Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Advertising
RHYBUDD CYHOEDDUS. fi I F YMBYSONFA ui O X YMBYSONFA AREDIG LLA^GEF>n. /■"ITTNHELIR yr uchod mewn Maes eaiig V perthynol i Mr. JOmf ROBERTS, CAE DDAFYDD. DYDD GWENER, MAWRTH 2il, 1917. Gwobrwyon: Dosbartth 1—Agored i'r byd. Aredig gyda Gwydd Main. Gwobr laf, 3p; 2il 2p; 3ydd, lp. 4ydd 10s. Maint yr Ar, 5x7. Dosbarth 2.-Diggers. Agored i'r byd. Gw -I)r lai, 2p; 2 lp 10s; 3 lp; 4 10s. Dosbarth 3.-Diggers. Cynfyngedig i rai heb enill gwobr o'r blaen. Gwobr laf, 2p; 2, lp 10s; 3, lp; 3, 10s. Rhoddir gwobr o 5s i bob ymgeisydd aflwydc?- ianus yn y tri dosbarth ucbod. Hefyd, gwobrwyir y goreuon am y Canol Cefn, y Rhychau, &c. y Wedd oreu (unrhyw oed); y Wedd oreu (pedair oed a than hyny); y Ceffyl goreu a'r Gtsep; oreu; am yr Harness glanaf a'r W cud wedi ei gwisgo oretL Yr Entries oil yn cau Chwefror 27ain. Pri<; entro 3s 6c yr un, a'r Gweddoedd Is. Ceir rheetr gyflawn o'r Rheolau a'r Amodau G) d anfou starrro dtmai i'r Ysgrifenydd: T. WILLIAMS, Rhydspardyn, Llangeini. YSGOL SIR ABERMAW. (I Feehgyn a Merehed). Prifathraw: Edmund D. Jones, M.A. (Lon.) Athrawon Cynorthwyol: John Lloyd, M.A. W. A. Beddows, B.Sc.; W. B. Williams. B.8c. Athrawesau Cyncrrthwyol: Miss L. M. M. Adam, M.A.; Miss Mary Davies, B.A. Yn nghvdag Athrawesau profiadol mewn Coginiaeth a Ch erd dori aeth. Telerau: Z4 10s 0c. y ftwyddyn. Pob manylion oddiwrth y Prifathraw. neu- R. LLEWELYN OWEN, 4" ('f-, DANEDD DR. JONES, D.D.S. (A.M.), SURGEON DENTIST, CRAIG OWEN. BANGOR A LLANGEFNI BOB DYDD 1AU, yn 16, Lledwigan-road, o 1 hyd 5-30 o'r gloct. A BANGOR, BOB DYDD, ond dyddiau Ma.wrth ac Iau, o 9 hyd 6 o"r glock, A LLANERCHYMEDD, gyda Miss Owen, Druid House, o 10 hyd 1 o'r glech, ac AMLWCH, gyda Mr. Hughes, Stationer, o 2 hyd 5 o'r gloch, ar BDYDDIAU MAWBTH, Chwefror 27, a Mawrth 27. AUSTRALIA BY THE ORIENT LINE. Via Cape of Good Hope, Under Contract to carry His Majesty's Mails to FREMANTLE, ADELAIDE, MELBOURNE, SYENTY, BRISBANE. Through bookings to all Ports in AUSTRALIA, TASMANIA, NEW ZEALAND. Saloon tickets interchangeable with P. and 0. Line. Managers:— F. GREEN -& CO., & ANDERSON, ANDERSON, & 00. FOR PASSAGE appLy to the latter Firm, at .5, Fetichurch-avenue, London, E. C.; or in Carnarvon: W. J. Parry, Hjgh-street; Dolgelley: R. C Evans, Einion House; Bethesda: W. J. Parry, Coetmor Yard. ALLAN TO CANADA. LIVERPOOL, GLASGOW, LONDON, and HAVRE, to CANADA, NEWFOUNDLAND, & U.S.A. ALLANS 19, James Street, Liverpool; 14, Cockspur Street, S.W., and 103, Leadenhall Street, London, E.C. CUNARO LINE. REGULAR PASSENGER 1\<íV FREIGHT SERVICES LIVERPOOL-NEW YORK. London-New York, London-Canada. Bristol-Canada-New York. FOR RATES OF PASSAGE, FREIGHT, DATES OF SAILING, & PARTICULARS AS TO LOADING BERTHS. Apply CUNARD LINE. Liverpool; London, 51, Bishopsgate, E.C.; 29-31, Cockspur Street, S.W. 65, Baldwin Street, Bristol; 18a, High Street, Caidiff 117, New Street, Birmingham; or to Local Agents. — 1 »*■ OS OES PESWCH nrsmrwoH COUCH MIXTURE HUGH DAVIES. Y mae miloedd lawer wedi oael iachad ac vro gwneud eu goreu i'w gymell ar ereill sydd yn dioddef. Mi raid cymeryd ond UN DOSE e. profi ei ddylanwad uniongyrchol yn rhyddh a y Phlegm, yn clirio y Liais, yn cynhesu ac yn cryfhau y Fvest. gan weithio pob Anwyd a Chrygni ymaith. DAVIES'S COUGlik MIXTURE at BESWCH. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ANWYD. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ASTHMA. Oe gwyddoch am rywun yn dioddef oddiwrth Beswch a Bronchitis, ani-n"rweh ef & I hotel- aid o COUGH MIXTURE HUGH DAVIES, to fe'ch bendithia ryw ddydd. Is. 3c. A 3S. Y BOTEL. HUGH DAVIES. CHEMIST, MACHYNLLETH T/TLL THAT INSECT. TOMMY-—???? Kyour pa?s "out ynnder" som? tim of wash, there's & big chance you' -U have •Vompaniona". A little H air lens's Pomade I kills every insect on hair or body. jurist on havmg Barrisone's Nursery Pomade. "Tins of Comfort" at qd and 9d. Sold by all Chemists—or by Post from Harrison. Chemist. Reeling. Carnarvon: R. Ro