Y Genedl

COMEI) HEDDWCH. UN O'R RHAI MWYAF WELWYD ERIOED. Y mae Corned' newydd anfert'h ei maint- ioli—Corned Heddwch y geiiw rhai hi-new- ydd wneyd ei hymdda.ngo.^iad yn y v,-vbIien, ac y mae yn nn o'r rhai rhyfeddaf v clybu- wyd sun am dani erioed-—corned y bvddin- oedd. Daeth Coined Ha Hey, fel y oofia llavrer yn dda, yn 01 tuagatom ar 01 cwblhau taith drwv'r eangderau a barhaodd am 744 o flyn- yd<ku. Dunicenir na bydd i'r Gomed new- ydd hon, a eUvir yn Gomed. Heddwch—wedi ciMo ohoni o'n golvrg. wneyd ei hymddang- osiad no-saf ft! y gellir ei gweled o'r ddaear am vspaid 60,000 (triugain mil) o flynydd- oedd. Y mae hen yn un o'r corned an mwy- af a welwvd erided. Darganfyddwvd y Gomed; Heddtweh. yr hyn sy'n gyd-ddigwyddiad hyuod—gan. ser- yddwr Germanaidd o'r enw PrefF. Wolf, Hei- delberg. Canfyddodld higyniaf yn Ehrill 27, 1916. o¡1c1 hyd yn hyn y map'r rhyfeli wedi llynew i fvn, y bob svlw a dyddordeb* allesid deimlo v r, dl i gan y cvhoedd. Ond y tby yw v bydd iddi dvnu rrtwy o toa eha>nol haf v flwyddyn hon. o>bleg'd yr adeg bono bvdd yn amffwg iV llygad noeth, ac 05 y ceir hoddweh y fl wyddvai hon—co^r am tfani rhac; ):'1W fel Corned Heddwch 1917 -Tr efiff a rodciir ami vn Ve-^nol gan y ser- yttjrl '.rvr ydy-.v Corned Wolf. Dilynwyd v gamed' drwy bel'l-wydrati o dd'^rihreu 'Ebrill hvd ddiv.-pdd Gorphenaf, pryd y eollwyd gotw-g aJ1-\Í oherwydd fod yr haul yn pasio rhvngom; a hi. Ail-ddargan- hi yehyd.ig ddyckiian yn ol gan III, o bolMvydiau arferth arsvllfn- yn America, ac aiivfc-r.wyd hysbvsrwydd o hvny i Green- wich. Y mae i'v g^eled ar hvn o bryd fel sFircn fore. end ni e'.ir ei ohanf'xl ond drwy gvf- rwr.g pell-wydrau. Bydd iddi barhau i ddyn. esu yn agosricli i'rl ddiaear hvd Gorphenaf. prycl vr ymddengyK i'r llvsad noeth ryw ar- j lliw vpsafn ohoni, end nid yn ei harddereh- j ogjrwydd anferthol oblf)qid ei pheP-ter oddi- wrth yr hnnl. Y nwynt agoeaf i'r ddaear ag v bvdd i'r scorned ei fydd o fewn T'VW ir4.000.000 o filltiroedVl Ar1 -M8.hef.Ti 24ain nesaf brdd y z(,mcc?, nwvdd vpihydig i'r de o 'PE'<:a:n, t'.c ar y 25ain hvdd o fewr vsgwar Pegasus. Yn vm- j yl Jupiter yr oedd pan ddai-ganfyddwyd hi gyntaf.

ANGEN YR AMAETII- I WYR. | RHEOLAETH AR BORTHIANAu i A GWRTEITHIAU. Mae'r ilwyddyn newydd sydd wedi gwiiwrio axnoiii yn sicr o welecl gwneuthur defnydd mwy 'helaeth a buddiol o'r tir, raewn cynyrchu ymborth, nag a f un wybyddus erioed o'r blaen. Gweiir am- aethyddiaeth wedi ei threfnu yn y I modd mwyaf gofalms am y tro cyntaf mewn hanes, ac ymdrech anferthol yn cael ei gwneud am sicrhau buddugol- iaeth a heddwch ar feusydd yd a, tatws y wlad hon. Y mae'r Hywodraeth eisoes wedi bed yn g^vynebiigored yra- drin d'i- lunacthwyr, ac wedi Ihvyddo i raddau canmobdwy i eaili eu iiyinddir- iedaefh. Y mae sef villa'r tywydd oblegid y gwlawogydd trymion di- weddar wedi bod yn bur anftairiol i vvneud o waitJl ar y tii-, onti byddis yn brysur wrthi gyda hyn yn i palu ac yn arcxlig a pharatoi'r tir. Y ¡ mae ca rrtrau pwysig eisoes wedi cael en cymeryd i vchwanegu cyaiyrch ca.rtref II y wlad, ac eto y mae'n aros \vaith mawr i'w gwblhau yn y cyfeiriad hwn. I Erys rhai pwyntian pwysig i'w hystyr- ied, ac i'r ama<ethwyT gael goleuni r a.rn-nt, cyn y ge lir symnd ymlarn yn I gwbl foddhaol a diogel. I Yr adran fwyaf pwysig o'r symudiad ¡ newj'dd ii-ati i gj-nyrclin ymborth cartref ychwanegol ddylai fod gwneyd j y trefniadau agenrheidiol tuag at ddwvn | y fciroedd segiir o dan driniaeth. Yr ydys wedi estyn yr hawl i f edd- ianu a gosod y tiroedd hyn i'r awdur-I dodau lleol, pa rai hefyd sydd ganddynt, awdurd(xl i brynu a swerthu hadau yn ol y pns a gostiant, hefyd gelfi am- aethyddol a gwrteithiau yr un modd. Y mae'r awdurdodan lleol eisoes wedi cymeryd i fyny'r gw-aith, ac wrthi yn brysur yn cymeryd meddiant o'r tir, ac yn ei osod allan fesul y deg rhwd i r rhai hyny sydd yn awyddus i'w sicr- hau. Dvwwlir fod r drychfeddwl newydd hwn wedi cychwyn yn addaw- ol, a- chryn awyddfiyd i fanteisio arno yn cael ei amlygu.' Ond cyn yr vm- gymera yr amaethwyr yn foddhaol a. chynyrchu ymboith cartref ar rmidfli ean.g, nis gallant fod yn dawel heb gael sicrwvdd rhesymol iddynt eu hunain parthed cost a chyflenwad yr anheb- gorion gofvnol tuag at g}rnyrclni ymborth. Y mae r Tjli,vodraeth wedi penu ar fod pris y gwenith am y tymor nesaf i fod yn ol €3 y chwarter, a chyílenwir liefyd gan yr awdurdodau fat]-ia,u cyf- addas i'w hau yn y gwanwyn. Hyd yn hyn fodd byna-g nid oes dim tcrfynol wedi ei arefnu parthed cyflenwad a chost gwrteithiau, na darpar y peir- ianau a'r coin angenrheidiol i gario'r gwaith vmlaen. -is gellir -()I-fo(li,-r amaethwyr i gvnvrcliu ymborth er eu colled en hunain. Gwyr v Bwrod Amaethvddol hmv. Ond pon drefnir pobpeth yn hwylus so effeithiol, ni bydd angen son am orfodaet-h mae n ddiau. Pan hvsbysa v Llvwodraeth ei bod wedi gwneud trefniadau teg a rhes- ymol parthed porthianau, gwTrteiihiau, celfi omaet hvddol. peirianau, a llafur- wyr, ni bvdd unrhvw ddesharth par- otach i wneud en rhnn yn ewyllysgar na'r amaethwyr.

