Y Genedl

IN o it i XDTit Gamblo Cened laethol. Yr oedd y rhylel pi'oscnol i f'(Xi yn fcddion 1 buro'r byd, 1 ddwy 11 y een- j hedlœJd cedd wedl cy feiliofui yn 011 i'w He, ac i ddwyn dynoliaeth yn ol at egwyddorion y Testament ]Newydd. j Dyna. ran o i'aich gair y]" Arghvydd fei y'j- cyiiewyd gan anil i doysgAvvdwr crelyddoi. Eitlir as na ddeffry dysg- awiiw yr crefyddol y deyrnag :yn fuan, •k; os na ymaHan'o yirfwy dewr a phen- 'iertynol mi egwyddorion sylfaenol eu k hen ddysgeidiaetii fel yr oedd yn y dyddiad cyn y riiyfel, cant fod y (k-yj'nas yn snddo i ddyfiideroedd is rncwn iivgredigaefch ar ol y vliyfe.1 nag ydoecld cynt. Ceir iitli-aii o'r wasg, y wasCT Seisnig ddyddiol, a'r odra-n sydd yn medru lladd y neb a fyno, a chadw yn fyw y reb a fyno Gweinidogion y Gorcn, yn galw aT Mr. Bonar ltiw, Canghellydd y Trysorlys presenol, i wneuthur Gamblo GentHlla<tboi yn ail; an mor swyddogol o'r VYladwriaeth ag ydyw Eghvys Loegr, neu ar a .Iydd, y Dafarn os ca.'r gwrth-waharddwyr eu ffordd. Mynn y papurau byn i'r Llywodraeth sefydlu Lottery Gwladwr- iaethol er inwyn codi arian. L dalu costau y rhyfel. Gwerthir gan y Llywodraeth docynau i'r lotri hwn, a. J cha pob piynwr gylle i eni ill-fel pe byddai yn betio ar jivsus ceffylau! Wele dy (klnvvTui, o Israel! I n Cymuno ar Faes y Gwaed. ( I Geihv Anghydffmfiwr o filwr yn y ] ffosydd yn Ffrainc sylw at ddau. beth I y <'ylai'r awdurdodau ou eynlBryd i ys- ? tyriaeth. Y cyntaf yw prinder cap- 'aniaid; yr ail yw na fynn caplaniaid Eglwys Loegr gydnabcd neb' fel yn meddu ha.wl i gyfranogi o'r Cymun Sanctaidd na byddo yn aelod o Eglwys L .egr, ac wedi derby n cOlltnlWglwll. I Cynhelir, ebe'r inilwr, wasanaetli y Cymun Sanctaidd yn y ffrynt;a dyma, eb efe, yw y gwasanaeth a edy. axgraff dyfnaf o bopeth ar galonau'r bealgyn. Eithr os digwydd y caplan fo'n gwein- I yddu fod ynOffeiriad EglwysLoegr, ca'r) Ymneilltuwr a ddymuriai gyduno â ï: frodyr i gofio angeu'r groes ei gyfrif I megis yr ethnig a'r publican., Mae I etholedigaeth felly ar* y ddaear i r. sawl fo'n wynebu ar f) rd arall ar derfyn y I gwasanaeih. Yn y cysylltiad hwn gellir coffa fod y Tab, o'i raslonrwydd, wedi rhoi i'r Tad Bernard Yaughan, hawl i berchenogi allor symudol, modd y geill efe weinyddu yr Offeren yng ngwasanaeth Eglwys H.hufiliin, pa le by nag y bo ar faes neu ar for, ar dir ai ar don. ? y Sais Oferwag. I 1 I Tybia'r Sais ei hun y pwysicai ar y ddaear. Credai'r Cymro gynt fod sail i'v dvbiaetli, a dyna wnaelh I GYlnro yn Die Slion Dafydd. Lithi rnel" byd yn dechreu dod yn gallach. Vel yn awr un o wyr blaenaf a mwyaf 'i'. sgrdio- y deyrnas, y Proffeswr Gilbert I ^luirayt >'n tlvsgu y cyhoedd ym y Llundain m:d creadur S?'?ga?w, oferwag, "frivolous, y cyf- ?.i?1 y Sais lieddy?' gan g?nhedloe-dd ereiU. Yna? aeth y Proffeswr dysgedig yinlaen i ddweud :— W "Pa.n y gofyrmaf pwy yw yr hwn a wand y genedl hon, ered.,f mai nid y neb sy'n ymhyfrydu yn y rhyfel, nid y neb a. ivna ffortl,wll. o'r rhyfel, nid yneb a -nofloddl i bobl- ognviJ-dd modd wc>l drwyV i-hyfel, a wareda y bobl. Ond y sawl ynghanol rbyferthwy y I a fedSr gadw el ben. a'i igaion. a fedr dl(\yu drwY'r rhyfel w<? Mawr gi?dde6neth a br?wdotia?th, ac a t?r y???.?d a. dureu- londub dide'mld y a'i ?'?Lddiw? I' -otwiob dide'mlad y rhj*i< a 1 ^'feW^ iddiwcli | g?y?ddw?l mevm d\-ddi?'' '? y rhai ?'n— hwnw ? -oda?r geiital 1 Yn y Direct I Vn y Oire:el. I an tun y mynn awdurdodau sg 'T J yng Ngbvmru gyflawni eu gweitln^J" dd yn y ungt-l) pan geisia neb gadw ei symudiadau y^gliudd, rii) -d(i s-,tI lI dybiReth fod gnn.'ldo •i-vwf-etb i'w gclu. 1 Cri y gwletlydd hcudyw yw am diplom- -ddineth a gored. Priodollr v rhan hyaf o rvfeloedd 'bweddar i ddiplom- Yddiaeth ddirgel. id oes neb a gon- demnia fwy ar .ddiploTny^Jiaeth ddirgel Dag a wna dynion cyhoetWus Cymnl. Ac eto myaant gario ou gvsailb ymlaen o (hn gysgod lien yn 1ic<llol ddiraid. Danfonwyd allan yn ddiwe<idar gyk-h- lythyr i gyfeillion Coleg Aberv-'twyth ynglyn a helynt anffodus Dr. Ethe, y German gafodd bensiwn gan y Coleg. Er nad oes odid i ddim a wnaeth mwy 0 niwed i'r Colog yn y wlad tif), gelwcb Dr. Etbe," ac er y lleiheid os na leddid y drwg yn hollol pe caffai'r wlad gan awdurdodau'r Coleg fynegiod agored o'r holl ffeithian, eto dymuna'r rhai yrasant y cylc-hlythyr hwn allan ) ar iddo gael ei gadw yn gyfrinach! Ers wythnos yn ol cynhahwyd cyn- ( hadledd o wyr blaenllaw ynglyn & dysg siroedd Gogledd Cymru, yng Nghaer- narfon, i ystyried pa beth .a wneir ynglyn a'r Ddirprwyaeth Frenliinol ar 13nfysgol CYIllru-cwestiwn aruthrol bwysig i Werin Cymru gael pob man- ylicn yn ei. gylch. Ond ni chafodd y wasg wybod dim am y cyfarfod tan wedi iddo fyned heiblo-a. rhyw damaid o adroddiad swyddogol, nad yw yn eg- luro dim, yn unig a roddwyd i'r cy- hoedd. Pa bryd y dysg ein hanveinwyr ymddiried yn y cyllocxid9 I I t>ysgeidiaeth Dr. Clifford. I N id oe-s, o bosibl, allu moesoi crvfaoh vn Lloegr nag eiddo Dr. Clifford. Yr wythnos ddiweddaf gyr- odd allan Genadwri Blwyddyn Newydd ar ffurf anerchiad ar y Rhyfel a'i gAversi. Wele ddau ddjfyniad hollol nodweddiadol o'r hen \\Ton:- "Yr wyf yn fwy sicr heddyw nag erioed ddkrfod i ni wnetithur Yr hyn oedd yn iawn ao yn gv-fiawn di-o,, ddynoliaeth pan, ar A\\ s.t 4ydd, 1914, y cododd ein harweinwyr y fyny yn aiibyn yr ymosodiad creulawn ar Belgitim feohan. '^d ydym yn rhydd heddyw i daflu o'r neil'du yr aimeanion oedd genym wrth Syn,ed i r'ytel M pe baam wedi g?vn?'? {^ajiKryoreriadL dirfawT oedd pasio Deddf Gorfcwiaoth B?ilwrol, canys goJygai dro? glwyddo evdwybodhm dyiuon i'r awdurdodau milwrol. Pe bae'r mesur wedi cael ei gyf- Iwyno i farn yr etholwyr ni bui--ai wed" ca-t 1 ei bas: 0. Pan elo'r rhyfel hwn heibio rhaid fydd i ni sefyll i fyny a. hawlio adferiad yr hawliau a lada-atawyd1 oddi arnom." I Herr Dr. Cynddylan. I Mae Dr. Cynddylan Jones yn bygwth dod allan fel ymgeisycTd yn erbyn Mr. Llewelyn Williams t-yn yr etholiad nesaf. Pechod Mr. Llewelyn AYillia-ms yw ei fod yn cyflawm ei axlduned i'w etholwyr. Pan etholwyd ef yn n-clod dros FwrdeisdreJi Myrddin addunedodd Mr. Llewelyn Williams y I byddai yn ffyddion i'r Blaid Hydd- frydol, ac y dilynai efe Mr. Asquith fel Arweinydd y Blaid. Fel canlyniad naturiol y cyfnewidiad diweddar yn y | Weinyddiaeth, maeki\Ir. Asquith, ac yn ymarferol holl aelodau ei Weinydd- j iaeth, wedi croesi 11 awr y Ty i seddan yr Wrthblaid. Eithr Gwrthblaid, mewn enw yn unig yw. Ymrwyma Mr. Asquith a'i ddilynwyr gefnogi y Weinyddiaeth newydd ymhob dim hanfodol er enill y Rhyfel. Dilynodc1: Mr. Llewelyn Williams Mr. Asquith i seddau'r WYthblaid, ac o dan yr un j amodau. Am ddarfod iddo wneuthur; hyny mynn Dr. Cynddylan Jones; ymladd gomest ag ef yn yr etholiad j nesa.f. Cwyna Dr. Cynddylan fod yr enwad, i'r hwn y bn ef ei hun gynt yn weinidog, yn gryf yn Sir Gaerfyrddin. j Nid oes neb a wfid fod Dr. Cynddylan yn awdurdod ar rai pethau ynglyn a'r Annibynwyr yn Sir Gaerfyrddin. Ond erys jiig nghof llawer hyd y dydd hwn hanespoliticaidd 1885, ac nid yw yr j arweiniad a roddodd Dr. Cynddylan j Jones y pryd hwnw wedi myned yn j hollol anghof. Mynn rhai mai a,r- weinydd heb ganlynwTyr fu efe y pryd! hwnw—ac a fydd eto os caria ei fyg- j ythmd allan. J »