berts; Llangefni, R. R. Jones; Bangorr J. Bowen; Holyhead: R. H. Williams; Port- J madoc: T. Jenkins; Bethesda: W. Moms; Criocielh: B. Davies Hughes, and Co.; Pen. j-groee: J. Elliø Jontj; Amlwch: B. JOneL f -AU Chesniate. ARWERTHIANTAU ] Mil. ROBT. G. joms, AUCTIONEER AND VALUER, 1 CARNARVON. I MIFIMD, CARNAHV ON. SALE N E S A F DYDD MEHCHlER. MAWRTH 7fed. Anioner yr entries crbyn y Sadwrn blaenorol. MESSRS. gENRY pARRY AND SONS AUCTIONEERS AND VALUERS, GLANRAPON, CARNARVON. IMPORTANT TO PARTIES FURNISHING GRlAIANFRYN, PONTRHYTHALLT, MESSRS. HENRY pARRY AND SONS are instructed by Mr. Humphreys {who is leaving), to Sell by PUBLIC AUCTION, on the premises, on Monday, March 19th, 1917. THE HOUSEHOLD FURNITURE. comprising, Dining-room Suite; an excellent Piano ty Crane & Sons; Overmantles; Sheffoneer. Sofas; Oak Cupboard; Beaisteada and Mat- tresses Dressing Tables and Wash-stands; Fenders, Mangles, etc., etc., with scores of useful lots far too numerous to mention. Sale to commence 1 p.m. prompt. Terms: CASH. Graianfrvn is a few minutes walk from Pont- rhythallt Station. Carnarvon train arrives 12-45. MESSRS. <, H. T. OWEN AND SON, AUCTIONEERS AND VALUERS, LLANGEFNI. BRYN COCH, PENYMYNYDD. Neat* LLANFAIR P.G. IMPORTANT SALE OF LIViE AND DEAD FARMING STOCK, HAY, STRAW, AND PORTION OF THE HOUSEHOLD FURNITURE. MESSRS. H. T. OWEN AND SON have been instructed to SeE by PUBLIC AUCTION, on TUESDAY, MARCH 6th, 1917. 1 Cart Mare in foal, capital worker. 1 Grand Filly Foal, rising 2 year old. 2 Cairts and Frame, 1 Capital Hay Mower. '1 Horse Rake fNew) American Rakes. GhaScutter, Poulpers, Ploughs, Zig-Zag Harrows; I Chain Harrow, Stone Roller, Horse Power, Sqyths, Pig Troughs, Ladders, Ropes, Forks, Slate Cisterns, Galvanized Corn Bin, Sets of Shafft, Leading and PIou?in? Gears; aSO lot 01 articles too _u- me7us to mention. 30 HEAD OF POULTRY. HOUSEHOLD FURNITURE and DALRY UTENSILS. 2 Churns and Complete Dairy Utensil3 Casks, Cupboards, Kitchen Dresser, Chairs, Dressing Table ana IVashirig Stands, 3' Feather Beds, 3 Bedsteads Flock Mattresses, Night Com mode and other numeral articles. Quantity of HAY and STRAW. Sale 1 o'clock sharp. AR WERTH  STROLOGY.-R "ble life H01'Ope, ?\ future events; martie partner des- cribed changes, journeys, legacies, lucky days, planet, etc. Send Birth-date; Is P.O., stamped envelope.—Madame Marion, 8 Heriot Place, Edinburgh. 53-Mar 1 -IART HORSE-Will lend for a few V months for its keep good cart horse, used to all farm work.—Apply L.A. Genedl Office, Carnarvon. "OOR SALE.—Several good Lurries, all F sizes amd weights, screw brakes. Also excellent strong Spring Cart, carry 1 ton, and complete good strong Set of Harness. Full size Furniture Vain for Hire, Road or Rail.— J. Owen, Slate Quay, Carnarvon. t.o. LADIES Nurse Hammond's Improved ij Remedies act in a few hours when all fliise fails. Surprisingly effective. Send stamped envelope for free sample, to E. N. liammond, 236, High Holborn. London. WALLPAPERS from 4? par roll. Any V quantity, large or small, supplied at WHOLESALE PRICES. Largest stock in Great Britain. Write for patterns stating class required. (Dept. 282), BARNETT WALLPAPER CO., LTD., MANCHESTER. AR WERTR-Ty hardd a chyfleus cyf- L ad d?« iawn i fddyg medrus, mevra ardal o 11,000 o boblogaelQi, He y bu farw yn ddiweddéir feddyg pobloga'dd.—Ymofyned I trwy lythyr A C.D.49, Swyddfa'r "Gonedl," Carnarvot, 47tc. CANARIES—Of every variety, for singing \J and 1 breeding. Best and largest collec- tion in Wcrld. Approval. Alsn Goldfinches, Linnets, etc. Illustrated list free. See this before decidiig elsewhere. Genuine Talking Parrots. Strongest Birdlime, 7d, 13 Id, Is 6d. Self-setting Trap Nets best in England. 2s 2d, 2K 9d.—RUDD, Specialict, Norwich. -— — I —- FOR SALE.—The Arenig Granite Quarry, J' the farm of Filtercerrig, with two other Sett Quarriee theeon. the Rhydyfen Inn, and sixteen adjoining farms, yielding good shoot- i ing and trout fishing, also various other por- tions of the same Estate in Merionethshire, comprising large tracts, suitable for small holdings, and many isolated farms- Apply to the Estate Agent. 