Y Genedl

GAIR O'R AIFFT j Mr. C<I,—Wrth grwydio yma a? acw ar hyd a H&d y wLid uchod, mynych y deuir i gyifyrddiad a. chyniit^rLadau hynod. Pertlnyna, i'r Aipiit ei hanea far pob j'han arilil o'r byd ac o bosibl JianM nnvy byw a tharfavriadoJ nag unman publ wybodus yr ugeinfed gam-iit', mai gv\ lad yr Aipht y w 'r wlad fwyaf ffrwythLawn dan d'wyniad haul y Xef. Tyf grawnwin (grapes) yma yn ddi- rii'edi wut.-r-meloiic> pfwngramiadau j figs a date-; wrth y imikjedd1. Gredaf fod y golygfe- vdid geir yn Rihandir GOSICn yn peatlivn i'r; gcadd cyinaf o bortirtadau nat-ur y paimwydd | iwh-eij, gjyda'u gv.ynd'dail hir a ehwanpa-«;g yn addurno y bryniau a'r gw'astadedd. Yma aAB acw ar y gwa^tadedd eaiig a thywodlvd can- ryddir ami i ''flodeuyn tiw- ac unig ar ei ben ei huqi ac amoo:11 i aderyn bach (sand piper) yn canu ei ddeunod lleddf. Rhed camlesi i by-chain ar hyd a lied y partjhau mwyaf Jl-i'wy;hl.awn ond mae'r Aipht yn bur amddi- fad o nentydd gl(-,ew a. r'hedegog fel yr eiddo Gymru. C'redaf fod "Toriad Dydd," a "Slachlud-iad Haul" da-oi y gorwel orllewiii- ol yn gwneyd i fyny y ddwy olygfa haididaf fedd TlatLr. Heh os nac onibai tra rhagioi-a yr Aipht yn hyn o beth. Addurnir y trefi ag adeiladau gwych as o bosibl y temltau Ma- hometanaidd sydd ar y blaen yn byn o beth. Adeiledir y rhan fwyåf o honynt o feini oa-b- olediig ac ymddyrcba eu pinaclau i gvfeiriad cymy:'vau'r nef. Gyda golwg ar y brodorion, anhawdd iawn eu disgrifio nü'i deffinio. Rhyw anwaraidd ydynt ar y cyfan a chenedl heb ddatb'vgti ond ych-yddg er yr oenau boreuaf. (jwisEcenlb yn yr un dnn heddyw ag a wtiaent ganrifa-u yn ol, vn nhymor ymgriawdiliad y Duw-ddyn. \laent yn ddilynwyr selog i'r proffwyd Mahomet. Ant i'r addolJdy laweir gwaith N-n y dydd, ond fel mae gwa-ethh'-r modd crefydd arwynebol iawn yw yr eiddo h'n-. Clrefydd bur amddifad o Dduw, Gwel-, ir ih-wv vn g^veddio Tawer gwaith yn y dydd, dan gv igodlion y coed fRrwythau, yn mher- llanau y pentrefi bwlodexol. Ond wedi gor- phen gweddio. ohwareuant bob math o dric- iau drwg ar baiwb ddaw i gyffyrddiad a hwv. C red at fod y bai vn gorwedd yn drwm ar ys2rwydda,u ienenctvd gwledydri Cred. Pobl 'hofr n-feidol o efeiv(--h,,i pawb a phoneth v.ela-nt, yw'r Aiphtiaid. Gan fod yr esiamnl vn ddrwg, Trtae'r efelyehfiad yn ddrWg vn o £ T"?to!. (iweliir llu o .enkihod prydweddl 01 wrr!i collii evi. cymeriadau air hyd a Ued yr Aiipht. vn o a bechgvn ieuanc talent- og ac aVihrvHthspw. Wrth gaJnfod hyn, ym- roa'r Aiplitiaid i'w hefelrvch,ii, a Hedaenir din- vst-r vn mbob cyloh. Medda'r Aiphtiwr ar allVi uwchraddol. yn enwedig fel adeiTadwyr. CN,merefr er engraipht, y "PyYaimidiau," yno ewelir 01 oelf ar ei gjoreu. Er cymaint yw fëaeledda.uy edl non credlaf yn gydwyb- odol y FJy1:woddolr yr hen emyn GlTlTeig bono yn y dyfodol, "nfJW milnedd ar ddarfod am danynt 0 Hen wfad Assyria cyn Ihh- Preswvlwyr yr Aipht ac Ethiopia, At Grist eu Gwnrcdlwr vn wnr." etc. I Pte. R. 0, PRITCHARD, A m r, 14th Cheshires.

I GWELL RHESWM A COMMON SENSE. Un o ddarganfyddiadau gwyddonol mwyaf pwyeig vr oes vw fod Peswch, Catarrh, Bron- chilia, Dolur Gwrtdf, Diffyg Clyw, influenza. Pneumonia, Diptheria, a Darfo&digaeth, yn cael eu hachosi gan "germs'" yn yr organau anadlu. Y mae anwyd yn rhodrli mynedfa i'r "germs" i mewn i'r cyfansoddiad; a thystiol- aeth Profiad, Rheswm, a Common Sense yw mai un o ganlyndadiau naturiol yfed drugs yw. —nid dinystrio y "germs" ond gwanychu gall- uoedd cynhenid amddiffynol y oorIf. Teimlaf ei bod yn ddyIedswydd foesol arnaf megis oen- hadwr oherwydd y budd personol a dderbyn- iais i a lliaws eraill trwy anadlu tarth (vap- ours), i'r organau gyd,&'r offerynau perffeith- iaf yn y Deyrnas, wneyd Apel ddifrifol at ddi- oddefwyr a phenaa teuluoedd Cymru i am- ddiffyn iechyd, budd a chysur eu cartrefi, a thrwy hynny estyn oes ein Cenedl. Am fan- fanylion ychwanegol anfoner at T. HUGHES, 25, DALE STREET, STOCKPORT.