IAWN I DAFARNWYR. j Cynhatiwyd cyfarfod o Bwyllgor Trwydd- edfli sir Graernarfon, yng Nghaernarfon, yr wythnos ddiweddaf, o dan lvwyddiaeth Ei Anhvd. y Barnwr J. Bryn Roberts. Oofynodd Mr M. E. Nee, ar ran y pryd- laswr a thrwyddedwr y C-astle Inn, Morfa Nefyn, .aih gadornhad y Pwyllgor i gytundeb, I a arwvddwvd gan y partion, fod yr ianvn-dal i'w dalu i fod yn TOOp.—Ymddiamghos&i Mr. Arthen Chven dros y perchenog. Dywedwyd I mai y Castle Inn ydoedd yr 11 nig dy trwydd- edol yn y gymydøth, ac ychwanagid at ei werth oherwydd ei agosrwydd at y maes chware golff, a'i ffaith fod yimwelwyr yn myn- ychu yr a.rdaJ.—Holwyd Mr Richard Hughes, y prisiwr dros y partion a enwyd, parthed gwerth y ty fel ty preifa.t.-A wgrymodd y oadeirydd nad oedd fawr o alw am daa ar byn o bryd.—Sylwodd Mr. Nee fod anhawster i sicrhau tai o'r fath ar hyn o bryd.—iT}yrwed- odd Mr Is sard Davies (aelod o'r pwyltgior) ei fod yn w'r fod eiddo o'r fat?h vn dial eu tir yn y farchiiad.-DN-we3Md Mr J: Prichard (pris-I 1 v.t y PwvUgO)') fod Hawer o brvnu ar dai. a'r hyn oedd yn ?ndfxi oedd gym<1int o denant- iaid oedd yn pii-iiii taJ. Y pi,iis a. iod(lodd ef ar y h dan <yI w oedd 344p,-Rhoed dyfarn- j iad am 350p. a dywedodd y partion y cymer- I ant amser i y cynhygiad. I Gwnacd oas -m 423p o -berthynas i'r Row's J! H<Ad, Pontlyfni. Dyweclwyd fod yr hen wrai? oedd i7n da.fiLi,n new,dd fanv "n I 84 n?wydd Ymd(ia-n,,hogai Mr Nee dr(* y prydeswr, Mr. Richard Roberts dros y ihydd?dd?iad?-r, a Mr H. G. Daves dro? gynrychiolydd v diweddar denant Yr oedd Prisiwr v Pwyll.gor wedi rhoddi gwerth y I%- yn 179fp. —Citji iataodd y pwyllgor 200p.

