Y Genedl

CWKSY RHVFELj ADOLYQIAD YR WYTHNOSI PAHAM NA WNEIR HEDDWCH? I LLYTHYFT MR. BALFOUK. BRENIN (RROEGR WEDI PLYGU. < — » 1 1 HHKSWM DROS HYNY. Y SELYLLLA YN RWSIA A RUMANIA. th PERYGL Y 6WLEI)VDI) BY0HAIN.-A (JYELAWNI'R PROFFW YLXILLAETH. = •• Y GENEDL?" Y LLOFRTW) NRWYDD AR Y iMOR. -a d Tcstyu mawr *iarad y dydd yngyn a'r RhY- fel vrwythnos dcmvixwlaf yw Liyth.yr M-r. Balfour at Air. l'l! :rly'yù.dy.r Američ.a., vn egluro safle ^i-vcia-m a i Cfa-jraghretriau! a'r rhyfoi. a PH?HAM NA,.YEIR HEDDWCHI YN AWR. I Adnabyddir Mr. B.tjj'uur M. flunor diwyll- ?di? ?e un o icduy?yr mwyaf cBr ei <*»■ N? d<i\tcha.todd m-ioed yn uwdh y" y ??° gynieiu-d iia r :ai ¡ nag a wna yn y llythyr haTK?syddol hwn. Alajih o atodaad yw i'r gen- adwji a iiamKonwyd yon. jirydain a j Ch) ng- f)ieia-iaid i'r gwledydd a-mhioidgar ac a gar- Odd qiw yn y "Genedl" yr vrytlaw* weddiai. \l'a.e y lytoyr yn ilawer Hhy faith i'w gyhoeuo,; ynra, ond geiu* ayuiio i tyny ei s* v'hved d vn fyrr fel hyn:- Safai G erm-ani yn ah-u cry! raitwrol yng- hanol nifer o genhodiowki liUwor gwanaxach na hi. Yr oedd gtvaiic Germadii am gp newest éi ac w,clNv-vdd.laetliit yn btnygl partr-JWiH i'r cen- hedlioedd byeiuun liyn. Ac er fod "Gyiraith y Gwledydd," :'r hon y cytunasai Owmani ei hun gynt yn adtiavv nodded ac aanddiffy tx i'r ceithedloedd gwann, eto nid oadid tu cefn t "Gyfraiih v Gwledydd" y gaWu ajtgenriveid- iol i su'-rhau uflldd-d-od iddynt. Y canlyn- iad ocdd lod Gernia-ni wedi toa-ri pob cytryw ddeddi er mwvif cvn-aodd ei hamcan. Yr oedd Gerniaiii-fol yr egiunrryd cfe'(*on yn y "Gonedi,"■wtdi cefnogL Twrci yn ei gwaith yn goiniem ac yn Uofrnxidiio yr iAr- memaid oedd o da-n ei ILywodinaBtth hi. Yr oedd y Twrc yn ddigon creuloo oyrtt, and wedi cael swyddogian Uernianaidd. i'w fydid- in akth vn seitiiv. a .tih oreulonacb, a mwy bwystfiLakid. Am y rhoswm hwimw riiaid oedd gyrtru'r Twrc a»L>ian o E-wrop, a rhydtt- ha-u y wni.i'ed.ioeJd yn A:Ta 3-clynt o dan ei IVw ndra^th yno. Am "aWlondeia!; Gen-n?ni ar di' a mar, f nid pcth d?mwenu?i ydc?dd, <?i )?m o bolisa y penderfvnwyd ?no yn bwyiiog gan awdur- dodau (krmani er m?-n dychrynu'r œnhedl- I o?d gwaim a'r g.Uedydd iWnhleidga1'. M?& ?- ,cr<?.lond?ra,u hyny aincan mwy a gwaoth  Ita, ssod-chfygu v --evyion sydd ar y maes yn eiibyn Cti-niaibi. Uwriedid ihwyiit i fod yn ) ihybudd i w'ed'ydd eraiil i beidio givrthavyn- ebu Germani a'i rhwysjg. Os eni'Ia Germain yn y Rhyfe, os ca dd iano yn ddigQp am y drwg a  pa f<? V bvdd yn bo?b) aoxhau m,  hed?dh yn yr am? a dmw? Os L\v^niia GM-majii gj-'Umdoban difnfol y cynm-odd trwy lw i'w pavchu, yn ddim amgftu na "M-rtip D bai)ui- ai tybed y bydda/i iiairnj'W gytundeb a wneid a hi yn wr yn dSebvg <> gael ei barchu ganckii yn y d;yfod<»5 <>s tyb- lai hi ma.i mantais iddi a fyddai eu tdWÎ? G^aihamiaetlhit Mr. BaLtoiu* yn glir rhvwiig UWERIN Germani a'i WYR militaraidd uchelgeisiol. Parad yw lV\dain HEDDYW i wneud hOOdwüh a (erin Ge-rma.&i,-ond nid a Juaikers Pt-wsata, tra yr erys y rtiai hyny yn inetldti awrl-itr&)d a g?.. i gvMdi rhyfel ow bryd y rayiv- ?&. Rhy?dha. y wer? ond ('.ymeryd y chwip o L?- y nnti?-?L yw an??n Iiyiam^ wrth ibar'hau y RbyfeIL < TBI ANIIEBGOR HEDDWCH- I Tcrfjua Mr. Balfour drwy juxii tii aidreb- J grit mawr heddwch. 1. Rhaid symud ymaitix IJlbybh, 11*'1 WaTihau yn efferitihSol yr aehoK inawr o at- lonyddwoh ar heddwch EmrTop. 2. Ithald i amcanion ucfel^Qisioi Gt«- mam am ?icw?-?. ?'? moddioa crculon a ?rTgy?dd yr amcanion. hynny, t ?Tgw?ud yn?ngb??'?y ? Wmin (ji?rma-ni ei hun. 'G?f- r Phaid S mwpch y ? ('I.'in i "G'Yf- raitih y Gwledydd" y ?'????? ??na i r Mb a fvnno aflonvdrlu ;\a' hed'.c\h y byd. ymbwyl? CVll rhut?ro o ??'?i i alanas Ayfel. „. _,?; (jyvda Haw wrlh fynod heibto, genra fod pymix) a gyhuddir o fod yn pisinibL \m" ■■ nodi ors misoedd N-n ol ymrvll yn yr un Se11" iau agy & ddefnyddiwyd gun Mr. Bali'our yr -^rythiKjP ddiiweddaf, yr anhebgorifn'. lifddwoii hyn. Dyna gjweirnod Air. E. T. J^bn, yr Aelod.. oolled'dül dl'tI, Ddwyrair. Dinbvch "Boed i ni fynod hribio i'r Ciisar a"; Jun- ipers Prwsiaidd at Werin Gormani i'w by«- bveru pa. botih a. geisiwii yn y Rhyfel,' mcMld yr anlm ni eu cydynideimlad liwyni-, ac y tleddil" dyianwad vsipryd mdita,raidd y Caisar." Am yr anneogonon hyn foluy mae y dXiau yn yniaj'ft'rol. yn sefyll ar yr un tir a'u gil- ydd. BEENIN GROEG WEDI PLYGU. 