Y Genedl

DYDD I.A. WRTH. TY'R ARGLWYDDI. MERCHED PEL CYFREITHWYR. Cvflwvnodd ARCrLWYDD BUCKMASTER (R.) fesur yn rhoddi hawl i ferched weithredu x tel cyfreithwyr, a dywedoda! fod y gwasan- ? eth. a roed gan ferched mewn gwahanol gyi- eiriadau ei-s dechreu y rhyfel wedi ychwanegu at hawliau merched i gael mwy o sylw. Ðyhd rhoddi cyfi. ferched oedd yn gymJiwvs i weithredu it cyfreithwyr, ac md ced'd gandoo of witbwyn iad i ferched fod yn fargyfreith- Wjï;, I>ywedodJ yr ARGLWYDD GAXGHELL- OR v d-v-mti; y Ll-;wodrc,.etli adael y mater i'w berHlprf: u gan y Ty. A siarad drosto ei hun, md oi-dd ei wotf. ei arrjyhoedui o gwbl gan ddadl r,lwvdd Buckmaster. Cydna- byddai y gv.a^.naeth mawr oedd merchad wedi ei roddi i'r wlad, ond nid oecfd yn rvele(i unrhiyw gysylltiad a hyny a'r cynhygiad i >v derbyn iel cyfreithwyr. Ystyriai Arghvydd HALSBURY (T.) nad oedd galwedigleth oyfreithiwr yn gymhwvs i ferched Ar ol *jrad pellach, pasiwyd ail-ddiarllen':vl v Mesur. YR UCHEL REITHWYR. I Pafiwyd ail-ddarllenlad Mesur yr Lchel Reith-.wr. Dan y mesur hwn ni elv ir bon- ed'diginn i w::sanaethu fel Uchel Reitbwyr yn vatod y rhyfel. —————

TY'R CVFFREDIN I Y GWESTIWN GWYDDELIG. I Mewn atebiad i gwestiwn dywedoda Mr. BO-MAR LAW y bwriedid c^meiyd cynhygiad Mr. T. P. O.Connor ar y cwestiwn GwydÚ- ehg ddydd iMercher nesaf Y GWASAXAETH CEXEIXLAETHOL. I Ymffurfiodd y Ty yn Bwyilgor at !• esur y Gwasauaeth Cetiedlaethol, a bu trafoda,eth ar yrawdurdod oedd: t'w roddi i'r Cyfarv.yddwr Cyffredinol. Rlioed gwellir.rt yn y mesur naci.1 oedd un- rhyw archeb a wneid gan y Cyngor i awd ur dodi gorfodaeth ddiv.-ydxahol. na gorfedii iiu- rhyw berson ig3.el r -i droeglwyddo i unrnyw ddiwydiant, galwedigaeth, ret& wasanaeth. Pasiodd y mesur trwy Bwyilgor. ————— qO.

DYDD MERCHER. I TY r! CYFFREDIN. I GYFXEWID C ARCH A RORIOX. Gofvii- d<! Mr. \-OEL BUXTOX (R.) paliam yr oedd y Swvddfa Ryfel yn wrthwynobol i gyfnewid carchars.rion rhyfel (heb fod yn fil- wyr). TVvwedtxM Mr. JIOPE fod llawer o'r car- charorion G-rnanaidd oedd yn v wlad hon yn rhai a.gr.red i'w galw i'r Fyddin. Yr unig gvn- ibVigjiad Ivnglvn a chiyfne^dd caroharorion oedd y Germaniaid yn feddion ei ddorbyn yd- oedd un a roddai iddynt 26,000 o garcharorion 01 yferbynu a 4,000 a anfonid yn ol i'r whd hon. I Mewn atebiad i ?vestr.'nau yn?ty tr- tenant Barrel, dywedo<M Mr M A CPU V tls-Y^riff nvdd y Swyddfa Ryfel) fod y swydidiog hwn wedi ei glirio yn llwyr: IW, oedd ?anddo o'i flaen ragolygon am yr? ar wrol IwydG?amm. Xid cedd y swy?d?g ? ?di I gofyn am iawn o gwbl. Y DDIOD YX Y TY. I Cyhygiodd Mr T. WIXG (R.) fod cyfarwy- ddid yn cael ei roddi i Bwyllgor y Bwydydd i ddilyn trefniadau oedd yn bodoli drwy r w!ad ynglyn a gwerthiant y ddiod. Dywed- odd iddo holi Mr. ksquitli pan yn Brif Wein- idog, dro yn ol, ynglyn a'r mater, a dywed- odd mai cwestiwn i'r Ty i'w benderfynu yd- oedd. Bu ef (Mr. Wing) yn aflwyddianus i gael y Ty i basio penderfyniad ar ddau ach- lysur yn flaenorol. Dywedid wrtho os pes id v penderfyniad na byddai i neb aros yn y Ty ar ol hanner awr wedi naw, ac y byddai i aelod OF rhwystnd iddo gaelr-diod yn y Ty fyned odref i'w. gael. (Chwerthin). Nid cwestiwn dirwestol ydyw hwn. meddai, ond dylai y Ty roddi ei ddylanwad o blaid rawystro i 'chwaneg o wastrafF gymeryd lie ynglyn a'r ddiod. Xid oedd yn bosibl idd- ynt. a b"d yn gyson, gymhwyso trefniant at bob! yn gyffredinol nad oeddynt yn barod i'w dderbvn eu hunain. (Cymeradwyaeth). Dywedodid Mr G. FABER (T) y bu ef yn cymeryd rlian flarnllaw yn y trafodaethau yn y Ty yn 1908 a 1009 ar gwestiynau dirwestol, a phe y dywedid y pryd hyny y byddai iddo godi i fyny ymhen amser ar ol hyny i eilio penderfyniad o'r natur yma, credid y buis-ii hyny y peth mwyaf anhebygol. Yr oedd. fodd bynnag, llawer o bethau wedi newid yn ystod y rhyfel, ac os y byddai raid dewi ? rhwng rwrw a bwyd, bydd:,i'n rhaid taflu cwrw dros y bwrdd. Rhaid oedd iddynt wnend aberth mawr yr adeg yma. Ai onid oeddynt yn barod i gario allan yr hyn oedd 1'awer chonynt wedi bnd yn ei bregethu— ymwrthodiad yn y wedd eangaf, ac hunan- s be,th? Yr hyn oedd wcdi digwydd ynglyn a'r tasnach feddwol ydoedd busnes fel ar- fer." Xis gallent fod yn gyson â, hwy eu I hunain yn parhau y trefniant pr.senol. i (Cymeradwyaeth). Pan ofynid am zymaint o aherth gan bob!, a oeddynt am gadw yn agored leoedd ymyfed y Ty? Yr oedd hyny yn amhosib- lcvmeradwyaeth). Gobeith- iai v pesid y penderfyniad. Dadleuai Syr F. iBAXBURY (T.) y dVlai'r aelodau gael yr un cyfleusderau yn y Ty ag a geid ganddynt gartref. Yr oedd y mudiad hwn wedi ei gychwyn i hyrwyddo dirwest, er •r.ai y ffordd yma oedd y diweddaf i wneud hynny. Dywedodd Yfr BOXAR LAW (Arweinydd y Ty) iddo ef wrthwynebu y penderfyniad ar yr achlysiur blaenorol, ond ar dir hollol wa- hanol. Yr oeddvnt wedi cyfyngu cyfleus- derau pobl ereill ynglyn a'r ddiod, a'r peth lleiaf allent wneud ydoedd cyfyngu eu cyf- leusderau eu hunain yr un odd. (Cymerad- wyaeth). Dywedodd Cyrnol LOCKWOOD, cadeirydd Pwyllgor sy'n gofalu am fwydydd y Tf. y huasai'n dd1 gan v Pwyllgor gael penderfyn- iart gan Ty er cyfarwyddid iddynt. Pasiwyd y cynhygiad.