9, Arenig Street, Bala." S5Mar 1 m1 o BE SOLD by Private Treaty, about 5 J- tons of good Meadow Hay.—Apply T. j Salisbury, Felin Eithin, Madryn, Pwllheli. 54-Mar 10 SCREWS—Mixed: 28a ^wt, 28'bs 78 ,0 W?. Cut ?nd Wrought Nails Sta.ples. Tack*. Rivets. Bolts, and Nails, etc., at i Nail Work?, 25 to 2P Rea-Sr.. Rirmmc*aro W,ho!^Atle Pri(-aq.C,. W, Ha-lies, Midland j Nail Work", 25 to 28 Rea-st.. Bimingh^ j TO get more' eggs use Karswood Poultry < J- Spice containing ground insects. 2d., I 6<1., Is.-Roberts, Bridge Shop, BlaendVJol. a-r. AR WERTH- Bryn Dwyryd Far;n, Pen- rhvndeudraeth, o hyn i ddeclireu mis Mai. Tir gwastad a chynyrchiol, gyda thy da cvmwys i'w osod i dddeithHaid yn vr haf. Safle rhagorol o fewn milldir i orsaf- J oedd y Cambrian a Ffestiniog Railway.—Pob manylion i'w gael gan Mr Samuel Jones. Bryn Dwyryd, Penrhyndoudraeth. SHORTHORN Calvf for R??e:. from Cheshire M?k?Ts amd Ptrm Br?! Bulls. Quotationp to any 8t.f.t.n. No f&,naw I mie,-6 OorrettpomdMice a puaMar* PRANK DOBIII. Liiteltcn, Ctate. t K??.- ARWERTmANTAU. MESSRS. jjOBERT pARRY AND SON, AUCTIONEERS ANO VALUERS, I PWLLHELI. ( ( i YMWLCR G. CIUCCILITH. i (Dan gyfarwJid Mr G. Thomas, am ei fod r yn ymadael). 1 DYDD MAWRTH, MAWRTH 6ed, 1917.  4?-W43040 VK OL:L STOO yn cynwys: 1 OEFFYLAU: Caseg wedd gjrfebr; 2 Gascg yn codi yn 4 oed; Eboles yn codi yn duwyflwydd; Ebol yn oodi yn ddwy- flwydd; Eboles flwydd; Merlen gytehr.' GWARTHEGj 10 o Fuchod, rhai wudi dod a Lloi ac erailil air dddopio; 7 o Heff- rod, rhai ohonjynt yn gyfloion; 5 o Fustych dwyflwyrdd; 22 o Ddynewaid (gwrryw a banyw); 15 o Loi tua 8 mis oed; 2 Lo ieuanc Tarw glas 10 mis. oed; MOCH: 9 o Foch Stores. j DOFEDNOD: Oddeutu 50 o leir; Turkeys., Gwyddau. CROPIAU.—12 Tunell o Wair wedi ei gyn- hauafu yn dda; 15 Tunell o Wellt haidd a cheirch; Ceirch arciderchog at hadyd, yn fresh o'r nurseries y llynedd, sef Gorton's re-selected Oats, King's Pilot Oats a Golden Mellon o Sir Fon; 30 hobed o Haidd Malsters cymhwys at hadyd; 25 o lwythi o Mangolds, Py- I tatws mewn saohau. Yr oil yn lotiau cyfleua. j 0FFERYNAU: 3 Trol; Cerbyd Springs; Dog Cart (Mulliner); Peiriant tori gwair; Chwalwr gwair; Cribyn ar ol- wynion; Peiriant codi pytatws; Car ltusg; Cafnu at borthi gwertheg a defaid; 5 o Erydr 2 Scuffler 3 Og; 2 Roller, Patent Blocks; Cistiau haiarn, Barbed wire a netting, Engine eithin, 2 Chaffcutter, 2 Pulper, Scrapper, Drill Swedes, amrvw barau o Ger Ceffylau a Harness bron yn newydd; 2 waith Ceffyl; Beltings a Pulleys. Llestri y Llaethdy ac ychydig o Ddodrefn y' Ty, ynghydag Offer Hwsmonaeth mewn am- rywiaeth mawr. Yr Auction i 6'dechreu am J12 o'r gloch yn brydlon. Coel gyda meichiafon boddhaol fel yr hys- t bysir ar y pryd, neu discount am arian parod. jpLASYNRHIW, RHIW. Dycld Gwenisr, M-awrth 9fed, 1917. dan gyfajrwyddid T. W. 'Roberts, Ysw., j GoKodir YR HOLL DIR j yn lotiau qyfleus i'w bori. Dechreu am 2 o'r gloch. j 17R CRUGAN, PWLLHELI.. I I (Dan gyfarwyddid iMri. S. Andrews & Son.) DYIDD MAWRTH, MAWRTH 13eg, 1917. Tua 120 o ACERI o 3CPIR PORI IfcHAGOROL, a adnabydidir fel TIR CRUGAN. I Tua SAITH o ACERI a elwir "Caefadog." I Y Gosodiad i ddechreu am UN o'r gloch. D.S.—Cludir y rfiai fydd yn bwriadu cym- eryd Tir gyda.'r Tram yn rhad fel o'r blacn. Bydd y Tram yn cychwyn o Ala Road atn I 12-?0 yn brydloii. I TElLERAU ARFíEROL. 1 5, SALEM TERRACE. PWLLHELI.  AR WERTH j R SAI.,F-Eg,a for Hatching (frorn 1: Baron & Cook Strain), Rhode Island j Red-, Houdans, White Leghorn.—Prices 5s. j sitting. Apply: Gray, Tynilidiart, Uan- j goini. 55-Mor 17. j liTO BE SOLD-FREEHOLD DWELLING ¡. J. HOUSES Nos. 1, 2, and 3, Tyny-?u-  j ?ic?dd, Penygroes, and the leasehold Dwelling! ??ouse. No. 9, Pantycelyn Terrace, TaJysa?n. j For particulars apply to T. H. Lewis, Estate I Agent, 26 Pool Lane, Carnarvon. 56-M?r 3 1 Ill— Pllfcill ■ |l YN EISIEU /"I OF—Yu eisieu, wecli :rfer & gw?th ] vJT g:?!ad a phedoli. Gwaith parhaus.