GWELL RHESWM A COMMON SENSE. Un o ddarganfyddiadau gwyddono] mwyaf pwysig yr oes yw fod Pe^weh. Catarrh, Bron- chitis, Dolur Gwddf, Diffyg Clyw. Influenza.. Pneu»monia, Diptheria, a Darfodedgaetb, yn cael eu hachosi gan "germs'" yn yr organ,ill anadlu. Y mae anwyd yn rhoddi mynedfa i'r "germs" i mewn i'r cyfansoddiad a thystiol- aeth Profiad, Eheswm, a Common Sense yw mai un o ganlyniadau naturiol yfed drugs yw. —nid dinystrio y "germs" ond gwanyclni gall- uoedd cynhenid amddiffynol y corfT. Teimlaf ei bod yn ddylodswydd foesol arn.af megis oen- hadwr oherwydd y budd personal a dderbyn- iais i a lliaws era-ill trvvv anadlu tarth (vap- ours), i'r organ an gy da'r ofFeryman perffeith- iaf yn y Deyrnas, wne-yd ApeI ddifrifol at ddi- oddefwyr a phenau teixlTJoedd Cymru i am- ddifTyn iechyd, budd a chysnr eu oartrefi, a thrwy hynnv estyn oes pin Cenedl. Am fan-

Yn Birmingham, mewn arwerthiant er budd Cvmdeithas y Grcx-* Goeh. gwerthwyd tegan (er Mvgoden mewn khaki) am 50p.

J AMAETHYDDIAETH ( YN 1916. j CIPDREM AR Y SEFYLLFA. Nii bydd rhyw adolygiad byr ar ddigwydd- t ia-daii yn y byd' amaethvddol yn ystod y flwyddyn aydd newydd fyned heibio yn an- ydldoroh I Fel hyin yv ysgritona ffesrmwr profiadoi i'r ) ^lewydd'iadiuxm: C'afodd aniaethwyr fel pob dosbaith arall j flwyddyn oedd yn llawn o helbulon, a thybia j ?ermwyr eu bod wedi derby n mwy na'u cyf- ) ran o drwb:on. Daclleuant fod eu diwvdiant wedi dieddef yn cMia.ngeair'haid fel caiilvii- iad i ymyriad y Llywodraeth. With daflu gnhvg dro-s y se-fvllfa yn gylfj-ediuol gorfedir 1111 i ddtsd i'r pelliderfyniad fod gan ffer.nTv-.yr j o leiaf gymaint i fod yn ddiolchgar am dano j ug ganddynt i gwyno yn ei gyleh. Mae'n v. ir fod y Liyw ixiraytli drwy rhai aànLW1U I wedi ymyryd cryn lawer a'u bUsn('. Mac | yr A\lludan MiLw^'ol wedi gcs?d eu dwy- j law ar eu gwair, g'??'tt a. gwlan. Mae'r  Trib'-YnIy?cedd wedi cymeryd ymai'th Ln'.er n j dd'ynion oddiar y t:r, ond y ma& amaethydd- iaeth wedi cae! c??'i rhai o'r mesurau cyf- a gyniliwy.id at ddiwydir.nau- ereill. IT-d yn hyn nid ydyw y Llywodraeth wedi I cymeryd ond rheotaeth rasnol ar y d'iwydiamt. I Mae prisiau wedi eu gosod ar1 wair, gwellt, ? a, gwlan oedd ei eisien i'r fyddin, ond rhoad- I >1 rhyddid i werthu yngh-n a pliob math a rail, o gynyreh y IT0rm. Beth by nag a ddy- Ved ffermwyr ar r pwynt-, mae'r prisiau a oi- gan y Llywodraeth am y nwn-ddru a feddiajiwyd yn gwliad ar y raddfa a fcrfolai cyn y rhyfel—.n:wv na digon i gyfarfod a •h'>b (WnvcU yn y go-i-t o gynyrchu. Cb:Ini am ppolau v Llywodraeth, bJa"ai ffermwyr vn ddiamheu yn abl i werthu eu gwailr a'u gwellt a'u gwlan am brisiau uwch nag a del- id gan yr awdurdodau milwrol. I CWY.NIOX A BYGYTHIOX. Ofnir hefyd fod ffermwyr yn gyffixdinol wedi bod braidd yn anoeth gyda'u datgan- iadau cyhoeddus. Xid ydynt wedi gwneyd dim lies iddynt eu hunain drwy fygwth yn am roddi eu ffermydd i fYllY er mwyn osgoi ymyriad y Llyw od'raet'u. Ac nid vdvw eu beirniadaeth ar weithrediadau yr awdurod.a-u w-edi bod yn deg bob amser. Fel engreifft, mae ysgrifenydd Cndeh Cenedlaethol y Ffermwyr v.edi gorfod hysbyau fod yr oed- iad yiigJyn a setio owestiiin y giw'lan i'w briodoli gryn lawer i d'djofalwch y ffermwyr e,1 hunain yn anfon allan yr acfroddiadau. Xid ydyw ffermwyr ychwaith wedi dangos eu gwerthfawrogiad fel y dylesid o'r modd yv oedd yr awdurdodau wedi ecisio eu cyfarfod. Er mwyn ceisio cadw i fyny gynyreh bwyd darfn i'r awdurdodau milwrol rai wythnos- I au yn ol