TY'R ARGLWYDDI. ( CYFLENWAD BWYD. I Aed. ymlaen gyda'r drafodaeth ar gwestiwn cynryrchu bwyd, a ahiriwyd yr iwythnos c-di- weddhf. Sylwodd Ardalydd CREWE (R.) ei fod yn bwysig iddynt ddarparu ynglyn a chwestiwi^ bwyd nid yn unig yn ystod y rhyfel, ond hefyd am dvmor ar ol i'r rhyfel úDd i ben. fod digon o lafurwyr at alwad am- aetiiwrr, a chrodai y dylasid rhoddi ha.wl i Lvwydd y Bwrdd Aanaethy ddiaeth i ddweyd fod cyn neillduol yn anhebgorol at ddibenion amaethvddbl. Dywedodd Iarll SELBORXE (T.) fod S3.:fle yr amaetliwyr yn un ddyrus yn wyneb gweithrediadau y Swyddfa Ryfel, Adran Gwa=unaeth Cenedlaethol a'r Rheolwr Bwyd. Rhoddai fwy o sicrwydd i ffermwyr pe yr hys- by-sial hwy yn swyddogol y gallent edrych am bob help a chyfarwAxidid at y Bwrdd' Am- amsiefchydd-iaetli na ddreud i unrhyw bender- fyniad gan y Llywodraeth parthed amaethydd- iaeth, hob gyd^niad y Bwidd Amaetkvdo- iaeth Dywedodd' ilarll DERBY (Y sgrif en y dd Rhyfel), parthed gwaith y Swyddfa Ryfel yn symud djynion oddiar y tir, ei fod yn hawdd iawn bod yn ddoeth yn awr, ond rhaid oedd eu cael i gyfarfod a'r angen am d'dynion. Cre-d- id fod tua 1BO.OCO o ddynion a weithiant ar y tir wedi eu cymeryd i'r Fyddin yn Lloegr a Chymru ers dachreu y rhyfel Ar hyn o kyd yr oeold tua 300,000 o ddynion yn gweith- io ynglyn ag amaethyddiaeth yn Ll''e<" Cliymi-u, ac o'r nifer yna yr oedd y Swyddfa Ryfel wedi cael awdurdod i gymeryd' 30,000 Hyd yn hyn nid' oeddynt wedi cymeryd ond 10,610. C'eisid chwilio allan am y llafurwyr amaefthyadol profiadol oedd yn av.-r yn y Fyddin, a dychwelid y rhai hyny a ellid eu hebgor gynted! ag oedd modd. Yr oeddynt eisoes wedi ctychwelyd 2,400 o ddynion. v> edi hyny, dymunodd Arglwydd CHAPIjTX yr hwn a gyflwynodd y penderfyniad yr wyth- nos ddiweddaf a anveiniad i'r drafodaeth, i TIewid ei benderfyniad, fel ag i ddatgan y baith y 'byda'ai i'r ymdrechion a wneid yn awr gan y Llywodraeth i d'refnu ar gyfer llafur ,Itel eu cario allan mor fuan r.g o?dd boaibl.

I DYDD IAU. I TY'R CYFFREDIN. I CY" FLEXWA.D PAPUR. I Mewn atebiad i gwestiwn, dywedodd Mr iRoberts (Ysgrilenydd Seneddol y !Bv.Tdd Masnach). fod ca.iirau yn cael eu cymeryd yn awr i gyfyngu ar y defnydd1 a wneir o bapur, ac yr o dd y cwestiwn o wastraff o bob math n fanw l ar bapur vn cael ei wylio yn fanwl Crofynodd Mr. P. A. HARRIS (R.) a av asai y Bwrdd I}Iasnach:;n ystyried, -yiio-lvii a't- cynlluii i gynilo gyda. phapur, y priodoldeb o atal oyhotddi hysbysleni ynglyn a pliapursu newydldion. 'Dvwedo-dd Mo. ROBErRTS fod archeb w gwneiyd yn bur fuan o dan Ddeddf Arnddi- ffvn y Deyrnas i gyfyngu ar ddefnyddio hys bysleni a moddion ereill o hysbysebu. Gofjvnodd iSTr. 'RILiLING a fyddlai i'r cyf- yngiad gael ei gymhwyso at boll bapuraii drwy'r wlad. Mr. ROBERTS: Wrth gwrs. Mr. CHAXCEUJOR: A oes camrau yn eael eu cymeryd i rwystro i bapurau gael ci helaethu. Mr ROBEPTS: Mae carmrau pwyrig i'w cymeryd yn fuan i gyfyngu ar y defnyod a gwneid o bapur. Mr CHAXOELLOR: A ydyw y boneddwr anrhydeddus yn gwybod fod un newyddiadnr yn cael ei helaethu. Mr ROBERTS Mae'r Archeb a wneir yn rhwystro i bapur galel ei helaethu. PYTATWS. Dywedodd Mr BATHURST (ar ran y Rhe- olwr Ymborth) ni fvvriedid gwneyd trefniadau gorfcdol ynglyn a'r sA-m o bylatws a gania- teid i'w fwy la. MATERIOX Y FYDDIN.- Cyflwynadd Mr FORSTER (Ysgrifeniydld Ariar.ol y Swydifa Ryfel) yr amcangyfrifon arianol, ac adolvgodd y safle yn gvffrediiioi. Cvfeiffriodd! at lwyadiant y Prydeinwyr yn Ffraino yn ystcd! y misoedd diweddaf. Yr oedar y gelyn, meddai, wedi oilio yn ol mewn amryw fariau am tua dlwy filltir o ffordd, ac yr oedd ein byd:lincedd_wedi meddianu deg o beb- tr; fi. Cyfeiriodd1 Mr Forster he-fyd at lwydd- iant yr ymgyrch yn (Mesopotamia. Yr oe:d y gelvn wrdi do byn colledion mawr a chvim- erwyd nifer luosog vn garcharoTion. Sylwodd Mr Forst r hefyd ar gwestiwn ywestru, ac at hawli m v Fyddin, a.r yr un Haw a hawlinu masnach ar y llaw ara'1. C e-a,i fod y tri- bunlysjoedid ar y c-N-fan wedi gwneyd W" gwaith yn rhagorol. Ym.lVi nicldd Mr Forster, C gwahjanol fate'don ereill ynglvn a'r fvc.ldin. H-sbys-dd Mr MACPHERSON (Is-Ysgrif- II envdd y Swydd'a Ryi". 1) fod pin-yllgor wedi ei benodi i ddry.ch i mewn faterion ynglyn I' a'r Fyddin Dirioga^tinl a phethau ereill.