— j I Ymotyner & E.E., Box 51, Genedl Office. I MOLESKINS Wanted -Highest prices j I paid, by oldest regular buyers. Prompt payment.—J. H. Smith & Co., 10, Friday < Street, London, E.C 51-Mar. 3 I WANTED—Scrap Brass, copper, lead ¡ W iron. Spoi cth. Immediate removal.- Write, stating quantities, to J. H. Lewis, 71, I Duke Street. Liverpool. 47 Mar 31 i WANTED—Baker—good all-round! young I' V man (ineHgible).—App?y, stating age, j experience and wages, required, to A.54, "Genedl" Office, Carnarvon. 54-Mar 10 11 T?ALJER SYLW. Y mao Mrs. W. W. jL?T?omM, 80 81, 32. Stiyd y Uyn. I C&Ormrton yu pryn wb math o D?dro? h.-f.-I, Treselydd, Gypyrddau Bwyd, Tn- j J &am. Hen GAd??i*u *W. ma —.— ■ ■ — OF YN EISIEU.—Heb fod mewn oedran VJ milwrol, wedi ymarfer a. gwaith gwlad, I ac yn bedolwr da.—Ymof}"ner a J. Edwards, R.S.S., Maerdy, Corwen. 53-Mar 24 WANTED at once good General, referene ¡ W required. Also, lady help end of j I March.—Apply, Aps'ey Boarding Residence, South Parade, Llandudno. 53-Maa, 3 I WANTED good scnoond-hand o'n'.d'n? ¡ suitable for an office, about 20ft x 10ft or 12ft. Also, Safe, 4x3x3 or about.—Send ( full particulars to Evan Jones and Sons,  Portmadoc. i flOOK-GENERAL—For a Commercia! ?-? [ J vJ Family Hotel in Merionethshire. State i t age, wages and references, to Box B54 Genedl Office, Carnarvon. 54-Mar 3 GENERAL SERVANT wanted at once for. fam ily of three. Must be able to do | plain cooking and undertake all usual duties. Wages £ 24.—11, Osborne Road, Ainsdale. Scuthport, Lanes. 54-Mar 3 y ,N RISTBTJ-Geneth o 16 i fyny i wa.&ii-; aethu mewn Post Office, wedi arfer ych- I ydis.—Ymofvner a B55, Genedl Office. Car- narvon- 55-Mar 15 BREAD, GROCERY, & PROVISIONS— j JD Assistants; bakers, and vanmen wanted j Give full particulars, stating wages required, E. B. Jones, & Co., Rhyl. 55-Aprl-15 WANTED-A Smart Young Lady for the < Millinery Show Room. Also a young j lady for the workroom .-Apply, Waterloo | Hoaise, Carnarvon. i GENERAL SERVANT—Wanted.—Apply \jr to Mrs. ShepparfT-Jones, Lla-nnor io Rectory. nrPwllheli Mar 2 j 1 I JrT l ESW1ALL—Wantted a youn? girl as JTL h?nse help. £ 13 t? sbart. Re!e?n<-G8.— Mrs. Arthur Evans, Rocklands, Tfeswall. Cheshire. 55-Mar 3 ■ I YN EISIEU I COLLECTOR CANVASSERS. Wanted Ladies in each district. 20s per week, and commission.—G. Liverridge, Miln&bridge, W ANTED-Hiousemaid for London. Inter- tV view might be arranged in North Wales £ 16- £ 20.—iMias Jennings, 52, Gloucester- street, Victoria, London, S. W. 54-Mar 24 W ANT,F.,D-For Private Honw in Eng W land-Good Class of Maids with gooc re/erence. Plenty of Places in every part of North Wales. Private aad Business.—Apply Mre. Ephraim, arD&? Registry Office, Bl. FeetmicMU WANTED for London, a good General.— f Fare paid. 11, Beechcroft-avenue, Golders Green, N. W. 55-Mar 1. WANTED—-Trustwor!Hijr young latdy to vV take charge of Turner & Wainwright's Toffee Stall in Carnarvon Market (Saturdays only). Wages 5s and commission. Applications to be sent to Turner Wainwrlghts' Brook- foot Mills, Brighouse, Yorkshire, on or be- fore Monday, Febreuary 26th, 1917. T- references. 54-Feb 27 GROCERY & PROVISION.—An experi- ?JT en?d assistant wanted at once; must be ineligible for the Army. State wages. Live out. Also an experienced young lady for the Grocery trade. State wages. Live out.—.Apply W. M. Ea.mes, Llanfairfechan. 55-Mar. 1 w ANTEEt-L,irge quantities of new-laid W Eggs. Write offers of price required. And fhat quantity you have to offer. Cash on receipt of Ega. Hodgetta sud Salisbury, IJplS tftreet, PtiheMeld. BLEM,OTHS.-I-idy offers three beau- tiful Irish Damask Tablecloths nearly two yards square, also six handsome serviettles -unsoiled; perfect condition, accept 17s 6d for lot worth double, approval willingly ax- ran-god.-Wiite. A.X. 53, "Observer," Car- narvon. 53-Mar 22 YN EIISIEU-Gwr a gwraig i gymerya' JL gofal Ty Capel (M.C.), Llanerchymedd. Telerau a manylion i'w cael gan yr vsgrHen- vdidi, Thomas Williams, Dinorben House.— Ceisiadau i fod mewn llaw cyn Mawrtli I2?d, 1917. 55-Mar 1 AR OSOD. AR CSOIX—Ty Capel Pabor (A.), Pentre- ,.? felm, PbrtiHnadog.—Ta?ieain GTT&th, Ein Houate, Criecieth. 55-Mar 17 LADY recommends Welsh girl as house cr parlourmaid'. Private Christian family, Carnarvonshire, where two kept. Apply Box A.H. 55 "Genedl" Office, Carnarvon. roo LET, PLASYMYNECH FARM, in the 1.. Ptarish of PEiNLLECH, Carnarvonshire. Area of 423 acres, including 95 acres of Mountain Land. Vacant Michaelmas 1917.—For particulars apply to- George Bovill, Voelas Estate Office, Bettws- y-coed. 55-tc