CYNHAUAF 1916. t A u eymeryd .gilydd eyrhaedda cyt- ) I lion a gymefwyd gan y CyXS" j l'he I. iid yn eu gwahanol «5afleoedid yn Ewxap yn v-stod 1916, gynifer a chwe' (600,000). Cymerodd y Ffra.nod. 75,500 o garcliajorion Getrmanaidd. y Prydtinwyr 40 ?M; yr 'tal aid 52,250 Aw;triaid: Ar y irryntd?yTe'R'? cymerodd y Rwsiaid 400,000, Awstriad ZA" mwyaf Cymerodd byddin I Saloniea 11.173 o'r Tyrciaid a'r Bwl.gat-ia.-(i. Gesyd hyn allan y cyianrif ant'erthol o 582.423 Jie'bJaw v n'fer rnawr o jcymerwyd yn garcltar- or on gan y Kournamaid ar en gwaith yn tori i mewn i Transyivan'a a r carcharorion gym- envyd gan Brydain ?n yr Aipbt a Dwyrain Afhig. I O r 119,000 0 Germaniaid gymerwyd gau Fir?hjc yn 1916 cymerasant 26,660 yn Ver- dun, a, 51.840 ax y Somme. Heblaw Ily.ity cymerodd y Ffrancodi o Phrydain rai taamoedd o yti,riati o waihanol faintioli, dywedir 150 o gyflegrau trymion, 200 o faes-ynnau, a loOO o wn-be-xiauaiu i fyny hyd fi6 Tachwedd, end rhaid ychwanegu 115 o ymmu o amrwvvioi faimtto? e,n Uwyd gan y Ffraneod ar y 15fed a r 16eg 0 Ragfyr. Y mae yn ddiogcl cy.fnf medd r fod colledion y gelyn yn Ffrainc yn unig am 1916 yn mhell droe un filiwn o wyr. Ac os gwnaed hyny yn 1916 pan nad oedd Prydain ond megys yn parotoi. beth ellir ■dd sgwyl yn 1917 pall y mae ei bvddiitoedd v:i j eyflym ym^i-yfhan? I

SUDI)0 llong-AGER. t C-dioeddod-d Ysgrifenydd y Mollys yr hyn a cran ly n, 110s lall,- Suddwyd y glud-loug "Iverniit" gan fad- ta-nforawl y gelyn. mew 11 tywydd drwg Ion- av.T 1. yn y Mor Ca.noldir. pan oedd yn cludo mi lwyr, ae ar hyn o bryd v mae ar g-oll hed- war o swydkioig on. a 146 o filwvr c-yffrcdirv. Ni wvddis eto th v\1' colledion ^mhlith swyddogion y Ilong 'J'r eriw, ond gobeithir nad oes ond y >m; ddyg a phrii beirianydd y i Hong ar goll « blith y swyeb^og 011. Daeth. crair div.-wld.anch yn h^byu m'li I 120 o'r r.vld nr -n1! Llnng- berthvnol i'r Ciniard oedd vr "I v- ernia" ac yn 14,278 ol diunelli. Adeiladwyd hi tir y Tyne yn 1900.