0 faes y rhvfel ft hun un o'r ne%vvddion Pwyfeicaf a nnvyal oaJonogol yw fod Brenin Groeg unwaith eto yn dod i'w q. axn,ll Hysbyrwyd yn v "Genedl' I JT "wytlhiiois drli- weddaf fod Brenin Groeg yn gWl n; JV en- byd yn wbyn evmbyJau goiym<J" JSurydain. Alewn atebiad i'w ^'V<M,a- ogol hwvnt ato ysg,.Lfe.Ilotid lytl;,i.i. "I cydsyruad amodol a'u gofynion hwy. Ateb- aaant hwythau yn cldiyrniii-oi y rliaui e-acl "Ie" neu "Nage," "Gwnai" nou "Na wnat pendant a diamodol ganddio. bollwh wedi ateb "le,. Gwnaf" hüb aanod o fath yn y byd. Un o'r gofynion y teimlaj wrl,h\vyiwbiaid mwyaf iddynt, oedd yr an yn amo i ryddhau o gar-cliq La, yn ddioed ddilynwyr M. Vanizclos a gkarcharwjd yn anghyfiawn gall. ei swyddogion ef. Mae Venizolos. fel yr hysbyswyj yn y "Grenedl" o'r blaen, wedi fefydln Lh-wod- raeth o'i eiddo ef a'i ganlynwyr^ ar wahan i Lywodraeth Brenin Groeg. Tra J* Brerrin yn Llywodra-efchu yn A then, v brii-dcnuns, a r Tfoanbarth ddeheuol o wlad Ga^yg • mao lJ'yw- odraeth Venizelos yn benn yn y gw^ddill o r deymas. Mae lLu o fosnachwvT a dynioii cyi- rifol eraiil yn Athen mewn cydyindeimJ fid a Venizelos. Ond er na thro"nt, y gyf- raith. ap, nad aflonydda^-ant ar heddwch v wUd mewn unrhyw fodd, taflwvd hwynt ^g- haxchar drwy or-chynnm y lironun yn i'r gyfraith. Un o brif ofynioo Pi-vdai-n oedd J. rhyddliau y bobl hyn yn ddioed. A thalu iiiawn am unrhyw gollod la gawsani. Ni fynnaj'r Brenin gydsynio a hyn. On d yr wythnos ddiweddaf iLdiodd, er trwy oa-fod., a heddy-w (ddydd Gwener) hy-Tysir fod diiij-n- wy?' Venizelos oH wedi cael eu golirwng yn rhydd or carchar. Y RHESWM PAHAM Y PLYGODD I Y BRENIN I R??i?id edwveh yinhellwh na chais Prydain ^Ta'inc am yr ?pomad pah am yr iidiodd j Bream G,?oeg yr wythnos 4di.w?d<La?. Awg- j 'rmwyd yn y "Gonedl" dro yn ol fod Brcn- ] m Grceg yn rhyw fath o Wu-?yn nag (weather | glass) yn dynodi pa fath dywydd yw hi ar y I Caesar a'i Fydd'n yn y Ba^lkiwis. Pan fo^r f Caisar yn LKvyddo, neu arwyddion ciyf y 1-fwydda, mae Brenin Groeg yn dyrcQxafu ei j bonn ac yn caledu ei galon a'i warr fel Phar- j loh gynt yn eirbyn ceiaiadau J'lydain. Pan i bo M'n by^w th stonn aT y Caiaar ac yn cfebyg y llwydda Prydain a'i Chynghreifiaid, j mae Brenin Groeg yn swa,tto? ac yn dod yn greadur yatwyth rhwydd í.a.v.-n j'w driin. I Yr m-ythno6 ddiweddaf daewi cennad milwa | ol oddi?Tth t C?Iear i ymg?Whori a -Hr?- in Groeg. CyfarfyddatJaIlt yn Lorissa, tref yn Groog ychydig i'r deheu o Beirea lie bu; Paul yn pregetlhu ar ei ffordd i Athen. Yn yr ymgvnhoriad hwnrnv cafodd Branin Groeg yn ddiamhou w-ybodaeth gywir am faiint nerth a gsallu miiwrol y Caisar i wrihaefylil y Rwsiaid yn Rumania a Chyd-Fyddin Salomca yn Macedonia. i Tiann<3et-h neu ail trannoeth i'r ymgyngbor- 1 iad hyny yi' amlygodd Brenin Groeg ei fod ytn ildio i holq ofynion Prydain a Ffrainc yn ddiaanodol » ) Y cusgiiad naturioJ y gol'lir ei dynnu o hynny yw fod y newydd a gafodd y Brenin i gan w?s j Ca"-r yn ddigon i'w aj'gyhoedd? j na fedrai I'yddin Genmam gyrraedd cyffiniau j Groeg yn ddigon bua-n i'w iichub ef rhag dialedd ih-ydain a Ffrainc os parhau yr ys-j tyfnbg a wna efe ymhelilach. Faly iidiodd. j BdJLadb Rymudir Byddin Gix>eg i'r tni hwnt i Gulfor Corinih, lie y geffir eu bugediio hwynt gan longau rhyfel Prydain a Ffrainc fel na ddychwelont i aflonyddu ar Gyd-Fydd- in SaloniCA yn yr ymladd sydd ar gymeTvd 11/e riiyngddi a Byddin Garmani a Bwljgaria ai- gyffiniau G. I ERGYD RUMANIA. t Un o'r cymhieltion wnaoth i Freniin Groeg Mio oedd y ffaith fod Rumania bellach yn dechreu talu 1-juiii o'i diyled yn ol i r gelyn. Era wythnosau lawer mae Byddin Rumaoiia wedi gorfod eiiciLio o flaen ymosodLada-u nerthol Byddin Mackensen. Yr oeddenft wedi cilio y ta hwnt i'r Afon Sereth, un o'r afoa- ydd sydd yn Tfhedeg o Fynydd-dir Carpathia- i ymuuo a'r Danimtb ger y Mor Du. < Wedi croesi']' afon, safodd Byddin Ruman- j ia i wrthsefyll y go,'yn &'i- ymosod'wr, a tihrn. yx wyf yn y6gnfennu hyn daw yr hanes eu bod yn medru dAl eu tir, ym gaJlu ymosod yn eu t-rù ar y gelyn, ac o bosafol ar fedr taro e.rgyd mawr os jiad mrnvol, i'r Germanitaid vm. Esbonia livii baixxlrwydd Brenin Groeg i ildio. I iMae dan neu dri o bethau pwysig yn cyfnl" am feithiant presennol Mackensen i symud vmlaen. Y cyntaf a'r amlycaf yw yr un a, nodir gan Mackensen ei him, sef fod Byddin Roumania wedi derbpi adgyfnerthion mawr mewn milwvr f. magnelau o Rwsia. Nodwyd merwn yegrif o r blaen yn y "GenedL" mai