! AT EIN GO HEBW Y R.
AT EIN GO HEBW Y R. YN EIN NESAF.—Pwyllgor Rhyfel Am- aethyddol Meirion.—Amryw ohebiaethau ereill.
INEWYN,
NEWYN, A ces newyn yn bygwtli pob teulu yn y wlad hon?" Dyna,'r gwestiwn a gyfyd yn naturiol i bawb a ddaxlleno yn bwyllog a inyfyrgar y crynodeb a geir mewn colofn arall o araeth fawr Mr. Lloyd George fel Prif Weinidog yn Nhy'r Cyffredin ddydd Gwener. Nid ydym am roi manylion yr araeth ymar- ceir y rhai hyny mewn coiofn arall. Nid ydym am gynyg beirniadaeth o fath yn y byd ar yr araeth ei hun—gwneir hyny yn ddiameu gan eraill ar ol Haw. Ein hunig amaan yw galw sylw ystyriol pawb o'n darHenwyr o bob dosparth at1 yr araeth, a'r gwersi pwysig a ddysgir ynddi a thrwvddi. j Gwna'r araeth ddau neu di-i o bethau pwysig iawn. Dygir maint perygl y wlad hon oddiwrth y Rhyfel yn agosach nag erioed adref i bob cartref yn y deyrnas; a dysgir mewn modd tra eff- eithiol yr angen mawr gorfodol sydd am ymdrech a hunan-ymwadiad ar ran pawb o drigolion y wlad hon—ymdrech a hunan-ymwadiad na welwyd mo'u cyffelyb gan neb byw ohonom. l Danghosodd Mr. Lloyd George fod newyn du yn hyll-dremu yn wyneb pob dyn a phob peiriant drwy'r deyrnas. Dywedwn "pob dyn a phob peiriant" am y rhaid i beiriant, fel dyn, mq-tl-i ei ymborth beunyddiol a phwrpasol cyn y medr gyflawni amcan ei fodolaeth. Nid ymgyrch suddlongau'r gelyn sydd wedi achosi y peryglr eu bod yn ei wneud yn fwy nag ydcedd. Galwadau dibaid a diddiwedd y Fyddin ers dwy. flynedd a haner bellach sydd wedi creu prinder yn y wlad ynia, ac wedi rhoi i sudd- longau'r gelyn eu cyfle mawr. Mewn effaith, er nad mewn geiriau, mae araeth Mr. Lloyd George yn gyfaddefiad fod y Fyddin wedi tynu yn onnodol o ad- noddau'r wlad mewn dynion. Dyna'r ffaith fawr a saif allan amlycaf o'r oil yn yr araeth i'r llygad craff a'r meddwl ystyriol. Cymerwn y ddau brinder y cyfeiriwyd atynt uched-prinder bwyd i ddyn, prinder rheidiau i'r peiriant-a chredwii fod Mr. Lloyd George yn uniongyrchol neu yn anuniongyrchol yn cydnabod mai prinder dynion sy'n achosi'r ddau. Dichon fod hyn yn gofyn gair o eglur- liad. Ceisiwn ei egluro mewn modd mor syml ag sydd bosibl. Cymerwn ynghyntaf y prinder bwvd. Dywedcdd Mr. Lloyd George fod 11a: o ystor o fwyd genym wrth gefn yn awr nag a fu erioed. Dwy ffynlionell. fawr bwyd y sydd gan drigolion y wlad yma, sef cynyrch y tir gartref, a'r hyn a ddygir yma o wledydd tramor dros y mor. Rhaid cael dynion i weithio'r tir rhaid cael llongau i gludo bwyd o wled- ydd tramor. Cymerwyd y dynion mor helaeth oddiar y t.ir fel yr oedd miloedd lawer yn llai o aceri yn cynhyrchu bwy4 yn Llcegr llynedd nag ydoedd yn 1915 cynhyrchodd Cymru, ar y Haw arall, fwy yn 1916 nag a wnaeth yn 1915-C. bosibl am na ddihysbyddwyd v ffermydd mor llwyr o weithwyr ag a wnaed yn Lloegr. "Ein hunig iachawdwriaeth yn awr," ebe Mr. Lloyd George, "yv yr aradr." Ond nid yw yr aradr heb ddyniori o ddim gwasanaeth. "Rhair i ni gymell y' ffennwyr i aredig yn hel- aethach eleni nag erioed o'r blaen ac i sicrhau hyny ymrwymwri y cant brisiau penodol am eu cynyrch." Eith1 pe dyblid, ac y treblid, y pris a gynygir pe y treblid, y I )i i ffermwr am gynyrch ei feusydd, pa lesad a xydd oni ciia eie ddymon i lafur- io, r ddaear., Priuder llongau sydd yn bygwth sychu i fyny tfynlionell drainer ein bwyd. Nid oedd genym, cyn dechreu y Rhyfel ond prin ddigon o longau at gyflenwi anghemon axferol y wlad hon. Mae y Fyddin eisoes wedi galw at ei gwasanaeth hi fwy na