CWRS Y RHYFEL. i s Jadolyqiad YR WYTHNOS I I I Y CRl AM HEDDWCH. f ————————— ———————— r ELN DYLED IE AMERICA. I BETti MAE Y RHYFEL YN El ttOSTIO i I CHWI A MINN All. Till PHARTiNEfi GWAN GEKMANI. t IACHOS Y CADFJilDOCr OWEN THOMAS. I Dau bvvnc mawr yr wythnos yng Ngbwrs ) v liiiyfel a fuunt y eri am Hedclweh. a'r dadleniadau gwarthus a geir yn Adroddiad y Llys Milwrol arheamig fu yn ch\ij"o i mewii I i achos y Cadfridog Owen Thomas. Cyutpr- wn ynghyntaf. I ACHOS Y CADFKIDOG OWEN I THOMAS Gwrwied syhv ar hwil di-oioii, e:&oes yn vr ysgrifau hyn. Ceid rhai yn ddigon gwann eu rfydd i amheu a i doefch a fu codi yr heiynt gnvytit o gwbl. Ofnent y rhaid fod rhyw btetli ymhell o'i ie yn haras a gwaith y Ca.d- fridog Cyinreig pig N^ihumel cyn y ouasai y SwydUfa Ryfei yn ei Kymud. Aeth ami i i ddyn cyhoeddus, a mwy nag un Cyngor cy- hoeddus yng Nghymi-u mor bell :i dweyd mai mater milwrol yn unig ydoedd, ac na fuas- ai y Swyddfa Ryfel bytih yn meddwl am ddi- I swyclldo y Cadfridog heb fed digon o aohos ganddynt yn ei erbyn. "Trust ffie War Office'' oedd y eri gd.n y bobl yma. Xid oedd- eiit yn ys k-r,.e d fc? d cnt ynystywxl fad cymeriad a buddiannau Cenedl y Ovmry yn gydrwymedig a.g eiddo Owen Thomas ed hun yn yr achos. i Cyfiawnhawyd ymddiriedaeth Cyirru yn Owen Thomas. Mae ei gymeriad personol a gal wedi gaethol wedi cael eu clirio yn hollol gan Adroddiad Swyddogol y Llys Vinchwil- iad arbennig a benodwyd i holi i mewn I'f ehos. Siomwyd v sawl a fynnent vmddir- ied yn nhegwch a doethineb yr awd'm'dod?u milwrol, ac yn arbenig yn A;-g!wydd Freneh 1 (Syr John. French, gynt), a Syr John Cow- ans, gwyddog uehel yin y Swyddfa Ryfel. Dengy-fi Adroddiad Swyddogol y blys fod Ar- gIwydd French, Syr John Cowans, a'r Swyddfa Ryfel wedi gwnend cam a'r Cad- fridog Cymreig, ac wedi troseddii rheolau swyddogol cydnabyddedig y Fyddin wrth wneud, oiid bodd'[<Yna'r Lilys yn unig ar ang- hymerradwyo yr hyn a wnaethant. Grcsyn na fuasai yr oil o'r tystiolaeth-tu a gafwyd yn yr ymchwiliad wedi cael eu cy- (hoeddi. Dichon v ceir hwynt eto. Ond mae'r Adroddiad Swyddogol ynd'do ei hun Yon cynnwys dadleniad gwn.rthue o'r modd y gweithreda rhai o'r swydililogion milwrol uch- el. Pe caem yr holl dystiolaethau gallai yr ymddanghosai rhai o'r 6wyddogion milwrol hyn me-wnvaeth goleuni fyth. O.nd fel y mae, dengys yr Adroddiad y-n- ddo ci hun mor waihanol yw syniad Oyirwu ac eiddo milwyr wrth ei galwedigaeth, am yr hyn y dylai Byddin Prydain fod. Er i Gymru yn aiddgar ac yn selog wneud ei rhan yn ardderchog i godi Byddin Gymreiig, eto, amlwg yw oddiwrtfh yr ad'rodd'iad hwn mai arall yw ania/nawd y Cymro ac arall vNv anianawd v Sais. Rhaid oedd fod svniadau, da 1: a dan, a dyheadau Owen Thomas fel Cym- ro yn gwrt-hdaro yn erbyn syniadau, daliad- all 'a dvheadan Philistiaetih Militariaeth y Sais. Ksponia hvri la wer o'r dirizelwcb sydd vncrlvTI a hanes Bvddin Cymru—a'i dilead. p:¡,. elo y Rhyfel heibio 'bydd gan llymru Tvwbot-Ii i'w ddweydl wrth y sawl sy'n gyf- rifol a.m ladd Byddin Cymru, ac wrth y sawl a safasant yn ddifater pan oedd y Kvcl'd- in yn cael ei difodi. Y CRI AM HEDDWCH. Er gw rthod o Lywodraeth Pi-ydain gym- táryd ei hud-ddenu gan wahoddiad Pharisie- ¿¡¡ood Gel-mani i Gynadledd Heddwch, codi yn uwch uwch y mae y cri am heddwell ym- hob gwlad-ruc hyd yn oed yn Germ am ei hun. Daw cyfyngder Germani yn amlycach o'r naill ddydd i'r llall. Er holl ymffrost ei thywysogion milwrol nid oes neb a. wyr yn well na hwy mor gyfyng yw ar y boblog- aJeth gartref ac ar y Fyddin ar y maes. Er chwytiin ohonynt fygythion a ehelanedid am wrthod o lionom eu cyfarfod ar eu tir hwy mewn Cynadledd EDeddweh, gellir bod yn (1.ra sicr y ceisiant eto agoshau atom am heddwch. TRI PlIAETNER GWAN GERMAN! i Pedwarawd yw gelynion Prydain yn y Rjhyfel—ac o'r pedwar nid oes erbyn hedd- 1-w, ond un y gellir ei gyfrif yn gryf, a Ger- mam yw hwnw. GAvemiaid bellach, ac yn II myned yn waarnaclh wannach yw y t-ri arall -Awst;ria, TNNi-ei, a Bwlgaria. Aiiae y tri. 1 hyn yn fivy awyddus am heddwch nag ydyw I Germani ei hun, ac am resymau amlwg a digonol. Gvvel Ymerhawdwr* newydd Awstria mai aihannu a cholli rhan o'i deyrnas a wna efe I os pery y rhyfel lawer yn hwy. Mae ang- hydfod cartrefol ac eiddigedd cydrhwng y gwahanol gwhtedlloedd a gynhwyeir yn yr Y'merodraetli, eisoes yn petii pryder i'r awl- I mdodau. Os na thawekir yr anghydfodau 1 'hyn yn fuan, ant o ddrwg i waeth, ac yna. G-wel Brffliin Bwlgaria fod' ei orsedd, ef mewn perygl. Y munodd ef a Germani yn y Riiyfel yn y gobaitih y caffai ei goroni ax ddiwedd y Rhyfel yn 1 sar y Balkans. Mae v gobait-h li-wiinv, eisoes wedi diflannu. Mae ei Fyddin yn cael ei difa o ddydd i ddydd ym mhoethder y bi^vydVo o Lob tu iddo fel y todda'r etira ar y brvndau yng ngwres haul, Ebrill a Mai. Gwel Twici y hyOid yn rhaid iddi ffarwelio yn gyfangwbl ag EWTOp. gan golli oboni Gaer Cystenyn—ols na fedri hi "gyiuno a'i g w i*th w yri ebwr ar frys." Yr wythnw ddiweddaf hysbysodd Twrci y byd ei bod hi yn cyfrif ei hun yn rhydd oddi- wrth Germani, ac yn fiefyli ar ei gwadnau ei hunan. Dyma un o ganlynia.dau union- gvrchol "nodyn heddwch" Germani. Yn y nodyn hwnnw1 cymerai Germani arni fod ganddi hi yr haw! i b?ndtn'tynu tynged ei chyngreinaid. Hysbyswyd Tsar y bodd- lona'r Ca lsar i Rweia gael C'aer Cystonyn a r j DardaneLs os boddlonai wneud heddwch yn awr. Ofna'r- Twre felly y ceisia Giesrmani gadw ei phen ei hun yn y CN-t-iind,el) Hecm- wch drwy abert.hu ei Chynghreiriaid. j YR YMGYRCH YN RUMANIA. Eglura y fFeitihiau uchod yr ymdrech ofn- acIwy inae Germani yn ei wneud yn awr i o]'e,yn yr oH o diriogaeth Rumania. E?'Yehpr ar y map, a gwelir paham. Mae dau gvmhelliad' cryf i hyn, sef Ofn ac Uchel- (laii "Yrnliell,.ad ervf I lin-ii, sef 0',111 ae Ucliel- to Yr ofn yw y daw iluoedd Rwsia fel llif- eiriant drwy Rumania, gan vsgubo Bwlgar- j ia. ac vna vmlaen i Dwrci a C'haer Cy^tenyn. Yr amdddffyn, goreu yn aml yw vmosod. Drwy vmosod yn awr ar Rumania pellheir os na svmudir yn hoUol y perygl i Rwsia ores- gyn Bwlgaria. Edirycher eto ar y map a gwelir mai darn bychan iawn o arfordir sydd gan Bwlgaria ar y Mor Du. Bu'r Dobryja oil yn eiddo I iddi—ond yn Rhyfel y Balkans ychydig flyn- I i-i; ol cyfnerixld Rum.-ujia y Dobi vja oddiarni. Uehelgais Ferdinand Brenin Bwl- garia yw cael ei wneud yn Tsar y Balkans, a ineddiiiJiu oh4yiio iannau r Mor Du hyd vn )dessa, jiojfthladd mawr y gwenith. Os medr Mackensen yn awr oie-'sgyn yr oil o Rumania, gan yrru'i" Rweiaid a'r Ruman- iaid yn ol, ynghyntaf d'Ol'i yr Afon Sereth, ac yna dros yr Afon Pruth, yna bydd y ilonnl yn gynmarol rydd ac a-gorod- i'w Fvdd- :n deithio yniiaen tua Odessa. I BRWYDR FAN\'H Y SERETH. I' Tra yr wyf yn ysgrifenu y llineWau h\-n mae BJ wydr 1"aw.r y S'ereth yn cael ei hi-m- ladd. Pendei-fyna'r frwydr hon dynged RlI- uni a a Bwlgaria. Os evil RwsIa, J'na. geill I, Maektmjsan godi aindd'itfynftydd a ehloddio gwarchffosydd yno a'i ui%,nai yn anhawdd os naid yn amhosibi, i Fyddin Rwsia wed'i ei hadgyfnerthu, adenniir v !:e. Arhosai Ru- mania felly yn Haw y g;.t).n, a byddai Bwl- garia mewn diogelwch. Ar v Haw arall os colli Villa Germa.ni ac j ennill wna Ewsia ym Mrwydr y Seretli, yna gwag a diwerth i Germanffydd" yr holl fudtd. i ngoliaethau a enillodd hyd yma yn Rumania, Canys, yng nghyflawnder yr ameer byddai j Byddin Rwsia wedi cae! ohoni adgyfnerthion, I fd d.fr(wdd yn cranni y tu 01 i'r a.rgae nes llilddynt drwy eu pwysau d'orr.i'r argla-wdd a I gol'lifo'r gwastadedd odditanodd. Cadger felly lygad ar ddatblygiadau I Brwvdr Fawr v Sereth. ) t EIN DYHED I'R AMERICA. I 1 Toimlad cyntaf Haver yn y wlad yma yd- I Otddi fod Cenadwii yr Aiftywydd Wilson yn j ymyriad aoigharetdig a buddiianau Prydain. j Ceisiodd y Wasg Jingoaidd greu anghydfod I rhyngom ag America mewn canlyniad. Dylid i curio fod a fynno elw peraonol perohenogion till ai papuraiu yn y wlad hon a pharhad y RhyfoL. Golygai cyhoeddi heddwch fod gob- I aith eu helw hwynt yn diflannu. Gyda'r cyfiyvv nid yw gwaed gwiriom yn cyfrif ond megys dim o'i gymharu a gallu pentyrru cyf- I oeth- Erbyn hyn yr ydys yn gweled mai mantais ac nid aiifiiittii6 i'r wlad hon oedd Cenadwri yr Ariywydd. I Ceisia Germani beidio amlygu eu hamcan- ion hi- yn y Rhyfel, na'r telerau ar y Phai y bd-dai yn barod i gyhoeddi heddwch. Ceis- i ia'1' Ariywydd Wilson gan yr holl wledydd I Bydd yn ymladd i nodi yn glir bietfli yw y nod sydtd ganddynt i gyrchu ato wrtih bar- hau y Rhyfel ymhelfech. Yr ydym ni yn barod i wneud hyny. Nid yw Germani. 06 gwrtiiyd Getrmani nodi eu hamcanion, dengys i'r cenhedlioedld ambleidgai, mai rhagrith yw j ei chri am heddwch. Os mynega ei hamcan- f ion i?haid i'r rhai hvnv fod vn rhesymni— I' neu ynte cyll Germani unrhyw gydymdeim- lad' a ddichon fod gan wledydd amlhleidgar a hi. I, Ond gyda hyn da yw cofio maint ein dyl- ed ni i'r America am ein llwyddiant hyd yma yn y Rhyfel. EgliUr i'r neb sy'n dilyn yr vsga'ifau hyn yw mai Rhyfel peirianwaith o bob niath-gyqinati mawr. shels, eyfarpar, etc., yw y Rhyfel hwn. Mae haearn, a dur yn bwysicach hyd yn oed na dynion yn y Rhvfe1. Pa le ynte y buasem ni heddyw oni bae am y cvflanwad diddifredd a ga.wm o'r Ameri- ca o arfau o bob math i'n milwyr? Pe bae ¡ yr Unol Dalmethau wedi cloi ei gweithdai a chau ei phorthladdoedd i'n herbyn ddeehreu | v Rhy-fel, a ninnan mor brin ag oeddem o ) arfau rheidiol, tra Germani wedi casglu y I fath gvflenwad anferth o honyrnt ar hyd y j blynyddoecM, buasai'r gelvn wedS ein toechu. | Y llle;af peth feHy a fedrwn wneud yw gwran- do yn barebns ar yr hyn "ydd gan America I i'w ddweyd. a rhoddi tteVid cwrtais i gen- adwri yr ArlV-wydd. j COST Y RHYFEL. I Beth mae y Riiyfel wedi, ac yn ei gostio, i chwi a mÜmaa? Xid wvi yn son yn awr I' am y colli gwaed anwyliaid aj faes y gad, nac am y erogbris a godir, yn ami yn ddi- raid, a in angenrheidiau bywyd. oDd goiyn yr ydwyf a yw y darllenydd ernoed wedi ceisio sylwedaoli anferthrwydd y gost o gario y RhyfeJ ymlaeu r Mat Mr. E. T. John, yr ae-iod (lix>:i Ddwyrain Dinbyeh, newydd' roi y ffigyrau synfawr i'w etholwyn'. Weilfe- gryti- hourb byrr ohonynt:— Fe gyot y Riiyfel i Biydain Fawr yn unig am y rivvyddyn gyliidoi baesenol ddwy fil o filiynau o bunnat (,OOO..OOO,OOOp). Mae y ffigiwr, yn y wedVl yna, yn anani- gylhedadwy. Dyrry Mr. John hwynt mewn moddr symlach a mwy dealladwy. Mae y Rhyfel am y flwyddyn hon yn umg yn costio mwy na deugain punt aT gyfer pob gwr a gwr.iig, pob mab a merch a baban yn yr holl deyrnas. Ar gyfer pob teulu o hump o bersonau 0'01- yga y RhyfFl ddyled am y flwyddyn honS-11 unig, o dixis ddau gant o bunjnau. Pa nifer o deiiiuoedd yng Nghymru sy'n derbyn 200p mew n t/i'wyddyn Er pan ddechreuodd y Rhyfel hyd ddiwedd y flwyddyn gyliidoi bre^enol (Mawrth 31, ¡ bycld traul y Rhyfel i Brjdain Fawr > yn unig yn ddwb! y fficyrau uchod, sef droi Op y pert ar gyft-r pob person yn y deyrnas i hon o'r baban diwrnod oed hyd' yr hen wr j pedwar llgain miwydiù a thnJr" hynny. Gol- j yga ddyled o d''r? '4?Wp ar g,der pob tenlu o j bump o bersonau yn y d'rna.s. Heb leihau J dim o'n zeJ dros gvfiawnder, na'n brwdfryd- ) edd am anmil buddugoliaet-h, gwna'r ffigyr- J au hyn i bob dyn rhesymol ymbwyHo oyn j parhau y Rhyfel anr un dydtd ymhell- | ach nag y hydd rhald. I

