberts, Rhar dir; Owen Williams; W. E. Hughes; Cad-i waladr Williams, a Nanney ioiic I. Pwyllgor y Ftyrdd: Mri W. R. Da\ies; J. T. Jones; G. W. Davies; W. O. Roberts; J. R. Jones; Owen Williams; William Roberts; W. Williams, L, an- engan; Evan Jones, Rhiw; Richard Jones, Llaniestyn; David Roberts, a J. Pritchard.—Pwyllgor Iechydol Nefyn, &c. Mri. Owen Williams; W. R. Davies; Robert Jones, Edeyrn, a Robert Evans.

Marw Mr. D. Emlyn Evans. Gyda gofid y cro.iiclwn am farwol- aeth Air D. Emlyn Evans, y cerddor enwog, yr hyn F gymerodd le yn ei breswylfod yn Bron-y-gan, Cemmaes, ddydd Sadwrn diweddaf, yn 70am mlwydd oed, wedi cystudd maith. Yn marwolaeth Emlyn cyll Cymru un o'r genius enwocaf yn y bvd cerddor- ol. Yr oedd t ytoewder ei feddyliau wedi eu cynghaneddu mor gain ganddo i seiniau, a gwydnwch ei anibyniaeth, yn ei o-od ar unwaith yn unique yn mysg cyfansodd*vyr cerddorol ei wlad. Ymddengys fod ei yrta yn v cysyHtiad hwn wedi bod yn un hynod o doretthio?, er y mynych lesgedd a berthynai iddo. Cyfansoddodd amryw o weithiau clas- urol, megis Y Chwarelwr," Y Gwanwyn," "The Captivity," Job," ac eraill Cyfansoddodd hefyd amryw o donau ag sydd yn rhoddi ysbrydol- ioliaeth a gwefr trwy gynulleidfaoedd pryd bynag y cenir hwynt. Gellir nodi un o honynt yn arbenig, sef" Trewen," yr hon sydd heddyw mor boblogaidd ag yw Aberystwyth." Cyfansoddodd hefyd amryw o gan- euon, yn mysg y rhai y gellir enwi Y Gadlef," 44 Gwlad y Menyg Gwynion, 44 Sanctaidd Wr Gofidus," 0 fy hen Gymraeg," Y dyfnder cryf," ac eraill. Cyn iddo gael ei gymeryd yn wae! byddai galwad mawr am dano tei beirniad mewn eisteddfodau, ac anaml y cvnhelid Eisteddfod Genedlaethol na byddai Emlyn yn un o'r beirniaid. Yi oedd yn gymeriad ar ei ben ei hyn fel beirniad. Ni byddai yn hoffi o gwbl yr her-unawdau, a'i gas peth fyddai clywed datganwyr wrthi yn barhaus yn rhygnu yr un hen unawdau mewn cystadleu- aethau o'r tath. Efe oedd prif olygydd 44 Y Salmydd," 41 Y Caniedydd Cynulleidfaol," "Can- iedydd yr Ysgol Sul," 44 Llyfr Tonau y Wesleyaid," ac amryw eraill. Efe hefyd oedd yn cyd-olygu I I Y Cerddor" gyda Mr David Jenkins. Yr oedd yn un o lenorion gwychai Cymru. Nid yn ami y gwelir y RlIhl hwn yn meddiant cyfansoddwyr cerdd- orol, ond yr oedd efe yn gytoethog iawr yn y ddawn werthfawr hon. Yr oed, ei ysgrifau bob amser yn ddarllenadwy, ac awyddai ei genedl am ffrwyth t. ysgrifell beunydd. Ganwyd ef yn y flwyddyn 1843 mew fferm fechan yn Nghastell-Newvdd Emlyn. Yr oedd yn wael ei iechyd er' rhai blynyddau, ac ofnai gymeryd un rhyw ymrwymiad fel beirniad yn her wydd hyn. Bu amryw o weithiau y. gwasanaethu fel beirniad yn Mhwllheli Cymer ei angladd le ddydd lau nesa yn Nghastell-Newydd-Emlyn.