haner lioll longau 'masnach a theitiiio'r deyrnas. Mae y gelyn wedi ■ dmystrio llongau y pwysai eu liwytli di-os filiwll tunell. Rhaid felly i ni bellach wneud heb bopeth nad yw hanfodol ar a gludir yma o wledydd tramor. Ond cedwir llongau yn segiu- I yn ein purthladdoedd yn awl" o ddillyg dynion i'w llwytho neu eu dadlwytho. Cymerwn eto reidiau y peinanau. Dau raid mawr y sydd i beiriant fo'n I gweithio, sef yr ager i'w yru, a'r defn- yddiau a ixxldir iddo i'w trawsiliulio at was an aeth: Ni cheir ager heb dan; ni cheir tan heb 16; ni cheir glo heb lowyr; ni feiddia. glowyr weithio heb goed pwll at ddal i fyny nenfwd y lefel ncu'r twnel yn yr hwn y, gweithia yngiu-ombd y ddaear. Ond y mae'r glôwr, fel y I. g-weithiwr amaethyddol, wedi cael ei alw i'r Fyddin, a. hono yn dal i waeddi "Moes!" o hyd. Am y coed pwll, o wledydd tramor y dont gan mwyaf. Gwir fod coed yn y wlad hon. Tybia Mr. Lloyd George fed yma ddigon dros gyfnod y Rhyfel. Ond cyn y gellir gwneud coed pwll o'r coed sy'n tyfu, rhaid tori'r coed i lawr, a'u trin at y maintioli a'r pwrpas penodol—ac at hyn, drachefn, rhaid cael llaw y dyn. Rhaid i ni gael, ebe Mr. Lloyd George, weith- wyr Willi y miloedd a'r myrddiynau, i wneud coed pwll o'r coed sydd heddyw'n tyf U. Eto am y defnyddiau i'r peiriant. Y pwysicaf o hwynt oil yw y mwn haearn. Dygir y rhan fwyaf o hwn eto yma dros y mor, o'r Spaen, a Gogledd Affrica, a manau eraill. Rhaid cael Ilongau, a j chriwiau, a dadlwythwyr, a gweithwyr j rheilffordd, oil i wasaDaethur y peiriant; I —ac ar y peiriant mae'r Fyddin yn ym- I ddibynu am ei magnelau, a'i shels, a'i chyfarpar o bob math. Mae digon o f fwn haearn yn naear y wlad hon; ceir I gwelyau cyfoethcg ohono er engi-aifft jmghyffmia-u'r Eryri, ac ym Morganwg. I Ond, ebe Mr. Lloyd George, "rhaid cael J dynion i'w weithio." Felly, gan nad i ba gyfeiriad y trown, gan nad pa lwybr y cerddwn, deuwn yn erbvn yr un anhawster mawT-prinder dynion. A ces eisiau codi defnyddiau bwyd? Rhaid cael dynion. ,A oes eisieu llonguu? Rhaid cael dynion. I A oes eisieu dadlwytho llongau ? Rhaid cael dynion. A oes eisieu cludo a, dosparthu drwy'r wlad yr hyn a ddygir yma gan y Ilong- au ? Rhaid cael dynion. A oes eisieu glo? neu goed pwll? Rhaid cael dynion. i A oes eisieu mwn haearn, neu ddef- nyddiau eraill i bob peiriant fo'n i gweithio? Rhaid cael dynion. [ Swtu ycwbl aglybuwyd felly .yw— Rhaid cael dynion 1 Dywedwyd uchod fod suddlongau'r gelyn yn gvvneud y drwg yn waetli. j Mae dyfais y German wedi perffeithio'x suddlongau i raddau pell iawn. Nid yr un yw y suddlong, y submarine, heddyw ag ydoedd ddechreu'r rhyfel. Y pryd hwnw 300 tunell oedd ei llwyt.h mwyaf; heddyw gall gario hyny seithwaith drosodd. Angenion deuddydd neu dri, neu bedwar, a fedrai gario; medr yn awr fyw heb adgyflenwad am fwy o wythnosau nag a fedrai gynt fyw am ddiwrnodau,—-bu am bymtheng niwrnod a deugain ar y mor, neu ynddo, heb alw mewn porthladd o gwbl. Mae tunell o olew yn ddigon i alluogi suddlong heddyw i deithio can' mill tir, a byddai can' tunell yn ddigon i'w chario ddeiig mil o filltiroedd. Ar ddechreu y Rhyfel yn agos i draethau Prydain' yn 11 nig y medrai'r suddlongau weithio; heddyw moriant i'r America ac yn ol, gan ddin- ystrio pob llong a gyfarfyddir ganddynt rhwng yma ao yno. Dau apel mawr a wnaeth Mr. Lloyd George ddydd Gwener at drigolion y deymas hon. Y cyntaf oedd i bawb ohonom hunan-ymwadu a phob dim nad yw yn hanfodol angenrheidiol, modd y gellir defn}rddio'r llongau i gludo pethau rheidiol yn unig. Yr ail oedd i bawb a fedrai weithio, a' phawb y medrid ei hebgor o'r gwaith y mae yn awr yn ei gyflawni, i gynyg ei wasanaeth i'r Llyw- odrneth mewn rhyw waith rheidiol v [ medr ef ei wneuthur. Dyma ddydd mawr prawf Prydain wedi gwawrio. Os gwna. pob un ei ran, ebe Mr. Lloyd George, medrwn wynebu'r gelyn yn hyf, ac osgoi y perygl yn rhwydd. Sicr genym na fydd ei apel am wasanaeth. ac am hunan-ymwadiad yn ofer. Bradwr i'w wlad, i'w genedl, ie, ac i'w detilo ei hun, a fydd y neb a fedr wneud ac a I wrthyd.