diffyg magnelau trymion gan Fyddin Ru- mania oedd yn ei gosod o dan anfantais i gyfarfod a Byddin Gemuuii. Geilir ca%qu fod y digyg,h-A,nw bellach wedi cael ei wneud i fyny, a bod y ddrwy fyddin bellach ar dir mwy eyfartal. BlhieswTn arall yw fod gan y Rumaniaid yn awr reiiffordd gyfleus y tu ol iddynt sydd yn medru cludo iddi yn gyflym bob angenrhaid, t'ra mae aden ogleddol Byddin Germani 3- dioddef o eisien rheilffyrdd, ac hyd yn oed ffynxld. Riied liinell ffiynt y brwydro rhwing y ddwy fyddin o 120 i 150 milltir ar ei hyd. f fur fir pob un or ddwy fyddin gan ddx-y "aden" a ehorffiu canol. Arfeir Mackensen hyd yma a fu taro a'i, ddwy aden bob yn ail, gan symud y corff canol ymlaen i'r llincli a eniillI.ald gan y naill aden iieut llatl. i Ond yn awr mae ei aden aswy, yr un, tnIa'r gogledd yn y mj-nydd-dir, mewn aui- j hawsterfl-U ° ddaffyg moddion cludo bwyd a: d\yfarpai- i'r niilml-i. N i-d oes yno reilffordd nid Deb yno hyd yn oedffordd y geill cerbyd ar ohvjmion. na hyd yn oed oeffylau, ei tihedthio. Cludir pob bwyd, a phob oyfai-par, i rain fawr o'r aden hon gan wyr t'raed yn cxmo T pctixa-u iuiciciH>t ör eu coijiaiu. lViae r C,rmaniai(i fe]IN- A-edi COVii y fantais oedd ganddynt mewn magnelau mawr, a, phan gyf ea-fydd y ddwv blaid m!lodd yngliljedd, a bidog yn erfkyn bidog, mae y Rumaniad yn prufi ei hun yn woT! gwr iial" Germ an-; ad—fol y mae Beohgyn Cymru wcdi gwneud gamvait;]! v yn Ffrainc.. i rh-wcdnr hcno fod v R.un-Lfiiii,%Id wedi j llwyddo i amgylchu un adran o fyddin Mac J kensen yn y mynydd-dir. Os hyn gail i brofi yn -ergyd pwysig. | Y SEPYLLFA YN RWSIA. I Mae y eefylMa yn Rwsia yn agos I iedig a'r sefyHfa yn Rumania. Cofied' y daf- jI lUenydd am y gyffelybiaeth a roddwyd yr wythnos ddiweddaf yn y "Genedl" am y llinyn india rubber yn cael ci deneuo wtrti. I gael ei estnrn allan. Daaighos^wyd yr wythnos ddiweddaf k-d y Germaniajd wedi teneuo a gwanhau eu Ihnell yn un pen (ger Riga) er mwyn cael Hinell gryfadh v pen araJll. yn Rumania. mantei6- Lodd y llwsiaid ar hyny i ymosod ger Riga, 1: yn y gogledcL Dywedais yr wythnos dcri- weddaf mai canlyniad1 llwyddtiant Rwsia yn y gogledd a fyddai gahv mihvyr Germani yn ol o Rumania i amddiffyn Prwsia dd-wyrein ioi ai- lann Mor y Baltic. Ymddengys y newyddion o Rumania fel pe baa liyn eisoes yn cymeryd Me, a Bvdldin Mackcuseii yn methu parhmi i Rymud ym- Lifer. ac mewn peryg' o orfod cilio yn ol yn Rumania. • PERYGL Y GWLEDYDD BYCHAIN t Yr wyf fwy nag unwaitlh yn yr ysgrifau hyi) yn y "GenedA" wedi galw sylw at y ]>> .burwydd a'r tebygolrwydl i Germana ruti-tro ar un neu ara^i o'r gwledydd bych- ain anihiei>dgar ar ei chyffiniau fel y gwnaeth ar lldgwm dcleelneu y rhyfel. Alae tair gwlad felly ar gyffiruiau Germani mewn peiygl oddiwrtii hyn, sef yr lsieldii-- oed-d (tiollaiid) Dennxarc, a'r Yswisdir. Dich^n y gufynna'r dar'tlenydd pa fantais a fyddiai hyny i (3ermaiii, -ga.,i mai creu gelj'in- ion newydd iddi a wnai felly. Yr at-eb yw mai yr un arncan fydd gandcli ag oedd ganddi pan yr vmosododd aT Belgium -Oef cael liwybr agored i vmosod ar ei Q'(>lvn- ion, Firainc a. Phrydain. Cymerer Fftrahic a ddeehreu. Rbuthrodd Gennani ar diti.ws Belgium arm mai gwlad ag- oicd watvtAd oedd ytro y gaiuai ei Byddinoe<id deiitiiio yn rhwydd drwyddi i ymoeod ar Ffrasmc. Gwnaeth yr un peth, ac am yr un rheiwm, yn Luxemboi-g, Mynydd-dir udhel anhawdd ei deLtliio, gydag ambekl i fwlch cut ynddynt, yw r gweddill o'r eyffindir l'hwng vnd d ?.nt, v.w r gwe( i dl' Germani a Ffrainc. Wedi methu ohoni yn y gogliedd1 dtrwy Bel- gium, ac yn y ciinot j exmuSi Verdun, tay ei golwg yn awr i'r deheu i gJffiniau yr Yswis- dir. Y n ei gwynebu ar ei chyffindiir ei hun v mae Belfort, caerfa fawr gadiamacu na Veir- dun. Ond pe caffai groesi'r eyffindir i'r Ya- Avisdir, caffai yno llwybu: agored i iyned o'r tu ol i Beifort* a phervgiu felily iholl Fydtkn Ffrainc. Gwir y buiusai felly yn torri ei 3Blw a'i chvtundeb a'r Yswisdir—ond nid yw lIIM- na chVtundeb yn rhwystr i'r Caisar on ca rv\\ fantais drwy eu torii. Yn y gongl ynte He y gailai dorri drwy yr Yswiidir i Ffrainc, mae'r CairsLr wedi casglu yr wvthnosau diweddaf. yn ddiganv a, dirgel, gannoedd o filoedd o filwycr. Gan ganfod y pervgi m'AO Tjlywodraetb yr Yswisdir hiitliau wedi galw ei Byddin hirtJHLll i'r maecv, a i gos- od ar y cyffind-ir yn barod i wrtheefyli y Ger- maniaid o- ceisiant ruthro yno. BYGWTH PRYDAIN. Am \r