MAGU IEIH YN TALU. j Apeliai dyn priod, 34 mhvydJ oed. am ryddliad yn Nhribunlys Apel y sir ddydd i Ian. Dvwedaj ei fod yn gwlnevd l,400p y I flwyd.dyn gyda i fusnes o biynu a gwerthu ) ieir. Nid oedd wedi hod yn y busnes ond I d'eunaw mis. Ystyriai ef fod ei fusnas o I bwvs Ct-"ildlacth'Jl.-C;¡niatawyd! rbyddbnd, ( and dywedwyd wrtho v byddai'n rhaid iddo i helpu'tenant ffe.m arall. < i I LLWYRYMWRTHODIAD YN AMOD } A'EIiODAET'H. I Yn Nghyiarfod Mi-o! M.C. Mon a gynhe'lar 1 ¡ yr wythno- hon ceil" traffxlaeth ar y pender1- fvniad canlyno] a gvnhygir ga,n y P,#rcl, John Lewis, Dublin "Fod ]iWYTYMwTt-bod- iad i fad yn amod derl),yiiii.d, aelodau new- 1 y(tdio,ii i Gvfarfod Misol Mon."

j EIR A y Y CAUCAISUS. I IHys'oyciir fod cnwd ch?e ti?edfpdd o drwch I I yn gjrchuddio y Caucasus.