Gellir cneifio dafad gyda pheiriant mewn pedwar munud a haner tra, y cymer bymtheg I munud i wneuthur hyny gyda llaw.

till IhaS^I BALSAM I a WELLHA iMN I BESWCH ac ANWYD H .Amhr£siadwy gyda Phlaiit. GAS OLL FFSRYLLWYR A ''4

Y DYDDIAU GYNT. ( QADLENIADAU HEN LYFRI GLAS. | CYMRU BEDWAR UGAI MLYNEDD 1 YN OL. I Yn y flwyddyn 1832 penodwyd dirprwywyr breiLhinol l wneud ymchwiliad i'r Corphor- aethau Dinesig yn Lloegr a Chymru. Yn awr, gwyr pawo ohonom mai anealladwy ac anolrheiiuadwy ydyw ffyrdd coidloraethau a chynghorau trefol hyd yn oed yn yr oes oleu hon, ond yn y dyddiau hynny gellid ychwan- egu hefyd mai rhyfedd ac ofnadwy y gwnaed hwy. Ond ni buaswn yn gwahodd eich sylw at yr, unig gyfrol o adrodaiad y Comisiwn a welais i oniouasai un neu ddau o bethau. Y mae ynddo hanes ymweliad y uirprwywyr ag amryw drefi Cymreig, megis efyn, Pwllheli, Criccieth, y Bata, Conwy, a Machynlleth. Ond heblaw fod yr hen lyfr glas hwn yn ymwneud a phethau yng Nghymru, y mae hefyd wedi ei ysgrifenuu mewn dull difyr a dcirllenadwy iawn. Fe wyr rhai ohonom nad yw hynny bob amser yn nodweddiadol o lyfrau gleision, ac nad yw'r math yma o lyfrau, fet rheol, i'w rhestru vnihlith ceinion llenyddiaeth ein gwlad, ac felly aethum i chwillo am y rhcswm I am yr a.gwedd wahanol oedd ar hwn. Yr oedd yr esboniad ar y dirgelwch ar v tudalen cynta; ysgrnennwyd yr adroddia.d gan un yn unio- 0 r dll'prwywyr, a hwnnw oedd Thomas J eu er.so u Hogg. Bar-avfreithiwr oedd Hogg, JeIiersonHog?/ Bar-gyfreit.hiwroeddHogg, nedigo1 o ioi-Ksli?re, o de?lu uchel Dor- ?idd. Pan vn Rhvdvchen daeth i gyffyrdd- iad a Percv Bysshe Shelley, y bardd; trowyd y ddau o'r Brifysgol yr un adeg a'i gilydd ac am vr un trosedd, ac am gryn gyfnod Du- ont yn gyfeillioll agos. Y sgrifenodd Hogg nofel neu ddwy, a llyfr ar hanes ei daith-ei uIlig daith yn Ewrob. Ysgolhaig a dyn pur gartrefol oedd efe, ond yn rhyv;le rhwng y -ti ? oed ae, -h ai y da,ith deg-ar-hugairt a'r deugain oed aeth ar y daith hon er mwyn plesio ei ddarpar-wraig. sef Mrs. Williams, Edi%ard Ellikei- Williafns, a foddodd gyda Shelley. Ni fynnai hi wr nad oedd wedi gweled tipyn ar v byd a bu raid i Thomas Jeffersone Hogg D • OL allan. i spent," meddai yn y llyfr hwn, "a hundred and nine days without once having recourse to any of these things, each of which daily habit have taught me to consider a prime necessary of life,-law. Greek, and an Eng- lish newspaper." Daet.h adrcf cyn gyiited a- y gallai. ? Ymddiriedodd teu!u Shelley y gwaith o bar- otoi cofiant y bardd 1110?; ond pan ddaeth v ddwv gvfrol gvntaf allan, g?odd Syr fecv SheFey. mab y bavdd y deínyddiau yn ol, a llyfr ar ei hanner ydyw bvth. ?'d yw'n rhyfedd yn y byd fod y teulu n v mae'r cofiant, o. priodol yi enw 1 r fath beth, vn un o'r llyfrau rhyfeddaf yn Y byd ac vn llawn cymaint o hunangofiant Hogg ag o gofiant She?ey. A phan y mae teuluoedd gwyr enwog yn vnidd?ried gwaibh  hyn i unrhvw un? y maent yn disgwy1 M ?? swvdd?ol-ac fel rheol dyna a g?t U.fPr ?a phob bywyd wedi el wasgu ohono. Ond y maen?r Hogg yn bopeth ond swyddogol, < er ei fod yn un o'r Uytrau rhyfeddaf hefyd v" n un o'r llyfrau mwyaf dvddo? \/ny bvd Anghofir holl waith araH Hogg. ond cofir hwn a cha llawer un bleser mawr yn el ddarllen heb wybod d?m am vr a^ dui. Ond nid a'r rhan yma o waith Hogg y mae a fvnom ni vn awr. Yn 1832 penodwyd ef yn ? ?r Ddirpnvyaeth FrenMnol ar Mun? Co?rations. ac hyd yn oed yn ^b'odchad y ddirprwvacth anghofiedig hoimo "hygby ? dengys y dvn o ba rodd y bo ??.?? ? Jy. mae'r ?-r? wnaeth hanes bore r bardd M penod o ramant yn medru gwneud hanes ?!- ytion hen gorfforaethau Cymru y il an fwv- af ohonynt wedi diHannu erbyn hyn-yn t1n o'r pethau mwyaf difyn,> ïw ddar1en hd Nid bob amser y gwyddoch prun ? od?,_?f vnte 0 fregedd y mae'n ysgrifennu, (lad tar- wodd vn awr -c eilwaith ergyd gref 0 bald YmneiUtnwvr ac o blaid y Gvmraeg. So.?n hwer am Frad v Uyh-au G1eision. ac > mao rhywbeth v' n v natur ddynol sy'n peri em bod yn cono'ng?vnion yn hwv na'n cyfedbo?n, v 'nae'n gvmaint haws teimlon ddig nag yn ddiolchgar. Ond pan yn son am v llyfrau rleision hvnny a'u lianfad anwybodaeth byddai'n eithaf i ni ffofio hefyd am y llall no v dvwedwyd rhai gciriau cvyfion ar > ochr araH. I i*r<fTiT»r.T k TT\ V -p T I (IIELYM UML-sluu Y mae'n wir nad yw r engraxnt gyntai syad gennyf yn dangos yr ochr yma i gynieriad Hogg; yn hytrach, yr Eglwyswr a'r Tori rhonc a ddaw i'r golwg yn hanes digrif ym- weliad v ddirprwyaeth a'r Bala yn y flwyddyn 1833. Yr oedd yno gorfforaeth yn y Bala, ond nid oedd viio. neb yn gwybod dim am dani; clywodd rhai o'r hen bobl eu tadau yn siarad am faer, cud nid oedd neb yno wedi gweled creadur felly eu 'hunain, ac er mof anhygoel y gall ymddangos i ni, nid oedd neb ohonvut vn teindo chwithdod mawr. "What the eye never sees the heart never grieves for. Ond vr oedd yn y Bala ynadon heddwen, a phob un ohonynt yn perthyn i ddosbarth y landlordiaid a phob un ohonynt ar streic. Yr oedd ou hurddas wedi ei friwioi yn ei fan tyn- eraf ac er mwvn ei anrhydedd personol ac er mwvn y wdad gwrthodai pob un ohonynt wneud ei waith. Un rheswm oedd fod yr Ys- grifenvdd Cartrefol wedi ymyryd a. dedfryd o'u heiddo. Yr oedd iwy wraig wedi bod o'u b!aen am dderbvn nvvyddau lladrad, ac yr oedd ynadon y Bala, fel dynion gwladgar a thrugarog, wedi dedfrydu'r ddwy i BEDAIR BLYNEDD AR DDEG o dransport yr un. Gwr meddal iawn oedd yr Ysgrifenydd Car- trefol, a diddymodd y ddedfryd ysgafn hon heb gymaint ac ymgynghori a'r ustusiaid. Dyna'r sarhad cyntaf,ond y mae dadleniad- au gwaeth na hvn i ddvfod. Y mae'n botiibl,-yn bosibl hwyrach—y galle-id dvlod dros ben gwaith yr Ysgrifen- ydd Cartrefol. ond beth 0 feddyllieeh chwi o hyn? "They," meddai Hogg, "had also ceased to act because a person qualified lately who is a Calviuistic Methodist." Ymhellacli ymlaen geilw Hogg y gwr anffodus hwn yn "person who has been a grocer and is a Meth- odist." a chwi sylwch ar gyndynrwydd y dyn yn ei lwybrau drwg. Y mae'n wir ei fod wedi edifarhau fe! grocer ac wedi troi o gyf- eiliorni ei ffyrdd, ond pery'n ystyfnig o hyd i fod yn Fethodist. ac am hynny yr oedd y-i amhosib! i foneddigion tref Thomas Charles, Simon Llwvd, a Lewis Edwards gvdweithio ag ef. 