Y Genedl

DYDD MAWRTH. I TY'« ARGLWYDDI. I PERSIA A MESOPOTAMIA. Gwnaed mynegiad gan I ART iT. CURZON ar y sefvllfa yn Persia a Mesopotamia, gan gy- felrio at blaniau Germani i yinest-yn ei thir- iogaeth hyd at y Cefnfor Tnd-iaidd. -\Iil oedd y cyr:.Ilun wedi ei ordhfygu eto, ac ni orch- fygid, ef hyd y gynnadledd a geid ar dei-fvn y rhyfel. O berthyna.s i'r cvnllwyn i greu helynt yn Persia, dywedodc/ Arglwydd Cur- zon fod y perygl ar ei waethaf yn mis Awst diwedldaf, ond yr oedd v sefyllfa yn awr yn Uawer gwell. Er fod y T\Tciaid yn parhau i gadw meddiant o 30.000 o fillaHroedd yigwar o Persia, yr oedd y Rwsiaid yn atal eu hym- p-rch. Yr oedd adg>"fnert.aion o'r India yn cael eu Kanfon i Syr Percy Sykes. ac wedi i'r rhai hyn. ac acfran a rail o fyddin gaeT eu trefnu dan ofal swy-ddogion Prydeinig, hyd- ierid y e.allai Syr Percy Sykes, cyn bo hiT fyned ailan o Sbiraz, ac adfer tretn yn Xeheu Pe,r.a. Yr oedd y Safleoedd Tyi-caid<3 o gwmpas K at mswn crj-n berygl.

——— TY'R CYFFREDIN. BEDDAU PRY DEI N IG YN FFRAIXC. Mewn atebiad i gwestiwn. dvwedai ALir. M ACPHERSON (Is-Ysgrifenydd Rhyfel). 1d;; gellid oKveyd pa, faint o fed-dau Prydeinig a ofelid am danynt yn Ffrainc, ond yr oedd pob go-fal yn cael ei p-nieryd ohonvnt. YR YMGOM A HAIG. Eglurodd Mr BON All LAW y mynegiad bu cymaint o son am diani yn ddiweddar, a wnaed gan Syr Douglas Haig i nifer o newydoiiadur- wTr Ff rmgig. Meiwu atibiad i Mr SNOWDEN a Mr. DILLON, dywedodid Mr BOXAR LkW Y mae Syr Douglas ILaig o dro i dro weii gwdled gwabanol ddyiuon o ddylanwad, vn ne,A-V,ci<liadu,-wvr ac ercill, perthynol i'r Gall- uoadd Cyngreiriol a'r gwLedydd aranhleidiol. Ar yr amgylchiad hwn cyfarfu ag amryw IIe- wy-ddiadurwyr Ffrengig pwyaig, srvda'r rhai y caifodd ymddiddan rh-Lld, i'r rhai y rhodd- odd ei olygiadau cyffredinol ar y sefvllfa.. Yn yr engraifft bresenol anfonwyd- prawf- leni yr ymgom i'r Pencadlys Cyffredinol, ond, oherwyckJ camgymeiiad is-srwyddog ni thros- ghvyddwyd hwy i Syr Douglas Haig ei hun- an. Mr DILLON: Nid y.v 'r bonedaw gwir an- rhydeddus wedi ateb fy ng-westiwl1 i-pa Un. yn wyoob v croes-ddy'.i 'HliacJao vnghylch yr ynngom honedig a gj-ho3«iwiyd mewn gwahan ■ ol nswyddiaduron, a fydd i'r Llywodi-aeth waf=»aru copi awdurdode^ig o'r ymgom. IMr BONAR LAW: Anfonwyd dau neu dri chant o gopi su i'r pencadlys, ond, yn an-, ffmlus ni anfonwyd yr un i Syr Douglas Haig. Gohnodd Mr H. DALZIEL pa mor hir v cadv.-yd yr ymgom cyn iddi gael ei ehyhoeddi gan y Press Bureau, a pha un a gymerwyd unrhyw gamrau i ymgynghori a'r Cabinet .Rhviel neu Syr Douglas HaLg parthed yr vssrif. Mr BONAR LAW: Credaf fod y Press Bur- can wedi oedi. Nid oedd y Cabinet Rhyfel yn gwybod oHm am y peth hyd nes y gwelwyd ef yn y newyddiaduron. a, symudwyd ymlaen vn ddivmdroi i ga.e1 gT/ybod beth oedd wedi dig- wydd. Mr SiNOWDEN: Onid -vwln rfaith na chania- teir i'r un Swyddbg o dan y King's Regula- tions ix)dWi mam-lion i neb heb ganiatMi v Swvddfa RvM? Wrt'i weled fod hyn wedi cael ei wneud, pa g-wrs y mae'i- 'flv,,N-odr,,iRf-h yn fwriadu