roddi gorchymyn i beidio cymeryd vchwneg o ddynion odd;a;r y tir hyd ddi- wocM y flwyddyn, ac yn achos lk;ethwyr hyd ddiwedxi mis Mawrth. os na cheid dyiaian cymhwys i gymeryd eu lie. Anogwyd fferm- wyr hefyd i gymeryd pob mantais o hyny drwy dyfu gymaint a ellid o wenitrh, fe-I ag y gallai y fvddin gael mwy o ddynion odldiai' v tir at y gwanwyn. Ond' er hpiv, yr oedd j ffermwyr wedi bod yn cynhal cyfarfodydd, ac yn pa,io penderfyniadau yn ffair cael sicr- w'vdd parthed pris isaf am y gweinith a dyfin. ganddynt, a bygythiai rhai hau llai os na eheid v sierwydd hwnw. Ar wahan i'r hel- bulon y cyfpirtwyd atynt, bu trwblon ereill | yn vstod y flwyddyn. Bu raid gwneyd d d-n dan LTn, gwaith y flwyddyn dan a.mgy'lchiiadau an- trairol. Y CXYDAU. I Y.r oedd y tir wedi myned o ddrwg i Jl waeth, mor be], ag oedd ei drill yn y eWes- tiwn, ae acho&ai hynv go Wed ffeimwyr. Ond er fod yr hin v.edi bod' yn anffafr'iol yn ) y gwair.vyn a'r haf. gvvnaeth y cnydan well cynydd n!Y g n d d is g w y i d y cvnyd'd nag a ddisgwvVid'. 'Ear y cy-nyddvyd yn' fawr nifer yr aceri dan- wair yn Lloegr a Ch.ymru. rhoddodd y cropiau gryn fod'tlhad i'r ffermwyr*. Cafodd y fTci-mwyr help mil- Nvvr gyda'"l eynhaeaf. a. chaed rhan. fwyaf o'r gwaiT i dd:dd03rwydd mewn cyflwr da. Am- ser a dckngys ?th fydd atebiad y fFermwyr i'r apcl wiiaed atynt han gymaint 0 wen- i'r ape! wn.aed ?tynt? hau gyn?airt o wpn- ith ag svdd yn bofdM y tymor yma. Yn wvneb rhybudd yr awdurdodau milwrcl parthed y galw wneir am ddymion sydd yn pweithio ar y tir, mae ffermwyr yn. aw-yddus i wneyd y goreu o'r cyfleusderau presenol. MILWYR AR Y TIR. Mae'r Llywodraeth yn cymeryd mesurau i se.fyd.iu milwvT a rydtlheid o'r fvddl11 ar y tiv mewn gwahanol ranau o'r wlad. Y peth svdd yn rhyfedd vdyw fod dynion sy'.n anghynefiin a gwaith ar y tir yr. cael eu xrodi allaix fel rhai i'w sefyd'u ar y tir. Tyb- der y bydd i'r ho-11 ddynion a gymerwyd oddi- ar y ffermydd I'T fyddin ddyehwelyd yn ol at eu hen ahvedigaeth ar ol y rhyfel fyned trcsodd. Ond y mae rhai svddyn gymliwys i far.nu, yn ystyried ei fod yn anhebygol iawm y bydd i'r dynion hyny ddyehwelyd at eu goruchwyli.o'n blaenorol—c leiaf ar yr amodau a fodolant cyn y rhy/e!. 08 na drefnir rhvw gynllun i dynu'r dynion hyny yn ol i weithio ar v tir, ar ol v 'rhyfel, bydd i lawel- iawn ohonYllt M, n cl,'diani,heu chwilio am ryw waith arall neu fyned ymaith o'r wlad i geis- io cael tr eu hunain. Y CROPIAU YN LLOEGR A GHYMRU. Yn ol yr adnxkliad;ui a gasglwyd yn Me- hefm diweddaJ. yr oedd eynnydd o 20.760 o a.ceri d.'l\n gropiau a porfeydd yn Lloegr a Chvmru. Yr o^dd cynydd o 85,190 o aeeri yn y tir ocdd yn cael' ei aredig, a lleihad 0 I ?58,000 0 aceri o dir pori. Er fod Uai 0 258,000 o aeeri danw,enith na'r flwyddyn ddiweddaf, v mae vr uwchaf ers 1899. Llvvvddwyd i" adfer 100",000 o aceri o haid'd a gollwyd yn 1915. Yehydig o gyfnewidiad a ddanghosi.r vnglvu a cheirch. Dmgys y ffigyrau fod lleihad' o 35,COO o aceri o bytatws. I AXIFEILIAID. Dengvs yr adroddiad gyniydd o 72,000 yn rhif y cdlylau, 15.1.000 mewn gwartteg; 429,000 mewn defaid, a lleihad o 252,000 mewn moch. Mae lleihad mewn gwartheg llaethiog a gwartheg cyfloion, a dylid coho hyny yn wyneb Y codiad yn mhris y llefrioh. I RHEOLWR BWYD. Mae gwaitb. y Llywodraeth yn penodi Rhe- owr Bwyd, a r me-surau a gymerv\yd yngivn I atr amaethyddiaeth yn dangos foil y Llyw- odraeth yn benderfynol o gynydd-u cynnyich I yn y wlad, a rhwystro codi prisiau mor | be!l ag y mae'h bosibl.