'O'. "The objection," meddai Hogg drachefn. "that a candidate for an 6ffice of dignity is a Dissenter has sometimes been unfairly re- presented as being directed against that reli- gious creed of individuals, and being con- sequentlv illiberal and tending to persecu- tion. If, however, it be true, that Dis- senters are seldom qualified by education and e^rly associations to mingle in equal degree with the gentry of the establish- ments. then is the ohjection wisely directed towards the conservation of all real liberali- tv and to the support of wilful practical dis- tinctions. Mr. Davies, Fronheulorr. Methodist admabydd- as iawn yn ei ddydd. oedd y maen tramgwydd. ac v mne'n ddiaon tebyg y buasai'n ddigon an- wvbodus a dichwaeth i wrthwvnebu gyru hen vvagedd i benyd wasanaeth am bedair blvu- edd ar ddeg. Yr vdvm wedi dirywio llawer er y dvddiau ardderchog hvnny. Y DREFX YN XEFYN. I Os ydym yn tueddu i nmheu weithiau ein bod wedi dirywio, galhvn droi i haaes y ddir- prwyaeth yn iNefyn, a gwelwn vnq berffeith- rwydd a benciith llywodraeth v boneddigion er mwyn y boneddigion. Cafodd Hogg a'i gyd-ddirprwywyr y bu gan bobl Nefyn ar un adeg dir oedd yn gylTredin i'r holl fwrdeiswyr. Yr oedd tua tri chan' acer ohono, ond colla-s- ant v cwbl yn 1812. Sut? Wel, y mae Hogg yn dywedyd wrthym. ac y mae'r peth yn engraiffc fragorol o'r byd oedd ohoni hi y pry hynny. Yr oedd bailiffs efyn-swyddogion oedd yr adeg honno yn cynrycliioli'r maer, Lord Newborough, yr hwn oedd yn faer par- haus yn rhinwedd ei safle a'i swydd yn disgyn o dad i fab,-vr oedd y swyddogion hyn wedi trosglvvyddo'r tir i rai o'r tir-feddianwyr lleol. Ymddcngys mai dynion anwybodu3 j oeddynt a pherswadiwyd hwy gan rhyw gyf- reithiwr—yn anffodus ni ddaeth enw'r gwr j hwnnw i'r golwg—mai arwyddo* gweit,hred 4 prentisiaeth i rywun yr oeddynt. Cliwaxeu teg i Arglwydd Newborough, cyn gynted ag i y clywodd tod y peth yn y gwynt allfonodd rybudd i'r swyddogion i beidio gwneud dim, ond yr oedd yn rhy ddi.weddar. Y mae'r holl stori yn un ryfedd ac y mae'n anodd peidio amheu y oedd y bailiffs mor anwybodus ag y cymerenx arnyiit fod; efallai fod rhywbetli yn eu pocedi oedd yn effeithio ar eu pennau, ond prun bynnag, y mae'n anodd peidio cymharu tynged y ddwy wraig yn y Bala yn cael ped- air blynedd ar ddeg am dderbyn nwyddau lladrad a thynged y boneddigion, bondigryL- wyll, a ddygodd y tir oddiar bobl Nefyn. Wrtli eu ffrwythau yr adnabyddwch hwynt; ymddengys fod rhyddid i chwi ddwYll tir yr adeg honno ond i chwi beidio bod yn Fethod- ist. SAFLE'R GWEITHIWR. I Cawn gipolwg pur ddyddorol hefyd ar saf- le'r gweitiiwyr tua'r adeg honno yn ardaloedd amaethyddol Cymru. Yn ardal Nefyn pan oedd Hogg yno, cyflog y gwas ffarm oedd o swllt a t-hair i ddeunaw y dydd a'i fwyd ei hun, ue" o wyth geiniog i swllt a'u bwyd. Yng Nghonwy dywedwyd wrth y dirprwywyr mai o 8s i 9s yr wythnos oedd cyflog y gwas ffarm. "Ac ar y swm yna," medd Hogg, "gall y llafurwr fagu teulu o bump o blant, a thalu 2p 2s yn y flwyddyn o rent am ei fwth- yn. Y mae dvn wedi magu teulu o wyth o "blant ar gyflog ø wyth swllt yn yr wythnos. 0 bedwar i bum' swllt yn yr wythnos yw'r cyflog pan fo'r ffarmwr yn rhoi bwyd. Yn y gauaf y mae gwaith yn bur brin." Yn wyneb hyn prin yr ydym yn synu fod un o dystion Conwy, William Bridges wrth ei. enw, yn cwvno fod yp. anodd casglu treth y tlodio'n yng Nghonwy, ond y rheswm a roddai ef am hynny oedd, nid fod y bobl yn dlodion. ond fo d"Syr David ErsJfine a gwyr bonheddig ereill y gymydogaeth yn dal tir y dylasai ei renti fyned i gynorthwyo'r trodion. Yr oedd Cym.u'r oes honno yn wlad braf i wvr bonheddig fyw ynddi, y mae'n amlwg. "Yn,^ Nghriccieth cyflog y llafurwr pan yn bvw yn nhy'r ffarmwr oedd o 12p i 14p yn y flwvddyn. YTn Mhwllheli yr oedd y gweitli- iwr yn fras ei fvd ac yn cael o dhwe' cheiniog i naw ceiniog y dydd, a'i fwyd, a swllt yn y cynhaeaf. Khvwbeth yn debyg oedd hi yn sir Drefaldwvn, ond yr oedd v gwaith gwlanenm yn y Trailwm yn denu rhai pobl oddiar y tir. Yn y rnelinnau Tillai dvn ennill y swm anhyg- oel o ddel,ddp swllt yn yr wythnos, gallai mercii. ond gweithio'n galed, ennill dau swllt, ac yr oedd rhai plant yn ddigon ffodus i fedru ennill deunaw vn yr wythnos. Dyma gyflwr y bobl, ac eto nid ymddeng- ys eu bod yn anfoesol nac yn anodd eu trin. Cawn weled paham ymhellach ymlaen; yr oedd rhywun yn gofalu am danynt ym am- genach na'r ustusiaid a'r gwyr bonheddig. Y ng Nghriccieth dywedai'r cofrestrydd, Wil- liam Jones wrth ei enw a watchmaker wrth ei alwedi^aeth. nad oedd yno ond un cwrstabl i'r holf blwy', ac yr oedd hynny yn hen ddig- on am mai pobl dawel iawn oedd y trigo ion. "Y mae genym rinhws," meddai William Jones, "ond 'does dim drws arno. Gwelals ddvn yn cael ei roddi yno bymtheng mlynedd a deugain vn ol, am feddwi, a chadwyd ef yno nes sobri." Gwyn fyd yr ardal. ornde. He y mae un dyn meddw yn rhywbeth i ofi" am dano am haner canrif. a'r carchar hcb ddrws arno. Ond v mae'n bosibl nad oedd gan y bobl arinn hyd vn oed i feddwi. (I'w barhau).