gymeryd? Mr BONAR LAW: Nid wyf yn hollol sicr -eth yw'r rheolau, ond y mae'n hollol amhvg nai'r arfer oedd, yh ystOO' bodolaeth y Llyw- (draeth hon a'r LTywodraeth a'i blaenorai, y ty l caniatau i gynrychiolwyr dylanwadol >arthynol i'r GaLluoedd Cyngreiriol weled y laes-Lywydd a'r Prif-Lynghesj'dd. Nid ,-yf ym xn-dddwl fod hwn ynddo'i hunan yn i'tel' anghymeradwy. Gofynodd Mr PRINGLE a oedd yr ymgom- au wedi cae l eu cychwyn gan brif swyddog yr Douglas Haig. Mr BONAR I.A. W: Yr wyf eisoea wedi Iweyd fod yr ymgomiau wedi eu cyflwyno i'r lenera! Staff. Nid wyf yn meddwl fod pen- aaeth y Staff wedi eu gweled. Gan fod hyn \r un lla%v yn -effeithic ar v Maea-Lvwydd, ac r y 11av arall ar v Galluoedd Cyngreiriol, nid vyf yn med-dwl y dylid' M drafod vmhellach 11. v cyhoedd (Oym.) i y n nghwrs v drafodaeth yn ddiweddara.dll r yr hwyrnos desgrifiodd Mr DILLON yr ym- Tom fel y "peth sydd wedi myned yn bellaf >ddiwrth draddodiad y Fydoln Brydeinig." Vr arfer eyffredin, medd.ai, oedd ei gwneud "n nghtaf a.c yna siarad yn ddilvnol. Nid -edd. ond yn gobeithic y cyfiawnheid y rag- lybiaeth obefthiol gan y canlyrnndau, er nad "W ym meddwl y evi'haeddir yr amcan yn •vlwcddol drwv gyhoeddi'r om. Fodd Srnnn?. yr oedd yr vm,,om yn dNedà' ar y Kmg's R&?u?t-i?.ns. a r?a!d' fod rhyw amcan -I'd o'r tu ol iddo. I AnwT,byddodd Mr BONAR LAW yr ym- >r<.di'!d hwn ar y Maes-Lvwvdd. Y CADFRIDOG SYR OWEN THOMAS. I Galwodd Mr. ELLIS DAVIES (R., Eifion) sylw at adrooUiad y pwyllgor fu yn gwneyd ymchwiliad i aehos Svr Owen Thomas. Dvwedodd Mr. MACPHERSON (Is-Ysgrif- anydd y Swyddfa Ryfel) ei fod yn meddwl y gallai wneyd mynegiad fuar-ai yn rhoddi bodd- lonrwydd i'r aelod anrhydeddus. Cafodd y Cadfridog Syr Owen Thomas ei symud o'i swydd dan anigylohia<Lau nad oeddynt yn golygu unrhn-w adiewyrehia-d arno (Cym.) o drefn ydoedd, cr cael dynion ieueng- ach i ofalu am 'reserve brigades' i'r pwrpas o rcxidj hyfforddiant i ddynion yn ffurflo drafts. I RluÚd oedd edrych ar y symudiad fel wedi cymeryd, lie oherwydd nad oedd yn gyfaddaa ar giyfer y gwait-h arlyenig ag y disgwylid y brigadau 'w wn-ayd, y prj-dl hwnw, ac nid o I herwytld unrhyw aneffeithiolrwydd yn y gwas, j anaeth gyflawnwyd ganddo, ac yn arbenig yn J y gwasa-naeth wnaed ganddo ynglyn ag ym- restru (Cvm.) Diolchodd Mr ELLIS DAV1ES i Mr. Mac- pherson am y mrnegiad a wrmed ganddo, ac nid oedd gaud-do amheuaefch na ddetfbynid ef gyda chryn ryddhad yn Ngnymru. Rhaiif oedd cofio fod ganddb yrfa lwydkiianus yn Neheudir Affrica. a chafodd ei enwi yn v oenadwriau rhyfel. Ar gais y diweddar Ar- glwydd Kitchener a'r Prif 'Veinidog presenol darfu iddo ffurfio brigad GymrMg. a õlrwy ei sel a'i weithgarweh, llwycModd i godi deng mil o ddynion a phenododd 350 o swvddogion. a chyn i'r Ciitrodlau hyny fyned droeodti i Ffrainc fe ddi-ivedmdi uch-swyddog fod' yn anrhydedd cael llywyddn y fath frigad a'r un oedd gan Syr Owen Thomas. Yr oedd mynegiad vr I I Y sgrifen:dd Rhyfel yn zosod Sn Owen lliomas yn v safle a haeddai (Cym.) I l ic,mas vn v safl,?, a,hae,d dai (Cvm.)

