Y Genedl

PLANT ARFFERM. AliOS I BEDAIR MIL AR DDIW. Ddydd lau, cyhoeddotM Bwidti Ackty^g giynhodeb o ada-oddiad a. gyfllviwyd gan awd- urdodau adldysg lieol, am y plant a os.(rilti- odwyd o'r ysgolion i weithio ar fformydd er Hydref 16, 1916. | Y mae" adnoddiiad dros Gyuira a IjLoagi' fel y caiilyn Oed. Bedhgyn (jienfithnd 31 i 12 389 3i 12 i 13 7,345 494 13 i 14 6,089 561 bt'chgyn rlnvng lfl a 12 Of"!i !'IyeJd Y'Il arw-evithio gydijg amaethvddiAttCh y maR 7B yn Swyvld Caergrawnt, 110 yn flimits. 48 yn t'-nierset! a 111 yn WmwAirsHiiir^. Yng ^Sfhymiru a Sir Fyiiv.-y nid oes ond dtui faehgen (yr urn enetih). o'r oedran adif>d, yn gvveithio ar y tir. Y nip- iiifer luopoeaf o enftPltod yn glvks- ariaetthu vn Swvdd Worce?tftf* (110); Herbs (89); Hunts a NVmt York." (147). Yng Nglhymmi a T>lo^r ,vf,. (? Vi,"on-' ni ryddhawyd ond 420 o ô6 « pn-* ethod;. i fyny i bedair ar ddeg <i<wl, i \vpi;UhH> ar ffermytlcl.

SOSIALWYR FFRAINC. Y mae y Gyngres Sosiala-idH vn Ffraino vedi pleidle'.vsio dros, txuliai oytfTwIiri^ot' pencteilyniad hwm. miitnlioodd y tlvn^ries barhad pr>lis-i v blaid a nodir, yn T* :d'dy'1-edswy'dd\ ddybh'g o roddi ei bol] Tleqlkb, vn 37T amddiffi-niad c a p.lie-^dliru at)oofio na roddir arfan i lawi- ond pan brofa Ciermani'n gyhoeddutr. e1 bod yn bar ad eb w e"l i ei seflio ar gydn.ibydd- vMZi o'r hyn sy'n iawn, fel ag v de4ioiigTizi ef 3all dyniad y gjynhadlwW* van, >> cinaibod na-d vw at(kbio?i G Awgitiria i r Arlywydd Wilson yn am- fHsua.C!t'h o pvbl pai^tli e<l y trap a fwt iad^'d osoid i lawr dC"\yy'i- trafodaefchaiii. gofyna v penderfvniad ar i'r Llvwodraeth ddod a pbol- isi nwy aid>dga.r yrolaen, o saflmritb ,1,fn- "ni'diol a, milwrol. feft y ^e],l{r (fwyn 'holl' nerth v genedl/ vnilaen i sicrhau twfvii hnan; y Pknclle-ifswdd 1.50G, dros v penwter- fviiiad, a 21] vn erbyn-

Mae Uhinwedd F^ddypcin iaethr>l 8ULD IACHAOL DATIl CARN YR EBOL GRIFFITH nWEN, CARNARVON. yn cryfhaa ac yn arfogi y Frest rHag A nw v»d I'w gael mewn pot-eli Is 3c. drwvr Is Be yn y Siopau TTrnsm-'

TYRCHOiD YN SIR &AERNAR.FON. Yegrifena Mr. R. Griffitbs1, PantyrafaHen. Portdinorwic: "Anfonwch packet eto o 'Mœrat' i mi. gwnaefch, y diweddaf ei waitli yn aardderchog. Y mae ed effaith yn rbvfedd- ol; nid oes debyg iddo."