CREULONDEB AT BLANT. ACHOS, YM MHWLLHELI. Gerbron Heddlys Pwllheli, ddydd Merclv ef, Mr. J. G. Jones yn y gadair, cyhuddwyd j Ibomas Jennings, labrwr, Tanyrallt Terrace, o esgeuluso tri o'i blant, 8, 4?, a 1? mlwydd oed.—Erlynai Mr. W. George ar ran y N. S P C  na' N.S.P.C.C. Araddiffynai Mr. G. Jones. Dywedodd yr Arolygydd Thomas iddo ddech- reu ymwcled a'r teulu yn Rhagfyr. Gwel-j odd y plant o dro i dro hyd ganol y rois di- weddaf. Yr oeddynt ymron yn noeth, un plentyn heb ddim am ei draed ar lawr o ger- rig Yr oedd yr hyn a wisgent yn hen garp- iau budron, a hen garpiau oedd yr unig waly oedd yn y tv. Dioddefai y plart oddiwrth ddiffyg ymgeledd ac ymborth. Darn bach o ymenyn a darn o fara sych oedd yr --ig ym- borth ar y bwrdd un diwmod. Y(?hyd?% nsoedd yn ol claddodd Jennmgs ei briod. Cvmerwyd y baban gan berthvnasau j'n Llanrwst, ond mynnent i'r diffynydd ei gym- eryd. vn ol. Ni wrandawai Jenning ar gyng- nr, a dvwedai nad allai efe wneud ychwaneg. Yr oedd yn ddigon hawdd i'r dyn enill 10s. y dydd pe v dymunai. Yr oedd cyflV/r peth- au vn y ty yn ffiaidd. Cadarnliawyd gan Dr. O. Wynn Griffith, Dadleuai Mr. Pugh Jones mai nid o fwriad y cymerasai hyn le, ond oherwydd nas gallai y dyn gael neb i ofalu am y plant. Tri mis o garchar.

BWRDD GWARCHEIDWAID: PWLLHELI. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Bwrdd hwn ddydd Mercher, Mr. J. T. Jones yn y gadair.-Day- Henwvd llvthyr oddiwrth Mr. John Evans, treth-gasglydd, Llanarmon, yr hwn oedd yn 75 mlwydd oed, yn dfvveydl nas gallai efe [ ddim cario allan ddymuniad y Bwrdd a pharhau i wneud ei waith hyd derfyn y rhy- fel am y cyflog o 15p. yn y flwyddyn. Casgl- ai dros 800p ac yr oedd y gwaith wedi cyn- yddu yn fawr.-Cyflwynwyd y liythyr i'r Pwyllgor Arianol, ynghyda'r ceisiadau am fwy o gyflogau a ddaethai i law oddiwrth y rneddygon. Hefyd, anfonwyd cais Dr. Row- land, Llanaelhaiarn, am ail-drefniant o'i ddosbarth, i'r un Pwyllgor.—Penderfynwyd magu moch yng nghwrt y Ty.—Gwnawd cais gan Gymdeithas Gweinyddes LIannor am gyfraniad.—Mr. R. O. 'Roberts a ddywedodd mai dyma y trydydd cais o'r fath i law yn ystod v tri mis diweddaf.—Mr. W. Jones a gred,ii y dylid ad-drefnu dosbarthiadau y cymdeithasau hyn. er mwyn arbed costan.- Ar gynygiad Mr. J. Hughes Parry, pasiwyd i roddi 5p.

LLINELLAU ATGOF. Hen ardal Carn Dolbenmaen Sy'n anwyl iawn i mi, Fe gefais rai eyfeillion Mynwesol ynddi hi. Yn 'r ardal hon y'm ganwyd, Fe'm magwyd ar ei bron, 'Does ryfedd fod fy meddwl Yn rhedeg draw i hon. Dvchmygaf weld 'r hen gartref, Y ffyrdd a'r llwybrau cam, Clywed swn y pistyll bach, Ond, Ow! pa le mae mam? Daw hiraeth ar fy nghalon, Daw pryder i fy ngwedd, Wrth feddwl fod fy anwyl fam Yn gorwedd yn ei bedd. "Edrycliaf ar ei darlan, (Sydd o fy mlaen yn awr. Mae fel pe'n gwylio'n nghamrau Yn symud hyd y llawr. Y cariad yn ei llygaid A losgai megis fflam; 'Rw,v'n methu peidio wylo Wrth weled darlun mam. Ffarwel, fy mam anwylaf, Ffarwel hyd fore'r Farn, Pryd cawn eto oll gyd-gwrdd Y mhlith hen saint y Garn. Pen-yr Yrfa, Nebo. MARY J. JONES.

"SARZINE" BLOOD MIXTURE. Yr hyn, y mae "Sarzine" Blood Mixture yn ei sicrhau, a dim arall:—Xid yw yn honi gwena. pob peth, fel yr Yankee 'Patent :Medi-I cines; ond, <?? bUmr chwi gan groen n6ach, ys,fa, pomle, torriad allan, scurvoy, doluri?u penddynod, etc., yn tarddu o waed dnvg ac Mnihur, mynlwch botelaid o "Sarzine Blood Mixture" gan y Druggists nesaf aioch Is l-c a 2s 9c y botel, n-ev 3c at y cludiad vn ych- wanegol, oddiwrth .HUGH DAVIES, CHEM- IST, MACHYNLLETH.