iseldiroedd a Deiimarc, cael ffordd rhydd t ymorod arnum ni yn y wlald yma yw yr atyniad a'r demtasrlwn i Germana- Trwy ieddia.au Denm.ux- galiai gloi Mor y Baltic i'n herbyn reI na fedr em gynorthwyo Rwis*a. Trwy feddianu yr Iseldiixiedd enilfiai arfor- dir yn wynebu giannau Lloe .i-, ac yn ILawer nes iddynt nag ydy'w yn a ay. Galiliai oddi- yno ddarufoll Ilu o sudd- ;au a Dluoedd o. Zepelins i vmosod arn. ni. AC AR Y ARF YMA Y GiiSYD GERMAN7! JII-:i;I)Y\\ El ilOLL OJ'AITH. Ar faes y frwydr air y t'ir gwyr nad ots modd iddi en- jvlir buddugoliaeth. Mewn brwydr deg ar y mor mae ei gobaith am ennill yn il-ai fytlh. Eithr cred jm ddiysgog y medr d'rwy ei sudd- longau a'i Zepelifts orfodi Prydain Fawi- i wneud heddwch. Y LLOFR-U-DD NEWYDD AR Y MOR. krae perygl codi o fewn yr wythrosau diweddaf i longau maenach Pryd- ain ym Mor y Werydd. Mae llong ryfel cayf- arfog i Geimani wedi lkwydido i ddliarro o Germani i'r mor agored, ac eisoes wedi suddo rhyw dd-wsi-n o'n llongau masnach- ni. Yn wir gelil,fod dwy Long yn y mor agored yii ymosod yn a.Nvy ex max dim ond un didaeth a&an. Llong Brydeinig yw y llall.a didBilriwyd a ariogwyd gan y rhyfelong Germanakicl. Dihangodd hono alhvn drwy .ganol Llynges Prvdam wedi ffugio ei hun fei llong masnach N-n cludo coed. Wedi cyrraedd Mor y Wer- ydd taflwvd y coed i'r mor, codAvvd y mag- nelau cuddiedig i'w Lie, a dtecJhreuodd ei da- frod. Gan fod ganddi f-Nvy ogriw ac o arfau nag oedcl, cisieu, arfogodd y long Biydeuug g,yntaf gvfaddas a ddaliwyd gandda —ac yn awr ma.e'r ddlwy yn hwylio ol a blaen gan j-mosod ar bob llong Brydeinig, neu a to n hwytio tua Pluydain, gan eu suddio oil, a chymeryd y criwiau yn garcharonon.

TRECHTJ FFERMWYR. MERCHED DEWR WHITEHAVEN. GOSTWNG PlUS Y PYTATWS. i Gwelwyd golygfeydd hynod iawn ylfl marchnad Whitehaven, ddydd Iau, pan gyrhaeddodd y ffermwyr yno gyda'u pytatws. Yn flaenorol, gan weithredu ar gyfar- "Yddid Undeb y Mwnwyr, yr oedd criwr y dref wedi myned oddiamgylch i rybuddio'r bobl i beidio talu mwy na r pris oedd wedi cael ei nodi gan y Llyw- odraeth, sef, swllfc am bedwar pwya ar ddeg. i Ymgjrnullodd minteioedd mawr o' ferched, gwragedd mihvyr. sydd yv- gwasanaethu yn y ffrynt gan mwyaf, i r farchnad, a phan gymerodd y ffermwyr eu lleoedd arferol, ymgrynhodd y merched o'u hamgylch jjan hawlio'r pytatws am y pris a nodir. Ar y cychwyn yr oedd y ffennwyr yn lied ystyfnig, ond gorfodwyd hwy gan agwedd y merrhed a rhai dynion oedd yn eu cefnogi, i werthu'r pytatws yn ol swllt y pedwar pwys ar ddeg. Fodd bynag, eeisiodd unffermwr. fynwl a'i stoc Gdl'ef yn ol, ond dilynwyd of gan nifer o fcvched a dynion, ac mewn rhai a-chosion helpodd y merched eu hunain g>Tda'r py,tat\vs, a gafaelodd. ereill Y11 y cerbyd. O'r diwedd. trodd y csrbydwr yn ol i'r dref, ac aeth i orsaf y plismyn i ofyn am amddifTyniad, ond yn ddiweddarach penderfvnodd gyfarfod a chais y prynwr. Yr wvrtinos ddiweddaf codid 2s. am y pytatws.

PENODIAD I GYMRO Y mae Mr. John Rowlands M.V.O., aieilod 0 Ddirprwyacth yr Inisiwrans Cymreig, wedi cael ei wahodd gan y Pi'if Weinidog, ac wedi cydisymm a,'r gwalioddiiiad i ym^jymeryd a threfnu yng NghyjM-u a Si. Fynwy yngJyn a Chynllun y Gwasameth Cenedlaethol, drWy yr hwn y mae dynion svdd d:n'JoS yr toedran mil'wrol (a merclied hefyd) i gael eu gwa,hodd i ,yrrii-eF,trii fel gwirfoddulwyr gyda diwyd- iamu 8yrdd yn hanfodol i ddwvn y rhyfel F(-)(id bynnag:, y mae ajpwyntiad MT Rowland,s yn dibynai'n g> fangwb) ar y bwxiad presenol o dd,,tjl) irii axlran ar wahm i Gymni a Mynwy. Nos Wener. dychwelodid: MT Rowlands i Oaerdydd o Lunda n, ac y maent wedi penderfYlJiu sefydlu Cymru a. Mynwy ar wahan i Loagr.

DIWYLLIOR TIR. Y mae Cymdeitlins Amactihydidol) Frenihinol Sw-fid nodi ar gynllun, o dan yr hwn y yn woibrau i galon- ogi."r yinga-i.^ i gynliyrehu rhagor o f Y mae Mr. R. E. Prothewe wedi anfon- cyldh- iythyr allan. yn yr hwn y dywed :— "Dymunaf vliv ¡'Yhv'r lioll gymdeithasau at ymdire-ehion eangfrydiig a gwladgaxol y Gvan- d'eitlias Amaethyddiol' Frenliinol a berthyn i Swydd Gaerhirfiyn. i hvrwyddo codii rhagor odrlefnyrdidian bwyd yn en dopbartJi, a gob- eithiaf y bvdd i'r esiampl a roed gan Gvmr dedthas Swydd Gaerhirfryn yn caeI, ei diI:v-n gaii ,gymde,t,ha.sau eraiTl d'rwy'r wlad. Yr wyt yn gwiieud yr a.pel hon ar y t-ir ei fod ol r P' ysigrwvdd mwyaf i wneud popeth pos* ibl i ealionogi cynhyrchu pob math o fwyd 1 ftdtoef.