'm iBAL^W I WELLHA } I BESWCH ac ANWYD E ■ Amhrisiadwy gyda Phlant. Poteli 113 R 3,1- GAM OLL JPFERYLL-,V,YR A GlZOSF-R'

I DYDD MERCHER. I TY'R ARGLWYDDI. I DYNION AR Y TIR. Galwodd ARG. CHAPLIN sylw at adrodd- iad y Comisiwn Brenhinol ynglyn a chyflenwad v Comisiwn Brenhinol ynglyn a chyflenwad Bwyd, ac at safle amaethyddiaeth, a chynyg- iodd benderfyniad yn datgan y farn na ddyhd tynu rhagor o ddynion oddiar y tir heb ddar- paru dynion cymhwys i gymeryd eu lie. Cred- ai mai yr unig beth allai goncro Prydain yd- oedd newyn. I Adgofiai ARGL LANS DO WNE y Ty fod Prydain wedi ymrwymo i gadw rhan neill- ) duo) o Ffrainc heblaw cynorthwyo y Cyng- hreirwid mewn manau eraill. Nid oedd bos- ibl symud oddiwrth yr ymrwymiad yna. Gall- ai y ffermwr lusgo ymPen hefo llai o ddyn- ion, ond nid allai y cad-lywydd yn Ffrainc fyned ymlaen heb ddigon o ddynion. Dyna paham yr oedd cymaint o ddynion wedi eu tvnu o wahanol ddiwydianau y wad. Atebodd DUC MARLBOROUGH ar ran y Llywodraeth. Gyda golwg ar y dynion dvmvyd oddiar y tir, dywedodd mai y Llywodraeth oedd i benderfynu rhwng hawHau amaethydd- iaeth a'r Fyddin. Yr oedd bwrdd Amaeth- i yddiaeth yn gwneyd eu goreu i helpu fferm- I wyr. Gobeithid rhoddi carcharorion Ger- manaidd i weithio ar y tir, a disgwylid cael I mwy o ferched i roddi eu gwasanaeth ar y tir. Gohiriwyd y drafodaeth.