I 1 H FOt the "BLood is the UIW' AI ilDQYOU SUFFOtlm I from ;:11Y SKIN or BLOOD D&ASE 1 I H Such as Eczema, Scrofuia, Bad Legs, B I Abscesses, Ulcers, Glandular Swel- i i) h -:gs, Boils- Pimples, Sores of any m ( iB ■ kind, Piles, Blood Poison, Rheuma. Q j 51 tism, Gout; &c.? If so don't waste your H j 5 m time and money on lotions and ointments ly 9 which cannot get below the surface of the skin. jgj I < M What you want and what you must have is a n H medicine that wili thoroughly free the blood of Rj H the poisonoas master which alone is the true | KE cause of all join- suffering. Clarke's Blood I i MMixtureisjustsucht.medicinG. It is composed Hi )' M of ingredients which quickly expel from the ■ i < | blood sll impurit'es from whatever cause ansing, I ) H and by renderin it clean and pure can bo V ,| | j rcued upon to effect a lasting cure, | ¡ Over 50 I Success. Pleasant to í take. Clarkets ImHff Blood 111 | Mixture Substit.tes. HAS CURED THOUEANOG- n M WA«.L CURE VOU. IB I

j Cyngor Tref Caernarfon Xo, Fawrih, y Maer yn y gadair.— Dym^ unodld' y Maer Flwyddyn Xewydd Dda i'r a'eiodau., a gobeithiai y ceid liedkiwdh cvn di- wed'd y flwyddyn. i DARPARU RHAXIDIROEDD. Bu r Pwyllgor Diberuon Cyffredinol yn ys- tyried cwestiwn ilai-paru rhandiroedd i bob! gyda'r amcan o gynydldu cynyrch bwyd. Hys- fod v Maer wedi cynyg cae, a ad- aiabyddid fel;Cae. "irmyson, i'r Gorpihoraeth i'r diben o'i osod fel nuwidiioedd. Yr oedd y Pwyllgor wedi derbyn y cyuyg gyda (li- olchgaiwch. ac yr oeddis yn avvr me win safle i osod y tir i'w driii.-Cii-edal Mi-. Richards y dyiai r Cyngor anfon dynion i driu y tir i ddechreu, a dywedodd Mr. J. Prchard nad oeddynt yn dcoyg o gacl'nobl i gymeryd. tir gas heb ei drin.—Dywedodd y Maer mai 45 o iatheni a fvvriedidi bob r hau dir fod. Yr  oedd y cae mew? He cyfleus yn ymyl y di'e? I ac yr b&d'd y tir yn m) da'at dvfu My?iau.— Tra yn cytuno i ddarparu rhandiroedid, am- heuai Dr. Parry a.gieid pobl i gymeryd1 tir heb e: drin yn briodal. Awgrymai i.'r pwyll- < gor gael barn amaethwyr cyfarwydd partlied y tir i'w osod.—Awgrymai Mr. R. Gwynedd- Ion Davies hefyd mai pliodot yd?edd cael barn gwyr cyfarwydd parthed defnyddio y pare uchaf a'r pare isaf.-Dywedodd y Cieic Trefo! yr awgrymwyd i dyfu ceirch yno.—Cyfeiriodd Mr. T. Jones at randir- ofcdd Cae Garreg. Cymerodd pobl y tir hwnw heb ei drin, a gwnaethant ef yn dir ffrwyt'hlon iawn. Y cwestiwn ydoedd a g,,e i d digon n bobl i gymeryd rhandiroedd.—Gof- ynodd Ma'. Richards ai nid oedd' modd trin y tir yn y pare er mwyn tyfu Ilysiau yno.— Dywedodd Mr. J. Jones i'r pwyllgor ystyr- ied hyny, a chan fod y Ile mor agored heb gloddiau o gwbl credid mai anmhriodol yd- oedd gwneyd hynnv.—Dywedodd Mr. R. G.' Davies os nad oedd- gwrthwynebiad o saf- bwynt amaet-hyddol, credai y dy'llid defnyddio y tir hwnw.—Ar ol siarad pellach, cydsyn- iwyd i vchwanegu nifer o wyr cyrfarwydd a thrin tir at y pwyllgor. I TAI I WEITHWYR. Cefnogwyd pendterf'yniad dderbyniwyd o Bwyllgor Yswiriant y Sir yn ymwneyd a chwestiwn tai i weithwyr, yn anog y Llyw- odraeth i gymeryd mesurau i ddelio a'r mat- er.—Cyflwynwyd y mater i bwyllgor. j LLOXGYFARCH MR. LLOYD GEORGE. I Ar gynygiad Mr. A. H. Richards, yn cael ei gefnogi gan yr Henadur R. Momas, yr Henad'ur R. Paiiy a Mr. Nee, pasiwyd pen- derfyniad yn llongyfarch yn galonog Mr. Lloyd George, aelod dros y Bwrdeisdi'efi, ar ei benodiad i'r swvdd uwehaf yn yr Ymher- odraieth, ae yn llawenhau fod Cymro yn gallu siarad Cymraeg yn llanw y swydd o Brif We: ni d'og Prydain Fawr am y tro cyntaf yn ei hanes. Hefyd, yn datgan d'iolehgarwoh iddo am ei wasanaeth- ardderchog i'r Wlad- wriaetii. Dywedodd Mr. Richards os y dig- wyddai i Mr. Lloyd George ymweled a Chaer. narfon i anerch. cyfarfod y cai well dterbyn- iad nag a gafodd erioed. I AMSER Y TRENS. Galwodd Mr. E. Abbott sylw at gyfnewid- iadau yn amser y trens, a'r anhwylusdod1 a achosid oherwydd fod llai o drenfe yn rhedeg yn amT. Yr oedd amser mawr i ares rhwng rhai o'r trens, a bvddai raid i blant a ddieu- ai i'r Ys?ol Ganolraddol a'r Ysgol Uwch- [ Isafon01 aros yn y dref am dair awr ar ol yr v?c? cyn cael tren i fynd a dref. C?ynhy?ai fod' sviw cwmni y rheilffordd yn cael ei alw at y mater.