Y PRIF WEINIDOG. Dywedir fod Mr. Uoyd (jeorge Vn ned døbyg o annerch cyfarfod Tnawr o'i et'hoteetih cyn ail-agor y Senedd. Nid yw'r dyd,diad wedi cael ei nodi eto, ond1 fcybir y gall y cyf": ;f",j 'iel ei gyrmal biynhawii Sadwrn, Chwefror 3.-

RHWNG Y LLINELLAU PAPUR ME. LLOYD GEORGE. Dyma ddywedid yn y "SoutJi Wales Daily News," am ddydd Gwener :—"DefiiMwn tV>d cefnogwyr RhyddIVydol Mr. Lloyd George yn bwi-iadu cychwyn newyddfedur &-dd-iol, yr hwn a rydld fynegi.ad eaiiigach o oliyigvadiau'r Prif Weinidog nag unrhvw newyddiadur Rhyddfrydol neu Geidvva.dloil sydd yn bod ar o bryd. "SJAriADAYCII YN UWOH." Cafodd Air. St..ini Fraiiici- N^'illiams. y i>T.r^y: 1 re ■ i 111 i \v,r adnaibyddurf yn Ne Cvmru, gayn anhawstvr yn Lly y MaiKldyled'on l 'ber-twadin dy?i\? i &i?:)d yn uehei. O'r di- We(W dywcdiKid'.— ,id \vy? yn hoffi awgrvmu hpmy, ond dy<'á.mygwch mai fi yw e:ch gWT, ? ?', uiia' fi vj, c-'eh gwi-, ?L fV Dll)(11 df?d i, d i-e f gycia haiiiiei? f .v E tlCIf YLLDERAU T YRCAIDD. IDyma- fel y dywedodd gohebydd' o Rufain, ddydd Iau :—"Cvhoeddir yn y 'Congrega- tional de Propaganda ,ide' adi,odd:adf swydd- ogol yn yr hwn y dywedir fod 100.000 o ber- sona-u wedi marw o newyn \11 S^iria. Yn Rev, rc)iitlh codi-r v tr' i fvnv wrth y cannoedd ar y Ktrydoedd. Mewn canlvniad ifr oowvn v mae ngeiina/i: yn cyflawni fcunan- laddiadau. Y mae cyflwr pethau mor ddi-wg yn Jerusalem fel y bwyteir pob math o betJh- aii--hyd yn oed hridd a budreddi. MOElSAU'R FYDDIN GYMREIG. --ref iawn i £ -a,fon ucbel maeioKdeb yFyddEn GyrllTe>ig" mewn Nv-thJ-r a anfonwyd gan Captfii Llewelyn Williams, evwyddog Mywyddol adlran ieehyd' sy 1J yngQyn a'r Adran ucliod. i Major y Pa-rcli Peri's Wil- li&:in4!, y capatrn hynaf Dywod Cupten L!ew- P-],"i! yr hwn a gia-fiodld y Groes Fii- wroB yn ddhveddar, fid v caiilyt; :—"CKm i'r adraci adael y wlad hon am Ffrainc, gofysi- wyd i mi annerch yr holl fataliynau ar,y per- ygloa iedhydol a godai o anfoesoldeb. Apei- iais at y dynion ymgadw lhag pob tem- ta-sj\tn a byw bywy-d glan er eu mwyn eu nunailJ, er mwyn eu gwfcd. Yn awr yr ydlytn wedi bod yn Firaintc ere dros flwydid- yn, 8c y mae'r 'tN-tiol-ioth- au f)d vr adrriin—.gwyr Gwent a Morganrwgl, Powp; a Gwynedcl—yn hynod o rydd oddi- wrth y pechod o anfoesoldeb. Y mae'n both ei!i:;i.riadol gweled' ac-hos o afiemyd yn codi o dull flan o fvni Yr vdVm yn I'awer mwy rhyd 1 oddiwrt-h afiechydon anlllad' na'r bob4 bre.fit- yng Nghymru. Bydd y wybodaeth hen yn ddiamheuol yn fFynhtoneLl o gysur i ■anrryw yn p. hen wlad." Cyn y nhivfefl gwas- ;naefchai Capteu Williams fel meddyg swydd ogol ipchyd yn Sir Ddiinbych. ac hefyd fe), medd'yg swyddVigol o dan Ddirprwyaeth vr 1 Insiwans Cymreig. DATGUDDIO LLOFRUDDIAETH. Yn y "Singapore Free Press," dywedir sut y Koftruddiwyd etmsurwr Ohineaidd ac y cy- mervvyd y Uofrudd honedig i'r ddet-tfa drwV vveitka'edoedd dcaliius nawnci a berthynai i'r yma<i?wedi'g. Pan yn gorfFwys mewn pabell gydla rM4ad" ar 01 bod y-n perfTormio ar ys- tad ?bb-, yn ymy! Taijvlng ym??dwyd ar v con«UT"wr. iladdwyd. ac ysbeiliwyd êf. ac yn ddiivnol ,ihi.srr\vydj y corff allan. a chladdwyd. of. Ym,ddel!Nls fod y m'wnci yai ediych ar y jflt)frudd;. Yn ddiw*;ddprach, brawychwyd Èiwiuriad a. gerd-dai igiyn ^be-liter oddiwith y 13a;WO wrth wcled nr.vn.ci "yn dod tii,-i, ato ac yn tyvm yn ei lodrau. 'Ce<isiodd y rru'r ore- adur ymaiith drwy ei gicio, ond pii-h-aodcl i a-fael yn ei goesiau ac yna. rhedeg» ychydig o 'i flaen ac edirych yn ol i weled a oedd yn ei didli!?n. O'r"diwedd, diCyruidd y dyn v mwnt: at <hmen o hridd oedd wedi cael ei tha-oi, ac yn s fan hon deehrewodd y mwnci grafu. Adtih y dyr) i hysbysu'r plismon, yr hwn i g'Jodiwxid yn y De gyda.'r canlyniad iddo wel- ed (pyff dny^lliedtg y ccDsurwr. Amheuwyd y Miali'jyadi, ond pan ddygwyd ef i orsaf y plis- myn, igyd ni.fe-r o dd^n.i'o'i) ereill, dechreuodd y nuHICl y-mosod arno gyda ffyrnigrwydd an- ai'fe'ol, a chatl anhaws-ter mawr i'w gadw diraV. Yn naturiol rhoddhdd gweithred y .rawtai argraff ar feddwl orergoelut-z y Ijrodbr- ion. AWGBYTMIADOLi. ymddengys fod yn rha.id gwneud thywbeth i leldfu teimla-dau dryl'iog "Togo." \n ol pob golwg nid yw ci bychan Japanaidd y Cyi-Brif Weivtid'ogi (Mr. Asqirlth) yn 'hapus iawn allan o swy'dtd. Er pa.n yam*<idiA«"fidd r. 10, Downing-street, y mae Mr. Asquith wedi bodyn trigo yn Forbes Hou^e, Halkin-sti'eet, ma,gnor Ludeinig larll ac larlles Gra.nard, ac v rtfle "Togo" wedi. bod yn un or parti. Ddydd Mercher diweddaf aeth y Cyn-Brif Wenidog a Mrs Asquith i Yny^ Wyth, He'r ai^hoisant vn Brooke House, wyHod y CadÎndog *Seely. A.S., a dsaetih pethau i ben yn Pled hynod. Ysgydwodd "Togo" lwch Ha..ln-'Stroot oddiar ed ck-a-edl a hwy I: odd ei gaixrau i'w hen gartref—10, Downing-street. r Y lhai sydd yn gwybod am v daith o Down- ll00.gt¡reet ar dlfMYS y pare i St. James's-street- vn unig wvr sut y Kwvddodd i fyned ar ei ber^mdod.* Pan agiorwyd y dr\w yn y He aenaf. a enwyd, diaeth ci cwynfanus gyda ,gplg anhapus arno i mewn, ac ar 01 oyfnew- ld cffarchiad'a.u, aeth yn araf yn 01 ei arfer i o-vfeiriad pantri y lbtitler. Beth fvdd y sym- ndiidau ne-af ni wyddis VTl iawn, ond y mae lie i ofnl, hvd nes v dvoh-wel Mr. Asquith o TnWyth, v bvdd raid oarciharu "Togo ■ dlruan. Awgrvmodd rhywun. nad yw ymlyn- iad "Togo" ^Tth yr hen le ond arwydd1 y dyiihwel ei feist-r vn ol. "Hawdd yw cyneu Ltan ar hen aelwyd."