I TRAMORWYFT A'R [ DDEDDF YSWIRIANT. BETH YW EU DYLEDSWYDD? Yn Ynadlys Llangerfni, ddydd LJun diwedid- af, gwysiwyd tramoi-wr Italaidd' o'r enw Guis- eppe Valla, yr hwn sjydid yn masna,chu fel Joseph Walle, 40 High JStroot, LIangefni, am wrthod stampio oeidyn yswiriant i un c'r enw Pietro Centi'i Garaffini, a wusamaethai gydag ef. Dywedodd Mr J. Haydn Jones ar ran Dir- .prwywyr Y swiriant Cymreig, fod yr arolyg- wyT wedi ymweled a'r diffynydd amryw weitii. iau er Medii 1914. GaJwodd) Mr W. J. Jones, yr arolygydd o Gaernarfoin, yno Efydref, 1914; IMawrth 1915, a Rhagfyr diweddiaf. Hefyd ymwelodd) Miss Winifred Evans, Bangor, ag ef Rhagfyr lleg 1916. Ar y cfolau achlysur cyntaf eydymffurfiodid Vadla a chais yr arolyg- wyr, ond gwrthododd: wneud ymlaen o Mawrth 25, 1915, a hynny er oeisio trwy bob modd ei berswadio- Haerai Valia nad! oedd raid i dramorwyr dalu, ac na fwriadai wneud nes y 'bydidai iddb deaU fod, tramorwtyr eraill yn talu. Egturodd Mr Haydn Jones nad yw y Ddeddf Yswiriant yn gwneud dim gwahan- iaoeth cydrhwng Prydeinwyr a thramorwyr gyda golwg ar stampio, cardiau eu gwasan- aethyddion. Rhocld wyd tystiolaeth gan y ddau arolygwr, a dywedwyd er i Valla dtiefnyddio iaith an- weddus, y ceisiwyd ei -bor-x- Jio i dalu fei gyf- raniadau. AmddíffnWIYd gan Mr R. E. Pritohard, Caergybi, yr hwn a ddywedod'd fod Valla yn barod i dalu pan si-erheid fod tramorwyr eraill yn gwneuthur. Dirwywyd ef i lOs, a'r costau, a gorchym- ynwyd iddo dalu yr ol-ddyledion-y cwbl yn gwneud i fyny 4p 16s 9c.

? Foster Clark's 9 varieties of B B Delicious Nourishing Soups of unequalled excelle nee H You Simply add Water. 