CWRS Y RHYFEL. ADOL YGIAD YR WYTHNOS NEWYDDION DA A DKWG. IN OL 1 WLEDYUD Y B LIBL. 0 DAN HYD BEERSEBA. DlKiiELWCH RUIAIA A GROEG. 0 Uuwaitdi eto mae canoibwynt dyddordeb y Rhyfel wedi ei newid. Ag eithllORumdm- ia, ile y mae petliau yn parliau yn dywyll iawii, lX" ledydd y Beibl sydd yn tynnu llyg- aid pa wi) V 11 dilyn cwr", y Rhyfel. Ac mae cykh y bywiogrwydid miiwrol ad-new- yddol hwn yn eangach nag y bu o bosibl ai1 unriiiyw udeg o'r blaen er dechi'tiu y Rihyfel. Ymestyiia o Ardd Eden a Gwad Durai ar y najil giNx-i., hyd yr Aifft a Pliiarthaui Iiiibya mewn cwrr arall, ac ymlaen trwy Wlad: Canaan a Sp-ia hyd Padan Aram mewin cwrx aiali. 3Ni bu telly ei- deehreu v Rhyfel iaeS y gwaed yn medcki mwy o ddydåÕrdeb i ddedliaid yr Y s-gol Sul. 'Os medrant leoli ar y Map V-'grythvrol yr enwau diiweddair a roddir ar leoedd Beiblaidd clyfuliefix y dydd- ordeb a'r addypg iddynt. I O DAN HYD YN BEERSEBA. Geltiir rJweyJ fod digwyddiadau y RhyfeL yr wytlinos a aeth heibio yn cyrraedd yn llytiirennol o "Dan hyd Beei^eba a Gileod. Fel y cofia plant yr Ysgol Sul safai Ditu ar gwrr gogleddol gwlad Canaan, a Beer Seba ar y owrr deheuol iddi. in y. dldau gwiT mae iWhgyji Ysgolion Sul Cym- I ru wedi bod yn ymladd.—a-c yn en,nild-Ltir hyd yr wythnos ddiweddaf. f BETH YW YR AIFFT ? Camgyiueriad tra cliyffredin yw tybiod mai Caixiias Suez a'r Mor Coch yw> tea'iyn cyffiniauV Aifft tua'r dwyrain. Y Mun Coch odd y terfyn -yi-it-ithr nid felly yn, awr. (Siiif Camlas Suez, a rhan ogleddol y Mor CÜdl, heddyw nid ar derfyimau gwlad yr Aifn., ond vn yr Aifft. Y Tv»rc oedd hia'r Aifft; efe heddyw bia Gwlad Canaan. RJiwng Gwlad Canaan a'r Mor COdl mae Anialwch Sur, Anialwch. Paran., Anialweih Seir, ac Anialiwoh Sin. Ar (teffjTi gi-,rlk-A-inol y cyntaf a r olaf o'r ped- war Antaiwch hwn y mae y fraich orUewmol. o'r Mor Coch. Cyfrifir rhan fawr o Anial- wch. Sxir fel yn eiddo'r Aifft. El Axish, ar lam Mor v c'allold ir, ar gwrr Anialwch Sin, a 70 milltir o Port Said a Cliamlas Suez. rv. t<ea'fyn tiiriogaeth yr Aifft.. Os tvnnir 1.1inell unionsyth o El Arisih hyd tua Jieiiofa N'i.««i lie v cododd Moses a'llor i'r Arglwwd ar ol baddugoliaetih fawr Josua ar yr Ajnateeiaid, bvdd yn agos i'r ffin rhwng tirioga.et1¡ vr Aifft a ihiriogaeth y Twrc ym I BUDDI Gold AETH ANIALWCH II SUR. Y dan: gwlad—Anialwch gan mwyaf— | yhjwng y HincU hon a glan v Mor Coch, teydd j wpd,i boci yn fa-es pob cad rhwng y Twrc a Ptirydair. yn ymosodiadu v gel\l1 ar yr Aifft; er dechmi y MIN-fel. Eiddo'r AifPt-hyiiy 1 yw yn ymarferol eiddo Pr'd'ain-vdoeddi Jill ) AriA livd nes at ymunodd Twa-ci gyda Ger- nKini i'n herbyn ni d'dwv flyn-edd yn ol. Pan I dd,totli y Twrc allan i'n herbyn, cymerodd" El Ar,.«>: oddiarnom, ac yn llaw v Twrc y ba y TI c-, dwv flvnedd hyd V5* wytlhnos ddi- weddaf pan yr enillwyd v lie yn ol gen.n^vrn —a be "I'^s'n Cymru lawer ohonynt- ar flaen y frwydr. v 0 FFYNON MOSES I ELATH. I Os 'tdrvehir ar y Map gwelir fod rhan og- ltd'd<ol y Mor Coch yn i hannu yn ddau gul- for neu ddwy forgainc, a elw,ir Morgaino Suez (i'1' giorllewin) a Morgainc Akabia (i'r dwyrai.n). Tua phen uchaf Moigamc Suez (inewn mann a orchuddir heddyw gam Gam- laA Suez), y ci'oesodd yr Israeliaad y Moi4 Coch, yr hwn, yn nyddiau Mc^ets a ymes- tynai yn uwch i fyrty ac yn nes i For y Can- oldir nag yi ceir heddyw. Ar lann Mor- gai'nc Suez yn ei chwrr uchaf y saif Moser- oth (a ebvir hyd heddyw yn1 Ffynon Moses), ae ychydig yn is i'r dehan, oeir Elim a. Marah. Os tynnir llinell iinionaNAb ar draws Vt an1 o Ffvnon Moses tua i' dwvrain, tery gwrr gogled'dol y Morgawc arall, Mor- gainc- Aka-ham. Ar gwrr uohaf y Morgainc ytixa m.'n1 tref Akabah—a hon yw Eilath Llyfr Exodt-s. RHEi LFFYRDD YR ANIALWCH. DangJio6wyd droion yn yr erthyglau hyn bwysigrwydd nvawr rheiLffyrdd yn y rhyfeli prit^sennol. Dysgodd Germani hyn i'r Twrc, a dari'n iddo ynt-au, er mwyn eltido ei fydd- iri,w,dci a u cyfarpar yn ein herbyn ni yn yr Aifft, estyn Hindi ei mlffyrdd yng Ngwlad Canaa; i gyfeiriad y Mor Coch, a'r Aifflt. Dfengy. y Map fod un gangen o feilffordd y Tsrt-rc yn l'hedeg o Jerusalem i Akabah (EiiaUii, a chan vn drachefn yn rhedeg o lujiio g<n'lliaw Cades Baa-nea yn gyfoclu'og a'r liwyb- ë gymerody Abraham gynt pan yn gyimi<! o Sichem i'r Aifft "ar hyd ffordid, Srir. GeniI" ment-ro dweyd yn awr yr hyn na (than'«t<,id ei hyepysu cyti vi-tra, ac nad oos' neb. byd y gwn, wedi ei gyhoeddi o'r blaen, fod Pvydain hithau wedi bod yn adeIladu nheiiffwdd yn yr anialwch i gliido ei Byddin ,'i'i CSivfarpar hithau i gvfarfod y Twrc ar ei dir & hun. Gwn am feehgyn _sgol:on Sy-I C\mrv. svdd wedi bod yn gotiod "sleepers" a r'ht.iH:i i lawr i'r rheilffyrdld hyn yn y man- nau bu Miriam a'i llancesi yn canu can budn/cgoliaetih Cenedl Israel wrth weled- boddi o Pharaoh a'i Fyddin Yl1 y Mor Coch, ac rr" n mannau lie bn Abraham a Sara ei- wrair" vn -Irer-syllu wrth fynd a dod o Sich- efti i'I -.VifTt buont vn se^H ar v man y bn a Hur vn dal breiieliiaii Moses pan of",ld ,f,4lUa a gwyr ieuaine Israel yn ymladd a'r Amaleciaid. Nid oedd na- rhychddrpll, na. m..gnel na bwledfi na bom. ym mrwydr Joeiia i'r Amalecitaid—ond defnyddid hwvnt, yn brwydro yr wy-thnos ddiweddaf yn El A ri sih. BRWYDR EL ARISH. I R'Joyltngol'iae't.ih nodedig a ph-.sig oedd El Arish i ni. Tref fechan o rhwng d-wv thair mil o boblogaeth ydyw, ond yr o.)(lr. yn "bencadlys Bvddin Twrcii sydd wedi bod res dwy lfyi>edd' yn ddiraen yn ystlvs ein Byddin ni .yn yr AiiTt. 0 El Arish y orchwvna-i v byddinoedd oedd v vmosod ar Port Said, a Rnez, a'r Cam la- fiiwr. Ond vmcsododd y Prydieinwm* mor bendterfynol m'p -tiit;il buddugoliaeth lwvr yno, gan ladd a ofchvyfo, a ch^-men'd yn garoharnrion ddau c, bob tri o Fyddin T""vci ymgynu-lledio' yno. EHN! i n>vd a.r ol v lipill onn -n ffoi o El AT- is-h 'i a ahyfeirlad Seba i'r gogledd! ddwy rnin. BOMlO BEERSEBA. '?'n'wvd Beer Seba ei hun gan awyrenwyr Prydeiwiff. ?a? greu (hchrym ac a?ewyd ym Myddin Twrci ym.gynullcd? yno. R! ?n vn umg 0 symndiihd m?wr gan Fydd- in P'?-dain yn yr Aifft tua GwM Canaan ydb?d Brwvdr fawr Eil Arish a'r ymosod- j iad a: Beer Seba. Oddiwrth vr hatnes a geir am ys?arm?san llai a ymladdwyd vr wyth-. nos ddiwddaí amiwg yw fed ym n?yd Byd- m Pryd?m i ymJid y Twrc yn 11wyr ?lau o 'r tiriogaethau a ddlesgrifiwyd udhod, ac yna i. wneud ymo.od.iad pCllderfynol ar Wlad Can- aan ei hun. Un o ganijuiadau posibl y rhy- fel hwn felily all fod gwneud l ales-tuua oIL yMi rhan o diiffiogaethau yr Aifft ac felly o dan nawdd uniongyrchol lJr\cUmi. AN TU RI AETH AU A\YYREN WE. Adrodclir ystoii cPdigri yngiyn a'r ymoood- iad ai El Ai'ish. Miewn cysylltiad a gwaith y Fyddin yn y Dwyrain gmeiJJ: <k'lny<id lie!- aetb o. awjTen neillduol a elwir yn "Sosej' olherwydd ei ffurf hirgrwn. Yn crogi odd, tani y mae math o fasged iawr yn yr hon yr eiistedda gwyiiedydd i'r FyddSu. Rhwymir yr awyren ei hun wath y d-iattu- a rhaff gref. Codir. hi fel yr hen baliwns gynt diiwy ei lleaiwi a nwy. Esgy^ia i uchdw- cyfar-tal a g flyroru. O'l fasge,([ phen yr Wiyddfa yng Xghymru. O'i fasged yn yr awyr geiil y gwyliiedydd gaJifod holiJ, synitudiadttu y ddaaar isod dros gylch o tua deugain milltir o gwmpars. Hvspysi drwy delilifon yn ei fasged i a"'l>clurdoda.u'l' Fyddin bopeth a wtel o syni-udiadau'j- gelyji. Trannoet-h L fuddiugoliaeth El Ari&h, pan yr oedd y gwyliedjydd yn. ei fasged yn yr awyr, to-mxtd y rhaff a rwymai'r awyt'en wrth y dd-aear. Chwyiliai y gwynt o'r mor, gan ehwythu yr awyren felly i'r anialwcth- ac i gyfeiriad Byddin Twrci oedd yno yn gweffsyllu. Gan mai "Sosej" di-beiriant yd- oedd, ni fedrai'r gwylied'ydd druan, reoli dim ar symudLadau ei gerbyd, ac ai lie mynnai r gwynt ac nid lie y mynnaa ef. Pan wlwyd ef yn cael ei ehwythu i'r anialwch ac yn ymddangosdadol i ganol gwersyll y Twrc, gnvnaed pob ymdrech i'w achub. Cariamwyd ar ei 01 gan WTr mwrcdi, a chan wyr camelod cyflym, a rliedai'r bech- gyn oedd yn gwneud y rheilffordd oil i'w g",1w rhag syj-thio i daN,-ylawi- gelyn. "tuhr pan welodd milwyr Twrci y ddryoh- u>laeth ofnadwy yn dynesu tuag a-tynt yn yr awyr a'r gwyr meirch a'r milwyr cameiDd yn canlyn, llanwvd hwvnt a braw, a ffoisant bob un am ei einu)eg gan dafl-u eu harfau ymaith er Inwyn gallra rhedeg yn gyflvmach. Felly gyrrodd un gwr nioedd ar fFo Di;so,ynodd y "S??j" yn ddianaf, a chlud- wyd hi yn o? iiw ha-ngorfa ar gefnau'r cain- wyd blyn ol i-w ha.-ngt)rfa ar gefnau'r cam- ANGEL MARWOLAETH UWCH- BEN SYRIA. Tra un adran o filwyr Prydain yn ymoeod j/r die i BeeJ:seba, wele adian aiiall ahoni yn gwedthredu i'r gogledd i Dan, ac angel marw- olaeth yn ffurf awyrenwyr Pi-ydeinig yn hof- ran unm-liben Syria. Os edrychiii' ar y Ilap mwyaf diweddar, gwelir fod rhei'l-fTcirdd fawr yn awr yn rhedleg o Smyrna drwy Ephes-us, ychydig i'r gogledd o Tarsus, ac ymlaen drwy Ilaran--hen gar- trc-f Abrabam-i Bagdad. Heb fod yn pep- ell o Tardus 'ceir Cyffonld (Junctioo-i) fa.wr Adana, a tua dennaw milltir oddiyno, lie y croesodd yr Apostol Paul y mynyddoedd ar ei daith i Philipi, ceir pont fawsr ar y rhedi- ffordd. Ymosodwyd ar hon gan awyrenwyr Plydmnig yr wythnoe ddiwedidaf, a dinysitn- wyd hi. Hyd nes yr ail-adeiilediir hon dyna atalfa ar ymdaith Byddinoedd Twrci a Ger- mani rhwng Bagdad a Chaer Cjistienyn. Goly,ga hyn amddifadu'r gelyn yn Bagdad a Mesopotamia o'r cyfarpar a'r cymorfsh, a ar- ferent- gael. Yn y cyfamser mae milwyr Prydain ym Mesopotamia, ac yn arbenig ar gyffiniau Gw-astadedd Dura. yn gwneud haf- oc o'r gelyn ar lannau'r Tigris ynghymyd- ogieih Kut El Amara. DIRGEL\VCH RUMANIA A GROEG I Yn-thlit-h pethau anewiboniadwy y Rhyfe! rhaid cyfiif dirgelwch gorchfygiad Riunania, a dirgelwch ymddygiad hir ymaliliou6 Pryd ain a Ffrainc tuagat Groeg. Rhaid fydid i ni aros nes y t-erfyno y Rhyfel cyn y codir y He tin yn 11 wyr oddiar y dirgelion hyn. Tybiai pawb am Rumania ei bod hi yn barod i'r Thyfel pan ddaeth allan, ac y gol- ygai ei gwaith hi yn dod allan o'n tu ni ergyd marwol i Germani. Siomwyd pob dis- gwvliad. Erbyn heddyw m,ae y Tihan fwyaf o dir Rumania o dan dlraed y gelyn. Mae y gair yn hollol fod personau mewn swyddi o awdurdod yn Rumania wedi cael eu prynu gan Germani. Gwvddis hyd sicrwydd fod hyn TO wir am fwy nag un swyddog uch- el yn Rwsia. Pan ddwebhpwyd o hyd i'r tfeithian gan y Tsar, diiswyddwyd yt urdd- asiolion Uygredig hyn. Da fuafcai gennvf roi manylion am un o'r haneftion o'r llwgrwob- rwyaeth mwyaf gwartlius a fu erioed, ac y sydd yn esponi.o llawer—eithr ni chaniabeir ar hvn o brvd. Mae cyffelyb ddirgelwch ynglyn ag oed'iad anesboniadwy Prydain a Ffrainc i alw Bren- in Groeg a'i gyd-fr&dwyr i gyfiif am eu gweithnedoedd ar y dydd cyntaf o Ragfyr a ddessi-ifiwyd ei-soes yn y "Grenedl." Mae y "cadnaw" hwn. Bienin Groeg, vn parhan chwarae ei gastiau. tw}dlodi"US; ac awdurdod- au Prydain a Ffrainc yn dioddef pethau na odldefwvd eu cyffelyb gan v na-ill na'r Mail etr'ioed o'r blaen. Eithr mae y diwedd yn agos, a phan y da.w dichon y datgnddir y dir- gdlion oil.