.0 0 — I TY'R CYFFREDIN. I YN XWYLAW Y TWEC. H vs.bvBõdd .ai nirer v earchar., Hvsbysodd Mr. HOPE ma i nifer y carchar- | orion oedd' yn nwylaw y Twrc ydoedd Prycl- einwvr, 327 o swydcSogion, a 1652 o fihvyr cyffredin. Y Fyddin Drefedigaethol, 13 o Bw-yddogion, a 140 o ^Iwvr. Byddin India, 195 o swyddogion, a 3573 o filwyr. PERYGLON Y SUDDLONGAU. GWAITII EIN LLYNGES. Caed hanes ymdrechion Llynges Prydain i ddelio a pheryglon y sudd-longau yn ystod yr wythnosau diweddM, mewn araeth ddyddorol gan Syr E CARSON, Prif Arglwydd y Morlys Addefid fod gweithrediadau y srJdd-longau yn a ifrifol, ond c.bngh sai y Pr f Arglwydd r ffigyrau a gyflwynodd nad oodd yr hyn a elwid yn floood y Germaniaid aT Brydadn a'i Chyngrheiriaid, a ddechreuodd ar Chwefror 1. wedi cajel ond ychycJig iawn o effaith ar draf- nidSaeth llongau Prydain. Ceir dwy ochr y blocad yn y ffigyrau a. ganlyn;- Llongau a suddwyd {yn ysitod y deunaw diwrnod cyntaf o bob mis): Rhagfyr, 116 (24 Piydeinig; lonawr 91 (24 Prydeinig); Chwef- i ror. 134 {55 Prydeinig). Llongau a gyrhaeddtisant borthlad-doedd Plj-deinig-yn ystod v deunaw diwrnod cyn- taf yn Chwefror, 6,076; Llorgau a c-dawsant brothladdoedd Piydeinig, llongau oedd yh barhaus mown rhanau peryglus 3,000; brwydr- au gyda, saddiongau. 40. Yr oodd y mesurau a gymerwyd i ddelio a'r blooad. medda;i Syr Edward Carson, yn cynwys eefydlu adran cynwysedig o ddynion mwya.f profiadol y wlad i ddelio a chwestiwn v sudd-longau. Prysurir ymlaen i ddodi gynau ar fyrddau 'longau masnachol. Miae nifer y llongau mas naohol wedi cael arfau rhyfel yn vstod y ddau s diwedldaf wedi evnvddu gyda 7 v cant. Gyda golwg ar nifer y suddlongau Ger- Tianaidd a sudlciiwyd, dywedodd Syr Edward nad oedd y Morlys yn cael gwybodaeth bob cmser am ddinistriad sud,iongau. Gwyddis fod llawer ohonvnt wedi eu suddo. AddTw-did Syr Edward Cavson gyhoeddi t.,()Ib dydd ein col'edion drwy ymosodiadan -U,.Id-longau y geh-n; nifer o longau hvrdd- "I"'nt i oseoi ar ol chcI vmosod arnvnt, a nifer longau fydd yn cyrhafdd ac yn gadael y vlad1. f fyny i Hydref 30 d'weddaf, yr oecfd f '/vncres wedi cludo vryth miliwn o filwyr, 120.000 o dimelli o ffrwydr^u a defnyddiau "vfel ereill 'niliwn o treffyhn wed1' eu 111,vfo ac vn wael miliwn a geffylan a bac- ri a.id, a 47 '00 0^0 o a'^vvni o .Vetrol, a ch!u<I- j "It vr ol1 bvon heb d dam wain. Yn ykd oi d"wd< dd Svr Edward I ~rsori fod v yn ffodus iawn fod gan ddvn o v Llvn^sydd Svr John T 'Hcoe vn v Mlvg )C"ro,) Yr oedd gpn- -To wvb"*daeth e"n, o faterion llm<ie$ol, ac 0ri oT).ri ,-if lvw-vd v Llvnges ar y mor. 'DTvid "Rr>' fb' vrfa Iw^ddianns, a —vrM'v vrn'Oiiried^eth y morwyr ynddo ■ ^dv^d^o1. Yr v ewaith mawr wneid "1n y Llynges yn ei gwyliadwriaeth ar y mor yn tu sylw, Yr oedd masnach. enfawr Prydain ar y mor yn myned ymlaeii heb atal- iad o gwbl, tra. yr oedd llongau masnachol y gelyn yn gorwedd yn segur yn y porthlaau- oedd, ac yr oedd porthladdoedd y gelyn yn lleoedd difywyd iitwi (Cym.) Aeth Syr Ed- ward ymlaen i dd^cyt! ein bod wedi archwitio 15,158 o longau ar y mor ac mewn portiiladd- oedd yn ystod y flwyddyn ddiweddai, a nifer y rhaa. a arciiwiliwyd era dechreu y rhyfel ydoedd 25,874. "Dyna'r gwaith sy'n gyn- wysedig yn mhloca^v Germani, m ddai. LIongyfarchodd y Llyngea ar ei llwyddiant yn cvfarfod a'r anliawsde au. Yna ymdriniodd Syr Edward ar gweM-iwn y sud.l-longau. Nid peth (liweddiar, medV-V'i, ydoedd peiyglon y sudd-longau; yr oedd yrf myned ymlaen ers misoedd.. Gofynwyd iddo, ineddai, ai oedd yn ystyried pethau o saflo obe thiol, ynte a oeóid yn gweled pethau yn dywyll. Nid &add y naill .na'f llall, a.'i ddyledswyddau ef ydoedd dweyd wrth y Ty a'r wlad y cwbl a wyddis am y perygloru Yr oedd yn ddifiifol, ac nid oada wedi ei ddadrys eto. Nid oeddynt wedi rhoddi heibio i weithio am foment, ond credai drwy ddatblygiad mesurau a gymerid y llei- heid yn raddol y peryglon (Cym.) Yr oedd- is wedi gofyn i bob aelod o'r Llynges anfon unrhyw awgrymiadau a apeliai ato i (\tielio a'r cwestiyruiu anhawdd hyn. Sefydlwyd hefyd Pora.i ymchwiliadol, o clan lywyddiaetih Ar- glwydd Fisher, a chydag ef yr oedd jwydd'- onwyr mwyaf y wlad, y rhai oedd yiflhoddi eu goreu i'r wlad yn v mater bvrn Yna cyt. j eiriodd Syr Edward at y trefpiant i rc-ddi ar- j fau ar fyrddau y llongau masnachol. Cynyddai | y .gwaith hwnw o wythnos i wythnos. Yr oedd ein colledfion, meddai, yn bur ddifrifol, I ond nid oeddynt cyn waetbed ag y ceisiai yr adroddiadlau Germanaidd i'r wlad gr?du ea ¡' bod. Yr oedi] oenar"*wri v Germani" 1" y bod. Yr oc 3 3 cena. Lwr y Germans i' y "-estiwn, gyd<a.'r bwr?ad i'r Americ:mi:,id i I ddepbyn, yr honi fod gwaith y sudd-Iong1u yn dd)iwe33ar wedi clirio y mor y rcwyr. "D?u- ddeng mill o longau yn cyrhaedd ac vn gadael yn ystod deunaw diwrnod" meddai Syr Edward ynghanol cymeradwyaeth uehel y Ty. Nid oedd dim sail leiaf, meddai. i'r honiad fod y Morlys yn cadw'n ol ad¥cddiadau ynglyn a'r oolledion ar y mor. Ni chvdsyniai ef o gwbl i gadw dim yn ol oddiwrth ei gyd-wlad- wyr, ac yr oedd yn gadael i'r gwledydd an- tnjileididll wybod y gwirionedd. Darllenod(il Syr Edward adroddiad ynglyn a Im-wy,d,rau fit gycl-v'r suddlongau. Bu deugain o frwydrau er's Chwefror laf. Rai dyddiau yn ol darfu i un o'n llongau rhyfel ymosod ar sudd-long y gelyn, a. lladdwyd y cadlben. Ni- weidawyd? y llestr gymaint fel y bu raid iddi ddod i'r wyneb, a ch\Tnerwyd y criw yn gar- charorion. Yn yr adroddiad hefyd oeid h" nrs suddlongau ereill wedi eu dinystrio. Wrth derfynu, 4ywedoad Syr Edward ei fod yn credu yn slcr y gellid gorchfygu cynllwynion y gelyn (Cym.) 4Minrehill (oedcl %-n Liongyfardhodd Mr.. Clmrchill (oedd Brif Arglwydd y Morlys ar ddechren v rhyfel) Syr Edward Carson am ei fynegiad clir, a dywedai y dWasid fod wedi sefydlu yr adran i ddelio a'r sudd-longau flwyddyn yn ol. Dadleuai Commander y dylid rhoddi digrwi o arfau ar fwrdd pob Hong fas- nacliol. Yr oedd gan Mr France gytihygi-ad ymha un y datgenaid y farn fod cvnhal i fvny a threfnu drafnidiaeth y llongau masnachol yn hanfodol bwvsig i fywyd cenhedla^thol ac i gario y rhyfel ymlaen -n Ein trafnidia^thi Ton^au masnachol, meddai, oodd sylfaen ein llwyddiant ynglvn a'r rhyfel. Gorchfygwyd v cynhygiad. ———— 00-40-