ANGHYOWElEOIAD TEULliAIDD CYNGHAWS YNGHYLCH ARIAN. I ACHOS YM MRAWDLY-S SIR GAER- XARFON. Yn >IrawdIy6 Sir Gaertmrfon, ddydd Mer- c'her, gexbron y Barnw r Atkin, gwrandawyd y cyntaf o ddim gynghaws yn codi o anghyd- welediad teuluaidd. Cadwatadr O. Roberts, U.H., b-elt-ws-y-Cted, a \vys:ai ei frawd, John Robea'ts, Great Georig-e Street, Leeds, a gwtraig y diweddaf, Margaret Roberts, Tany- maee, Pentrefoelas, am 596p o berthynas i arian a godwyd, nwyddau a. werthwyd, etc., a swm arall o 73p. o berthynas' i hawl a. llog ar addaweb a arwyddwyd gan John Roberts a'r hawlydd yn ffafr Cangen LUuu w^t o Ar- iandy London City a Midland. I'mddangosai Air. Montgomery, K.C., a Mr T:evor Lloyd (dan gyfarwyddid Mn George a George) dros yr hawiydd Mri Herbert Wil- liams a T. E. Morris (dan gyfarwyddid Mr. j GUI'ton) dTOS y dilfynydd, J. Roberts a Mri. Bankes. K.C. a Mr. Artemus Jones (dan gyfarwyddid Mri. A. 0. Evans a'i Gwm- ni:, Diiibycli) cirus y ddiffynyddeft. ) Dyv.edod'd Mr. M'mtgomery fod yr hawl- ydd yn frawd i'r diffynydd, a John Roberto, yr hwn a briodoKld !Ma l'g,are!t HJb.e,rts yil I 1905. Yr oedd Msirgav^t Roberts y pryd ? h-vny vii weddw gyda th-ri o blatnt, ac yr oedd- yiit yn byw gyda'u gilydd mewn ffenn a ad- nabyddid fel Tcrllpnaüs, Penti'evoe'as. Pan briododd John Rf»boitP honai y dylai y stoc ar eiddo araill. ar y fferm, a gerid ymlaen gan ei wraig, ddod yn ef a'i wraig. Fel c-atilyniad i das v. air t'yned ar dau a cholled- ion gydag afni.feiliaid aeth busnes y fieiimi yn ol. Ymhen ychydig ar ol y briodas, tro- glwyddwyd tenantiaeth y fferm i enw y gwr, ac yn d-dil'ynol t«rosgUvyddwyd y cyfrif ar- ianol pefrthynol i'r wraig yr un modd. Pan dro'Siglwyddwyd y eyfrif yn 1907, yr oedd 'overdraft' arno o 140p. I fyny i'r adeg liono yr oedd' y cyfrif wedi bod yn Ariandy X'tirtJl a So-uith Waies, ond- trosghvyddwyd of i Ar- ia n iy y Metropolitan, a Ijenthyciodd yr ar-, iandy bwnw 160p. gyda pha. un y talvvyd ym- aith\r "overdraft" Talodd yr hawlydd arrt rai pethau a brymvyd i'r fferm, mewn rhai j achofioi) ar gais y wraig. ac mewn achoeioni ei-eill a'r gais y dclan ddiffynydd. Gwerth- odd ef hefyd eft stoc, ac arwyddodd nodaa ar gais y ddau. Pan roed allan y wys, yr oedd 1 y fiwm dyltedus ar yr addaweb yn 73p. Cod., odd anghydweledion Awing y djffynydidior., ac yn 1915, trosglwyddodd y gwr denantiiae'-h y fferm i'w wraig, ac ymadawodd, Dywedodd y bargyfreitibiwr fod J. Roberts yn addaw fod y awm yn ddylcdus i'r hiawlydd, ond gan' ei fod ef yn carlo ymlaen y fferm mewn part- apriaeth a'i wraig dad'leuai y diffynydd nad oedd yn gyfrifol ond am rian ro'(J' arian, ond nid oedd ei wraig yn cytuno a hyny. Gwad1 ai y wraig y gofynwyd am ei chani-atad parth- ed, yr addaweb, a dadl-Liai y diefnyddiwyd yr I elw nid at y ffierm, ond at ddibemon chwarelj yrnha un yr oedd gan J. Roberts fudd. Y. I ffeithiau vnglvn a'r chwarel ydoedd L John Rcbe<r? gydsynio i ?'mm7d i fvnlop o'r pris p'rymant, a chan fod y N?T fy)" ym- ddaingos yn cymeryd yr un dvddordeb yn y mater hwmw codwyd yr arian drwy ga^l gwyst ar y fferm oedd yn eiddo y wraig. Talwyd yr arihn i'r ariandy, ac wedi hynny taiwvd h-wy allap. Dadleuai ef (y bar-gyf- wi'tjhiwr) fod ganddto bawl i ddyfatniad, yn erbyn y ddau ddiffynydd, yn ol mynegiad y gWT. Wedi i'r hawlydd crae-l ei holi, croeshoKyd ef gan Mr. JBankess, yr hwn a ofynodd "A wyddoch c'hw1 betih oedd y rheswm am yr anghydwelediad rhwng eich brawd a'i wrfig- "Nia gallaf ddweyd vvrthych," oedd irr atebiad. Mr. Banker: Ai nid ydych yn gwybod' fod eich brawd wedi ysgrifenu Ilythyr at ddyn- es briod arali?—Nid wyf yn gwybod, ond yr wyf wedi clywed am hyny A welsoch chwi y Ilythyr?—Naddo. Ai ni fu son am y llythyr mewn vmdidydd- an a'r ficer?—Naddo. A ydych yn gwybod pwy oedd y ddynee hono —Ydwvf. O'r adeg y darfu i'dli brawd adael e.i wriig yr ydych wedi bod ar delerau cvfeiLligar ag ef i fyny i'r adeg bfes'eiiol ?—Wrth gwrs !Y mod, ac yr wyf ar delerau da a'i wttaig heddyw. Y ma-e ef wedi cymeryd eich, hochr etwi yn yr actios yma?—Nis» aTlaf dd'weyd Awgrymai y Ptrnwr nad oedd dim fith beth ac amhJeidiol fchwierthijn). Aeth y tvsfc ymlaen i ddweyd mai ffarirtwr ydoedd ef o ran ei a-Lwedi-gaeth, a dalai ddwv ffeirtn. Y peTsonau oedd ganddynt fud'dT vn y io-hm-.ti-iol ydoedd efe ei hun, eI frawd, ac Owen WiBliams, rliedlwt chwarel o Benmachno. Awgrymai y baigvfrleithivt mai John 3o- belrlts a'i wuaig a ro-d-dodd rhan fwyaf o'r arian. Dywedai y tysit i'w frawd roddi 700p. A godwyd gwystl ("mortgage") a iihoida gweithredooddf yr eiddo perthynol i wi-aig eich brawd i'r diben hwnw?—rDo. A ydych yn a^grj-mu fod y ddjynes hon yn gwybod fod ei hariam i'w defnyddio vAg- lyn a'r busnee yma?—Yr oedd yn gwybod cystal ag y gwycJdhvn inumu, ond nid' otdd cytundeb dan ba un yr oedd i gael, cyfian yn y chwatel. Bwriad y perchenogion Td. oedd ceisio gwerthu y chwarel am 7,000p. A otes rhywun wedi bo-d mor ffol a ch-ynvg 7.000p, neu hyd yn oed saitih geiniog 'a:m y chwarel?—Ni buaeem yn ei gwerthu i chwi am saith mil o biuiau pe y cynhygiech h. A wyddech qjiwi fod eich brawd yn myned 1 briodi dynes ag arian gatwii-?—Na wydd- wit. Priododd hi heb i -mi wybod bron eu bod yn cadw cwmpeini eu gilydd'. Terfynodd hyn yr achos dros. yr hawlydd. Wedi hyny rhoed tystiolaeth gan y diffyn- ydd, John- Roberts, yr hwn sydd yn a" gyda'r Army Service Corps. Dywfedbdd i denaniaeth y ffecrm a chyfrif ariancrl ei wraig gael eu tros-glwydfdo iddo. Ni d(kirfu iddo dalu unrhvw arian allan o'r cyfrilf heb yn gyntaf drafod y mater gyda'i wraig. Dang- hoswyd y lilyfr bane iddo bob am deer. Oher- wydd an:ghyd'weledhd' gj"da'i wraig ail,-dros- glwyddwyd y fferm yn ol i enw ei wraig, a tJhrefnwyd iddi hi fod yn gyfrifol am yr holl ddyTedion. Nid oedd yn wir dweyd idgio ef fuddeoddi aria<n jm y chwarel heb i'w wraig wvbhd, Codwyd y swm o 800p ar weithred- oedd perthynol i'w wraig, a gyda'i chydsJy. iad rhoed 60Cp ohonynt yn nghyMf y chwareL Mewn croo-ihoViad, goiynodld Mr. Baaifces i'r tyat am ba hyd yr oedd wedi bod yn car- io ymlaen gyda. dynes briod. Gwadodd y tyst fod ganddo ddim i wneyd a'r ddynee. Yna darllenodd y bargyfreithiw^- o Iythyi* a ysgnfe-nwyd gan y tyst i "Fy anwylaf." Yn y l'lythyr dywedid "Nis gallaf beidio ys- grifenn ychydig Iinelkt-u. Mae 'M' yn welft o Lawietr ataf eto, ac ni s garaf ond dwevd nad ydyw wahaniaeth i mi. Niik gaflaf byth faddeu iddi." < Dywedodd y Baawwr y gallai y tyst wrthod ateb os y dymunai. Mr. Bankes: A oeddveh yn y IlythyT- yn siarad am eich gwraig?—Tebygoil iawn. Ai nid yw yn ffaith i chwi cyn gadael eich gwraig wrieyd eich meddwl i fynv i beidio byth a maddbu iddi?—Nag oeddwn yn sicr. Ai mewn atebiad ydoedd i ryw farddion- iaet-h a anfonwyd i clnvi gan y dd^ynes, ac a oedd o nodwedd gariadus?—T^ebygoil' iawn. Am ba hyd yr ooddych wedi bod y"n byw ar arian Mrs. Roberts ac yn carlo ymlaen j gyda dynes briod artill ?—Nid- oerkhvm yn i carlo ymlaen hefo'r un ddyneg arali croP fy ngwraig. Gohi-riwyd y gwrandawiad hyd y diwmod dilynol. Aed ymlflien gy-da'r adhos ddvdd Iau. q-th a.'T<>r yr achos (li-c, y ddiffynvddes. dadJleufii Mr. Bankes ei fod yn amhosibl' i didyfarniad gael ei roddi vn eibvn y d»dteffyii- yddies at" dy«tiol«f>th y ddau ddyn fu yn rhod-di y ceir gwir hanes yr achos m ll'yfr'au y banc a'r chwarel, ac nid oedd ef (y bargyiiieitlhiwr) wedi cael cyfle digonol i'w harchrwi'liio. Mewn Hytthyr a vs- giifenii-vd ,gan yr hawlydd at ei chwaer-yng- nghyfraith yn 1915, honai eÍ fod wedi trod ei fmwd dros- y drws heb geiniog, ac wedi ei ddinystrio a'i phlant ei bun. Ymosodia-d isel- wael, meddai'r bargyfreithiwr, ar ddynes, gwr YT ,hOÐ rA'1Jd wedi ymddwyn ati moT; "¡r; f waeL Mewn aAebiad i hyny dywedai Ml's, Roberts fod pawb yn gwwbod ei bod hi wecti cadw ei gw)r am ilawer o am?er, ai fod wedi myned ymaith gan a4a?el dim ond dylo&on. Br y cwfbl, ead,woctd y difWS yn agored4 iddo. Pant ymadawodd John Roberts, yr oedd yr arian dyltedus. i'r banc yn 70Cp, ac yr oedd j ati amtw fod aa,un y ddynes wedi myned i'r | chwarel neu r^-v.'beth arali. t RIhoed tystiolaeitih gan Mm Margaret Ro- beitts i'r pei'wyl ei bod wedi ffarmio Tany- maes yn liwyddianus cyn iddi briodi John Roberts, liy'dd-ai ganddi o 200p i 300p yn y bane yn ei ffafr. Nid oedd trefniant Ihyng- ddi hi a'i gwr fod elw y ffeaim i'w ranu rthwng y ddau. Cydsynlodd hi i'w chyfiif ariamxl gael ei drocglwyddo i enw ei gwr am ei fod yn dweyd nad alliai gario y fferm ymlaen os na wneid hyny. Cyn i'r cynghaws hwn gael ei ddwyn ymlaen nid oedd yn gwybod jj fod N-r hawlydd wedi benthyca arian i'w gwr. t Pan roes Ills, fenthyg gweithredoedd yr eiddo i id,a)-) nid oedd yn meddwl mai i godi ai-ian ariiynt yr oedd eu heisiau. Ni ddywedodd ei gwr wrthi o gw bl sut yr oedd y chwarel j yn myned ymlaen. Dywedodd ei gwr wntta mai am ch we mis yr oedd eisieu y gw-eithred- oedd, ci-td aeth chwe mlynedd heiibio cyn iddi 8eu cael yn ol. Rhoed tystiolaeth pelUiach gan R. Lloyd J-ones., Dinbyeh, brawd Mrs. Roberta, yr hwn a ddywedodd i Cad-walacti- Roberta a John Roberts ddod i'w weled i Dinbydh yng- hylTch y chwarel. Bu sgwrs ynghylch yr elw a, ddisgwylid gael, ac ac<i.ngyfrifid y gel^Lct cael o 6,000p i 13,OOOp. j Terfynai hyin yr achos, ond cyn rhoddi d'y- fafrniad, gwrianda-wodd y Bajrnwr gyngbaws aroJt Yn hwn yr ac-hwynyddion oedd Cad- waladr Robeats a' i wraig, Georgie Margarita Roberts, a Niuid4ol Kaitlinioen Roberts, pribd Karl Robei-fas, a'r diffynyddion John Roberte a'i wraig, Margaret Roberta. Cynghaws oedd; ynghykth gwarautiad yn y banc am i 400p. GaJwyd amry w dystion hefyd yn y cyng- )mws) bwai. t I Y DYFARNIAD. I Yn yr ache's cyntaf rhoddbdd y Barnwr dnJti yr hawlydd am 580p yn erbyn Maigaret Roberts, gyda'r coetau, a dyfarmad o blaid John Roberts g)-da/r oo^tau. Yn yr ail aelios lihoed1 d-yfarimad droe yr achwvnvd'd i gael rhyddhad ptrlI,le(i y gwor- I antlad." Nid oedd gan Margaret Roberts le i gwyno, meddai'r Barnwr, oblegid: iddi goon- iatau. i'r gweiithredoedd1 -gael"eu tirosgrvsyd o d;ix>sodd fel sicrwydd' am feiiihyciad1 y banc, a chredad y gwy ddai fod y benitihyc,ad yngiyn a'r ohwarel. AT yr un pryd yr oedd ga-nddo | ef (y Barnwr) gryn er o gydynideiimlad a'r dldyne*, ob'jegid vu- oedd yn amlm-g yn gallu ca'io'r fferm ymlaen yn HwydddanuE oyn iddo briodi ei Lwaith. I