i —— DIEFLIGRWYDD GER- MAN AIDD. I CAM-DDEFXYI>DIO CYt F RINACH A U. ONnved gohebydd o Brus--iels. yn yr "Edho I Bfige." fod v G?rmania.id' w<di cyawyno c?-n- ??yn dieHi? ara.M i svlw. Gwrthodant gmi- !a;?u i'r rba.i ?'dd wedi eu condemmb i fam-- i olaeth y cyfle j gyffesu i'r ofFeinad Belgiaidd. J Yn unol a hyn ylhaid i'r condemnied.g gyflesu wifth offeiriad Germanaidd honedig, yT hwn me^Ti gwirionedd sydd yn awyddog German- t add, a'r hwn hefyd sydd yn gwrreudt cam- (I(Jefnydd o I.r gvffes olaf i gael allan gyfrin- Yn y ffordd hon gwnaeth sergeant-major Germanaidd gamddefnydd o gyfrinach gwlad- laUarwr Belgiaidd, vr hwn a ymdu-iedodd iddo hadwriatriAvytsh o'i ffrymdiau yr,eu, rhy- budddo yn eorbyn ymchwiliad peWach gan y Germani aid. Di-annoet-li cvmerwyd yr wyth hyn i'r ddalfa, rhoed praw-f arnynt, a chym- erwyd hwy i'r dda'lfa.

DAMWEINIAU YM I MHWLLHELI., I i III-WEA) ,qY-DYN DAU DDYN. 1 Bu Mr. William Purnell, t-rafeiliwr adnab-. | yddus yng Ngogledd Cymru a Swydd Gaer- b ixf ryn, farw gyda sydynrwydd trychmobus 0. ar y stryd vm Mhwlllheli, ddyllll gwener. x <WI I cerdded i gyfeiriad yr orsaf, cwympodd i lawr yn farw. Ymddengvs mai methiant y galon oedd vr achos o'i farwolaeth. Yr oedd yr ymadawedig tna. 56 oed, a ehynrychiolai ? ffirm bapurau o Bristol ers puim mlynedd ar hdgain. Cwvmpodd William Ro, berts, paeutiwv, ( Pwllheli, o ben ty tri neMer, ddydd Gwener, a bu falrw ymhen ychydig oriau. i

« SETLO ACHOS. I Ym Mrawdlys Sir Gaemarfon, ddydd Gwe- j ner, hysbyswvd gan Mr. Bankes, yr hwn a J ymddanghosodd dros y diffynydd. fod ach Uoyd vn erbvn Gunningham wedi ei setlo o r tu aHan i'r Llys. Mr. Ellis Jones Griffith xTndanghosai dros yr erlynwyr. Dywedodd Mr. Bankes fod Lloyd wedi myned alliii mewn cerbyd pan oedd y cerbyd ar allt aoth rhyw- beth allan o lie arno, gyda'tr canlyniad ] un I person gael ei ladd. Nid oedrl Cunningham o dan unrhyw fath o ymrwymiad, ond yr i oed d yn barod i gyfarfod a'r bob! hyn. ac yr oeddynt wedi diod i gy tun deb.

Y mae haner yr aur y marchnateir ag ef yn cael ei gynyrohu yn yr Ymherodraeth Brydeinig,

CYNGAWS YNGHYLCH í EWYLLYS. I ACHOS DYDDOROL 0 I LEYN. I Yn Mrawdlys Sir Gaeroarfun, t'dydd Iau, ger broil y Baniwru Atkin. a. nheifuhv. \a, aooi- wyd cynghaws ynghylch ewyllys. Yr haw!- yddes ytfoedri Laura Thomas, .Yioeiybertili. Liangwnadt, a r diffynydd ydot-clti «> .iLa-iu Jones, o'r un ard-al. ilaw lia-i yr iiuwiyddres mai hi ydoedd ysgiit-c>res o dan \1 iiy. cdi- wedflaf Giiliiih June-, Shop, ii-.broji, l>;card y diffynydd, yr hwn a fa larw ,.ti diweddaJ. ltoiiid ar ran y d !?ynydd nad j oedd Griffith Jones mewn cyflwr priodol ei feddwi i v. neyd yr adtg y gwnat^d lu. Ymddasighofai Mr. iiiiis J. Gunnel, K.C., A.S., a. T. E. Moras (dan gyfarwyddid Mri. E. R. Da-vies a Davies) dros yr jiawl- yddas, a Mi*. Aittemas Jones (dan gy far- wyddid Mn. George & Ccorgej di-o? y diff- ynydd,  Dywedodd ALr. Ellis UnSnh fed Crimth 1 JoTi,?-) wedi ymnei!ldn? o fu&nfs fel siop?T ( mi biynydd?edd cyn iddr? fai w. Yr oedd yn ? 71 miwydd oed pan fu farw, ac yr oedd ei fra-wd, y diftynydd, yn 6,0 m,v>ydd oed. Yn i Xlhachwedd 191a, cynierwyd Griffith Jones yn wae. ac ymhen naw d?w?n?od ar 01 hyny g?D- aeth ewylly? yn ffafr pi fra.wd, Wm. Jones, j and nid oedd cyngna%vs i sefydiu yr ewyllys i hono. Ar y 26ain o lonawr 1916, g.MLa?h i G. Jones ewyLyf araH yn iraL' yr h?wiydd- as, merch i gemdea* iddo. Yr oedd yr ew- yHs w" Ü idiynu allan yn ?'csneg? yn ol | cyiarwyddiadau yr yiiiadawed?g gan yr vsgpl- ? f?