ANGLADD Y PARCH. i DANIEL ROWLANDS. I TEYRNGED I Y PRIF WEINIDOG. I Cyfeirivvyd yn y Genedl ddiweddaf at I farwolaeth y gwr parchedig uchod, a phryn- hawn Mercher odaeth torf baichus ynghyd i daiu'r gymwynas olaf iddo, er fod yr hin yn hynod o anffafriol. Am 1-30 cynhaliwyd gv,-as,itia t h byr yn y ty. Darllenwyd rhan- nau o'r Gwirionedd gan y Parch. cil. Rees Da,vies, 'Hirael, a gweddiwyd gan y Parch. R. J. Jones, bugad Twrgwyn. Yna clud- wyd yr arch i gapel Twrgwyn, lie y cynhal- iwyd gwasanaeth coffadwriaeth, dan ar- wciniad y Parch. E. James Jones, M.A., Llywydd Cymdeithasfa'r Gogledd. Canwyd Ymdeithgan Angladdol Chopin ar yr organ fel y cludid yr arch i fewn ac y gosodid ef gerbron y pulpud, a chanwyd emyn o waith yr hybarch dad ymadawedig, Y Ceidwad." parllenwyd rhannau o'r Ysgrythyr gan y Parch. John Owen, M.A., Caernarfon, Llyw- ydd Cyfarfod Misol Arfon, a gweddiwyd gan y Parch. H. Barrow Williams, Llywydd eth- oledig y Gymanfa Gyffredinol. Hysbysodd Mr. W. R. Jones, ysgrifenydd yr eglwyj, fod nifer mawr o lythyrau a phellebrau wedi dy- fod i law yn cydymdeimlo a'r teulu, ac yn datgan gwerthfawrogiad o fywyd a gwasan- aeth Mr. Rowlands. Yr oedd pellebr new- ydd ei dderbyn oddiwrth y Prif Weinidog, yn yr hon y dywedai ei fod newydd ddeall ar ei ddychweliad o Ffrainc am farwolaeth ei hen gyfaill, Mr. Daniel Rowlands. Datganai syniadau uchel iawn am ei ameriaa a'l waith. Dywedodd y llywydd nad oeddynt yn bre- scn-d i alaru yn gymaint ag i anrhydeddu coffadwriaeth gwr a haeddai anrhydedd gan- ddynt fel cenedl. Fe gyflwynodd ei fywyd a phob dawn a roddwyd iddo, a phob peth a enillodd i wasanaeth ei genedl, mewn crefydd a moes, mewn llenyddiaeth, yn wladol, yn gymdeithasol a chrefyddol. Dechreuodd fod yn ddyn cyhoeddus yn gynar, yn neilltuol yn y Cyfundeb. Cyfeirid ato ar aelwydydd Methodistaidd y wlad fel un i edrych I fyny ato gydag edmygedd a pharch. Y tro cynt- af y gwelodd ef oedd yh pregethu mewn Saa- iwn ar Green y Bala, y flwyddyn a'r wythnos yr oedd carreg sylfaen y Coleg yn cael ei gosod, yn wr cymharol ieuanc, o ymddang- hosiad llathraidd a hardd. Yr oedd ef wedi ei nodi i sõn gair am ei waith ynglyn a dir- west a sobrwydd yn mywyd y genedl. IT oedd llythyrau wedi eu derbyn oddiwrth Syr Herbert Roberts, A.S., Parch. J. Glyn Da.v- ies. a Miss Prichard, Croesoswallt, a Plen- ydd, y rhai oil a ddygent y dystiolaeth uchaf i'w lafur a'i ffyddlondeb. Pe y rhoddid ei fywyd mewn dau air nis gellid cael dau air gwell na ffyddlondeb a gweithgarweh. Yr oedd yn ffyddlon i bob peth, a bu felly i achos sobrwydd. Yr oedd yn amlwg ar y blaen. ac ar y blaen mewn ffyddlondeb. Rhoes ei lon'd yn y gair, a rhoes ei holl allu, ac nid ychydig oedd hwnnw, mewn ffyddlondeb. Gweithgarwch oedd y nodwedd arall. Yr oedd yn caru gwaith, ac nid ymddangosai yn ddedwyd os na byddai yn gweithio. Gweitli- iai ymlaen yn wyneb llawer o bethau fuasai yn digaloni pobl eraill. Cyfeiriodd Svr Owen Edwards at ei wasan- aeth gydag addysg a llenyddiaeth. Sylwodd nad oedd raid dweyd ym Mangor, nac mewn unrhyw dref arall yng Nghymru, fod enw Daniel Rowlands ym meddu lie pwysig ym mywyd a llenyddiaeth Cymru. Efe oedd y pregethwr cyntaf a gofiai, pryd yr' oedd yn wr ieuanc glanbryd a • thywyso^aidd, gvda disgwyliad enwad wrtho yn barod, a dis- gwyliad cenedl yn deffro, oblegid yr oedd addysg yn grymuso ei genadwi. Gwelodd I ef wedi hynny pan oedd wedi gadael ei 80 oed. gydag oes faith o wasanaeth o'i ol, ac yn ) ddedwydd iawn. Yr oeddynt lieddyw yn rhoi ei gorff yn y bedd. Gellid rhoi athraw yn y bedd ond nis gellid rhoi athraw da i anghof y bedd. Yr oedd yn byw yn ei ddisgyblion. Yr oedd wedi gwel'd wrth grwydro Cymru gyda'r ysgolion, fod dylan- wad a delfrydau Mr. Rowlands yn byw yn yr athrawon. Desgrifiai un o'n nofelwyr wr mawr yn iharw, ae yn breuddwydio yn ei or- iau olaf fod ei holl waith yn ymddryllio ac yn diflanu. Yr oedd breuddwyd felly yn amhosibl i Daniel Rowlands. Gwelodd weinidogaeth yr Efengyl. a gwelodd gysyllt- iad addysg a hi. Gwelodd addysg a dir- west, a gwelodd wawr ar lenyddiaeth Cym- ru. Gwelodd ysgolion ei wlad a'i athrawon ei hun yn myn'd iddynt. Gwelodd ei h,(11f goleg, nid yn unig yn dal ei dir, ond yn ad- nowyddu ei ieuenctyd pc yn rhoi addysg Cymru ar lwybr newydd. Dywedodd y Parch. R. J. Jones ychydig eiriau ar ran eglwys Twrgwyn. Dywedai fod Mr. J. Evan Roberts yn teimlo nas gallai ddweyd dim ar yr amgylchiadau gan ei deim- ladau. Yr oedd Mr. Roberts wedi bod yn cyd-weithio a Mr. Rowlands am 40 mlynedd. Am dano ef, ni chafodd ond pedair blynedd o gysylltiad ag cf, ond gallai ddwyn y dyst- I iolaeth uchaf i'w gynorthwy a'i gefnogaeth. Teimlai ei fod wedi cael braint fawr cael cyd- weithio a gwr o safle, o brofiad ac 0 ysbryd-  olrwydd Mr. Row!ands. a theimlent oH v byddai colled fawr ar ei ol yn yr eCTlwy I lie gwag iawn ar ei ol. 0 Sylwodd y iParch. John Williams. Bryn- siencyn, fod yr amgylchiadau yn gyfle i ys- tyried gyrfa gwr neilltuol. Yr oedd ei yrfa yn un neilltuol ynglyn ag addysg. :Nid oedd yn hawdd sylweddoli hynny hwyrach hedd- yw. Ond y pryd hwnnw yr oedd yn beth eithriadol iawn. Bachgen cyffredin o ganol Mon, yn cychwvn heb gael unrhyw fanteis- ion; yn myned i Goleg y Bala, ac yn syth oddiyno i goleg arall, ac yn cymeryd ei radd ar ei union. Mae'n wir mai nid efe oedd yr Ymneilltuwr cyntaf i raddio, fel y dywed- wyd yn y newyddiaduron; yr oedd yna dri o'i flaen. ond yr oedd yn mysg y rhai cyntaf, ac yr oodd yn rhaid am benderfyniad di-ildio ar ran pob un o'r tri i esgyn i'r fath sefyllfa. Bu ei yrfa hefyd yn un neilltuol o lan. Nid oedd cysgod brychaa ar ei grmeriad. Ar hyd oes faith cadwodd ei ddillad yn ber- ffaith lan, er rhodio ohono, fel pawb ohonom. yn mysg crochanau. Yr oedd oi gymeriad fel esgvll colomen wedi eu gwisgo ag arian. Yr oedd shine arno, a Sarddwch sanct- eiddrwydd ar ei holl fywyd. Datganodd y Llywydd gydymdenniad a,'r teulu d'r perthynasau. ac yn neilltuol a'r plant, gan ddymuno i Dduw eu tad fod yn Dduw iddynt hwythau. Canwyd" 0 Fryn- iau Caersalem ceir gweled." &c., a gweddi- wyd gan y Parch. Hugh Jones, D.D. (W.), Bangor. Cludwyd yr arch allan tra chwareuid ar yr organ. "O rest in the Lord." O'r tuallan ffurfiwvd gorymdaith yn y drefn a ganlyn- Gweinidogion a phregethwyr, blaenoriaid, cynrychiolwyr byrddau cyhoeddus, cynrych- iolwyr Coleg v Brifysgol, athrawon, efryd- wyr a chyn-efrydwyr y Cole;~ Xormaln dd. swyddogion eglwys Twrgwyn, yr elor-gerbyd. y teulu, a'r cyhoedd. Cyrhaoddwyd mvn- went Glanadda, ac ar Ian y bedd darllenwyd rhan o'r Beibl gan y Parch. R. W. Hughes, Park Hill, a gweddiwyd gan y Parch. 'Wil- liam Williams, Talvsarn. Terfynwvd trwy ganu, "B.vdd Alyrdd o Ryfeddodau Y prif alarwyr oedd Mr. a Mrs. J. G. Row- lands, Liverpool (mab a merch-yng-nghyf- raith) Mr. a Mrs. Llewelyn Rowlands (mab a merch-yng-nghyf raith); Miss Rowlands, j B.A., Rhuthyn; Miss Menai Rowlands, j Menai Rowlands. M.A., H.M.I. Miss Olwen Rowlands, F.R.C.O. {merched): Mr. Richard Rjowlands. Bryngwran i(braw(t). N-r oedd eglwys Rhuthyn wedi anfon ei gweinidog, y Parch. R. R. Parry i'w chynrvchioli, ac eg- lwys Llangefni wedi anfon ei bugail, Parch. R. Prys Owen, B.A.