I DYDD IAU. I TY'R ARGi-WYDDI. I CYFNEWID CARCHARORIO N". Gofynodd ARGL. DESART a allai v Lly- wodraeth wneyd unrhyw tynegiad parthoed y cyturdeb wnaed a Germani a gwledydd ereill ynglyn a chyfnewid carcharorion rhyfel. Dywedodd ARGL. NEWTON, yr hwn ai atebodd, fod Llywodraeth Awstria wedi gofyn i i'r wlad hon ddychwelyd rhwng Oleng mil ac un mil ar ddeg o Awstriaict am oddeutu dau gant o Brydeinwvr. Ofnai nas gellid cyd- synio i 'hy" Yr oedd y rnoó,J yr oedd Lly- vvooh-aeth Awstria wedi ymddwyn at garchar- orion Prydeinig yni dra gwahanol i ymddyjr- iad y Germaniaid. Yr unig gytundeb wnaed gyda Germani oedd cyfnewid carcharorion leb fod yn fihvyr) oedd dros 45 mlwydd oed. I Yr oedd y trsfnlant i gyfnewid cai»:harorion wedi ei llwyr atal ar hyn o bryd. ————— —————

) TY'R CYFFREDIN. I NEWTD YR AMSER. I Dywedodd Syr G. CAY.E (Y sgrifonvdd Car- trefol) y byddai iddo hysbysu yn fuan ben- derfjTiiad y Llywodraeth ynglyn a newid yr aonser ar gyfer imisoedd yr haf. Yr oedd y pwyllgor yn ystyried y mater' wdi cymheil vn unfrydol ei ddwvn \milaen eto. NEWYDDIADUR NKWYDD. Oofynnodd Mr. A. M. SCOTT i Mr. Ro- berts (Ysgrifenydd Seneddol y Bwrdd Mas- nach), a oedd y Llywodraeth yn bwrLadu rhoddi cyfyngiadan neillduol ar gychwyniad papurau newyddion oherwydd prinder papyr. Dnvedodd Mr. ROBERT'S y llywod- rw-th N-n angh,ymer<w3iwyo cychwyn papyrau ne^ ddion yn bresenol. I y GWASANAETH CENEDLAETHOL.! I DIM GORFODAETH AR FASXACH. u lvv rth gynyg au-ddarlemad 'MeSUl Gwas- anaeth. Gwladol, dyweddodd Syr G. OA VE (Y sgrifenydd Cai-trefol) mai- pri amcan y Mesur ydoead rhoddi safle gyfreithiol i Brit Grfar. wyddwr y Gwasanaeth Gwladdl, a. dod a gweithrediadau y Bwrdd hwnw dan reohdh y Tv. Cynllun. y Cyfarwyddwr Cyffredinol yuoedd i wiiey(t dafnydd o wa.atmetli pawb i fyny i oedran raeillduol. Cei^id cadw gweith- | wyr mewn gwe itlifeydd anhebgorol i weithio amser llawn, ac > hefyd ceisid ycliwanegu at eu nifer pan welid fod hyny yn angenrheidiol, dJ::¡da'r amcan hwnw mewn golwg trefllid symud dynion l, mea-c-hed o weithfeydd nad oeaoynt yn haTifodol i rai anhebgordl. Rhodd- id rhestr o'r diwyduuiau a ystyrid yn anheb- gorol gan v Cyfatrwyddwr Cyffredinol. Gyda golwg ar y diwy dianau nad ystyrid yn ham- fodol, nid dymuriiad y Llywodraeth ydoedd cau i fyny yn liollol y gwaithfeydd hyny. Os cauid diwyjdwajth!, nid yn unig y byddai yn rhaid talu iawn i'k perchenogion, olldhefyd i bob dyn a dynes i"r rhai nad ellid cael gwaith o'r newydd. Gal.iai fod illawer o rai mmn oed' ac yn llesg yn feael eu cadw •mewn gwaith mwy fel elusen na dim arall. H.-blaw hyny rhaid oedd iddynt 'gofio pan ddeuai y rhyfel i ben y byddai lla-wer o rai a roddasant eu gwasanaeth dan y' cynllun cened'aetliol yn awyddus i ddychw, Slyà; at en hen waith. FeJly, er nad oedd bwririd i gau i fyny weithfeydd naa oedd yn hanfo'dol, bwricdid c}mt>r:<:cl mes- urau i gyfyngu ar swm v gwaith a wneid vno. Yr oeald rhestr wedi ei thynu o alwe>dig,a-jthau nad ystyrid yn haf^ifodol, a chvda golw,? ar y rhai hyny bwriedid ar ol dyddiad neillduol. i drei'nu nad oedd rh^- O ddynion riiii-ii, 17 a 61 i gael eu llogi h-eb gamatad y Cyfarwydd- wr Cy^redinnl. G vna gnlwg ar y gahvedig- aetiiau hanfodol ynglyn a pha rai yv oedd galw am ddynion, bwriedid a^jalio at ddynion rhwng 17 a 61 oed i gynyg eu gwasanaeth yn wirtoddoJ. Yr unig beth ddi^gwylic! i ddyn oedd yn awyddus i g%"ny,g ei wasanaeth i'w wneuthur ydoedd myned i lytKyrdy a Uenwi i iynv ffurf-len a roddir iddo ac wedi hyny ei Itairfon i'r 'CyfarwyaHwr Cyffredinoil. Yr oadd yr apel yn un cyifredinol, ac yr oedd yn cael ei gwneiyd at bob dosbartli o ibobl. Bus- nes y Cyfarwyddwr Cyffredinol fydd edrych i mewn lie y bydd eisieu gweithwyr, a «hed3io cyfarfod a'" gofynion. Gwneir defnydcJ o'r Cyfnewidfeydd Llafur i'r ditbenlon Hyny, a cheisir chwilio allan i ba fd;h o waith y bydd dyn yn fwyaf cymhwys. Telir i'r dyn gyflog yn ol safon cyflog y lie v symudir ef iddo, ac os y bydd raid idob fyned i letya ac ar yr un J nos yn ychwanagbl iddo ar gyfer hyny. Gyda I pryd gadw cartref, caniateir 17s Gc yr wyth- nos yn ychwanegol iddo ar gyfer hyny. Gyda golwg ar woision amaethyddol, yr oedd eith- riad ynglyn a hwy dan y cynllun. Iatiynt hwy eaniateid: is-snfon cyflog o 25s yr wrth- nos. Oynllun gwirfoddol ydoedd, meddai y yr Ysgriferivdcl Cartmfol, ac nid oedd v Lly- wodraeth wedi rhodcii adran i mewn i ddtir- paru ar gyfer oosp. Gwell oedd ganddynt ymddiried yn anrhydedd y meistri a'r gweith- wyr, ond os gwelid eto y gwneid cam-dd-rfn. ydld o'r cynllun debygol iawn v gofynid i'r Senedd am awdurdod pellach. Nid oedd sail i'r ofnau y defnyddid v cynllun at orfodneth mewn masnach. Nid oedd elfen orfodol yn- doio o gwbl, nc ni oxynid am a'vdurdod pellach gan y "Senedd os na byddai i'r cynllun gwir- foddol fcthu cyflenwi y nifer digonol o ddyn ion (Cym.) 'Cynhvgiodd Mr MOLTENO weriant yn anghymeraduyo mesur a )solai awdurdod yn nwylaw y Cyfarwyddwr Cvffredinol a allai gynwys gorfodaeth ar ddiwydiant. Eiliodd Mr HARVEY. ac xtnrtn-dd aelod-an ereill yn vr apel at v LlvwodraetH i add aw gwella y mesur fell ag i roddi sierwydd yn erhvn unrlww fFurf o orfoda^th etlkvvdii-nol. YDD,CAPTRP,'POL rhodd'd creirian i mewn yn y Mesur er rhoddi sicrwydd ar y nwynt hwnw. ..edi hvnv tvnwvd v swelliarit yn ol, a darllenwyd v mo^nr pil

brMiora, MuigfMtamn MmtuM abwM rnUff iia resouro" of Oas^mdm'§ lArgect PiotIbm, QUEBEC. MlWEPAIi PRODUCTS imolnds Molybd^lU, Vali- •Pa. Magnesia, Graphite, C opper, Iron Ore, Iron SaD" Asbtsfz-js. Hardware, Enamelware, WaodwKra, Psi-Ili- and Pulp offer exoeUcni opportnaitiu, '?'rg inctude Wheat. osta, A^rUCULTURAL. PRODUCTS inohjde Whe»«, Oktc, tioea and other Field CriVPs. Other prodaot* iD- 'ii t t,?r, Cheese, Apples, I-lubacco, Live litook &a. SVrpiutioularsapply: Lt.-Col. h e Hon.P.Paixanaa, .II,. ba.Gell1. for Quebec, III, KU lwa1, Xiondoa, WoO. '?"" I  ?'T.