I DIANC iln MYNYDD- 11 OEDD. I I YMGUDDIO AM F1S, I El DDAL Y CWNSTAEL. I Ym Manger, gerbi- Mr. William ]?,Ugh I yr yibad hyiT?, gwrandawyd stori d(i??dlo, ?, I iawn am it?adm-, yr h?n a adroddwyd gan yr I Uch-Arolygydd Griffiths. Yr absenolwr otdd Llewelyn donts, a berthynai i'r Royal Welsh (I FusilLers, Tathweud 16, rliyddnawyd Jones am chwe' daw mud. Ni ddychwelodtd, ond Rhagfyr 4 hysbyswyd am dano fel absena-wr-, a goiohymynwyd i'r plismyn ei gymeryd i'r j ddaifa. Yr oedd cwnstalbl Jones o Lanfairfechan, wedi rhybuddio Jones yn ftaenorol i ddych- welyd at ei gatrawd, a. phan dderbyniodtd y I cyfarwyddid Rragiyr 4, aeth i chwi Ik, am dano, a hysbyswyd ef gan ei faan fod y car- charor wedi myned ymaith, ac wedi ^ad&oi I ei wisg fiiwrol ar ol- i Er yr adeg yna, medd yr UArolygydd | Griffiths, yx oedd Jones wedi bod yn crwydro ar hyd y mynvddtedd uwchben Llanfairdechan —yin myned "i lawr y nos a chysgu allan. Par haodd y plismon i chwiLo am dano, ac ar un amgylchiad aeth cynhifer a deunaw o gwns- talbliaid arben g gyda.'r Cwaatabi Jones i II ohwilio'r mynyddoedd. Un noson, aeth y fintai hon, i fiyny'r myn- yddoedd i'r uchfcer o un cant ar bymtheg o droedfeddi, a gwelsat y oarcharor, a chaii ffurfio'n gylch ceisiasant amgau amgau am y ffoadur, ond rhe-dodd i fyny'r credgiau o'u blaeiiau, ac er yn ei weled, ni ie.ddia.sant I fyned i'r fan lle'r oedd oherwydd fod y lle'n beryglus. Ddyd'd Mercher, fodd bynag, tuag un o'r .gJooh )" bore, aeth y Cwnstabl Jones i gartref y caroharor, a chan alw ei fam i fyny gofyn- odd a oedd y carcharor yn y ty. Dywed.. odd hithau nad oedd. Yna dbrwedodtd y Cwnstabl ei fod am chwilio'r ty, pryd yr addefodd ei dad fod y ffoadur i mewn. Yna aeth y Cwnstabl i mewn a chymerodd Jones i'r ddalfa. Gofynodd Mr S. R. Dew, yr hwn a ym- ddanghosodd dros y carcharor, a gai Jones ei axcihwilio gan Dr Helsbv. Yr oedd Jones, cyn iddo gael oaniatad i ddodadref, wedi cael j ei daxo yn ei ben gyda darn, o bomb ac wedi ei gyfarwyddo ef (Mr Dew) ei fod yn dioddef oddiwrth effeith'au'r niweidiau, ae nad oedd yn gym wys i drafaelio. Dymunai Mr Pugho iddo gael ei rchwilío gan if eddy g imilwrol yn hytrach na chan fedd- yg preifat. Dywedodd Mr Price Smith, y clerc gweith- rt>à:oI, y dylai'r dyn gael ei archwilio gan feddys milwrol. Ar ol trafodlaeth led faith gohiriwyd yr achos hyd 2-30 er mwyn i brif feddyg y qylch, Major Dobson, gael ei weled. Dywedodd v medd'yg ei fod wedi ei archwil;o, a gorchmyn- odd iddo ail-ymnno a'i gatrawd. Gorch-ymynodd y Fainc i Jones giael ei gadwhyd nes y deuai gosigordd i'r gyrchu. —»