I Y CAD FIJI DOG OWEN THOMAS. I Hy.-?yt-u fod yn mwriad yr Aelodau Cym- reig bwyso ar y Llywodiaeth i gyhoed?i?n -lawn y tyst?aciha.n r<;xid\\yd yn ach(k y Cadfiidog Owen Thomas, gerbron ymchwil- iad v LJY3 Milwro! gynhaliwyd yn ddiwedd- ar, ae a gyhoeddwyd yn rhanol drwy'r wa?g.

I I RlTAI. I Hys'oysodd y Press Bureau, nos Werner, f"c1 Mr. Lloyd Cer;ge ae Argiwydd Milner wedi cyrraedd i Rnfain i gymei-yd rhan gyda'r Llywodraet-hau Ffrengig ac Italaidd, parthed I y sefyllfa filwrol ar hyn o bryd.

j ATAI. Y DDIOD YN RWSIA. i N'odai Esgoh Llandaf v dydd o'r bla-en fod Rwsia drwy atal gwerthiant gwirodydd wedi 1) wl -400,COO,0001), a sylwai y gallem ninau yn y wiad hon beri arbediad anhygoel pc bae gan y Llywodraeth v dewl-der i ddeddfu yn llym ar y mater.

I I LI.ElIIAD TROSEDDAU. I Xitl oedd chosion i'w gwrando ym Mmwdlys Ch warterol Sir Drefaldwyn. a gyn- haliwyd "11 Nhrallwm. ddydd Iau. Dyivad- «dd y cadeirydd. Mr. J. Marsfiall Dugdale, fod VTeihad y troseddau yn de-rtyn llong\"f- arcbiad. Yr oodd 11awer iawn llai o yfed. Dywedwyd fod ar hugain o dafaainau wedi eu can vn y Sir er pan ddaeth y Ddedldf Drwydd- edoi i rym. a thalwyd 8.C09p o iawn.

RHEOLFP GWENITH INDLAIDD. Dywedcr iod y Llywodraeth wedi cvrnervd dro^xM y eyflenwad o wenith Indiaidd sydd yn y wlad. Hysbyswyd yn swyddogol, nos er, y bydid y reoiaeth yn nwylo Comis- iwn y Gwenith, y rhai a ofalant am vr holl g} flenwad. Hyd yn hyn, y tymor presenol, v _mae_'r Devrna. Gvfunol wedi dadfono 3, )02,78G o chwarteri o wenith indiaidd, yn erbyn 4,0-3.370 o ehwa-rteri yr un cyfnod' y ddiNN-eddaf.

COSTAU'R RHYFEL. Mr. A. II. Marshall, M.P., a ddyw, d pe j byddai iY rhyfel barhau heb fod \.1 mhell- ach na diwodd rt-b nesaf v bvdd i'r wlad dalu yn fiynyddol o log a budid-sawdd y swm aruthrol o 146,000,000p. Mor w:r yw englyn yr hen Wilym Hiraeth- og. onide? Ninnau sydd yn y deyrnas hon,-ar ol Yr helynt erchryslon, Ar lethu dan Oi'!wytJÜdn--<lrwg eclirvs. Dyledion erys i cflodi 'n hwyrion. ———————————————————— I —————————

Y W LAUWRIAETH A'R DDIOD. I Y mae posibilrwvdd mawr y bydd i'r Llyw- odraeth cyn pen hir gyflwyno fynllun i gym- ergyd dj'oswdd y fasnach fedd^ol yn y wlad I hon. Tybir, yn fuan ar ol agor y Sernedd, y cyflwynir Mesur Pryniant- vn v Setnedd. Am- caitgYfidfil- y bydd pris v pryniant rhwng 160,w)0,000p a 250,000,000p, a thybir y gellir I rheo'i''i- fasniach fel ag i roddi digon o ialw i'r Wladwriaeth i dalu Hog digonol ar bris y pryniant, gan adael digon i sefydlu cranfa I suddo. yr hon mewn canlyniad a brynai'n ol I y b.:dd-soddi&d gwreiddiol.

I ANGHYDFOD Y BLAID LAFUR I i)vNN-edir y bydd vmgais yn cael ei gwneyd yn y Gyngres Lafur ddyfodol sydd i'w chyn- al yn Manchester i drafod ymddygiadau rhai aeloidau o.'r Blaid Lafur Seneddol, y rhai yn dd:w.edda.r sydd wedi cysylltu eu 'hunain a symudiadau y dywedir sydd a dybenion gwrth, I wynebol i draddodau trefnyddol y blaid Laf- I ur. Y mae eisoes gryn chwerwder yn bodoli oherwydd yr ymwybyddu sydd wedi bod ar awdurdodau y blaid, a bod rhai o'r aelodau yn bwriadu chwareu i law aiuansoddwyr y wiad. Mor fuan onide y mae aelodau o bob plaid yn barod i anghofio eu hymrwymiadau i'r rhai a'u hetholodd, os bydd hyny yn gol- ygu rhyw fudd personol iddynt eu hunain I mewn arian neu anrhydedd

FFYNON GWENFFREWI. I Yr oedd yn ddiwrnod tnyl1 iawn yng nghyffiniau Treffynon, ddydd Gwener, gan fod v mdlUnia-u a ddibynent ar Fh-non Gwen- ffivwi wedi sylwi fod v cyflenwad dwfr a at eu -,wa.-ami-etli yn graddol leihau. A, ol gwmierud ymchwiliad' canfuwyd nnd j oedd y ffynon nodedig yn llifo allan. Y j mae'r digwyddiad wedi aehosi cyffro mawt yn j Nhreffynon, a tlheimlir yr un peth drwy'r byd I Oatihoiicaidd Prydeinig. Arferai tua 2,000 o alwy-ni lifo allan ohani: bob munud ers canrif- oiedd1. ac yr oedd yn un o -rvfeddcodau ,r wlad. G?weithiai'r d'wd a lifai allan ohoni am.r?' feMjmu. ac yr oedd dwfr y ffynon yn rhin- W'el)l iawn tuag ait wepila ?f?eebydon a meth- iantau 001?00?)!. Honid fod IIn ar hvd y can- rifoedd wedi cael gweEhad gwvrthio] drwy j ymolehi yn y ffynon. Y mae'r holl Babydd- ion yn ystyried y ffynon hon yn gysegredig i ia-%Nqi.