<tr UetJ, .ir. David Jones. E:1'ùrw3.d yr ewylivs i Gjinith Jones, yi hwn a arwydd- odd yr ewyhy?, ac a.rwydd'' yd hi. he-, e4qmqm D. Jones a thyit uraK. Gwerth yr t' _1 oedd 447p. Gwnaed tair ewyllyv i gyo. in yr ewyllys gyntaf rhoddodd G. Jones bo'-peui i La.ura Thomas; yn yr a rhoodai y cwbl i Wm. Jonee, ond yn y drydydd ewyly lys—yr j ewyllys y mae an gh y d we led i a d yn ei chylch —gwhaetli Laara Thomas, yr urug ysgutoree. Khoed tystiolaet-h pai-thed gwneuthuu* yr ewyllyia gan D:»vi d Jones, y^golfeistr Pen- Rlio.shirwaen. Dywedodd iddo dynu'r ewyll- ys allan yn Saesneg, ac eglurodd ei ehynwyB vn Gvmraeg i Griffith Jol-tesl yr hw:: a ddy- wedodd- fod p(il)petib yn iawTi. Yn yr ewylllys hono gadew.d popeth i' r hawlytldes. Ar y pryd -etra-dii Griffith Jones yn hollol briodol, ] a gweitlxi'edai yn rhesymol. Yn ateb i Air. Artemus Jones, dywedodd y j tvst ei fod- wedi gwneyd ewyllysiau o'r bla-en..Nid' oedd ef yn gwybod fod Griffith Jones wedi gwneyd ewyHys arall yn Nharti- wedd y flwyddvn cynt.. j Geliwch vsgrifenu Cymraeg gystad a Saes-j lleg?_JGallaf. yn wetlr. N id oedd Griffith j Jones yn deall Saesneg. Paham na fuaseah yn yrifenll yr ewyUys al-lail yn Gymraeg fel a.g y gallai yr hen w, ei dealil ?—Oherwydd ni thynais ewyllys allan yn Gvmraeg erioed, a gallwl1 ei gwneyd yn well yn Saesneg. j Gofynodd y Bamwr i'r tyst ediycb ar yr ewvlly.s. a'i chvfieit-hii. Rheiithiwi*: A ddail-fu i chwi gyfieithu yr ewyllys air am air i G. Jones ynte ei chyn- j wy' Y Ty,t: Yr oedd y papuir yn fy flaw, j ac eglurais e.i gynwys goreu y gallwn Rhoed t-ystiolaeth gan Evan Roberts, yr hwn hefvd a arwvddodd yr e'^yllys. Darfu i Mr. Joriets nxidi i lawr ar ddam o bapuir yr j b-ll a dd -weda;. Griffith Jones, ae yna dar- lien wyd c* rawys y pa-pur i G. Jones. Yr oedd nvrs yn igwedni ar Griffitlh Jones bob dlydd, ond ar y noson y gwnaeth G. Jones ei vn* oe-d-d NN-edi mn,ned adref yn waei Yna gohlriwyd y gwrandawiad hyd dd:-dd Gwener, Aed vmlaen gyda.'r achos ddydd Gwnar: Ail-alwyd David Jone-i, ac mewn atebiad i Mr Artemus Jones, dywedodd i ddwy ewyll- Vrt ffael eu dangos ar ddiwrnod cynhebrwng Griffith Jone.s. Un ewyllys oedd yr hon oedd an ghv d we led iad yn ei chylch, ac yr oedd y n,ü; vn Gymraeg. Rhoed t\-s.i.i<:la<eth gan yr hawl, yd,d, es i'r per- wvl ci bod hi yn ymweled a'r hen yn ddvddiol. Rai blynyddau yn ol trosgi^w^dd- I a ni 78p.? odd G. Jones iddi ei bolisi yswmol am 7Sp., a rhoddodd vchydig ddodTefn idill. Y n, Medi 1915, gwnaeth G. Jones ewyllys yn ei ffafr hi, a rhoddodd vr ewyllys iddi hi iw chadw. Dvwedodd yr ymadawedig wrtha nad oedd am i William Jones go .1 ei eiddo am nad oedd gnnddo Want. Dywedodd G. Jon^hef^d fod Mr Evans ft Wm. Jonee wedi bod yno ?i iddo .neyd ei ewyllys yn fEafr yda- ?.?daf, a bod We Jones wedi ^eyd ^O ?dyn Aaid iddo wneyd é ?wyllys ?o ef Mn!d i La?a Tho?- Ychwaj?egad y dy.t ? bod ?? rihy G. Jones pan ??J? ?»-Sriy8 o^ nid oead ganddi wvbodap-th flaenorC:l: fod yr eW)ilys i gael ei gwneyd. 1\1 :soniodd G. jn4as <Id?bm Vl'Tthi am y peth hyd Y æwrnoo di,l?-nol. Yr oedd G. J onœ Yn ei wae.Wd, yn »arad yn Aes?-InOl, « V„ vmita-^vn Mj. oMigerth pan j eod.1 ;d5,1 o'i i dj?hn Wilfoms, Shop Hebr^ -?. <- —.???? ? ?nmMM bum mlynedd yn Hlk10 eI g ?ll-Ij- J  ? ° ?.a Evan Robert, Porthgohnon ? I ? deuai Hugh ??-?. ? wasanaettia „ o-artref ef \m pW'Ucrwm, yno i gysgu, Cof- ¡ S Giffith Jones yn casl ei gymeryd yn wad: ta NhacWd a bu ?-n ei .ely hyd Chw-ef- TM, pryd y bu farw. Daeth dyn- 0'r enw Jane Jones i a dooM Maggie Hughes Wyd rno. Coto;. Q. Jones yn dwevd ei fod eiieu c.a.el trefnu ei bethau, ac ?jj4MOd(i  ttst am D. J- Yr ?-5901-  jOT"* fod yno.'dj^edodd Gliffit,h JOT wrth Y tyt i f d 4-? tre-mu ei bothau. J* oii,i4 G:^y'idd Wm. os )11 tar top» « Ypry?& Gwelodd Wni. Jones, brawd G Jones pio, j Thomas. C ;di ef (y t-vst) fcd G. Jones YB meddw] ?- u?chel o'r bav?lvddos.  V.-?; J?iMs d??'r Thent iddo ef 3? v 4INiodol, a, d>w»i W <4 fr.%wd w-em "tr06gl-=yddo Y cwbl i-dd.o ef yn ei fyw)-d. G- 1 odd  t-Yst dalu- ?t.? ?. Rob-?s, ——Tf- -_ft,<>t,'h11 '11 Blonty. Rh'? el tod P | Pwl'lcrwn Ta.chwed.d 1915 hyd' Mai19f6. gai yn Sib.op, Hebro n, elai G, Jonest P?B?ic?ntc?yrw. n' o ??  Xn ^ddaetb l), Jonee-, 1, )tfe.iBtr )'DO. ?&,& D Jon^rkv^ fjlu i'r 1WR g^ gilydd. I ??.n.i h? yr achos dros vrhawl-yddm. Jna^woW ^r. Artemus Jones ax Dr TboTnm, Bottwnog. Dywedodd Y tyst iddo Thomas. Bottwn^. Dywedod ei wæel- «i„yd<ln »T «- edd 0 Taehwedd, -1915, hyd Chwef?ror d:Ï- weJdda'ft Yr o^ecwyTO n to (MyJ n-slyl wd' odd ? g^ntai, ond yn weLl ^er drox.on ørei.lL Y mwelai a- ef yo bur am]" ddrwy ????"