I SUT Y GWELLHEAIS FY NGHRYD- CYMYLAU.  ,U_- IYchydiig Gyngor Da g= Corpl. T. S. W?buru o'r R.A.M.C. Fel anhwyldenau ar yr ystumog, yr iau, neu y!r ehvlodl, ac fel mater o ffaith y rhan fwyaf o anhwylderau corphorol, aohosir oryd- cymaJa-u gan gasgliad o amhurl-dd yn y cyfan- wddiad. Galwer y peothau hyn yn hadaii aifiechyd microbes, basilli toxins, uric acid, neu y peth a fynoch, ond y roaeni oIl yn am- hureidd a. ffurflaiit y prif achos o afiecliyd or- ganadtM. Moddy'^a-'s mai'r unig Sordid i atal poen crydHcyimalau oedd oyffurio y nerfau, a'r a'r organau bwydol i raddau o dJdidieimliad- rwydld, trwy gymeryd cwsg biiir, a chyffuriau gwenrwynig neu trwy rwbio eli. Ond gwn yn well yn awr nag i axgvmell modldion mor aneffeithiol. Yn hytrach. cym- erer lond l'lwy de o 'alk a sultrates" cyffired- in goreu Tnewji dwfr bob yn ail boreu, cvn boi-eufwyid, a sylwer mor gyflym y b(ydid! iddo chwalu, a glanhau allan o'ch evfansoddiad yn derfynol, bob amhuredd sjv'n achosi afiechyd- on a gwaddodl poenus o elfeaiau surol neu ris- ial miniog mewn cymalau anystwyth a, gewyn- au. Nid oes dim yn well i lanhau a rheoli iau trymaicLd neu d odchi allan elwlod cauediig. Cewch berth o'r ddhfl'pariaeth rad arbenig hon gan unrhyw ffei7yllyd)d, ac vr wyf yn bersonol wedi profi ei ifod yn gwella hyd yn oed yr achos mwyaf eithafol o gi-vdcymalau o fewn i yrliydig ddyddiiau.—T.S.W. I j < t

Mae SUDD I ACH AOL DAIL CARIN YR EBOT, GRIFFITH OWEN. CAEIR ARFON. I'w gaal mewn poteli Is 2.c, drwy'r post 18 5c 1 yn y Siopau Druggist. I

I Wrth jopioliai,ia,(I, y golyg'r eithafnod o ddwy flynedd; tair blynedd ac uehod sydd yn benyd I wasanaeth. Yn y ca.no!oesoedd telid ceiniog y dydd, trwy Ddeddf Seneddol, i weithwyr yn y cyn- hauaf gwair. Yr un-ig aderyn sydd yn perthyn yn hollot i'r deyrnas hon yw y grugiar gwinpu.