YN OL I RUMANIA. STORI GWEINYDDES YSGOTIG. llHODDi DiNASOEDD AR DAX. Newydd. ddod yn ol o Rumania, meddai Mi-te Mary H^ndeason w-itli ohebydd v dydd o'r blaen. Y mae hi llKWll cvoylltiad ag ywr bytai YVgotiig yn Serbia a Rumamia. Riiodd- odd fanyiion dydd-jrul ynghylch seiyllfa peth- au yn Dobrudja, a,c or adroddiadau a gasg- hvyd "yn. y 'fan a'r lie" am vnidiktcliioii y GienShadaeth Fii.wuol Biydeinig i ddyiysu cyn- llwyuion v Germaniaid. Yr oedd Miss Hend-eraon a Div Elsie Ing- lis a'u mintai ynglyn a'r adran Sei'biaidd o'r Fyddin Rw-siiaidd, ac ar ol ei galw'n ol i'l" amcan 0\ had-drefnu, cyd-;>yn:odd Dr. Ing- liew yn Invylus i dilosiglwyddo gwasanaeth y fhitai er budd y muwyr Rumanaidd a ym- Laddbnt yn elyoyii y byddinoedd Bwlgaraidd a Rumnaiaidd. Ar ol enc-iiaad adna-bydtdus y Serb-aid, yn ystod yr hWll y e-hwaieuodd M^ss Hend'eison, gyda merched Pivdeinig dewr er- eill, eu ihtii yn od;dog i ledclfu gotwlaau v rluvi anffodu.?, y mil wyr a'r brodo-rion fel eu gjd- ydû, ilhoed mintai yr Y,sbyty Ysgotig, gyda'r hon y bu Miss Iiieinderson yn gweifthio, yn lmail. Al ei tha.ith yn 01 i Loeg.r cafodd -Nif,st- Hei!dk--lsx)ii achlyhUt- i gicesi o Bulb-ul- mic i Constianza. o'r hon ddinas y ilwvdd- odH i ddod allan cyn i'r Germaniaid ei medd- ianu. "Gadewaiis Constanza," meddai, "Tach- wedd 22, mi gredaf. Yr oedd y d'dinas ar y pryd yn liawm o filwyr clwyfedig, ac am- ryw oiionynt heb dim ami d-anynt. Yr oedti y trtgoilion wedii dianc, a'r ddinas fel dinas y nueirw. ag ei!t,h,no',r clwyfediigion oedd yno, dynion a ida wyd ar ol. Yr oedd y sfaraeon yn^byldh. ysbadl rhyfei y Germaniaid yn gym- ysgl^-d ac anghyson. Aid' oas- amheua-eth nad oodd, o otew, yd, etc., wedi I ell gadael ar o-l, ac y mae'r UJI mor sicr fod llawer o'r olew; wedi cael ed ddinistrio ga.n dJam. Dywtedai rhai mai'r Rumaniaid oedd wedi rlioddiY lie ar dan dywedai ereill ma.i f G-eriaianriaid rocUüdd v tanciau mawr a- i dan. Sot bvnnag y dcg? yddodd hyn, dathlwyd ym- ada?'.iad y Rumaruaad a dyfodiad v G?rnu*wi- iaid gyda thanau mawr. Pan adewais Buch- ad-egtl yr oedd yr holl ysbyiai wedi eael eu ga.dQi, a.'r rhai oedd ynddvnt wedi myned 1 Gatiatz. -Rhoddid, triniaeth. i tlrua thaii, mil o Oilvvyfedi'gion, vr hyn a braWf fod- yr yrn- I ??-ii ?i braavf fod. yr yrn- liadd wetdi bod yn dost. Gwiiaesth y Groes1 Goch Biyderjuig waith rhagofol ar y olwyted- igion. Yr un modd y g?nae'Hi y meTch?d Y?- gotig yn Galatz, He, di?wy rag-w?lediad, ,v oedd Mis? Lit.?e a ?liKs L?wi? wedi parotMi ein holl bat-hau er mwyn symud ymlie'hicli i Jatssy. "Y r wvi" yn ofni rnad siomedig oedd gwrth- safiad y Fyddui Rumanaidd yn Dobrudja. Ac yr oedd1 gwahanoI J'esymall dro hynny. Dyw- klwyd mai ychydig ynau oedd ganddynfc, ae: mai ail-raddoi oedd y rhai oedu gaiiddynt- rhai wedi eu cyflenwi gan Krupps. tvredaf fod y gwrtli-safiad ar y ffirytnt orllew- I inol o nodwedd ilawer mwy penderfviiol. Yr ce,,dd niltoedd lawer o ddyruoji ag arwyddkwi ymiladd ealed arnynt, yn ogystal a chlwyfau. ) Yn Bulbuilmic galwyd arnom i ddelio a chan- I oedd o glwyfedigion mewn ychydig oriau. Cynhwysent Serbiiiid a Rumaniaid. "Yu Galatz yr oedd'wn yn aros gydag Ys- I gotyn, yr hwn oedd wedi priodd biodbi-eo o Rum.ania, uai o ferched gottxAi'r wlad, golyg- iadau'r hon ynghylch cvflwr petha-u oedd yn hynod o ddyddorol. Dywedodd fod y Ru- i maniaid a ddeuai o'r rhanaiu mynyddig yii I ddynioll cvdnert-h ac ymiiaddwyr rhagorol ond ofiiai fod amryw ohonynt yn pertiliyn i Dob- rudja, ac yn arbenig y rhai oedd wedi der- byn eu had-dysg yng Ngog.ledd Ewrop. Yr oedd hi ag amryw,- ferched o'r un dJosbarlh a I hi, yn wrthwynVbol o'r cychwyn i'r Ruman- iaid fyned allan i ryfel. Teimlent y dylasai' Rumania fod wedi aros yn amMidiol, ac nad oedd Rw-sria eisiau i'w dhjnnydoges wanaf gyl- I ymu ei hun. "Y mae un petih vn elcr, fod buddugol- I iaeth Germani yn Rumania wedi cael ei di- ddymu i roddau pell gan waith y Genhad- aeth Filwrol Brydeinig. Yn Odessa, pair adewais, ? oedd aelodau o'r Genhadae-Mi Brydeuiig ? di?gwyl am dren i gludo eu cer- Bryd ? ?,g xn d i c., I bydau. ae oherwydd ryw oedJad, bu raid idd- vnt o'r bron ben derfynu im-ned i'w taith ar hyd y ffordd. Hoiasant fi ynghylch cyflwT y ffvrdd cyn belled ag y gwyddiom ni ami d-anynt. O'r diwedd, fodd bynag, aethant I vmaath, gyda'r tren, ac yr wyf yn falch o I d'deall eu bod wedi cyrraedd. Dy'wed-wyd fod v Germaniaid wedi llwyddti ] eael cyflenwad tri mits o yd otddiar y mil- w"yr Rumanaidd, ond nid o?dd sail dros hyn 0' Q'w'bL Rhw'Bt:rwyd Uawer arnynt yn y cyfjria.d hwn gan y Genhadaeth Bryd?mg.