• •. ;•— ttTMton).MMtnfMt?t<M&MtM?M«th«M«<t<MM the raso=oea ot C??*'t I'<Mf< PfevtM?, QUEBEC. KrnE.AL PRODUCTS Include MoIybd?Jt? N'tM. .pr, M&?nceitL, Graphite, Copp'T, Iron Ow, Iroa UU4. Steel, Asbestos. Hard?tre, Enamelware, WoodwuiL I1 Paper and Pulp offer excellent app,)r?.um?t;eg, AGRICULTURAL PIWDUCTb inoh:de Wheat. 0?' J Potatoes and other FiaH CroM. Othar proda6t&  elude Mutter, Cheew, Appiw, T..h?co?   for?ie'jl? tpply: Lt.-Col. iha Hon. P. Agam-Geul. ?''??' ?' ?"s?y, Lon??'5 | #

RHAG NEWYN. APEL MR. LLOYD GEORGE. DYLEDSWYDD YR AMAEHWYR. At Olygydd y "Genedl Gymreig." I Syr,—Baich araith bwysfawr Mr. Lloyd George ddydd Gwener oedd deffro'r wlad i sylweddoli y rhaid aberthu'n aruthr cyn enill. Dywedai fod cyflenwad bwyd y wlad yn awr yn is nag y bu o fewn cof, yn bennaf oherwydd cynhauaf drwg, a rhaid i Mr. Prothero erbyn hyn wneud mewn chwech wythnos yr hyn y dylasid fod wedi ei gych- wyn ddwy flynedd yn ol. I Rhaid perswadio'r ffermwyr i ychwanegu tir cynyrch. "EIN GO RAITH YW YR ARADR." I I sicrhau safle'r ffermwr, sefydlir lleiaf- bris cynyrch am bum' mlynedd, sef:- Gwenith, 60 swllt y chwarter, eleni; 55 swllt y chwarter yn 1918-19; 45 swllt y chwarter yn 1920-22. Ceirch, 38s. 6c. y chwarter eleni; 32s. y chwarter yn 1918-19; 24s. y chwarter yn 1920-22. Ttatws, 6p. y dunell eleni. Am y cyfnod o bum' mlynedd, sicrheir llei- afswm cyflog o 25s. yr wythnos i weithwyr amaethyddol. 'iSTi chaniateir codi yr ardreth yn ystod y pum' mlynedd. Ond, yn gyfnewid am ddi- ogelwch ynglyn a phris ac ardreth rhoddir gallii gorfodol i'r Bwrdd Amaethyddiaeth i sicrhau triniaeth tir, oherwydd diamheuol annheg a'r wlad yw i ddyn fod yn esgeuluso tlf allai gynyrcha bwyd/' Addefai y Prif Weinidog fod anhawsterau araith wyr, ond yn Ffrainc nid oedd unrhyw ddyn cryf o gorff i'w gan- fod ar y tir. Gwneid y gwaith gan ddynion dros oedran milwrol, y bechgvn a'r merch- e d Gwnaeth Cymru ei rhan yn rhagorol yn 1916. Gall wneud yn well eto vn 1917. Os bydd ymnvymiadau Sir Gaernarfon i fyny & chyfartaledd y cynydd mewn cynyrch a sicr- hawyd eisoes mewn rhai adranau ohoni, bydci oddeutu saith mil o aceri yn fwy o dan yr aradr eleni. Er cynorthwyo amaethwyr yn mhob modd dichonadwy. dewisodd y ft Pwyllgor Sirol wyr profiadol fel cynrychiol- f wyr yn y gwahanol blwyfi, fel y gwelir isod. i Ymwelant, ag amaethwyr er gwybod am an- ■ hawsterau ynglyn a llafur, gwrtaith, hadyd. ■' etc. gweithredant fel cyfrwng i sicrhau tir, f a byddant hefyd yn adrodd pa le a phwy sydd yn gwnend llai na'r gallu i gynorthwyo y genedl yn nydd ei chyfyngder:— Eidda, Penmachno. Caerhun, Dolgarrog. Dolwyddelen, Llanbedr-y-cennin, Mr. Thos. Griffith, Gwydyr Estate Office, Llanrwst, a Mr. R. Ellis, Brynypin. Talycafn. Trefriw, Maenan Abbey, Llanrhvchwyn, Bettws-y-coed, Capel Cnrig, Mr. E. B. Lioyd, Gorddinan, Dolwyddelen, Mr. Joseph E. Jones. Maesygroes, Maenan, Llanrwst. Llandudno, Gonwy. Gyffin, Llechwedd, Llangelynin, Mr. W. Davies, Bodafon, Llan- dud no, Mr. W. Davies, Baclaw, Conwy. Llysfaen, Mr. Caldicott. Craigydon, Llan- dudno, Mr. D. Morris, Peulwys, Old Col- wyn. fe. Penmaenmawr, Dwygyfylchi, Llinfair- fechan, Aber, Bangor. Mr. W. G. Roberts, Llanfairfechnn; Mr. Thomas Roberts, Maes- ygroes, ger Bangor. Llandegai, Llanllechid, Proff R. G. White, U.C.N.W., Bangor, Mr. William Roberts, Bronderw, Aber. 