CYNGOR GWLEDIG LLEYN I Dydd Mtsrehea',—Air. J. H. Plariy, cadeir- ydd. Datganwyd cydymdeimlad a. Mr. Hemy Ro- berts, yr Arolygydd Iechydol, ar farwoliueth ei dad. a trhoddwyd ychydig o wyliau iddo. Ar gynvgiad Mr. Nanney Jones, pasnwyd pen- cfertyniud yn lih)ngyfaxe-h Mr. Lloyd George ar ei ddyrchafla-d yn Brif Weinidog Prydain Fawr. a dymunwyd iddo bob nertcb. i gyf- lawni ei ddyledswyddau pwysig. "DIM SAE*SNEG" A GAIR Y CAISER. I Yniddaiighoeodd percnenog ty yn Llanies- tytT, i ofyn am eglurhad ynghyl-oh y ythyr gawsai oddiwrth y Clerc.-—Y Glerc: Onid oeddyob chwi yn deall y rhybudd?—Y Perch- enog: NT-ac oeddwnyn Saesonaieg yr oedd. —Y Cl-eix' Rhvbndd oedd o i chwi beidio cania.tau i neb fyw yn y ty, heb i c'hwi ad- gyweii-io yr adeilad.—Y Perchenog Mae art- af eisieri cadw y gyfraith. Bu genyf denaait- iaid yn y ty, ond nid oeddynt yn talu y rhent ond mewn addewid'on. Yr oedd eu gair yn deb-ygi a.ir y Caiser (chwe-rthin mawr). FORDD TANYBRYN, NEFYN. I Wedi i'r cofnodion gael eu darllen, tybiodd I Mr Davies, Nel'yn, fod un pet-h ynddynit heb fod yn gywir. Yn ol ei faTn ef, ac yn 01 yr hyn ddyAvedarsai y Cleorc witho ef, J Cyngor oedd i dalu am ledm ffordd Tanybryn, Nef- yn. Yr h,, nddvfes-d wneyd oedd i'r Arolyg- ydd dyTiu cynlhin a gwelred y tirfeddianwyr gyda golwg ar gaol tir ganddynt.—Mr. John Owen, Llwyn yr Eryr, a ddywedodd fod y cofnodion yn gywir. Oe ceid tir, nid oedd hyny yn rhwpio y Cyngor i dalu am y gwaith. —Gorchymynwyd i'r ATolygrdd dynu cyr.llun o'r hyn ddymunid wneud ac i ym- weled a'r tirfeddianwyr. MWY 9, GYFLOGAU I Cytlwynwyd cecsiadau Mri. tiy. Williams a D. H. Pairry (Arolygwyr y Ffyrdd), a L. T. Timier ac H. Roberts (Arol'ygwyr Iechydol) am ychwaneg o gyfiogau, i'r Pwyllgor Iecfli- ydol CI I WARE TEG I FAGU PRIF WELNi-j OGION. Mr. D. Roberts, Chwiiog, gynygiodd fod 4. o war bonus yn cael ei ganiataui i bob gweithrwr dan y Cyngor. Nid oedd gwertih punt o fwyd heddyw ond gwerth 128 yn 1914, ac nid oedd' ond iTermwyr Lleyn yn talu Had o gyflog i'w gweitbwyr Nag a wnai y Cyngm.- Gwiadodd y Cadeirydd "liyn.—Mr. Roberts: íDyna ddywredwyd yn y Tribunlys.—Y Cad- eirydd: Ond nid yn y wedd yna.—Ma*. Ro- berts Pa dad a chanddo wraig a phlant allai gael digon o ymborWi priodol i'w deulu allan o lp yn yr wythnos o gyflog? Cofier fod dy- fodoS y wlad yn dibynu ar y plant, ac fod y pliant hyny yn iach a chryficxn. Pwy wyr na fegid eto yn Lleyn fadhgen cyfTredin a ddeuai yn Brif Weinidog Prydain Fawr fel y gwnawd yn ddi'weddar? (cym.). 081 oedd- ynt am gadw afieohyd ymaith oddiwrth, deulu- oedd a phlant, gofaler fod y penau teulaoedd yn cael cyflogau digonol'.—Cefnogodd Mr. Nanney Jones.—Gwnawd amryw awgrrmiacJ- au-rhoddi Is 6c y bunt, neu 3s o viaz bonus, etc., a siarad gan Mr1. Da vies., Nefvn; J. Pritchaird, Camgiwch; Griffith Evans Pierce, Pencaenewydd, ac eraill.—Gwadad [Mr. J. R. Jones, Ty Engan, mai Is 6c y dydd dalai fferm wyr yn Lleyn i'w gweierlon. Telid o i 2s 6c, heblaw bord a Wety.—Mr. R. O. Ro- bert;s: Cai gweifchiwr dad yn ol ei wetth.- ,W. G. Criffihh: Ü6 oes gweithiwr sal yn bod rbaid ei fod yn perthyn i'r Cyngor hwn j (ehwertMn).—Yr oedd y mwyafrdf o du 3s. j LLWYR FODDLAWN. CymheUai y Pwyllgor Iechyd, drIWy Mr. Pierce, y Cadeirydd, dalu 39p 2s 3c am wtas- anaeth nyre arbenig, a chostau ereill achos- wyd yngHyn a,'r diphtheria domasiai allan yn Liai-tier,tyn, AJbersoch, Mynydd Nefyn, a lIe. oedd ereill.—Mr. John Owen, LDwyn yr IDryr. ofynai sut yr oedd y swm mor eithiriadjol o uchei?—Rhoddwyd eglurhad gan Mr. Turner, yr Arolvgvdd Iechydol. Y Swycbdog Med(1. ygol alwodki y nyns yno. Coetiodid. 15p mewn pum wythnos.—Mr. Owen 3p yn yr wythiios. Mr. Turner: 52s 6c yn yr wytSmos a'r costan i g,tel anticepticg, i amdd'iffyn y nyrs wrth fyned oddiwrth y na^il 1 gtaf at y SttBall. Cynygiodd Mr. Turner ddarllen yr oil or biliau.—Mr. Owen: Faint o aehosian oedtd VhoT—Mr. 7??r: 52am.—Mtr. Owen ?. ddatgianodd ei syndod, ac Tehwamegodd- ed fod ef yn holiol fodd town ar eglurhad Mr. Tur- ner.—Paeiwvd i dalu y swm. T AI I WEITHWYR. Ar gynygiad Mr. Pierce pasiwyd pender- fyniad vm gofyn i'r Llywodraeth gymeryd mewn Wfaw adeiladu tai i weithwyr, ac yn ctweyd mai dyna'r unig ffordd i gyEarfod a'r angen oedd am dai yn y wlad.—Mr. Nanney Jones ddywedodd fod y Llywodiraeth wedi I neillduo 20,000,OOOp at gario allan y gwaitih hwn. Hyderai efe ac ereill y derbynid man- ylioo o bob plwyf ynghylch faint o dai oedd eisieu.—Cymemdwywyd y cynygiad. TAl ADFEILIEDIG NEU AFIACH. Buwyd vn ystyried cyfln'au tai yn Edeyrn, Madryn. Ceidio, etc., & pha.si' peoderfynr Iiadiau yngiyn a hiwy. j I