—.C~ yflwynwyd y mater i bwyUgor. I at y, nater.- C v flwyiiwyd, v rnater i bnvyll-gor. DIWYDIAXAU NEWYDD. Galwodd Mr. Nee sylw at y pwysigrwydd o symud i geisio cael rhyw ddiwvdianau new- ydd i'r dref. Gan fod cymaint o wei.thfeyd'd newyddion yn cael eu setydlu, dylid dwyn y cyfleusderau oedd yng XghaeiTiarfon i sylw'r awdurdodau. Gei'lid gwneyd gweith- feydd i adeiladu. llongau yng Nghaernai-fon. —Cyflwynwyd y mater i sylw Pwyllgor 1h. beiuon CyffrediiiOL TRAFNIDIAETH MOTORS. Cyfai-wyddwyd yr Aroiygydid i gymeryd pob mesurau posibl i atal gor-Ienwi y eerbyd- au motor, a phasiwyd' i ofyn i'r Prif Gwn- etabl i ganiatau i'r plismyn helpu yn y mat- er yma.—.Hysbyswyd fod pob un o'r cwmini- au motor wedi cael rhybudd i'r perwyl nad oeddynt i aros ar y Maes yn hwy na'r am- ser a. ganiateid yn y mun-dde'l'dfau.. Yr oedd pob un o'r ewnrmiau, oddigerth Cwmni Mot- ors C-aernarfoii, wedi gwrthod cydsynio a hyny, a gwneyd defnydd o'r 'stand' a ddar- parwyd. Hysbyswyd ymheHach fod gwysion wedi eu codi yn erbyn y troseddwyr lioTtedig. -$I-

I Bwrdd Gwarcheidwaid Ffestiniog. CynhaMwyd yr uohod' ddydd Mawrth o dan lywyddiaeth Mi'. Fowden Jones, U.H. Diolchodd y Mteistr i'r Gwarcheidwaid ar ran y d'eiliaid am y cinio Nadolig. Diolch- odd y Gwarcheidwaid i'r cyfeillion canedig anfonasant loddion Nadolig i'r deiiliaid. Hysbyswyd fod gwraig 83 miiwydd wedi mai w yn y Ty yn ystod y mis, ac fod dau ddyn yn d'dteiliaid o'r Ty yn 75 a 64 toed. C.w-ynai y Meistr oherwydd ymdldygiad merch ieuanc, yr hon sydd wed'i dianc am y drydedd waith o'r Ty yn y mis, ag sydd tuhwnt i bob rheoiaeth. Hefyd, cyhuddai hi o ladrata dillad eiddo y Gwarcheidwaid, ac hefyd eiddJo un o'r swyddogion. Gofynai am gyfarwyddid y Bwrdd.—'Pasiwyd i gyf- lwyno y niater i Bwyllgor y Ty. Daeth gwraig milwr gerbron y Bwrdd. Dy- wedai ei bod yn y Ty ar archeb y Bwrdld', gyda'i t.hri pl ilentyn, a gofynai yn awr am gael myned o'r Ty i fyw at ei mham. Yr oedd i gwr yn filwr, ac wedi marw, nid oedd yn cael blwyddl-dal o'r Lly,.vud!ra.eth.- Penderfynodd y Bwrdd g;Sniatau life yn yr wythnos a'i bod i ofalu yn dda am y plant. APEL AM YCHWANEGIAD CYFLOGAU 1 Ystyriwyd cais dau swyddog lusenol, Mr. ] W. Thomas, (Ffestiniog, a Mr. Ezra Lewis, J Porthmadog, am ychwanegiad yn eu cyflogan I yn wyneb cynydd maw yn iighostau byw a J a tiheithio hefyd, gwnaeth y Clerc (Mr. Tho- I mas Roberts) gais' am ychwaneg o gyflog J gan fod llei'had' mawtr yn nifer y priodasau (chwerlhin). Dywedodd y Cadeirydd fod cafe y ddau swyddog eluRenol wedi ei ohirio fis yn ol. Yr oedd Mr. W. Thomas yn denbyn 105p o gyf- log. a Mr. Ezra Lewis, 108p. Mewn atebiad1 i Mr. John Williams dyw- edwyd naid oedd y swyddogion yn cael dim at eu costau. Dywedodd y Parch J. Hughes ei fod' yn ffftïol i gais y swyddogion. Mr. G. Parry Jones a -sylwodd, mae gwaith anhawdd oedd codi cyflogau yn awr a gwel- ed bii ar y Cymgor Sir am ychwanegu'r trethi o hyd.—Cynygiai ef dd,ewbN-n adrodd- iad y pwyllgor fu yn ystyried y cais, sef rhoddi 5p i Mr. Wm. Thomas a 2p i Mr. Ezra Lewis.