? wyth?<? erelll: t a nbi^ir e'am yr wythnos. oe?dred i?ll. ??'?? ef yngjiy^ evd eNryVv,, a dywedoad y tyst wrtho nad eyd ewyllys, a dy *ac awg- oedd wedi arfer gw 7^ 3a.l o'r ardal i'w ? ?pl?pu.r ?M-y'??'??..?- a. plla>pur wylu-S i Tnwn, ac arwyddodd G-  ?. S Y p?p?. lu a,degau yn unig )'T oedd (j, Jo yre:hy<fig 3m ddyryslyd. ,wWedod d v tvst i Wm- f Mewn croesholxad, dywedc?da v t%-ti Wrn. [ Jones awgxymu iddo et i Bon, WTWl G. Jones .1.1_- n-IA(i y tvst wrth am wneyd ew5 »J*  ?? ??' Wm. J-- 03 nad | oeda G, jon^ "k-?& g%vn- eyd ewyll? 1? ?? ?.-???? ed m?wn gwn- daJ-lten^yd ?  ? wr. -(Ki yr y- ?i ?a? i G. '? "?? ? £ &r ?- ¥n I d,d-w(,dda, h dywociodd G. JOnOs, Q. Jones, "Maent yn dweyj> «ch bod am m newid eich „ ewyllys," a ^heyd ei yn?d y tyst ????biwjy? yT?edd ?ajn?? ?yd d »dy"f^dCj *'I hogan rcedd ;g ? )"11 b,i.d.1 i -ely(isn lonaN,r &g ()Odd 311 TYBTIOLAETH u an Tystiodd Wa Yr  mlwydd oed. Yr oeda gI?aa,i frawd, Gri mtlh, yn b&'hau.s yn yetod ei waeledd, Byddal a, adeg;au vn bar dd)-r.slyd ei feddwl. c?01-    odd Mïr. Ewna, y gweinidog ewyllys el frawd  4jaro: 'h -wyd t ar- ?} Ni wvddai ¡ ef ti-6t,) CNII Y driwrnod 'h-- foa 0' irawd  D?tv Jones 5Ut Y bn iddo wneyd yr ew'yHYs  yn n d3.ID I Wedi iddo rodd: w*™ P1 i L «.th D. -Tom ?s gr™ ,K"'Tih' CroeVlwydi Yr oedd p«>war frod!yt t 0 honynt.. I ° Gmtith, Ac y oeddynt wod'Í

I FFFTWYDBAD EFCHYLL I YN LLUNOAIN. I I mXISTRO FFATRT It CADDDARPAR. OHWALU RHESI 0 DAT. j NIFER MAW \lYEOI EU LLADili. DROS 100 WEDJ EU i NIWEIDIO. I ARBEIG 1'R "GENEDL."? Tua saith o'r gloch, no? Wener, tc,riiad tan a.Ian mewn ffatri cad-rldarp. nwv- rain Llundain, yn vonyl yr afon. Yn ffodu's, s; rhedodd infer o funudau ar ol i ta-n dorri all-an, cy^ i'r fFrwyd?iad dd'gwv ;d, ? ? ys- tod yr y?yd'? fupuda:. hyn I?v- d?dd am- ryw o'r ?.?ithwyr i daianc oddiyr;.o. 1 on ood tun a?ian hefyd mewn amrvw vs- torfevdd a ffatnoed'd oedd gerlir:v. "11 o'r torfeydd a n'a.'t'-i?edd ?"Id ye:  ?:" 'r o rhai p?suL-af uedd mcim ?d bsv.s:g. C!vw- /d effe? I, V,4 m !?', ?:'wr: chwalwvd tair rhes' o da: oedd v? vinyl hron Hwyr. a g-wna?d ni?d arutbé)11 eiddo ar- '.h j'n nepe'i. w wedi cyrraedd yno, ac In. ceis-u) ei ddiffodd pan ddig. wyddodti v ffrwydWid. Dinj^trw.d y peiriant yit bnr. ond yn ffiodus ni cholkidd ond dau o'r tan eu bv-wydau. Llaadwyd pr:f fferyllydd y ffatri a nifer o w-eitlxwyr ereiil gan y ffrwydrad, neu fe'u claddwyd yn y ma-turion. A-th v piif ffer- yMydd. Dr. Angell. ai ol y gweith- wyr i fyned i æ o dd' livch, i'r tan ei hun- an j geisio ei ddiffodd. Ni AAy-ddis i sicrwydd eto pa nifer 0 ber- sonau qv(id wedi cael eu "add vn v ffatri, neu yn y tai with ymyL Fodd bynnag, nid yw'r collodion ar fywydau gyTna^nt- tig vr ofnwyd ar y cychwyn. Pan vr ydym yn vsgr fenu v ma-eiit wedi dod o IVyd j tua deugain o gyrff, ac y mae tua chant" wedi cael en r.iweidio'n ddifriio!. Oherwydd effe'thiau'r ffrwydrlaJ. tcrrwyd i ffwTdd bob cymundeb a'r lie am vchydig amser. Dywedodd (iweinidog y Cad-Ddar- par nad effeithia'r ddamwain odid ddim ar gyflenwad y cad-ddarpar.

ARCHEB AM BYTATWS Ym marchnad Ormskirk, ddydd Iau, hys- bvswyd fod Alri. Sumner a Lieveslt>y, fferm- wyr mawr a marsiandwyr pytatw, yn Orms-. kirk, wedi cael axcheb i gyflenwi mil o dunelli o bytdtws mewn bagia.u cant ar gyfer y mil- wyr. Rhaid chxdo'r pytatws mewn bagiau i'r 01'. saf agosaf, a'u gwerthu, wedi talu'r cludiad am 8p y dunell, sef, y pris sydd wedi cael ei nodi gan Reolwr y Bwyd, Fel canlyniad nroi'r pris- yr ocdd y farch- nad bytai-ws wedi cael ei hatal yn llwyr. Gwrthododd y ffermwyr dderbvn 8p, tra o'r ochr arall na roddai'r prynwyr ragor o bw.

BWYD YNTE CWRW Mewn cyfarfod o Gyngor Undeb y Bedydd- wyt", a gynhaliwyd yn 1- y Bapti«t- Church 1 op.-iwvd perderfyniad yn tS-gsdarnhan yr hyn ag y cytunwyd arno i T-.u*w?(ld '21. fef eofvn ir Llywodraeth ym- gadw xihag gwneud defnydd o ddefnyddiau bvvvd i wneud diodydd alcobolaidd.