I APEL BLWYDDYN NEWYDD. MERCHED SOSIALAIDD GERlMANAlDV I I, Y mae Cwmni'r Exchange Telegraph wedi derbyn y cyfieithiad a ganlyn o getihad Blwyddyn Newydd, a anfonwyd gan Undeb Sosiialaidd Merclied Germani:- I Chwiorydd a galai-wyr, yr ydym yn diotlch f i chwi am eich holl vmdrech yn ystod, y djeu- ddeng mis diweddaf i eangu terfynau r mud- iad i oleuo drwy Bavaria, Saxony, Wurtem- bero-, Baden, a Westphalia. Ar drothwy fthvyddyn Newydd, gofynwn i chwi ystynedi i ba amcan y cod-wyd lleisdau Rosa. Luxem- berg a Clara Zetkin yn y gohaitili. o leihau eich dioddefiadau. Fe wnaed hyn x achub ei-ch cartrefi rhag gofid, a'ch meibiion a'ch brodvr rhag yt &b€-?t.h creulon, a pharhad y Avfel ddi-a.mgen hon. I ba amcan y tyn- <)d? Dr. Lébknecht, Herren Haaee, a Led- eboup v gorch dld oddar wyneb y 'Ía&id yn Bpr?M? y rhai, gan dwyHo Awstria, Twrci, a Bwlgana, drwy gynllwvnion pwdr, sydd wedi mwydor Dad-wlad a gwaed? Oher' wydd eu "bod yn caru'r gwirionedd ac an- rhydedd y lleiaJrif bychan yn y Senedd-, ac nid oes terfyn ar eu casineb o'u rliagrith, ac nid ellir ei bityriii, ag aur na dim arall. I ba; ddiben v mae"r gweithw-y-r, y pennau teuln- oedd a'u plant wedi cael eu d>aroetwng i dlodi a dioddef newyn? Y mae hyn olher- wydd fod y Caiser a'i Wernidogion, o ddydtd- iau oyntaf y rhyfel yvedi ttwyllo n fwria.dol y genedl gydiag anwilreddau, ac yn parihau i eucklio rhag y genedl vsc.,rdau-sydcl eieoes A-edi cae.) eu t-yhoeddi yng ngwasg y Tai- aethau amhlieidiol—sydd yn stampio c-yd fradwyr Potsdam gyda. gwarth na ddileir. Y mae Herr Harden wedi dweyd wiithych ym- ha, Ie y dleuwch o hyd i awdwyr y rliyiel. Gan gredu nad oed'd gan y Gall'uoedd Cyng- mWol elyniaeth yn erbyn y Gtermaniaid, nae. a,wydd i fygwth ein terfynau, apeiiwn atoch d.1wi yn enw ein dewrion sydd wedi bwir-W eu hun a in i wyneb aaigeu i ddyblu eich ym- dretahion yn ystodi y flwyddyn ddyfodol, i roddi terfyn ar yr anrliaith, a'r ymdreeh ddi- tingon am dani. Ffolineb hollol ydywi die- g-wyl i Dalaethau amhleidiiol ymyryd. Dyw- edir wrtlxym pan fyd-d y "bvddiinoedd Ger- manaidd wedi gadael Belgium a WmSiogaetn- au Rwsila.idd a Ffrengig, y bydd yn bosibl rhoddi terfvn ar y dinistr a'r dtoddef eydd1 ynglyn a'r ymryson hon. FèHy, dyma gen- i hadwri i bawb—gweithiweh i oleuo meddyl- I ian'l' babt-- J