'Pentir, Llanfairisgaer, Mr. Lewis Griffith, Perfeddgoed, ger Bangor, Mr. John Griffith, Bryn, ger Caernarfon. Llanddeiniolen, Mr. Robert Roberts, Tv Mawr, cei- Bangor, Mr. Henry Parry, Glan- "rafon, Pontrng. Llanbeblig, Waenfawr, Llanfaglan, Llan- rug, Llanwnda, Bettws Garmon, Llanberis, Mr. R. W. Pritchard, Coedrparion, Caernar- fon, Mr. J. Edmund Jones, Pengwern, Llan- wnda. Llandwrog, Llanllyfni, Mr. Daniel Hugh es, Llwyngwalch, Groeslon, Mr. Richard Jones,, Bryn Rhedyn, LIanwnda. Clynnog, Llanfinhangel;y-Pennant, Mr. J. R. Owen, Gyfelog, Garn, Mr. Hugh. Huehea. f1 Caerau, Penygroes. Llanystumtwy, Penllyn, Criccieth, Llan- I| armon, Mr. W. E. Williams. Ysgubor Hen. t ger Chwilog, Mr. Owen Hughes, Rhosgill Bach, ger Chwilog. Ynyscynhaiarn, Beddgelert, Penmorfa, Treflys, Dolbenmaen, Mr. R. Newell, Cen- tral Buildings, Porthmadog, a Mr. J. Lloyd Jones, Wern, Porthmadog. Llangvbi, Llanaelhaiarn, Carnguwch, Mr. D H Davies 'B-orsedd, Chwilog. Mr. David Roberts, Bryn Hyfryd, Chwilog. Abererch, Pwllheli, Mr. G. F. C. Yale, Estate Agent. Pwllheli, Mr. W. Owen, Afon- wen Fa..m, Chwilog. Llannor, Pistyll, Penrhos. Mr. Griffith Jones, Bodvel Hall, Pwllheli, Mr. J. H. Parry, Penllwyn, ger Pwllheli. Llanbedrog, Llanengan, Llangian, Llan- fihangel Bachellaeth, Mr. J. C. Roberts. Nanhoron, ger Pwllheli, Mr. Griffith Jones, Pcnybont. Bottwnocp. 40 Tydweiliog, Nefyn, Edeyrn, Ceidio, Bod- fean, Llandudwen, Mr. R. H. Evans, Mad- ryn, Pwllheli, Mr. Daniel Jones, Brynodol, Tydweiliog. Llaniestyn, Bottwnog, Penllech, Llangwn- adl,' Meillteyrn, Bryncroea, Mr. R. H. Evans. Madryn, Pwllheli, Mr. R. L. Griffiths, Tre- wen, Bottwnog. iRhiw. Llanfaelrhys, Bodferin, Aberdaron. Llandegwning, Mr. John Thomas, Bron- llwyd, Bottwnog, Mr. R. H. Evans, Madryn, Pwllheli. Y mae gallu y Pwyllgor Sirol yn fawr. Wele rai o'r inanyl-ion:-(a) Cymeryd med- iant o unrhyw dir nad yw, yn eu barn. yn cael ei drin fel ag i ychwanegu, mor bell ag y gellir gyflenwad bwyd v wlad, a gwneud pobpeth angentheidiol i drin y tir, neu i'w gyfaddasu at driniaeth, cymeryd meddiant o adeiladau cyfleus i'r amcan. (b) Cymeryd meddiant o beivianan, neu offer amaethyddol, neu gynyrch fferm, neu stoc ar y tir. all fod | yn angenrbeidiol at ei drin. (c) Darparu cyfleusderau byw i bobl gyflogir at y gwaith. (d) Defnyddio unrhyw gyflenwad dwfr neu allu cynyrchiol. (e) Gwasanaethu rhybudd- ion ar ddalwyr tir i'w drin er cadw i fynv gyflenwad ymborth y wlad. Bydd esgeulusdra i droi tir, yn ol --Iorch- ymyn, yn agored i erlyniad a chosb. 0 ber- thynas i lafur, trefnodd y Swyddfa Ryfel i roddi gWa.anaeth mnwyr. yn lmiong"7choI. o Wrecsam. am gyflog 0 hanner coron y dydd a bwyd, neu bum' swllt ar hugain yn yr wythnos a'u bwyd eu hunain. Anfoned unrhyw amaethwr yn y sir sydd vn brin o lafur fanvlion o'i ofvnion ataf ar unwaith.—Yr eiddoch yn gywir, » Caernarfon. EVAN R. DAVIES. I Chwefror 23, 1917

SUITS GIVEN A WAY I I  or pair o? trousers Would you m? ? ??? or pair of trousers a1)?)Iutaly free? A mo?t astr?umdi.ng effer is bting m.??de by aweU-knownLondon firm The-v have discovered a remarkable Holeproof C'loth. You can t- tear it. You can't wear it out, no matter how hard you wear it for if during six months of solid hard grinding work every day of the wek (not just Sundays) yn'i ?ar thf? ?rna?!?"-t h?p anotber garment will be given ?r.,o. The firm will send a written guarantee in 'every pM-ceL Think. Jnst 13, 6d for a mnn'? ?u?t. and only 4s 9d for a pair of trouper" Suits 5s lid; knickers 2s 3d. Guaranteed for six months' j solid grinding wear. N("- dont delay. Send a loos^tcard to the. Holeproof Clothing Co.. 56, Theobalds-road, London. W. C., for a large range of patterns. These a.re absolutely free and postage paid. Of course mention the name of this paper.

M E DI)Y n t M ETH NATUR. I Y mae yna feddyginiaetb ar gyfer bob math aflecyd vn v dovinia* Ivaferol, nc nid oes un ftmheuaeth. nad T)a' il Cam yr Ehfll yw y Ilys- ieuyn a gyfrr Pt*«wch ac anhwylderau y Frest. Mae ii(l,l T).,iil Cam vr EboI mewn poieli 16 2c., h'wY'r post la 5c., yn y Siopau