———————— I Y BYD A'R EGLWYS. I (Gan R. Jones, West Kitly). I iFfaith fawr a phrofiad yr oesau yw fod y byd megis crochan berwedig, ac fel y mor yn dygyfor. Nid yw un foment yn llonydd nac yn aegur 01 a gwrthol yw ei deithiau a'i sym- udiadau, a chyinewidiol iawn ei dymer. Un diwrnod y mae mor dawell a diniwed yn ei wely ag yw y baban yn ei gryd, a'i furmur ar y gianau mor swynol a hyfryd ag yw yr awel ar doriad y dydd ym misoedd Mai a Mehefin. Bryd arall y mae mor aflywod- raethus ac anwar ag yw y Hew yn ei ruad a'i wangc am ei ysglyiaeth, neu fel y i,~wallgof- ddyn yn malu ewyn yn ei gynddaredd. Ond byd yw hwn er ei holl dramgwyddiadau, sydd wedi ei ragluniaethu mewn arfaeth cyn ei fod yn fyd perffaith, uniawn, a da. Y mae yn rhaid iddo rhyw ddiwrnod ym mlaen gyraedd ei nod a'i safon i'w d'diben a'i amcan uchaf, i foddlonrwydd llawnaf yr Hwn a'i creodd, ac a'i sylfaenodd i'w ogoniant ei hun. Nid oes swn na sain un siom na methiant i'r antur- iaeth i'w glywed, hyd yn oed yn ei alarnad a'i orthrymder mawr y dydd hwn. Y mae mae ei ddinystr a'i alanas heddyw yn rhag-fynegu creadigaeth newydd, a rhagorach, i ddod yn ei hanes; mor newydd a'r nefoedd, lie y teyrnasa owyllys yr Arglwydd beunydd mewn boddlonrwydd, felly ar y ddaear hefyd. Eto, chwerw iawn yw yr oruchwyliaeth hon yn yr argyfwng presenol, a ffaith alaethus yw medd- wl ac ystyried mai y teyrnasoedd hyny yn Ewrop sydd wedi cyraedd y safleoedd uchaf I mewn dysg a doethineb, mewn gwareiddiad a gwybodaeth; ie, hyd yn oed mewn moes a chrefydd, ydvnt wedi eu dwyn a'u denu i'r llawr dyrnu i'w nithio, fel us o flaen y gwynt. Y Gwr y mae y wyntyll yn ei law a lwyr lanha ei lawr dyrnu, ac a gasgl ei wenith i'w ysgubor, (-thr yr us a lysg efe a than anniffoddadwy. Ni saif yno ddin ond y pur a'r glan, y gwir a'r sylweddol. Cyfiawn- der a gwirionedd yn unig yw yr egwyddorion sydd mewn awdurdod yn nydd y profi. Odd, er dued yw y nefoedd uwchben yn yr am- gylchiadau mawrion, yr oes eithriadol hon mewn hanes, gall ami i wlad ac ardal ym- gysuro y daw miloedd allan o'r pair a'r phwrnes aydd yn llosgi mor angherddol ar faesydd Ewrop y misoedd hyn, wedi eu puro a'u profi fel aur coeth; er llawenydd ac an- rhydedd i'w gwJad a'u cenedl. Eilthr y dir- geiwch mawr yn rhagluniaeth y nef yw, Pa fodd y mae y cyfiawn yn cael ei brofi gyda'r anghyfiawn? Nid oes atebiad i'r fath yma mewn cwestiwn, ond sydd i'w wlad mewn natur. Nis gellir cael y grawn yn bur heb ei ddiddoli oddiwrth yr us, felly yr un ffunud y diddolir y da oddiwrth ei sorod, y cyfiawn oddiwrth yr annuwiol a'r pechadur. Yr un arf sydd yn nwylaw y medelwyr yn amser y cynhauaf, yn medi y gwenith fel yr efrau, ac y mae y naill fel y llalll yn cyd-dyfu yn yr un maes, y naill yn cael ei gasglu i'w gadw a'r Hall i'w golli, yn ymborth i'r tan ac yn fwyd i'r fflamau, ac ni ddiffydd un ohonynt yn oes oesoedd. Bydd dyhead yr annuwiol yn ei ail farwolaeth am ymborth y bu mor newynog am dano yn y byd hwn, a'i syched am ei ddyfroedd, yn enyn tan tragwyddol yn ei enaid colledig, nad oes yn y fro y bydd ei ran ynddi, un maelfa na dioty i gyflenwi un angen na chwant ynddo byth. A dyma y ta-u fvdd yn ei boeni yn mhob fflam, a dyma dra- gywyddoldeb ei ddioddefaint. Clywais fod I ami un wedi gofyn i rai o'n milwyr druain, pan yn dychwelyd yn ol i'w gwlad yn eu clwyfau, pa fath Ie a beth yw yr olygfa a geir ar faes y rhyfel. Yna y maent yn ateb oil ) yn ddieithriad, nad oes dim ar y ddaear hon I yn gyffelyb i'r rhyfel sydd yn awr ar y Cyfandir ond yr hyn yw ein syniad yn llyth- •yrenol am Uffcrn," ag sydd yn cael ei I bortreadu yng Ngair Duw. Yn awr goddefer i nmnau ofyn luri cwes- I tiwn yn y eylwadau a wneir genym yma, nid I yn hollol beth yw yr achos dyfnaf na phwy sydd yn gyfrifol am y rhyfel hwn yn ei ddin- ystr a'i ddifrod anferth ar fywyd a meddian- au. Ond yn hytrach gofynwn yn Haw pwy y mae yr awdurdod a'r gallu i ddwyn yr alanas a'r fath aflwydd i derfyn'^d? Ni gredwn fod hwn yn gwestiwn sydd yn codi yn medd- ) wi llaweroedd yn ein gwlad. Tybed nad ydym wedi clvwed, ac yn dal i glywed, ie, yn mvsg y dosbarth goren. ymhob cylch o gym- deithas, mai yn llaw dyn 4, dynion, a thrwy ddvnion, y mae vn bosibl dwyn v rhyfel i derfyniad ac enill y fuddusjoliaeth ar bob I gelyn. Wei, y mae v llais hwn yn siwr o fod j yn swnio vn hyfryd ar glust pwy bynnag sydd yn ddigon ehud wrandaw arno. Onid barnedigaeth gwlad a theyrnapoedd yw yr vmweliad mawr hwn. yn y rhyfel ofnadwv sydd heddvw yn aredig ac vn anrheithio cy- fandiroedd eang, ac vmherodraethau cedvrn o nerth ac uchel eu bri. 'Ai trwy nerth braich o gnawd y mae yn bosibl troi cwrs v rhyfel i gyfeiriad cynimod a beddweh, a p,,iiiv y farn svdd yn corded mor drom yn ol ac atal ei din v,;tr? Fellv. os yw hyn. ac os dichon dyn ddim, mewn mater o gervdd a barn, yna y mae dyn vn p?fvll yn !!e 'Dnw. ac yn ddi- gonol i arfvhr'fd?i v bvd nnd ocs yr un Dmv, mewn nwdnrdnd na llywodraeth, nrnvn am- rrvlchiadau bvhain "a mawrion. Paham v dywed neb eiv'-Mi fpllv (V11 y wind hon. svdd yn arddel v Bt'ihI yn Air Duw), Ymddiried wn yn ein ennvs v ni-ie.-4 yn fwv en rhif na'r rm IYPlVIl svdd i'n hfrbyn. Cred- wn yn ein cyfndl1. obevwvdd y mae yn pwvso mewn nur yn drvmnch yng nghlorianau fin- anciers vr rq r un gallu na'r un (Telvn vn y bvd no oblesrid hvnv y mae yn ambosibl i ni golli vn v frwydr hon." Ond ymba le v Duw? Nid yw ei lais ef i'w clvwed vn v lief ac rii roddir lie na, Haw iddo Ef ,-n ew n meddwl na medr. mewn barn tia chvngor, mewn llvs na senedd. Tybed y hvddpm yn rhvfvgu ne y dywedem am y llu- aws mawr svdd vn eictedd mewn barn ar fat- i erion gwlad n cbenedl. nad vw Dnw vn eu holl feddvb'au mewn "with na, gwei'tbred, mewn synwvr na syniad. mewn doethineb na dealt. Pa bryd mewn difrif yr aeorir llvgaid ein gwlad, ac v codir y gorchudd oddiar ei • dallineb, neu sydd heddyw yn ei dallu rhag I gweled Duw yn ei ragluniaeth a'i lywodraeth fanwl ac eglur, yn amgylchiadau mawrion y I byd? Ond rhag i'n hysgrif redeg dros terfynau i goddefol y Golygydd, terfynwn ein sylwadau cyntaf ar ein testyn, rçn addaw y deuwn at ran olaf ein hysgrif pan y ceir caniatad i wneud hynny yn un o rifynau nesaf y Genedl. {I'w barhau). — !— ■u-jua