WEDI SUDDO 128 0 I LONGAU. A .VRHYDEDDU MORWR GERMAXA11)L> I Yn ol teligram. a anfonwyd o Berlin x Amsterdam, dvwedir ym mhalpurau Berlin fod Urdd Anrhydiedd wedi cael ei cihyflwyno I Capten-Ldeut. 'VaJentiner, llywydd bad-tan- forawl, am suddo 128 o longau. neu gvfannf o 282,000 o dunelilij, yn cynwys. gwrnfad- F'flJ'engi¡g, un long agar a gludai filWyr, ped- air llong ager a gludal gyflenwadau rhyfel, bad-tanforawl Ffrengiig, a phedair ar ddeg o lon-eau ageir yn llawn o to. Ychwanegar fod Lieut. Valentiner, wedi cael amryw fnvydrau gyda llongaoi arfog; I peTtIh.vnol i',r gelyn, wedi meddianu dau wn I a auddo yn harbwr Funchal y llongau "Le Surprise," "Conboro-ugfh" (Kangaroo), a'r "Dacia." ac wed' llwyddo i. daji-belenu FunchaL

FFRWYDRAD DIFRIFOL YM MHORTH-Y-GEST. -NJ -NIAV,-]R. (Gyda'r Teliffon). O$ Sadwrn dtiweddaf. tua deg u'r gloch y nos, digwyddodd ffrwydrad difriful ym Mhort-iiygest, ger Poi^thmadog. Ymddeng- ys1 lod pibellau nwy o dan dy rhif 24, Ralph Sc-reat, yn colri, ac i'r nwy gymeryd tan drwy ryw ffordd' neu gilydd, nes y llwyr i ddiiiistriwyd yr holi ddodrefn* llestii. l a'r piano o'r broil, a. gwaeth na'r cwbl niweid- iwyd Mrs. Humphreys yn ddifrifol iawn. Trwy y ffrwydrad diffoddwTyd holl oleuadau Porthma.dog a Thremadog. yr hyn a aehoa- r odd gyffro mawr ymysg 0 y t-rigolion, oher- wydd na wyddt, pa beth oedd wedi ei ach- ( osi. Ymgynullbdd tyrfaoedd yn yr iieolydd j ymhoii ynghylch yr heiynt, a thybiai rhai fod y newydd wedi dod yn gyfruiaehol i'r dloe1 füd y Zeppelins o gwmpas. Yr oedd ilawer o'r trigolion heb ganwyli na ) iampau yn eu tai. Ni cliafwyd cyflenwad o nwy hyd oddeutu un o'r gloch prydnawn Sul, vr hvn a achoscdd anhwylusdod mawr i r trigolion gyda chogitiio, fel y bu raid troi at Vr hen ddull. Dywedir fod y ffrwydrad w-d-I achosi colled o 200t> i 300p. Cydym- deimlir yn fawr a Mr. a Mrs. Humphreys. | Yr oedd y nwy yn ddiffygiol iawn ym Mhorthniadog tuag un a'r ddeg o'r gloch neiit'hiwr tiit)-s Sul) hefyd.

PWYLLGOR APEL DEUDBAETII. Dydd Gwener, cynhaliwyd cyfarfod o Bwyllgor Apei Deudraeth, o dan I INLI. G. Parry Jones, pryd yr oedd yn bre- senoi v Cynry-chiolydd Milwrol (Mr Pierce Jonesf a'r Clerc (Mr. J. Bennet Jones). Gwrandawyd 22 o apeUa-dau, yn cynwys 9 o adolygiaœu ar ga?s v cynrychiolydd mi"- wrol, o'r rhai hyn y diddymwyd tystygrifau I da.u Trowvd un araH o fod yn amodol hyd Mawrth 31ain. Cadarnhawyd y gweddiIl. DYFARNTADAU. I i i til 3 I C&ruat-awyd rh-ddhad amodoi i uawaKi j Jonee, (41 i, Bronygan, Trawsfynydd; Edward t Humphreys Lew:is, L'amlleithdir. Harlech, a John Evans. Tvddvnfelin. Harl-tch. CaiiiatA wyd hyd Mai 13eg'i R. W. Tudor. 19 Aber, Trawsfvnvdd (Edmund E. L'avies, 23. Tyn- j y-ffrwd, Penrhyn; John Jones (19), Bedd-y- j coediwr. Trawsfvnvdd; Robert. Parry (501, Rock Terrace, Harlech, ac hyd Mawrth 31 jj Rt. Williams (28), P!a-scapten. Trawsfynydd Idwal Jones Tudor (18), Peiimaen J. Rees Willams (31. Bron Hog. wyn. Harlech; Regin- ald Thonias (18). Abergarfan, Penrhvn: D. I Morris Jones. Frorideg, Blivd. Llanirothen. Cadarnhaw* vd tivstyecr^fau y rhai canlynol ElEif OWen Jones *(24), Ymwlch. Llandanwg R. G. Riehatds (39). Pensarn, Llanfair: Morris Evans (50), Rhiwgoch. Harlech Al- fred Blount (38), Aberia. Minffordd. Di- ddymwyd tystyfigxifan E'li-, Ed-,vards (54), Caegwair, Trawsfynydd, ac Evan Roberts I (28). Twrmaen, Trawsfynydd. Gwrthodwyd I William Lloyd (18), Cwmrafon, Llanbedr, a Thomas Humphreys Jones (18), Cefnii llthir. Harlech, oherwydd fod eu ha,peliadau yn rhy ddiwedd. x