BWYD YNTE BIDOG?
BWYD YNTE BIDOG? Ceisia'r awdardodau rn roi newydd i'r hen Ysgrythyr sydd yn dweyd mai "nid 1.rwy fara yn unig y bydd byw dyn." Try y ddadl rhwng Mr. Prothero, Llywydd Bwrdd Aai- aethyddiaetli, ao Aj-glwydd Derby, yr ,g l?N, y d d 1),erby, yi- Ysgiiienydd Rhyfel, ar y cwestiwn pa un ai Bwyd ynte Bidog, FIermwr ynte Milwr sydd ar y wlad fwya.f o'i angcaj y dyddiau hyn. Mae'r Fyddin, fel Merch y Gele, yn dal i waeddi, "Moes, Moes!" o hyd, ac nid oes a'i digona. Gellir yn wir, yn y dyddiau dyn, arall- c;irio dihareb Solomon, a dweyd "ÜÎ plielh ni ddiwellir, ac ni ddywedant byth Digon :-Y Fyddin, a'r Tir, a'r Muni- tion Works. Clywir cri y tri beunydd, •x chri y Fyddin sydd uchaf. Er hyn amheua. ami un cyfrifol ymhlith arwein- wyr y deyrnas heddyw ai iawn y gwneir i ateb cri y Fyddin, a throi clust-fyddar i alwadau ereill y wlad. Mae codi bwyd o'r tir mor bwysig heddyw ag ydyw cario bidog yn y Rhyfel. Wna'r milwr ddim heb fwyd. j Rhaid cael cyfarpar rhyfel i'r milwr, nide bydd o dan draed y gelyn. Rhaid j "lel tan cyn y gellir gwneud cyfarpa-f, > rhaid codi glo cyn cael tan. Wedi liel cyfai-par a bwyd rhaid eu cludo i'r Fyddin; cyn y gellir hyny rhaid cael Ilongau, rhaid cael criwiau i'r Ilongau, rhaid cael gweithwyr i'w llwytho. Heb y Ilongau, a'r criwiau, a'r gweithwyr 1 llyn, newyna y .milwr, a rhyda y mag- 1 nelau, a diliana'r Fyddin. Rliwyddacli gAvneud priddfeini i Pharaoh heb wellc na chodi cynyrc-h o'r tir heb weithwyr, neu godi glo hob lowyr, neu lwytho llcng heb lwythwyr, neu hwylio llong heb forwyr. Ac. oto myn y "Daily Mail" waeddi vn ddihaid: "Moes, moes i'r Fyddin gun auwybyddu pob angen I l'heidiol arall. Aniiebgor mawr llwyddiant heddyw yw cyd-gordio'r galwadau am ddyn ion, a chyd-drefnu eu dosparthiad rhwng- y l'hai sydd yn galw am danynt. Eithr | yn lie cydgord Wu- discord, yn lie tr<J\ j gAvenr am-hefn yng ngwahanol Adran- 9 "? 0 au'r Llywodraeth. pan penodwyd Mr. Neville^ Cliall-lblet-la-ill gyntaf yn Drefn- ydd Gwasanaeth Cenedlaethol, rhodd- wyrd iddo bob awdurdod ar bob dyn a elwid i wasanaethu ei wlad. Ond cyn .pen nemawr o ddyddiau mynodd y Fyddin. newid y trefniant hwnw a dweyd na. chafiai Neville Chamberlain ymyryd a'i galwadau hi. Yn awr wele Mr. Prothero yn dyheu am yr haw 1 i wr thod rhoi i'r Fyddin y dynion ag y mae eu hangen ar y tir. Nid gorchwyi hawdd elly YW eiddo Mr. Lloyd George. Gorfu iddo ef ei hun yr wyt-hrios ddi- weddaf ymyryd a threfniant Aiglwydd Dcvonport, a newid ei orchymyn am bris y tatws. Rhaid iydd iddo eto YIlJ- yryd a threfniant Adranau eraill o'r lilywcHiraeih, neu weled ein llwyddiant yn y Rhyfel yn cael ei beryglu gan anrhefn a diffyg cyd-ddeall a ehyd- weithrediad rhwng y gwahanol Adranau hyny. Mae'r wlad yn dysgu, er yn araf, mai nid y Fyddin yw Alpha ac Omega. angen y dydd, ac mai nid trwy rym arfau mewn brwydro ar y Cyfandir yn unig yr enillir buddugoliaeth ar y
Advertising
a Notice TO < j! VOLUNTEER TRAINING CORPS <[ AND EORET"ARŒ:5 Mintature Rifle Clubs. D-22 LONG RIFLE SMOKELESS <J (BRITISH) AMMUNITION. f Supplies ana now available. | Orders should D- placed immediate MOBEL?EXPLOS?VE? CoYLTD. i I Kingsway House, Kingsway, London, W.C. J 1 1 J.