CHWARELWYR I FFRAINC. I Eialteddodd UJ-s Apel Sir Caernarfon ddt;dû' t Iau a dydd Gwener i ddewis 60 o ddynion I allan o'r 130 sydd o oearan milwrol yn gweithio yn chwalvill Peaimaeuimawr. Hydref I idljweddaf, penderfynodd y Tribunlys fod yn { rhaid i'r cwmni ryddhau 90 o ddynion i fyned j i wasanaethu eu gwlad ynfiinteioodd o ddeg ar hugain, a'r finrtai olaf i fyned ym mis Mawrth. Dywedodd Cyrnol C. H. Darbi- shiire, rheolwr y chwarel, wrtih y Tribunlys eL fod wedi cael ei gyfarwyddo gan Gyfarwydd- wr Cyffjedmol y "Ffyixld Haearn a.'r Ffyrdd j Milwiol i ffurfio cwmni o chwarelwyr i wneud j gwaith ag y mae angen buan am dano yn oliwibreli Ffrainc. Yr oedd eisoes wedi' sicr- i hau e-nwau nifer mawr o ddynion a weith- ient yn y ehwarelau, ae yn ychwanegol at hyn, yr oedd we,& arwain vmg\Tch rieriwM? 3? yr holl ChwareJau ereiM yng Ngogled'd I Cymru, gyda'r canh-ruad ei fod yn gobeit-hio I' y gallai cyn pen hir ffurfio c-wmni o thua dau gant a hanner. Yr oedd nifer mawr o'r dyn- ion a apelient y diwraod hwn wedi d'atgan I eu pai oclrwydd i ymuno yn y cwmiu, a gob- eithiai y cai'r muter ystvriaeth fwyaf difTi- I fol v Tribunlvs. Yn ddlweddaiach hyab-.v, wyd fed cyfarwyddiadau i ffurfio'r cwnmi II Wedi cael eu cyflwyno i'r awdurdodau mil- wrol.

DIWEDDARAF. !&YUAR PELLEBR. 12-30 Nos Rnuiain. Cyfarfu'r Genhad'aet'h Cyfunol am cdeg o'r gloch ioie heddyw iS.».dwj-n). o d:wi .vw\ia- 1aÆ\th y Prif Weinidog Iia.i.\ -dd. "signor Bc?seHi. i'arhaodd y gyniiadJedd hy d uif 0''1'' gJoch. Cynhehr c-N-Tiliadlf--dd arall* am 3 30 brynh?wu hedd-?% L' d G&ji-?? .tc Argi-,x-vdd -Argiwydd Milner yw', cynrvehioiwvr ?'rv<i- eiM.g. Ameterdaoa. teiigiam a- anfor.-ad c Bcl': n i'w ni wyr a'i i'orwyr, dywe-d d C.JioT. "Nid yw r gei", n wedi derbrn Yr hvn a als. Gyda chym?h J?uv f. I ?-r ?n?, 'an 3,rfLU. « CJ gan

DENG MIL 0 ACERI YA LLAI YN A R l-'uA. At Olygydd' y "Geinedl.  g  Yl'GU,){h-yJ J c.\ LiL,j,jeb 0 d??u ?.  .bwyllgol Amaethyddol l-UJ.}IeJ poob Bin Ys- grifwaf h.eddyw tel lsgriftÙ!}"dd' ;¡ l'wyllgar 11\11\\ y]] .hiull j gyft:ir.o a,tJ,,¡ y Llywodra.etl! In L"n'Ong??i?chol at amaetJlwy'l' y sir bon. Ainaet^vdd4 dt"g" ,v Bwrcto Amaet:nydù:adh i ddaiiges gym:1int >•> Uai 0 ^o?dd1 ""3 r° yn A.? y]l 19H nag ? 1874 ? j n, I-W y safte v"  ?ddy Acer. ? 17jy dan NN,er ith, 1739 liaidd 81-17 5(}ÖO -eirch ?y '?? 87 20 pys 192 20 • » „ tatws 5595 3354 29687 139359 Lleihad 10328 acer Ni flenwir angen bwyd Prydain gvda cnumyreh c?ref 0„d ,-r graddau ca?-? J)aL i,J we-tJl- ?"' riian ? ??P c I)ai(i' d pe<iair i-h an o b o burnp 0 > da i'r o(rlr vn I ?? 0 ?'?' dwv ratn .) dui 0 ffa Yr 'h&ii,?w o P1.3-ilir y ?-ed? dtU? o?;edvddt.ramo" Dywed Mr. A-otbero mai arwvddair vr am aethwyr ddylai fod "Yn ? i 1?4 a ^we;i 1 wney d cystal ag yn 1874 i ll:-4. S-'r Gaer- .?fon droi -,tal ac, vn 18'14 i,ba'i-? I S?-r- Gaer- imddewgys y da?g yn galed ac anhawdd, <md dan^bn geny? (1) b.vmt.h? -,it o ddaliadau dan bum ac?r (? peda?r m jj o bump i hanner canac&r.a(3)nawcantdros ?)ace.r ie gwn?ial pawb yn y d?barth cvntaf droj "all, )ei- acei- yn fwj-, ceid 750; pain-b vn vr ail dtiosbarth un acer, ceid 4(100; a phawb yn y try dydd dOsbarth chwe acer. id 5400--lnpI1 gybam-if o 10150 acer, ae felly gvrraedd safe- v*' I "T. Gwn y gollii- beio a. beimiadu awgrym fel hYJJ, ac os gall amaethwvr profiadol gvn-hori yn amgenach bydd yn dda genyf glywoo oddi- without. Ond rhaid synnid ar rmwadtih Ga]J Bwrdd Amaethyddiaeth anifon dvnion prohadol i orfodi amaethwvT i godi mwy o yinbortj]. nei i-oddl'i, tir i eialil. ond ei-rrwr ainr^r i. wnevd ymchwiliad manwl nnlwl) lie a g^vneir y gwaith yn llawer gwelfos gwnaiff pob ajnaethwr anion at Ysgnfenvdd y Cyngor Plwyf neu yn uniongvrchol ataf fi i ddweyd' faint yn fwy o dir y mae yn barod i dncn eieni. Iloot card wna'r tro. 1 fordd i bob amaethwr sydd mewn pet- ) Uf-dei am lafur yw ymrrwymo ar unwait,h i droi mwy o dir. Ond i bawb felly aaifon ataf, gofalaf fod pob achos vn cael ei ddwyn i sylw w- i Amaethyddiaeth. Os oes rhyw un yn berchenog neu yn dal i tir, ae yn barod i'w ryddhau at godi* cnwd eleni. carwn gael manylion. Os oes gan ryw un lafur neu wedtioed uwch- law angen y tir sydd ganddo. neu y gal! drori acer neu ddwy yn ychwanegol and cael y tir i hynoy, anfoned fanylion. gan awgrvmu (yn gy tKiiacholK lie y gt-llid cael tir lbad ydyw eisops dan driniaeth. Oe oes rhywun heb dir o gwbl ac vn barod1 i drin darn bychan neu fawr, anfo-ned ei enw ei !,yfe;rj:J.d', a'i ofynion yn ddiymdmoi. Yr wyf yn casglu manylion at wasanaet-h Bwrdâ Amaethvddiaeth o bob tir pori a os- odir yn ffynyddol. Carwn gael pob maaiyliion ar y pen yma. Antfonwyd llythyr art bawb ga.fodd hadyd tatw.s tnvy y Pw vllgor Addysg v llynedd yn y Ilviiedd, yn gofyn faint fydd eisieu eleni. Os 0e6 rhyw un arall garai gael hadyd newydd anfoned at- a) a i fyrder. Mae 'n debyg mai trwy y BwrAf AmaethyddiaJeth y ceir cyflenwad eienii. ac yn ol j)Üh argoel rhaid dweyd faint fydd yr ang- en cvn y ceir gwybod yn bendant beth fy<M y pi-ia. Gellir 'bod yn s-icr y ceir yr hadyd am y pris isaf pris:bl. Kits y trefmadau i gael mJlwyr o'r lydtlui i gvnorthwyo ar y tir fe] o'r blaen. Gwneler cais ar unwaith am ryddhad danifm ag y mae gwir angen am danynt, drwy y gangen Leol <i')' Gvfnewid'fa Lafur. Bydd angen llawer mwy o ferched i weithuo ar v tir. Mae'r I Iywo<h'a€t.h yn barod i claln y dia il 0,11 hyfforddi. Ysgrifener a-t am far. ylion. Os ewylly6ia tmrhyw fPermwr gael copi o'r cytundeb gyda'r Swyddfa Rhyfel 1 godi ceirch am 41s 3c y chwarter anfoned gerdiyn post Ji. Mr. Eve, 41, Parliament Street, London, noo i mi. Cvfeirier pob gohebiaeth i mi i Swyddfa Vddvse. Caeinarfon.-Yr eiddoch yn EVAN K. DAV 1ES. Swyddfa Addysg. Caernarfon- lonawr 6ed. 1917. 1..