NODYN HEDDWCH I ARALL. i Yn ol yr hyn a ddiaeth o Copenhagen, y mae L'lywodTa?h Denmark, Norway, a 8w? diI1, wedi cyfarwyddo eu Uysg?enhidon i an- |j fo-n Nodyn i'r gwledydd sydd yn ymladd, yn I yr hwn y dywedant, gan ymlynu wrth yr hyn I a ddvived-by gan yr Arlywvdd Wilson parthed V moslirau i'w mabwysiad-u i hvrwyddo htfldd- weh parhaol, yr ystyriant eu hunain yn fi-rr o gyflaw-ni eu dvledswydd tuag at eu pobl a d-vnoliaebh yn gyffredinol, os na ddatganant eu cydymdeimlad a phob ymdlredh wneit i roddi terfyn ar y dioddef a'r colAedian, ym j foesol a mater ol, y rhai sydd yn ganlyniad- j au pihvfel. Ar v diwedd. dywedir yn y Nodyn, fod y tair Llywodraeth yTi epoesa-wu r gobait-h y bydd i'r arweiniad a g\-raerwyd gan \r Arl'vwydd Wilson, yn arwain i ganljniad teilwng o'r hyn a symbylodd ei weith-ned.

EISTEDDFOD MACHNO I Dydd Llun, Rhagfyr 25,1111 eynhali A-yd y ehwecued eisteddfod a deugain ym Mhen- machno, dian nawdd Ysgolion Sabbothol, M.C. Er ty willed a thrymecfc yr amserau oaf wyd cyfarfodydd hy-nod, lwydidianus a phob-ogaidd I Yr ysgrifenydd ydoedd Mr J. Wyn Ricliards, yr hwn a wnaeth ei waith yn rhagorol fel arfer. Yng nghyfarfod y prydnawn, dan lyw- b.J J yaldiaet.,h Owain Machno, ac arweiniad Bryf- j dir, gwobrwywyd y rbai canlynoi: Am ddys- | gu ail an "iNeges yr lesu" dan 5 oed: (o ysgol Salem) Mair Williams, Nin Richards, ElnnecJ Williams. Dysgu allan Emyn dan 8 j' oed: iG-wilym Jones, Rhydrrmeirca; Evelyn iLloyd Jones, Salem; Menna Williams, Salem Nellie 'Williams, Rhyd y meirch. Unawd 1 enethod dan 10 "Fy iNoli:" Hannah M. Owen, a Margarotta Morris, Salem; Elieanor I Owen, a Bessie Roberts, Soar. Unawd i fech. i gyn dan 10 "Cysegriad John Haft'dn Wil- liams Emlyn Roberts, iSalem, a David Hughes, Rhyd-y meirch; Dysgu allan y "Deg I Goi-chymjyn, dan 10: Nellie Hughes, Rhyd- J .meirch; Gwilym Jones, Bmlvii Roobei-ts, iSalem; Tegid Lloyd Roberts, Salem. Dysgu I allan yr Hyfforddwr, dan 14: Maggie K. Ro- berts, Salem; a Lizzie Jones, R'nydymeirch. lUnawd i feehgyn dan 13: Thomas Roberts. I Salem; David Hughes, Rhyd-y-meirch, Gwilym Thomas, a Owen Williams, Rhyd- y-meirch. Arhioliad ysgrifenedig ar y "Rhodd Mam" dan 10: Emlyn Roberts, Salem; a Willie Williams, Rhvd'-y-meirch; Menna Williams, Tegid ILl. Roberts, Salem. Unawd i enethod dan 13: "Yr Ysgol Sul:" Myf itnwv Davies, Jenny Owen, a. Kate Davies. Salem. Dysgu allan 'lOrrau Olaf lesu Grist," dan 18: Annie Hughes, Maggie Davies. Deuawd, dan 16 "Cloch yr Ysgol' MyfanWN-' Davies a Jenny Owen; Maggie K. Roberts, a Lizzie Owen. Traethawd dan 25, M. O. Roberts, Cvfyng. Adi,oddiad dan 14: 'Can lawen don:' Kate Davies, Salem; Enid Davies, Bethania. Arholial ysgrifenedig oddiar Werslyfr 4, dan 13: Gwyneth Evans, 'R{diY.meirch; Kate Daviea, a Jennv Owen. Salem; Annie Thom- as, Salem; Chwareu Ton ar yr Harmonium Annie Owen. Traethawd i ferched Miss L. K. Evans, Bradford House; Mrs S. J. Owen. Tyn y cae. Cor Plant: Salem, dan arweiniad Eluned Evans; Salem dan arweiniad. Maggie Roberts. Cyfarfod yr iHwvr, dan lywyddiaeth Parch D. E. Roberts, Myfyr Machno, Unawd 1 Baritone: O. Morga.n Jones. Arholi-ad Y.sgrif- enedig, Efengyl loan, dan 21: Ellen J. Ro- berts John Roberts. Unawd danls: Maggie Roberts, a M. Vaughan Jones. Adroddiad dan 18, John Robelts. iSailem Lizzie Jones, ac Annie Hughes, Rhyd-v-meirch. Unawd 'Soprano neu D'enor 'Adgofion Miss Annie Evans, 'Salem. Chwe -phenill, 'Fy llu mawr I" R. Lloyd Jones. Adroddiad dros 18, Y Mil- wr:" D. Morgan Jones, a Miss Annie Jones. Deuawd, Tenor a Bass Mr Evan Roljerts, ac 0. Morgan Jones. 'Englyn. "Tangnefedd." Glyn Myfyr, Bliaenau Festiniog. "Mown vstorm, yn nes i ti—na dy ofn Y daw drwy borth gwreddi; Newyddgân i Dduw geni, Hosana oes yw i ni. ,Deuawd 'Sopran-r> ae Alto: Miss Annie Evans a Kate Morgan Jones. RhoddwVd gwobr am gasgliad o enwau milwyr sydd wedi ymrestru o'r aa-dal Mr Evan T. Roberts, Bod Gwynedd (92 o enwau). Pedwarawd, 0. Morgan Jones a'i bartL Cor dan 18: Cor Machno dan ar- weiniad: LMr (Evan [Roberts. Gafwyd' Unawd ragorol gan Miss K. Morgan Jones 'Mesopot- t amia.

iTwnel Simp ton—rhwng yr Eidal a'r Ys- i wisdir—yvr yr hiraf yn y byd. Y mae twnel St. Gothadd, sydd rhwng yr un gwledydd yn naw milldir a 564 llath o hyd.