—'Cefnogod'd Mr. Rt. Richardb. lVfT. Edward Llywelyn a ddywedai mai gwell oedd iddynt. beidio gwrieyd diim neu ■roddi jwm syl*weddol. Nid oedd y swm gyn- ygid' gan y Pwyllgor ond gwaradw,ydd ar y Bwrdd. Yr oeddynt i gyd yn gwybod fod Costau teithio a byw wedii codi yr hanner. Anhawdd iawn oedd iddynt fvw ar y cyflog y maent yn ei gael, "Teilwng i'r gwieithiwr ei gvflog. Mr. Parry Jorues: Y maent yn eael eu cyflog yn sefvdlog heb golli dim. Mn. J. Williams: Yn ngwyneb adrocTdlad y -pwyllgor cynygiai godi y cyflogau i 125p. "I-TII. R. T. Williams a gynygiai welliant i Toddi 3is yn wythnosol o war bonus yr un i'r ddau swyddog.—-Cfefnogodd 'Mr. R. W. Vaughan. Y Cadeirydd golygai hyny 7p 16s yn flytn- yddol. Pasiwyd gyda mwyafrif mawr i dd'erbyn y gwelliant. Gyda golwg ar gais y Clerc gofynwyd iddo gyfiwyno adroddiad o'i holl dderbyniadau er- byn y cyfarfod nesaf. i DIOLCH I'R GWARCHEIDWAID. A ganlyn ydyw diolch. bardd sydd yn dar- t byn elusen:- j "Diolch o aelwyd awen,—i'n goiieu Ddyngarwyr di-gynen Mewn gauaf caf deg hufen, Arwydd o wawr yw rhodd wan." Ar gynygiad Mr. Pairrv Jones, yn cael ei gefnogi gan Mr. W. Williams, pasiwyd peoi- derfyniad canlynol "Fod y Bwrdd yn amg- liymeradwyo gwaith yr awdurdodau milwr- ol yn gahv i fyny wyr po-iod gyda theuiu- oedd i'r fyddin pa rai bron yn ddiiethriaad sydd a chyfrifoldeb mawr YJJ: gorphwys a-rti- ynt, tra y mae dynion oongl, digreft, yn cael eu gadael i osgoi gwasanaeth milwrol." Dy- munant aTw sylw y Swyddfa Ryfel at yr angenrheidrwydd o alw yr oil o'r dyaion siengl o oedran iiiilwi-o,. ag sydd wedi eu do.sbarthu yn gymw-ys i wasanaeth cyffredin- ol a hyny ar fyrder. gan eu bod yn credn trwy hyny y gelllid cynilo yn fawr y cyHid cencdla'ethol, yn awr ac wedi y rhyfel. LLOXGYFARCH. Ar gynygiad y Ca'deirydd, pasiwyd i Ion- gyfarch Mr. Lloyid ar ei ddyrchaf- iad' yn Brif W'einidag, ac hefyd, ar gynygiad Mr. Morgan Robetrts, vehwanegwyd eu bod yn gofyn iddo roddii ei ddylanwad w Wlwkl diddvmu y fasnach fecrdwol sydd yn anrlhedth- io bywyd y wlad. i CIXIO Y GWARCHEIDWAID. Wedi gorpheii gweithrediadau y bore-u eis- ieddodd y Gwarcheidwaid. a nifer o weini- dogion, yng-hyda"r swyddogion, a'r gok^bwyr, wrth fwrdd wedi ei hulio o ddanteithion, ar ol cinio traddodwyd amayw o areithiau grym- I us a donioi.

I I Cyngor Tref Pwllheli. Nos Fawii'th.—Mr. G. Cornelius Roberts (y Maer) yn y gadair.—Datganwyd cydymdeim- lad a'r Mri. R. Ivor Parry a W. Eifl Jones yn eu gwaeledd.—Anfonwyd lloiigvfaichiad l Mr. Lloyd George- ar ei cHyrcihafiad i fod yn Brif Weiiiidog Prydain Vawr.—Pasiwyd i ofyu i'r tirfeddianwyr lleol am dir i gyn- yrchu ychw'aneg o. ymborth, i osod tir y porthladd am aadreth ise-1 at godi pytatws a llysiau ereill, ac i ofyn i'r cyhoedd wneyd ceisiadau am ratrdiroedd yn ddiymdroi.—Vr oedd arian am y peirant tan yn ddyledus, a gofynwyd i'r casghvvr orplien hel yr add- ewTidion wnawdllt gyfarfod a'r ddvLed. Hef- yd, fe basiwyd i gael giwell lie i gadw y peiriant.-Y Clare ddywiedodd fod y trefn- iadau VI1 v farch.nadfa wedi ffaeln. Nid oedd yr hyn amcanai Mf. T. W. Thotnae wrth gynyg ei benderfyniad i wlla y farcihnad wedi cael ei gyrhaedd. Codid pris yr ymen- vn, a chedwid prynwyr o teoedd ereilll rhag dyfod YlIO. Amcenid i'r cyhoedd brynu ym- emyn yn y farchnad ac nid vn y siopau, ond i'r siopau yr elent ac yno talent o 2c i 3c y pwys yn fwy am yr ymenyri.—Mr. Wm. Parry: Pwy fydd yn prisio yr ympny-n?-—Y Clerc Y ffermwyr.—Mr. Paany: Anheg iawn.,—^IVIr. R. A. Jones Y mae yn unoch- j'og.—Y Maer Telais i 4c y pwys mewn siop yn fwy am ymenyn nag a godid yn y farch- nad,-lr. Parry: Fe ddylid penodi priswyr '4 E. Jones a i gynrychioli y cvhoedd.—Mr. O. E. Jones a gynygiodd y Maer a Mr. T. W. Thomas, a p-hasiwyd hyny.—Mr. R. A. Jones a gynyg- iodd nad oedd vsmvgu i gael, ei oddef yn y farchnadfa o hyn aUan, a chyt-unwyd.—(Nis gallai cwmni i ba rai y goaodwyd pirydles o ddam o dir iddynt wneyd adoilad yno. gario allan y eymllun am y gofiynid yn y brydlN; fod "corrug-,i,ted iron sheets' i gaell eu defnyddio mewn rhan o'r aideilad, ac am nas gallai y cwmni gael y cyf.ryw. Gofynid i r Cyngor ddiddymu telerau y brydies, a gwn- awd hyny.