CYNGOR DOSBARTH DEUDRAETH I CYl'iha¡1,vyd}"1" nchod ddydd Maw?th, o dan lywyddiaeth Mr. R. W. Vaugham. CYFLENWAD DWFR TALSARNAU Anfoniodd Cynglior Plwyf Takarnau eu bod ynt cytuno i brydlesu gwaith dwfr Cefntrefor Isaf gan Mr. J. B. Jones, Tremeifion. -Pen- dferfynwyd fod i'r OBerc wneyd y darpaanad- au angromlheidiol i gymeryd y gwaith dinos- odd i'r Cyngor. MAGU MOCH AO IEIR. Darllerawyd Ilythyr oddiwrth Fwrdd Llyw- (jdraeth Leol jn gofyn i'r Cyngor amog y cy- hoedd i ymrot i fagu moch ao ieir, ac os yn angonrheid.i'ol i iroi heibio y m-an-ddeddfom. Cynygiodd Mr. G. Parry Jones fod i'r Ciyn- gor ymgymeayd a doebarthu taflen trwy y dbsbapth yn cynnwys awgrynmadau ac anog- aetih y Bwrdd. Yr oedd llawer peth gwaith na mooh yn y dosbartih. Yn yr Iwerddon yr oedd y moch yn cael eu cadw yn y tai gsyda'r tenia. Yr oedd cig moch yn betttbi bfesus iawil (chwerthin). Dywedodd Mr. John Roberts fod y bob} hyny ag oedd weda cael eu dwyn i fyny yn y nia.riau yr oedd moch yn cael eu magu yn Maweir ia-chach na'r rhai na wyddent ddinx am foch. Y Meddyg Iechydol (Dr Lloyd Owen) a sylwodd nad oedd yn hoffi i'r Cyngor anog i'r cyhoedd gadw mooh yn agos i'r tai. Bydd- ai liyny 3-n myned yn uwongyrchol yn erbyn t.raddbdiadau ac amcan Awdurdbdau Iechydol y cyhoedd. Ond ar yr un pryd nid oedd yn dewi's rhoddi uiifhyw anliawsiter ar ffordd mat- er mor bwysig, ond yn unig bwysleisio am i'r Cyngor g-adw i fyny safon iechydol y dosbarih. Yr Arotoygydd Iechydol (Mr. Thiomas Jones) a. ddywedodd mai ofni yr oedd Dr. Owen i'r Cyngor roi gormod o rydidiid ac an- I, wybyddu y man-ddeddfau oedd wedi bwi'iavl u i godi'r safon iechydol. Mr. P. L. Jones a sylwodd, am bob moch- yn. a fegir yn awr yr oedd 20 yn cael' en magu 10 mlynedd yn of. Yt Arolygydd: Nid oedd y Tloihad i'w gyf- riff i op-ndiad v man-ddeddf iu, Pnii, fod y gorchwyl o'u magu didim yn talu. Pa^wvd i mi heibio y man-ddeddf.au op byddai raid ac i ledamu y pampbledi fel ag y crybwyllwvd uchod. Mr. R.' R. Jones a altwodd sylvr y Cyngor i anog rhai i geisio daman o dir i Manu pytatws, ac os oedd yn ngallu y Cyngor i'w he1;nn. Y Clerc: Nid oedd wedi derbyn dim hvs- bysrwydd i'r nerwyl oddiwrrlh v Bwrdd. Mr. Parry Jones a ddemPai mai y Cyngor Plwyf oedd yr awdnrd-od ar y master, ac mar ita liwv vr oedd y Rwrdd yn gohebu. Y Cadeirvdd a hyderai y bvddqi i'r CyngOr Plwvf £ f\Tme<rvd y mat«e(r o ddifrif. Hysbvpwyd fod nnw genedigiaeth a 12 o farwolaethnu wedi cymeryd He yn y dosbarth yn ystod y mis.