I 1 DIWEQDA j; t GYDA R PELLEBR. 12.30 Nos. SuI Pans. Aeth vmosodiad o e:ddo'r Germaniaid yn erbvn safleoedd y Ffrancod yng ngoalcdd-or- liewin Verdun, ar ddwy fiiltir o ffCvnt, yn ofert" A wgrymcir ym Mharis y gall v Vier- maniaid ddeehreu ymosod etl), Madr.d. Dyma fel y dywed gohebrdd :—"Dea'i.af o ffynhonell bwj-sig fod Llywodraeth wedi anfon i Washington i ddweyd nad all weled ei ffordd yn giir i g-cinjy "Nod^ hedd- weh Mr. VYLkuvn

DEWR FECHGYN CYMRU. EU GWRHYDRI DIHAFAL AR Y Y FFRANCOD. SAESOX, A'R GERMAN- IAID DWYN TEYRNGED. Mewn ymgom a gohebydd newyddiadnrol y dydd o'r blaen, darfu i un o'n paif-gadfri- dogion oedd yn digwydd bod ar wlad 'hon, dalu y devmged uchaf V11 bosibl- o ganmoliaeth i w-shydri meibion Cvmni yn ystod y brwydrau mileindg sydd newydd gy- mesryd lie yn Ffrainc. ar y Somme a'r Ancre. Y mae genym le cyfiawn fel sr..]ad a chenedl i lawenhau ac i ymffrostio yn ngweithrediad- au eofn ein meibion dewr, ac na raid i Gymru 06tw.ng pen unrh^-w genedl o dan haui fel milwyr o'r radd flaejiaf, teil^Kg ymhob modd o'r "wlad a'u magodd." Dyna fel y dywed y swyddog. Y mae'r Fyddin Gymreig wedi enmll iddi ed hun anrhydedd gogofleddu-i yn ys-tod yr ychydig fisoedd a basiodd. Y ma-enlt wedi bod yn y rheng flaenaf yn ystod y brwydrau ffyrnicaf, a phob amser wedi ymddwyn mewn modd sydd wedi hawlio edmygedd pirf-gad- fridugio-n Prydain. a chanmoliaeth uchaf cad- fridogion Ffrainc, yn gystal a chydnabydd- iaeth anorfod y gelynion eu hujna,in. Ar un amgn-'ehiad cariodd y Royal We'h eu hymosodiad safle oedd wedi her: lj ymos- odiad blaenorol arno. a'r hwn 1 :yd a gyfri- fid gan y swyddog jm uin hollol aiica-cllfygad- wy. Yn wir. nid oeddym yn nveadwl idd-  r Til ynt ei gymeryd, ond yn unig gwiTeyd ardd- anghosiad er mwyn eadw'r æilwyr German- aidd rhag myned i gynortbwyo mewn lie M- all. Gorfu i'r 'Cymrj* wynebu yma-rllwysiad' ofnadwy o dan y gelyn. Tair gwaith y gorfu iddyn-t gilio yn 01 gan mor uffernol y sefy/lfa. Ond y pedwery'dd tlro glynasant wrthi fef angeu ei hun. er poethed yr~yms;vrch, o'r diwedd y c\Thaeddasant- y safle. Yno, drachefn, yr oedd' yn Vhaid iddynt ddioddef ymosodiiadau erchyllaf y gelyn. dro ar ol ttro ond daliasant ati yn ddi-droi-^i-ol, net! idd- :n'Ù fesuI tipyn eni'Iil v fath safle o ymgad- arnhad fel ag i'-v.- ga-iluogi i wthio y gelyn vn ol, er fod eu nifer yn ilawer lluosocach. W ed i'r 'Gecmaniaid orfod eneilio, bn raid i'r' Cymrv druain diieulio noson ofnadwy a-c erchyll. Tywalltai y gelyn ei ffrwydr-bel- enu yn rhaiadrau tal, arnynt., ac ar doriad' y dydd gwna-ed ton a.r ol ten o ymo^todiad' arnynt, a hyny gan gatrodau dewiscdYg a mwyaf profiadol y gelyn, a ddygwyd yno i'r pwi-pas arbenig o enill yn ol y safle. Glyn- odd y Royal Welsh wrt-hi 'hyd aai-gau, gan bviijdio y gelyn mdllteiniig yn ol bob tro, a llwyddasant felly i gadw meddiant o'r safle hyd nes y cyrhaeddodd c^mortliwy iddynt. Ymysg y carcharorion a ddaliesid yr oedd' Brigadier Gea-manaidd, yr hwn ddyddiau a. iu, a dreuliasai rai biynyddoedd yn Lloegr, yr hwn hefyd oedd yn dra eIN-nefin a'r glo- wyr Cymreig. Pan hysbyswyd iddo mai dynion o andaloedd g lofaaI Cymru oeddynt y milwyr a enillasant y safle a ystyrid yn an- orohfvgadwy ganddvnt.—dyna ddvweidodd, a'i ddwylaw i fvnv: "Ah. y mae hynvna'n egluro'r cwbl Byddin o Lloyd Georgiaicl oeddynt,

AMERICA A BWYD. Y PRISIAU YN UCHEL. "Edrychir ar y rhyfel yn hollol wahanol yn y Talaethau Unedig. Drosodd yno y maeint yn cwyno mor chwesrw yn efbyn pris- iau'r bwyd ag yr ydym ni yma. Y Dllie'X! cydymdeimlad preifart. yn gyfangwbl gyda'r Galluoedd Cyngreiriol, ond, gydag un neu dtdau o eitliriadau. y mae'I' fam Dkiemocrat- aidd, yn y mynegjiadau cyhoeddut-, yn am- hbe, dioi. Ladau yn aja- Dyma un or datganiadau iarawiadol a winaed, ddydd Iau, gan Mr. Harry Gosling, Mywydd Cyngraiij Cenedlaethol y Trosglud- WjT, yr hwn gyda Mr. W. Whitehead, (j Gyngrair Mwnwyr Prydaki Fawr, a fu yng Nghynhadledd Lafur AmeTica fel cynrychiol- "1)7 o Gyngres yr Undebau Llafur Prydein-' ig, a'r. rhai sydd newydd ddod adref ar oi bod am daith yn v Talaetliau ac yng Ngjhanada. "Ar awgiym y Cyngrair Llafur American- aidd," meddai Mr. Gosling, "y gofvmwyd i'r miudiad LlafUT yn y wlad hon i gefno.gi cyn- nyg i gynnal Cyngres Lafur Gyd-Oetnedlaeth- ol yr un adeg. ac yn yr un lie ag y cynheliP cyfarfod yr awdurdodau fydd yn tcefnu tel- erau heddwdh. "Yr oedd yr Un deb wyr a gyfarfyddaas yn y Talaethau yn gofidio na fabwp-sftadwy y cynyg gan y mudiad Llafur Prydeiaiig vn gyfMedinol, a sicrhawyd fi mai ajnean y Cyngrair A meri can aidd oedd cynorthwyo ac nid dlTYSU neu greu rhagfarn yn y tra fod aethau. "Nid yw Llafur, cyn belled ajg yr oedd yn cael ei gynrychioli yn y Gynlhadiedd yn Am- erica, yn dymuno gweded y Talaetfaau Uned- ig yn cymeryd rhan yn yr ymdreeh faa-r h-on, a dhredaf fod y mwyafrif yn ddiolchgar iawn fod yr Arlywydd Wilson, hyd yn hyn. wedi llwyddo i gadw amhleidgarwch America heb ai amharu.