—Dywedwyd fod ycliwa-aeg o goed wedi eu planu ar yr Embankment, ac fod Mr Wm. Hughes. Nurseny, wedi rhoddi coed i'w planu ar yr ynys yn y porthladd. Diolch- wyd iddo am ei gared'igrwydd.—Yn herwydd y clrwg a wneid i'r prif-ffyrdd a'r cositaai o'u trwsio yn herwvdd cludo coed at wasanaetih y Llywodraeth ar hyd-ddynt, penderfynwyd gofvn i Fwrdd y Ffyrdd am rodd tuiga-t y costau.—Ganwyd yn ystod y mis 13, bu farw 4. Nid oedd yno afiechyd heintus. — I

BWRDD GWARCHEIDWAID I I PELt I Ddy* dd1 Mercher, Mr. J. T. Jones, Cadeir- 1 vdd. I LLE YR OEDD CRISTIONOGAETH? I Hysbyswyd y Bwrdd gan Mr. Robert Ro berts, y swyddog elusenol, fel y canlvn Bu gwraig fanv; gofynodd y gwr i sa-er coed wneyd vzcli iddi. Gwrthododd. Gofynodd i eraill. Gwrthodasant. Bu raid i Mr. Ro- berts fyned fel swyddog yn gvfrifol am yr arch cyn y ceid un. Gostiodd hynny 21s. i'r plwyf. I YN EISIEU: MWY 0 GYFLOGAU. I Mr. Nanney Jones gyflwynodd adroddiad y Pwyllgor Ananol, a dywedodd fod y Pwyll- gor wedi gwneyd ymchwiliad i geisiadan y syddogion elusenol am ychwaneg o gyflogau, ac wedi cael allan fod y fees arferent hwy gael wedi myned i lawr, yn enwedig y rhai dderbynid oddiwrth fuch-frechu yn herwydd fod mamau yn esgouluso buch-frechu eu plant. Nis ga.lla.i Mr. Rhys Pritchard gael cerbyd yn awr dan 4s. neu 4s. 6c., pryd y cai un o'r blaen am 2s. Cymheliai y pwyllgor roddi 4s. o 'war bonus' i Mr. Pritchard. a 3s. yr un i'r tri ereill.—Mabwysiadwyd y cymhell- lad.-Gofyn,ti Dr. O. Wynn Griffith, y medi- yg swyddogol, am fwy o gyflog- Talai yr hyn dderbyniai yn awr i yriedydd ei fodur. Yr oedd prisiau ffervllau, offerynau meddygol. i &c.. wedi codi o 200 i 3QO punt yn eu prisiau. —.Ar gynygiad Mr. John Williams, cyflwyn- wyd y mater i'r Pwyllgor Arianol.Ofiiid v deuai ceisiadau oddiwrth y meddvgon eraiti hefyd. Y Cadeirydd Cawn eu hystvried pan ddeuant. Dylai y Gwai-cheidwaid hynny ddefnyddiant v tren gael 'war boiiiis hefvd. I gan fod costau teithio wedi codi. I CYMDEITHAS Y GWEINYDDESAU: Adnewyddwyd y cyfraniadau at y cym- deithasau lleol rhagorol hyn.—Gwnaeth cym- deithas newydd Aberdaron gais hefyd am gvf- I raniad, a phasiwyd yn unfrydol i roddi 5p. I DAU AELOD SIARADUS. I Y Cadeirydd: Rhaid i Mr. J. Hughes Parry a Mr. John Williams beidio siarad. Maent I yn siarad hefo'u gilydd o hyd.—Mr. Hughes Parry: Ceisio rhwystro Mr. Williams siarad yr oeddwn i! (Chwerthin mawr). I GROESAW A OHYDYMDEIMLAD Y Cadeirydd a roddodd dderbynitd croes- awgar i Mrs. Maurice Jones fel aelod drus blwvf Denio, a dywedodd ei bod hi yn ddi- weddar wedi oolli ei chwaer. Cynygiodd bleidlais o gydymdeimlad a hi, a phasiwyd. I GOFAL YN EISIEU. Mr. Nanney Jones ddywedodd, pan ystvrid achos o gadw dynes wailgof, y dylent fod yn ofalus iawn mewn achosion o'r fath. Yr oe id lIe i gredu fod IILLwerr o bobl yn dianc rhag talu at garlw gwallgofiaid yin herwydd diofaJ- wch y Bwrdd.—-Mr. J. Hughes Parry gynyg- iodd godi 2s. 6c. yn yr wythnos yn yr achos dan sylw, a phasiwyd hynny. I CYSGU YX HWYR A CHYFLOG BACH. Holwyd Mr. Robert Roberts, y swyddog eluseno, ynghylch y cyflog by-chan gai gwas ffann. ac atebodd yntau y cai y dyn fwy o I gyflog pe y codai yn gynarach o'i wely. I CODI CYFLOG. Ar gynygiad Mr. Griffith Evans, codwyd cyflog Mr. W.. Roberts i(Iseifion). tretli- gasglvdd. Plwyf Llangybi, o lOp. i 20p. Dy- wedodd Mr. Evans fod Mr. Robertf: wedi gwneyd ei waith yn rh agorol bob amser, a hynny am gyflog bychan iawn. I AM RYW ION. Yr oedd symiau y ceisiadau am baentio y Ty yn 13p.. 24p.. a 30p. Derbyniwyd y cynt- af feiddo Mr. W. T. Jones).—Diolchwyd i bawb anfonasant anrhegior. i ddeiliaid y Ty y Nadolig.