NODION 0 FON. OORSAF TiHOSNEIGE. Mae pobl Rlhosneigr yn teimlo yn chwarw oherwydd penderfyniad Cwmni y Ffordd' Haiam i gau yr orsaf. Nid oes fawr ers pan agor wyd yr orsaf. ac yr oedd yn fanteisioJ iawn i'r llecyn dymunol yma sydd yn myneri <or gynjdd fel cyrchfan i ymwelwyr. Bu cyf- arfod lluowg o'r ardalwyr v noson o'r blaen ystyried y sefyllfa. a pha<siwyd i ahv sylw^r awdurdtxlau at yr effaith niweidiol a geid ar vr ardal drwy gau yr orsaf. A -TORES O FRI. Un o brif gant-oiesau yr Harrison Frewin Opera Company, ydyw Miss Ella Rees, merch Mrs. Rees, Glan Cerith, Caerybi, a'r diweddar Bareh T. M. R5ee^. at 0 L.VDUIO: Y CYFARFOD MISOL. Y Parch Evan Jones, Limgristiolus. a Mir. Owt»n Rob?rbs, Caergybi, ydyw Uywyd?oi) newydd Cyfarfod Mi? M.C. y iT. Cyfarfod ?N I. C v Pi! IS nCHEL AM GASEG. Deallwn fod Mr. Thomas Jenei. Geilmiog Wen. Dwvran. wedi gwerthu ei gat".g hyg- lod "lalton Forest Queen" am bus uchel 1 Mr. Dale Williams, Penllyn Stud. Towyn, Mfeirionydd. Y maÆ" r gaseg yn ccxli yn bed- air ced, ac eisoes wedi oraii'll a ganlyn laf yn vr, Arddangogfa Genedlaethol Gym- reig, tair cyntaf a'r champion yn Ardda.ng- hoisia Gogledd Cymru, a pedwar cyntaf yn Aradangesfa Lianrwst.. CAN MO L FFERMWYR MON. Rhoed cannioliaeth gan Cyrnol yr Anrhyd- eddus Stapleton Cotton yn Nhribniuys Aetth- wy, ddydd Mercher, i ffermwyr "iT Fon. Dy- wedodd fod pob! yn beio ffeimwyr am eu bod yn rhai' anwladgar a'r wane am arian yn gryf ynddynt, Galla; hyny fod yn wi.r mewn rhai manau. ond vn sicr nid oedd yn wir yn sir Fon. Yr oedd, ffermwyr sir Ftm wedi dod ymlaen mewn vsbryd gwlad'garol. sle tk A RWYR RHYFEL. Mae bwriad yng Nghaergybi i gOdi cof- golofn yn y Pare Newydd i arwyr cwymp- iedig y Rhyfel oddiyno, ond ni chodir yr nn golofn cyn uched ei bri a'r aberth a ddang- oeodd y beohgyu,

ii Lae- Cyiuru i dtiiolch a-m fyniiu codi r actios y 11 y beneati, a inyimu cael i'r c lioe-uu gym-aim ag a gafwyd o'r ffuittilzi-ii. iNi wnaetli y Blaid Uymreig lei pia,:d, uuiui me\\ 11 achos oedd a 1) nu a buUdianau aciiai Y. genedl. Gi'iiant yn anvy ar dir cwarll a cliyl- iawn, w asgu am gael y tysbiolaetiiau oil i'r goitu. iiawi Gymiu yw eu cael. B lal( i ^ymreig 7W Dyledswydd y 131aict GYIllreig yw utyunu eu cael. Yn y cysylitiad iiwn teilynga ym- Udygiad y beismg ab yr actios sylw ac ystyriaetli Cymru. Dywed y Man- J J d chester Guard ian" mai "Y dioddeiwyr nwyaf yw cymeriad Byddin Pryda.,n" a bucMiauau pobl. Prydain; all- Pryda.n, l'yddlai gorbrisio pwysigrwyjctid y d-lodlellia,d oyhoeadus hwn o yanddygJadteM y rbai, pe y gactewid hwynt heb eu da-tguddo-o ac heb eu cospi. a. iuaeent wedi d-Ya y fyddin i warth ac a fua-sent o bositbl YTI a.chos niwed mawr i effe.th.iolrvvy y Fyddin ac i fuddianau'r Wla.dwriat'lth." Mynri y "Times" ar y lLnv araH dawelu pethau beliacli rliag allonyddu ar Svi- J olm Cowans, a t-hynu ei sylw ef oddiwrth ei ddyledswyadau pwysig yuglvn a'r Rhyfel! Er muyn cael clirro el gymeriad gor- fodwyd Owen Thomas i ymladd yn erbyn pob awdmxiod yn ngoruwch- '&oe<ld v Fyddin. ynebai wrthwyli- tbiad cyndyn cjfoetli, swyddogaeth, a J 1, J I:) phob dylanwau Ujlel. :Enillodd fudd- ugohaeth ariiynt oil heb gymoxth. y Bhlid Gymreig. Bydded i'r Blaid hono wrcgysu eu lwynau er dwyn barn i fuddugoliattli lwyr drwy enill yr haner arall o'r frwydr sydd eto yn aros i'w hymladd. Gyda desvrdear a. phen- derfyniad gellir sicrhau hyn, a diolelia, Cymru o FOll i Fynwy iddynl. am wneud hyn hyd yn oed aJ-' yr ullfe:d awl" ar ddeg.