——o Drylliad Llong o Borth- madog. Cynhaliwyd ymchwiliad yn Nghaer narfon, ddydd Mercher diweddat, achos drylliad y sgwner Royal Lister, perthynol i Borthmadog, ar lanat, Morocco, tra ar fordaith o Runcorn i Gibraltar, yn mis Chwefror diweddaf. Dywedodd y swyddog, Cadben Griffith fod pobpeth wedi myned ymlaen yn iawn hyd noswaith y 27ain o Chwefror, pan y tarawodd y llestr. Tybiodd iddc weled Cape Trafalgar y dydd dan sylw, ond ni ddarfu iddo blymio gan ei fod yn credu ei fod o gwmpas y tir. Aeth dwy awr heibio cyn iddo ddeall yn mha le yr oedd, a chanfyddodd ei fod dair milltir ar ddeg o Cape Spartel. Yr oedd y llestr yn ysgwyd llawer, a bu raid i'r criw sefyll ar yr hwylbreni Ceisiwyd tynu sylw gwag arwyddion ond ni ddaeth cynorthwy. Llwyddodci yr holl ddwylaw i fyned i'r Ian trwy gyfrwng rhaffau. Yr oedd y Hong yn werth 2,300P. ac yr oedd wedi ei hyswirio i r,6oop. Collwyd yr holl bapurau perthynol iddi. Priodolai y suddiad i orlifiad anghyffredin. Dy- wedodd iddo fod wedi gwneud y for- daith hono unwaith yn y flwyddyn am yr un mlynedd ar ddeg diweddaf. Addefodd pe buasai wedi defnyddio y plwm am chwech o'r gloch y gallasai weled iddo wneud camgymeriad, ond yr oedd mor sicr ynddo ei hun o'r safie, fel na thybiai fod hyny yn angenrheid- iol. Rhoddodd eraill o'r criw eu tystiolaeth. Ddydd Gwener rhoed v dyfarniad. Canfyddodd y Llys mai achos drylliad y llong oedd tod y cadben yn ymddiried gormod yn y safle yr oedd y liong ynddo ar ganol dydd y 27ain o Chwef- ror, ei fethiant i wneud allan y :ir a'r goleuadau welwyd yr un noswaith ei esgeulusdra i gymeryd y dytoder am chwech o'r gloch yn yr hwyr ac iddo tyned ymlaen o'i gwrs a gymerid oddi- wrth y safle oedd heb ei chywiro. Ceryddent yn llym y cadben am ei esgeulusdra, ond gan na fu dim yn ei erbyn yn flaenorol, nid oeddynt am ymyryd a'i dystysgrif, ond rhybuddwyd ( ef i fod yn fwy gofalus yn y dyfodol.

Arddangosfa Genedlaethol Cymreig. i Cynhaliwyd cyfarfod yn Mhorth- madog, ddydd Gwener diweddaf, er; gwneud tretniadau ar gyfer yr Ardd- angosfa Genedlaethol Gymreig sydd i'w chynal yr wythnos gyntaf yn Awst. Hysbyswyd mai y Brenin yw nawdd- ogwr yr arddangosfa a Thywysog i Cymru yn is-nawddogwr, a chredid y gellid cael gan y Tywysog i fod yn bresenol yn yr arddangosfa. Hyshysid fod y cyfraniadau yn dod i mewn yn dda tuag at y drysorfa, ond fod eto eisieu o 250P. i 3oop. i wueud y swm i fyny. 1