( — ? \? <Q ? ?? t i Y PAS. j v « a ???tj?t a? I ACHOS EITHRIADOL 0 DDRWC WEDI GAEL El WELLA CAN VEN03, | I PLENTY" YN METHU BWYTA OHERWYDD PESWCH. I I AMHARU AR El GWSG CAN YMOSODIADAU NOSAWL. I MODDIANNAO ERAILL WEDI METHU, OND VENO'S WEDI RHYDDKAU I9 I CYDA'ii AIL DDOS, A1 WEILA'N JUAN. t J Dj-ma ojystiola-eth ddiolcligar niam 1 • 'J effaith anghytLmarol V eno's Lightning Cough Cure fel moodyginiaeth at y pas. Gadewoh i faanau ei dtSarllen a gvvybod mai yn Venos y cant y ,> modidion effeithiolai i arbed eu pla.nt byoh- •> ain rhag dioddef. Y 1 ddynes sordd yn tyst- idiaethu yw Mrs. • Prince, 135, Hyde Park-road, Southsoa, yr hon a ddywed:— }, "Gyda phleser yr ysg- :rifenaf i ddweud wntihych am y budd mawr gaiodu fy ngen- eth fechan, Alice, oddi- wrth Veno's Lightning Cough Cure. Pan oedd ° tua dwy nwydd oed § cafodd y pas yn drwm ? iawn, ae nid ymddan,- hos?i fed dim a wnaeth- um i iddi yn ei hes- m wythau, er fy mod jt wedi rhoddi prawf ar lu o bethau, yn cyn- nwys meddvginiaeth meddygon. Nid allai I twyta en bwya yn gyisurus, onerwydd y dcuai'r peswcli gynted ag y dechreuai fwyta. Trwbl arall a'i blinai oedd mat ,prin y gaIL-d gysgu ohm-wydd y pesweh, 'f, ac yn niaturiol aeth yn deneu a blin. Dy- wedodd pobl na chai vmadael ag ef am i amaer hir, a dechreuais gredu fy hUll; MRS. PRINCE ae ALleE. ond 'r diwOOd o?ais ychydig eno,, I Lightning Cough Cure, a gaaa.f ddweud II  ya Wul fod yna a..nia.eth ar ol cymeryd S j I yr ?1 d?os. -X'? o&dd v m-s elL nior I arw, a'r hyn a'm bodd- haodd oedd, ot bod hi ei hunan yn lioffi Veno's, ac ni wnai u-s- rhyw helynt wrth el glj-meryd. Yr oeddwn mor falch o feddwl fy anod weai cael rhyw- beth a wnai les iddi. Cysgodd yn drwm drz'r nos ar ol r trydydd dos, a bwyta- odd forefwyd dymunol fore trannoeth. Y Ita yn raddol aeth yr ym osodiadau o beaychu yn llai ami, hyd nes, jrmhen ta.ir wythnos, yr oedd y pas wedi Ilwyr ddiflanu, ac yr oedd Alice fel hi ei hunan. Yr oedd hyn- yna ddwy flynedd yn ol, ac nid yw wedi cael pesweh byth er hyny. Nid allaf ganniol B mod ar Veno a Lightning ,ëough Cure. ■■ Byddayf bb ? yn ei gadw ? y ?. ? t os bydd un ohonom ? teimlo ?n?-d yn 1 dlvf?d, cy^erem d,da a bvdd yr ??-d I1 ^i my^er^7 Wu" B^ hefyd t yn 8i ganfod yn  ? i HenJ' n 1m ?n mmynd i r gw^ elv. t ardderchog, a chadwai alian y/oeS II Veno's Lightning Cough Cure yw y feddyginiaeth fwyaf diogel a chvflym at: at  PESWCH AC ANWYD, 1 TRWBL YR YSGYFAINT. ? CATARRH FFROENAWL,  BRONCHITIS, ? ASTHMA. II? 2 Y Botel., ANADLIAD POENUS, I INFLIWENSA. N POERI GWAED, B Y PAS S CRYGNT 9 i^uben mwy ig tio a os. X botei os yw v mwvaf d&rhon'tta r, „ BI gwerthv^rr moddion meddygol dros yr holl fyd, yn oynwy, prif a Bt W Zealand' Can!^a' Af™Myiiwcb gael Veno, a gwrthodwch W1 tralia, New Zealand" C:?3-1 Afri- India.. My-yiwcb Taei Veno, a gwr,,Ihodweh ? bob pf eivemadau. ° N Néi II C.< HE -1tWi?'¡;1!:¿;c;¡,- ,'u. ,"&c;'C

BEDD Y MILWR. I Bedd yn naear gwlad estronol Ydyw bedd y milwr tlawd; Bedd heb arch, bedd anamserol, Liane drywanwyd ar ei rawd; Bedd heb feddfaen, bedd heb ddeigryn, Ar ei briddyn, er ei fwyn; Bedd a'r gwynt yn chware'i delyn Ar ei dalar, yn y brwyn. Bedd a'r gelyn yn ei wawdio, iDruan bach, tu draw i'r mor, Bedd a wnelai angel wylo Ar ei rawd yn enw'r lor; Wrth ei dori, torrwyd calon Tad a mam, yn rhywle'n ddwy; Nis 2all cainnot bedd y gwron Esmwythau eu dolur hwy. iHwyrach mai ym medd y milwr. Cleddir finau ddydd a ddew; Cyn fy mhriddo, 0 Waredwr Golch y gwaed oddiar fy llaw; Derfydd pryder, y pryd hwnw, Derfydd loesion yn y fron; Nid oes neb ond Duw "all alw DYll i fynu" o'r fan hon. (Gr.). WILLIAM FRANCIS HUGHES, Oerddwr.