PWYLLGOR REDDLIU, I MEIRION. I Cynhaliwyd cyf;u-fod o'r pwyllgor uchod ddydd Ma with, yn Nolgellau. Yn ei ad road- iad hysbysodd y Prif Gwnstiibl (Mr. Richard Jones) fod y iRihingyll D. R. Davies, Dolgell- au, wedi M symud i'r Penrhyn, ac hefyd fod y Illiingyll J. F. Evans wedi ei symud o'r Pen- rhyn i Ddolgellau. Gofidiai ofod cr'o %I)wvi'i am farwolaet-h y tyn-Ringyll Griffiths, o Lan- b(dr. 11' (J(-(hl \'1' ym;:d.wedio' n bedr. Vr fjerkl yr ymad-iwedig \n bensiwrwr, Wt,di yr Heddlu am chwarter canrif.—'Dywedodd hefyd fod y Corporal James C. Davies, un o'r 'Heddlu, yn wael, ac mewn vsbvtt.y yn Croydon, yn dioddef oddi- wrth entericfever a'i goddiweddodd yn Ffrainc. Da ganddo ddweyd ei fod yn gwella yn foddhao].—Yr oedd d.m arall o'r li.duiu wedi ymuno a'r fyddin, sef yr Heddwas May- berry Morgan, Maentwrog, a'r 'Heddwas D. I)err 'v Moi- ,Lll, Lewis DL?ies (CJe,c y rjii GwnstabI). Yr Oed Morgan wedi bod yn gwasanaethu gyda'r fyddin nev.-jdd am ddwy flynedd, fel hy- iforddydd, ac nid oedd ond newydd ail-ddech- reu ar ei ddyledswyddau fel heddwas, pryd yr I ail-ymunadd a'r fyddin.—Nid oes yr un dyn he'dlu -vn aivr. Dym- sengl yn perthyn i'r heddlu yn awr. Dym- unai alw sylw fod y swm o 830p. 14s. wedi ei arbed i'r sir trwv i ddau o'r lieddw.-asion gael eu benthyca. fel liyfforddwyr yn y fyddin am ddwy flynedd, ac hefyd' y gwahaniaeth yn nljaliad y dynion oedd wedi ymuno. Arbedir lOp. 3s. 9c. yn wythnosol yn y gydnabydd- iaeth i'r rhai a. ddiby-nai arnviit a'u cyflogau pe baent lieb ymuno a'r fyddin. hyn ar wall an i da-lu am ddillad, &e. Nifer v crwydriaid a dalodd ymwelid a'r pedwar tlotty yn y sir ydoedd 381, o'i gvdmaru a 487 y chwarter cyf- ydoedd 381, 1915, a 908 yn v èh wartl' yn di- weddu yn Iihagfyr, 1914. Gyflwynodd y Prif Gwnstab! ddeisib oedd wedi ei derbyn oddiwrth yr heddlu, yn erfyn ar i'r pwyllgor ginitttau ychwanegiad pella.ch yn eu cyflogau na'r hyn a roddwyd yn Hyd ef. 19,15. Y prif reswm dros yr apel ydoedd cyn- ydd mawr yng iighostau byw.—Yr oedd y gweddill o siroedd Gogledd Cymru wedi can- i.-ritau rhoddion ychwanegol yn ddiwedda.r.—■ Yn Hydref, 1915. fe ganiatawyd i Heddlu wythnos i'r Arolyff- wyrr, v Rhincryll a'r .Heddweision.—Deallai fod y siroedd wedi derbyn eu hychwaneg.iad cyntaf cyn icdvnt hwv wneyd cais. Wedi L peth tnifodaeth pasiwyd i ganiatau codiad o 25p. yng nghyflog y Prif Gwnstabl, lop. i'r Dirprwy Brif Gwnstabl, a. 5s. yn wythnosol i'r Aroiygwyr a'r Rhingyll, a. 4s. i'r Hedd- weision.

CONGL Y BARDD DE'ncil, DE'WCH I'R x^eth yw'r sivn syda yn yr iiv. o] ? I De'wch, de'wch i'r Gad' I ymuno yn y Rliyfel, Dt^vch, de'wch i'r Gad, Dcuu't'h lecligyn i ymrestru. Nkii oes iunser i bryderu De'v. ch i gadw ui-dlas Cymru Do wch, de'wch i'r Gad. Sa feddyliwch am 'run csgus, De'wch, de'wch i'r Gad, « Clywch ,v lief yn dod o'r trenches,' De'wch, de'wch i'r Gad, Am ein help y maent yn gofyn, I wrthsefyll brad y gelyn Buddugmiaeth sydd i diilyri, i'r Gad. Peidivvn bod yn mysg y salw De'wch, de'wch i'r Gad, Clyw'n ein brenin yn e:n gahv. De'wch. de'wch i'r Gad, Do. fe roddwvd i ni awgrym Fod ein gwlad yn disgw. wrthyni, Rlioddwn ateh id:li'lI gyflym -De'wch, de'wch i'r Gad. Oes, mae arnom eisiau heddwch, De'wch, de'wch i'r Cad, Hir nis daw, os slackers fvddwcli. De'wch, de'wch i'r Gad, Rhaid arddangos pob gwroldeb, Pendetfyniad ar bob gwyjicb, A pharhau mewti perifaith undeb. i'r Gad. Beth raid wneyd er mwyn cyfiawnuer? De'wch, de'wch i'r Gad, Tynu dannedd cil y Caisar De'wch, de'wch i'r Gad, Ei ddiosg o'i niel-wisoedd; Diarfogi ei fyddinoedd Os am heddwch i'r cenhedloedd, De'wch, de'wch i'r Gad. Clywsom am ei greulonderau De'wch, de'wch i'r Gad, Ar y tir ac ar y tonnau. De'wch, de'wch i'r Gad, Gwaed. yn wir sy'n gweiddi arnom, I ddod allan o un galon. Er mwyn rhwvstro y Uofruddion De'wch, de'wch i'r Gad. AMIGO.

Have You any Pain?* S ? Quicker than anything else, Sloan's Liniment stops pain. Wherever JK it maybe, inthe joints, muscles, or tissues, < ? ? it searches it out, and !o!io a twinkling ?) tF?SF?? ? the pain is gone. No need to rub it in- ?? ''?!? ? just lay it on, the pain goes at once. M ?T)r?? ?n? ? Noth:ngE!Md:dMMuchQo?< ? ???? Jjk  Mrs. Martin, 168, Surre)' Lane, Pollobbawaoad. ? v ?t?', M Glasgow writes :—" I suffered terribly with pam iD ?/?'{ B *mv ?ck and joints, and used Sloan's Lia'pMQt with ■! < /? 19AI BI ? the greatest benefit. It is a grea pun-tiller. M, ?/i????S? ) ?a iriendsteU me they have never tried &nything that m ly_^A/Kl tjjr'Ju w-*i W ?? did them so much goW." L ?ntti? ?< Mrs. W. Cook. Railway CottagM, St. John's, "ok- ?U 11 Jm tmUILij i!11ITfm WWW jHf ing, writes:—" Sto?n'a Uniment hM done me swre ?U  &<? ??NM Ut? ? good than any other preparation rbave tried It is ?!'? ?jt? ^)jj^ uir H relieving pain. 1 have DCM Vnown  W anything to relieve pain so quickly.LINIMESI SMAtSUMMMT I ? K!LL6 PAIN {:}. II w It is a splendid remedy for Spraina and Bruises, tightness in the Throat or Chest, Neural- m ? gia, Viatica. Backache, Rheumatism, and L=BMO- SoM e? c??t?t. i/H and 2/3 M = f FREE SAM Inoxxxxxxxxx Send your name and address and three penny BH stam for postage of trial bottle FREE. IK I WhotMtIe Depot: 86, ClerkenweU Road, London. 101 .k.1 I j