UNDEB LLAFUR, GER- MANAIDD. LLEIHAD MAWR MEWN RHIF. Mewn erthygtl yn y "Tek-gi'aaf. ar Un- deb y Trosgltudwyr Geirmanaidd. danghosar fod rhif yr aelodau Ionawr 1. 1914. vn 229.407, tra nad oeddynt^ Ionawr 1. -1916, ond 1-1,762. Gwel'-j- di-wy hyn fod YT U ndeb wedi coiii y alhaai fwyaf o'i aelodau yn ystod y rhyfel. Pnodo-lir hyn \'11 bemaf i'r ffaitili eu bod wedi cael eqi galw i'r fyddin, ond cred yr yS- grifenydd fod yr Undeb wedi colli'r rhan fwyaf ohonynt am byt-h, gan eu bod wedi eu ladd ar faes y ivw\dk\ Ceir ysgrif yn y "lkr Courier," organ yr undeb Liafur. yn condem- nio'r c-ynydd pa-Aaus ym nihi-is y bwyd. a honii- yn N-e ysgrif hon nad yw'r codiad' yn y eyflog-an yji ddi^onol i gvfarfod a'r am- gylohiadau.

"DYDD GWYL LLOYD GEORGE. CYMRU I W AXRHYOEDDU. V mae rhai o arweinwyr Cymru yn gwneud ptvrotoadau i ddathhi Gwyl Dewi fei "Dydd Lloyd George." Y syniad yw fod i'r holl (jrvmcleiT-bTsan Cym'eig neilltuo eu cyfarfod- ydd i anrhydeddu Mr. Lloyd George, oher- wydd mai efe yw'r Cymro cn-i-itaf i lenwi'r swvdd o Brif Weinidog. Y nych wane-gol at hyn. bwrieddr trefnu cronfa, nid yn unig yng Nghymru ond jïn- hob man lie y mae Cvrnrv drwv'' byd. l d'dathlu'n "briodol yu-fa heilltuol Mr. Llbvd C'eorge.

Mae Riiinwedd Feddvginiaethol SUDD IACHAOL DATL CARN YR EBOL GRIFFITH OWEN, CAERNARFON. yn cryfhan ac yn arfogi y Frest rhag Anwyd I'w gael mewn poteli Is 2c. drwy'r poet Is 5c. yn y Siopau iDroggiat.

derfyniad hwn. Yn hyn y mae yn caangymeryd, canys mae Cyagor Cyf- arwyddol Plaid Llafur yr Albaa, i r hwn y mae Mr. Henderson el hun yn Ysgrifenydd, newydd beaderfyua galw ar Mr. Lloyd George i axnl} g\i vr am- odau ar y rhai y byddW Prydain yn bared i wneud heddwch gyda v amcan o dei'fynu'r rhyfel yn tkiiocd. Yng nghyfarfod cyffredinol blynyddoi y Cyngor ei hun, cariwyd drwy fwyafrif o ddau yn erbyn un. o'r iioii aelodau b-enderfyniad yn galw ar Ly wodraeth Prydain i agor ymdrafodaet.h heddweh. Prin y mae angen ychwauegu i'od amryw aelodau o Blaid LlaiV yn y Senedd yn dal swyddi cyflogedig o dan y Llywodraeth, tra nad oes neb o Ar-. jveinwyr Llafur yn y wlad yn ddyledus i'r Llywodraeth am geiniog o'u cyflog Aelodau Cymru a'r >ve«nydd- iaeth. E 1 1 1 1 Mae Syr Herbert HoberlS, ^;iue;rydri y Blaid Gymreig yn y kenedri, wedi danfon nodyn at "isgrifeiiydu Cym- deithas Ryddfrydol Côlwyn Bay, yn egluro y safle a gymer efe amwyjfrif y Blaid Gymreig tuag at y Wemydd- iaeth newydd. Yn fYT, dyma gynwys 11 yth yr Syr Herbert• X as gellir sicv- liau buddugoliaeth ar faes y gad heb unoliaet-h cefnogaeth yn y Senedd. Dyledswydd pob aelod felly, (.-be Syr Herbert, yw eynal breic-hiau Mr. Lloyd George yn ei waith yn cario y Rhyfel ymlaen i derfyniad llwyddianns." D3 iawn. Gydolyga naw o lXtb deg yng IS g iiymru a hyn. Eto da a fyddai i Syr Herbert Roberts eghuvdipyn yrn- fiellaeh. Mae dau neu drio gwestiynau sydd gan Gymru hawl i ofyn iddo ef fel Cadeirydd y Blaid, ac 1 aelodau r Blaid drwy y Cadeirydd: Pan drawsffurfiodd Mr. A^juitii ei Weinyddiaeth Ryddfrydol- i fod yn .Weinyddiaeth gymysgiyvv, a ddtarfu i'r Cadeirydd alw'r Blaid Gymreig VllfIhvd fel ag a wnaeth pan ddiswyddwyd Mr. Asquith, » ystyned pa gwrs a gymerent., hwy yng ngwyneb y cyfnewidiad ? Os do, pa bryd? Os naddo, pahlm:1 A yw unoliaeth cefnogaeth Aelodau Cymru yn fwv hanfodol o blaid y Rhyfel heddyw nag ydoedd flwyddyn yn 01? Os ydyw, paham ? Os nad ydyw, paham v rhaid iddo amddiffyn ei liu,n ? A yw beirniadu Gweinydxitaeih Mr. Lloyd George yn fwy o bechod, yng ngwyneb y Rhyfel, nag ydoedd beirn- iadu G weinyddiaeth Mr. Asquith o dan gyffelyb amgylchiadau? Os ydyw, paham? Os nad ydyw, paham na, odarfu iddo ef fel Cadeirydd. ddisgyblu Syr Alfred Mond, Syr Ivor Herbert, a Mr. Ellis Jones Griffith pan feimiadent ac y llesteinents hwy Weinydiliaeth Asquith ? Mr. Ellis Davies ar Heddweh. Mr. Ellis Davies yw'r eytital' o'r Aeiodau Gymreig eraill i ddilyn esiampl dda yr Aelod dros Ddwyrain Dinbych, a, dweyd yn blaen wrth y wlad beth yw eu daliadau hwy ar gwestiwn heddweh, ar ei delerau, ac ar yr hyn a. ddylai ganlyn pan gyhoeddir hedd-wch. Nid yw yn credu yn efengyl v Jingoes, eifchafol a fynent weled rhyfel ma.snaeh yn canlyn rhyfel arfa-u. Gydolyga a Mr. E. T. John fod y sawl sy'u son am dollau masnachol trymion i gan Germani allan o fasnach y byd ar ol i, ryfel maes y gwaed derfynu, yn elynion i ac nid yn gyfeillioll hOOdwch. Trach- want elw, ebe fe, sydd o do-n vvraidd yr, holl awgrymiadau am ddial ar (iermani mewn ystyr fasnachcJ, ar ol cyhoeddi heddweh. Cyfyd ewestiwn mawr Mas- i nacli Rydd a DiNyndoUaetth we<ii'r eib'r Rhyfel heibio, a da, fyddai i Aelodau Cymru amlygu eu safl hwy ar y mater yu awr mor groew ag a wnaeth. eisoes y ddau uchod a enwyd. Nid wedi, ond cyn, gwthio o'r "Time§" a'i gyngrheir- iaid Ddiffyndollaeth ar Aelwyd Fawr Masnach Rydd y mae i'n cynrychiolwyir i Beneddol fod yn eff 1-0.