Bwrdd Gwarcheidwaid Pwllheli. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Bwrdd uchod ddydd Mercher diweddaf. Pasiwyd Mr J. Williams yn gadeirydd am y tro. Y Cadeirydd newydd. -H wn oedd cyfar- fod cyntaf y Bwrdd newydd, ac ar gyn- ygiad Mr J. Hughes 'Parry, yn cael ei eilio gan Mr Cadwaladr Williams, ail- etholwyd yn unfrydol Mr J. T. Jones yn gadeirydd am y tair blynedd nesaf. Y mae Mr Jones wedi bod yn aelod o'r Bwidd er y flwyddyn 1869. ac wedi llanw y gadair am dymor maith, a chyn hyny bu am flynyddau yn is-gadeirydd. Diolchwyd yn gynes iddo am ei wasan- aeth fel cadeirydd yn y gorffenol, IS-GadeirVQ.-Ail-etholwyd Mr Rich- ard Jones, Nefyn, yn unfrydol fel is- gadeirydd, a diolchwyd iddo yntau am ei wasanaeth. Aelodau Cydiceilltredol.-Cynygiodd y Parch Henry Rees fod merch i'w dewis yn un o'r ddau aelod cyd-weithredol. Nid oedd ond un ferch yn aelod o'r Bwrdd, sef Miss Pughe Jones, yr- hon. gyflawnai waith pwysig. Teimlai fod angen am fwy o honynt. Eiliwyd y cynygiad gan Mr Evan Jones, Rhiw. Gwrthwynebai Mr J. Hughes Parry y cynygiad, gan y credai y dylai merched ymladd etholiadau fel y dynion. Credai y Cadeirydd y byddai o les i gael merched yn aelodau o'r Bwrdd. Mab- wysiadwyd cynygiad Mr Rees gyda mwyafrif, ac etholwyd Mrs Yale a Mr J G. Jones, U.H. yn aelodau. Pwyllgor y Byw allan—Appwyntiwyd y rhai a ganlyn yn aelodau: Parch H. Rees, Pwllheli Miss Pughe Jones, Criccieth; Mrs Yale, Abererch Mr Jones, Bottwnog; Mrs Wynne Griffith, Pwllheli Mrs Owen, Nefyn Miss Owen, Caenewydd; a'r Mri David v Roberts, Llftnarmon Richard Jones, Nefyn Robert Jones, Edeyrn Owen Jones, Aberdaron ac Evan Jones, Rhiw. j PtoyUgor Trethianol.-Mri J. G. Jones; J. T, Jones; John Owen; Griffith Evans R. O. Roberts; Parch T. E. Owen; Mri Robert Evans; Robert Jones, Nefyn; William Griffith; Cadwaladr Williams; Robert Jones, Penrhos; a J. R. Jones. Pwyllgor Ymchiciliadul.—Miss- Pughe Jones; Mrs Yale; Parchn Henry Rees; a J Edwards; Mri John Williams; William Evans; G. Richards; Owen Thomas, Richard Jones, Nefyn, a W. E. Hughes. Pwyllgor Arianol.—Mri J. G. Jones; R. Jones; Parch T. E. Owea; Mri Wilfiam Roberts; William EvansWilliam- Grimth; W. PriMt?t? Owen Williams Ce?etsiog; a Sa?uet Roberts. Cydymdeimlad. — Pasiwyd cydymdeim- lad a Mr M. Nanney Jones, Llanbed- fOg, yn ei brofedigaeth trwy farwolaeth- ei dad. -0

CONSTIPATION v. VITALITY. If you have bowel trouble you lack your full share of vital force. Think! Nothing saps one's energy so quickly or so surely as Constipation. Before you can hope to feel right, you must re-establish Nature's functions. Then and only then, can you experience that vita.ity so necessary to your well- being. If you suffer from Constipation or bowel disorder, even if only occasionally, you need Rexall Orderlies," the Laxative Confection. Rexall "Orderties" are not a harsh purgative. They act gently, yet surely, and never cause pain or excessive oose ness of the bowels. Rexall 44 Orderlies," are ideal for chil- dren and for weak or aged people, as well as for the-strong and hearty. And, remember, you run no risk what- ever when trying Rexall Orderlies," for they are sold on the positive guarantee that your money will be returned if they do not give you entire satisfaction. Rexall "Orderlies" are obtainable in three sizes, 71d., Is. and 2s. Rexall Orderlies" are one of the famous Rexall Remedies of which there is one for each of the common human ills. Every Rexall Remedy, including Rexall Orderlies," is sold upon this unqualified guarantee: The United Drug Co., and the Rexall Shop selling this preparation, guarantee it to give you sattsfaction; if it does not, go back to the shop where you bought it and get your money. It belongs to you, and we want you to have it. Rexall44 Orderlies can only be obtained from the Rexall Chemists—there is one in almost every community. The Rexall Chemist in Pwllheli is R. O. GRIFFITH, 60, HIGH STREET, PWLLHELI.

-o Marw Sydyn Aelod Seneddol 1, Dydd Sadwrn diweddaf bu farw Syr Charles D. Rose, yr aelod Rhyddfryd- ol dros Newmarket, yn honod o sydyn yn 66ain mlwydd oed. 'Ychydig wedi dau o'r gloch yn y prydnawn moduriodd i Hendon, ac ar ol edrych ar amryw yn gwneud arddangosiadau gyda'r aero. planes, aeth ei hunan i fyny gydag un o honynt, ac ymddangosai fel wedi ei fwynhau yn fawr. Gadawodd y He yn el modur oddeutu haner awr wedi ped- war. Pan gyrhaeddwyd ei breswylfod aeth y gyriedydd i ddrws y. modur i'w gynorthwyo allan, a cbanfyddodd er ei fraw fod ei feistr yn ddu yn ei wyneb. Aeth a'r modur ar unwaith i dy meddyg oedd yn ymyl, a phan ddaeth y meddyg at y cerbyd yr oedd wedi marw. Achosai ei farwolaeth etholiad yn New- market. Ei fwyafrif yn Rhagfyr, 1910 ydoedd 399.