I - Ü-D IA-li AU. J
I Ü-D IA-li AU. J Y Wiadwriaeth a Chymru. Onid yw yn bryd i Uymm Y lIlY sgw yd o'i chysgadrwydd ? Cymerer er engraiilti Seneddol i syl.weddoli yn well eu y gwahanol Adranau newydd o'r Llyyy- I odraeth a grewyd gan angenion y rhyfel. ( Pa sawl un ohonynt sydd wedi cydnabod yn deiiwng gwahanfodaeth Cyruru fel gwlad a cbenedl? Mac y p?purau Seisnig, drwy'r deyrnas, ar hyd y mis-  archeb oedd wedi cael eu ffafru ag arche b ,hoodd-i hysby,ebaq sv^yddoggli U-w- odraetih. > Anadl einioes papur aewydrj yw ei golof'nau hysbysebol. Pa faim iJk gafodd papurau Cymm? Un archeb  hono I'll un feehan, ?m un hysbys?b, a hono yn un fechan, i ymoLdangos am un wythnos yn umg! i YRI?AanL(Ic)s ii-n un w?-t h nos -y n unigi Yr Awdurdodau a'r laith Gyrn. raeg. Onid oes modd cael rhywun sydd yn medru Cymraeg i arolygu y gorchymyn- ion a'r hysbysleni swyddogol a gy- hoeddir o bryd i bryd yn yr laith Gymraeg ? Cof gan ein darllenwyr yn ddiameu am y ffiloreg a gyhceddwyd y Hynedd o dll1 yr enw o fod yn Gymraeg, yn galw am wirfoddolwyr i'r Fyddin. Yr wythnas ddiweddaf cyhoeddwyd "l)rcclamasiwn" gnn yr A\Hlurdcxhll Milwrol. Wele un frawddeg o'r "Pro. claraasiwn" bcndigrybwyll hwn:- "Bydd i Ol-Fyddinwr a esgeulusa, heb achos neu esgns rhesymol, gydymffurfio a'r cyfarwyddiadau hyn fod yn euog u drosedd o dan y Ddeddf, Ac. Gyda gwyleidd-dra y gahvn sylw at y Oymraeg cloff liwn yn gymaint. a'n bod yn cofio geiriad gwrthun y llw y dis- g^vylir i bob tyst o Gymro ei gymeryd yn Llys Ynadon Caernarfon, y dref fwyaf Gynireig yng N ghymru. Dym:¡'r geiriad rhyfedd :— "Yr wvf yn tyngu yngwydd yr Holl- i alhiog bduw, mai y dystiolaeth .-(, I roddaf gaiff fod y gwir, yr lioll wir, a dim ond y gwir." Ao eto mae Ynadon a Swyddogion y Llys oil yn Gymry oJ Enill wrth Golli. Myn y "Times" i ni gi-e<lu mai trwy golli mac enill Mae cydwybod y "Times" yn ei frathu am fod ei gylch- rediad mor fawr'. Apelia at ei ddarileai. wyr j lcihau eu harchebion am y papur modd y gellir cynhllo r papur yn y wlad, Fel cymorth i hyny mae wedi dyblu ei bris. Gwnaeth papurau eraill yr un itid gvda'r amcan cydnl- byddedig o leihau eu cylchrediad. Hona/r "Times" beth rhyfedd iawn- fod codi'r pris nid yn unig wedi lleihau'r cylchiodiad, ond wedi chwydilo nifer darllenwwr y papur! Yn ol y "Times" felly po leiaf fo cylchrediad papur, mwyaf oil fydd nifer ei ddarllenwyr! Rhaid foL. Rheolwr y "Times" yn wirion ei hun neu yn credu mai ffyl- iaid yw y Saeson cyn y tybia y twyllir Invynt gan y fatli slnri. Gweision anfuddiol Mr. Lloyd George. .N 1 bu Mr. Lloyd George yn hollol hapus yn ei ddewisiad o W einidogion y Goron. Clywir achwynion mawr o gyfeiriadau am fwy nag un ohonynt. Mae dau o'r Gweinidogion Uaiur wedi bod yn hynod o anoeth— neu anfiortunus. Gorfu i Mr. Hodge, a. Mr. Henderson, y ddau AVeinidog Llafur sydd wedi bed yn gwneud eu hunlin amlycaf yngolwg y cyhcedd yn ddiweddar, dYTHl Jî1 ol, neu gywiro c?rwy'r'"wnsg yr hyn a, ddywedasid gan- ddymfc y diwrnod cynt mewn eyfarfodydd pwysig. Nid J\V fod swvddog pwysig yn gorfod tynu yn ol heddyw yr hyn a ddvwedwyd ganddo ddoe yn debyg o gadarnhau ymddiriedaeth y wlad yn yr hyn a ddywed yfary.