,-4 I Furnishing r Problem ■ -Solved.- HOW can I increase the pur- chasing power of every pound which I am about to spend on Furniture ? The aolmfaea of that problem will be found « our free catalogue and oar Showrooms. While we only supply I artitfie, «turdily-bmk farnitore, our perf oo manl-actwing and Ie ling enablet as to quote prices that ar* nmA below those charl ekewharc far the MUM articles. No matter whether rw Furnlsb for Cash CuniieDt iPagnBtSBStemf yam mtmep w3 go farthest 2 yon purchase bam m. Facts worth noting, We Aww *IL ho do A dtaoownt for cank h ha —i—gri mk Cunoneo! cMtT<*itBe*. LA 1I(0-J"" r _1o, Kvwy Artkh —Am mn iirert -uW iM ■V w-. We pay as$& deavend hPnv?.V.M. -L..& =  I.V= C-PPa" Gey VtEn?y mtirfM C_- accout *— •*— Y ..J .I..  Coarantee. W.tiJaCty 1 ——■ **? aMi im Ptr Wrlta or call for Ostelagifc GLOBE Furnishing Go. „ (J. B. Gun, PropctafeKV Pembroke Place, LIVERPOOL. &0 II. usaw cioatiml gaturday t »■, RAILWAY FARE ALLOWED

1- CYFARFOD MISOL LLEYN. I Cynhaliiwyd y Cytarfod Mieol ym Alorfa Nefyn. Cynhatiwyd y cyfaiiod cyntaf iaan 12.30. Uywydd, Mr. Henry Jones, Engedi. Detiiiiie.uwyd gan y Parch Robert Roberts, Rliydyehudy. —(rwaaed comlad, am firodyr ymadawedijg :—Mr. Robert Eva.ns, Ii'wyiwiyr- us; Mr. Robert Griffith, Edieyrn; Mr. Tho- mas Owen, Penycaerau. Gwrandawyd "Hanes yr Achos" o dan anweiniad Air. Lloyd Humphreys, iSouthj Beach, a phrofiad- au swyddogion gan y Parcih Hen-ry Hughes, lir,ynk-Lr.-Lk-&,I,baitwy(i eyfrif arianol y C.M. gan Mr. 0. Robyns Owen, y trysorydd.— Mewn lifiw —^Dariilenwyd y oofnodioig a chadkUTihawyd1 hwy. Peth newydd yw hym ohea-wydd drudaniaeth argraffu,-Cyt,&tlfod Miisol nesaf i'w gynnal yn y Tabernaci, Porthanadiog, Mawrtih 12, i. wrando hames yr acthos yno, Mr. O. Robynft Owen, a. phrofiad y »wy<kiogion, y Parch. J. Puleston Jpae»», M. A.—Gohiriwyd mated" y drafodaeth, "Adrf- ysg grefyddol ein prant" hyd Gyfarfw Tabeanatl.—Byddis yn dtdbyu bfeeilwiiaui yM y C.M. nesaf. Maee Hola, loam III. i'w bob. Parch Edward Joseph. Traddodir y cyngor, Mr. Gnflith Roberts, Penniorfa.—Darllen- wyd lythyr cyflw}TiLad Mr. J. E. Williams, o Gyuu'fod Mi#ol Arfon. Pregethwr cyn- orthwyoi yw Mr. WiUiams, yn symud. o Ban- maemnawir i I>remadog. Rhoddivvyd croesaw iddo i'r C.M. gan y P-chli. David Rob'eirtflS, AtbetM-cih, a Bennett Williams, Tremadog.— Dar^enwyd Ilythyr oddiwrth Bwyllgor Cu,ri- olog Ysgol Ctynnog yn hysby^ti fod y Parch J. H. f^oyd-Wi iliains, yn ymddiewyddu o fod yn at-hraw, gttn ei f(;d' vn myned i Moss Side. (Miwiceitrion.—-Penodwyd y tri a gantyn Parchedigion John Owen, M.A., W. T. Ellis, B.A., B.D., a Mr. Samuel Williams, Pwll- heli, at y pwytlgor i vstyried beth wtieir gv'da'r ysgol.—Cylfiwynwvd y gadair gan Mr. Jones y cyn-lywydd, i'r Parch Bennett Wil- liams., y lily wydd anex,hi-id rhagoiol gan Mr. Jones a.r y ddyledswydd o wneud y C.M. yn weath dod iddto. Eli wneud yn Seiat, Mwy o drin a itJirafod PYllC- iau yngiyn a phrofiad ysbrydoi ynddo, ae hefyd ar y ddyledswydd o wneud y weinidio^- aeith yn fwy sefydlog. Daw 15 ar gyfartal- edd bob wytbiKis o bregethwyr dieitdir i Leyn. Gofyga. hyny fod tua 200p o answi gesglwr at y weinidogaeth ym myri d 1 b trai Caf,,A--yd eglurhad llawn a. chlir gan y Pairch W. T. Ellis, B.A., B.D., ar y eyn- fluiiiau sydd gerbron y wlad ar hyn o ibryd yngiyn a'r fasnach feddwol.—Penodwyd Y pai,ch John Owen, M.A., a Mr. O. T. Wil- liams i fyn'd i ymiweled ag egim Ala Hd" a'r Parch Bennett Williams, a Mr. Bucking- ham i vmwelod ag E^lwvjs Saesneg, Poa"th- adogw Cafwyd anerchiad brwdfrydig iawn gan y Parch R. J. Williams, Lerpwl, ar ran y Genhadaetih Dtamor. Ceisaa pwylilgor y genhadOOtfu gasgiu 6, 000p i dalia dyDed yr led iddo oherwydd Uedaeniad y gwaith. Mae, Mr. Williams a Mr. J. H. Williams, Porth- madog, yn iwyn'd i ymwøled a'r eglwysi i airl- neroh yngiyn a hyn.—Pregettlhwyd gan y Parchedigion J. Hughes, M.A., Lerpwl; R. J. Williajns, Lerpwl; Thomas Llewelyn Thor nias, Prenteg; a Oovd Edwards, Tymawr.

J Adeiladwyd y rhan fwyaf o Berlin (prif- ddinas yr Aluoaen) o arian gaed gan Ffraine oherwydd iddi gael ei chonero gan yr Almoin yn 1870-71. Ni ddyJid byth droi ffrwj-th fo wedi ei gM kf gyda Hwy fetal ond gyda Ihvy bren.

A Big Step Toward Health is right eating. To keep body and brain at their best, Nature demands certain nourishing elements which are abundantly supplied in the field grains. These vital salts, often lacking I in the daily dietary of many, are retained in r —A FOOD Made of whole wheat and malted barley, Grape-Nuts sup- plies all the rich nourishment of J the grains, and with milk or 1 cream is a splendidly balanced ] food.