-———— WRTH SYLWI AR Y PLANT. (iaii J.T.W., Pistyll). Cewch lawer iawn o wersi, Wrth sylwi ar y plant A'r rheiny yn foes wersi, y 11 rhífo mil a chant; Cewch rai yn myd anifail, Ae yn y blodyn tlws Raid i chwi ddin ond sylwi, Mae "gwcrBi" wrth eich drws, Os sylwch ar y plentyn, L'da,e ef y-n- "byw;' yn Ilawn O'i fan deganau digri, Yn tynu ei "fyw" ei iawn; Ei fyd i gyd i ddechreu, Yw esmwyth lin ei fam, Caiff bobpeth at ei angen, Heb roi o'i derfyn gam.. Fel mae ef yn cynliyddu, Ei fyd sy'n mynd yn fwy, Cenhadau ddaw o'i goesau, A gwrendy ar y ddwy Ar gerdded ilawr y gegin, Mae'n dechreu rhoi ei fi,yd. Pan gerdd o'r cryd i'r gadair, Bv(,Id ,vedi "roivndio'r byd. Bob dvdd fel mae'n cynhyddu Caiff bleser newydd fyth, Chwenycha am ychwaneg, Tra byddo ynddo chwyth Ond newid ei deganau, L'el bydd yn newid oed, Ond tegiiii ydyw tegan, Peth divverth yw erioed.

Kdi'ychwch fel y chvvareua I Yr eneth ei "thy bach," 'Doe.s wraig mewn byd mwv dedwydd, O un frenhinoi ach; Edrychwch ar y bachgen, A i wydd a'i geffyl preu. Pa ffarmwr mwv cvfoethog, ) A dedwydd geir is nen? t Ond g'.velwch pf <n ffarmwr, Ar 01 ej ddod yn ddyn. A'r encth yn ben-teulu, Yn cadw ty ei hun; 0 u "tegins" gwnant drysorau, A'r "ty" a wnaent yn syth Yn gartref corff ac enaid, A hwnw'i bara byth. ««i. A'h dyma sy'n rhyfeddod- Na ddysgai profiad ddyn I beidio rhoi ei hyder Ar "degina" fel daw'll hyn! Ni welodd unrhyw degan, Tra ar ei daith o'r cryd A lanwodd am un wythnos, Ei galon a'i holl fryd. Ond gwel-fel deil i gasglu Teganau beunydd ben I adeilp-du ei Fabel, A'i thwr i gyrraedd neu; Trysorau o deg,%iiau Beth sydd ynfrydrwydd mwy? Yn awel tragwyddoldeb, Fel us y chwelir hwy. Fy nghyfaill, tro i edrych. Ar yr oferedd hwn, Sy'n fam ar feibion dynion. vf'<y gylch y byd yn grwn, Os ar dy "bwi-s" nne'th galon,. Myn bwrs nad aiff yn hen, Ceir hwnw mewn cymwyna.s, I'r tlawd, a'r llog yw gwen. DVll yw yr unig drysor, Sydd ar y ddaear gron, A'i 'enaid," dyma ydyw, Gogoniant penaf hon; Os "yt am gyfoethogi, Trwy hyn yn unig gwna— Trwy ychwanegu beunydd, Dy gudd vveithredoedd da. Na Ma pwy yw'r "Disgybl," Cyn rhoi dy "gwpan ddwr," Nis gelli wybod hynny, neb a'i farn yn siwr, Ond dyro o dosturi, At gyni'r truan tlawd, Os nad yw' blenyn !'efoedd. Y mae i ti yn Frawd. Dakni, dyma drysor, A gyfoethoga ddyn, (j. ioni dyma 1 enw, Ar g- Yfoeth,L)uw ei hun; Gan hynny, ar ddaioni Tra byddi byw, riio tt. fryd' Ni raid it newid hyny Fan byddi'n newid byd.

————" I CYFFES Y CLAF. Gwelwn pan ddelo gwaeledd Werth y byd y'mhorth y bedd. GweJ fy nwyrudd, Ow! gwel fy nghystuddig, Hen dy a folwyd, yw'n corph yn adfeilio Agos ei haner, yn fregus heno A than wylied yr wy weithiau'n wylo. Er chwerwed, trymed y tro,-trugaredd Dda, hon yn fy ngwaeledd sydd yn fy ngwylio. Gwyw oeddwn a gweddiais—am oedi'r Symudiad gofynais; Clywyd, deallwyd y llais, Hyd y man, y dyniunais. Diolchaf, canaf mewn cyni,—gwelaf Mai gwaeledd. a thlodi O'i hel ar un fel y fi A luniwyd j'm hail-eni. 'E ddylai dyn addoli Duw, Rhan odiaeth o r Hwn vdvw, Addaw filwaith, ddyfalach Iddo fyw, trwy weddi fach A wnes, pan fu'r gwres vn gry' O hunell wedi hyny, Amen a? nerth i minnau Feddu gwir, nid erefvdd gau. I Gwilym Jones.

Mae SUDD rACHAOL DAIL CARN YR EBOL GRIFHTTH OWEN, CAERNARFON. vn crA ?hriu ac yn ario 1 i v rliac, Anwvd I'w 61'<; 'm:-wn ptoeF 1 q (' anvy')' pod 1s 5c I'w ga4 m-wn ptoel: 1« 2c., drvvy'r Is 5c

£.r." 8 SYRUP