Y Genedl

YR ARAITH. Dywedodd Mr. Lloyd George Yr wyf yn ymddangos heddyw yn y cyfrifoldeb mwyaf 1 erchyli all ddgyn ar ysgwyddau unrh.yw ddyn sy'n fyw, sef Prif Weinidog y Goron yng nghanol y rhy:el fwyaf amthrlll ag y bu y whd yma ynddi erioeO-l'hyfd ag y mac pi thyneed yn dtbyuu ?nu. Y mae'r cyfrifoldeb a OrW,?%,y? ar yi Llywodraeth wedi caQ ei bwys- ie??o gan ddat?an?.d y Canghellor German- aidd. Y mr.e ei fync?i?.d vn y Seu?dd wedi cad j ei dd:l?-n _X 11. j ei ddilyn gyda N'dyn. wedi cael "i gyflwyno i ni gan Weinidog y Ta;aethau Uncdi? heb Nodvn fel eglurhad. (Clywch, cl??,-?h4g Y mAe'r ateb ,7-dd i ?n'1 ei ro' gan v Llywod- raeth i gael ei roi mewn cydsyniad llawn a'r holl Alluoedd Cyngreiriol. (Cymeradwyaeth). Y mae eisoes gvfnewid golygiadau wedi bod. Nid y-v'r Nodvn on 1 arall-eiriad o'r araith. fel ag y mae mater y Nodyn ei hunan wedi cael ei drnfod vn unffurfiol gnla't' G^lltiedd, ac yr wvf vn falch o f'd yn abl i ddweyd ein ae vr i <I d wey d e ,'n bod wedi dod i'r un pc nderfyniad ar wahan i'n gilydd. (Cymeradwyaeth). Yr wvf yn Ilawenli -ii fod yr aeb cvntaf wedi cael ei roi gan Ffrainc a Rwsia. • Cvm- eradwyaeth). Yn ddiamheuol gr. nddynt hwy y mill" hawl i roi'r aiob cyntaf. Y mae r gelyn o hyd ar eu daear, ac y mae eu haberth wed' bod vn fWI", Y mal" ateb a roed o-an- ddynt wedi vroddanjos vn yr holl newyddiad- uron. ac vr wyf yn sefyll yma heddyw ar ran v L1-.• ivf>d»'aetli i roddi cefnogaeth glir a j>!ien- (bnt i'r mvru:Lv:ad a wnaid eisoes ganddynt. (C vmer-nd wva-«th). G^du'veh i mi ddsrevd fod Tan unrhyw ddyn. neu nifer o dcly^ion. svdd yn awchus neu he-) r?sr-'»n dtgonol yn nnrhiu ymryaon erchyli fel v rbvfel hon. dro?edd ar ei enaid na 2.11 cefnforoedd ei olchi ymaith. Ond y mae uiirhvw ddyn. neu nifer o ddvnion, y rhai, o rvr* hth o wendid rh"fet, a gefnant ar yr vmdrech heb gvrrnedd yr amcan uchel ag y aejlom nlbn i rvfela er ein iwn. vn euog o'r ilwfrdra mwyn f ercbvll a ellid tryflawni gan unrbyw wleidyddwr. (Cyn^eradwy- I rlifynn ge>;rian ndnabvddus Abra* hrtm fji^ Meo! o d*>n rvrrtoda.M evffelvb :—" Der bvnv'som v rhyfel rr mwyn cyn^edd clynean- anicqn t«:lwng. V, ddvw y = i-,en pan gvrbr^fMir yr yna. Yn nerth Duw go- beithiaf M ddaw bvth i ben hyd vr adeg yun." Cvrneradwyneth). ADFERIAD AC AD-DALIAD. T(limLí y dvlem wybod cyn rhoddi ystyr- iaeth ffafriol i'r iath wohoddiad a bod Ger- nuini yn barod gytuno a'r unig delerau bed dwell ago y mae h; ddwch yn bosib] ei gael a'i baxhau yn Lwrop. Beth yvv'r teleran hyn? Y maent wedi cael eu hail-adrodd gun holl wleidyddwyr blaenaf y Gall a n dd Cyng- reiriol. Yr oil a allaf wneud yw difynu r hvn a ddywedodd arweinvdd Tv'r Oyffredin rMr. Bonar Law) yr wytlmos ddiweddaf, pryd y gwnaeth yn ymarferol yr un datganiad o del era-u ag a wnaed gan Mr. Asquith,—" Adfer- iad, ad-daliad, a siciwydd na chawn vr un peth eto. Felly, ni fydd c-,tiigymerifi.d-tc y mae'n bwyaig m fydd camgymeriad yn y mater o fywyd marwolaeth milynau—caniafceweh i mi dd'A.-yd Ihvyr adferiad, ad-daiiad llawn. a s'crwvdd ,.ffe:thiol. (C\-meradwyaeth). A I dd?fnyddiodd y Canghellor Germanaidd gy- maint ag un frawdc!p? i dd?m?oa ei fod ?'-u barod i ddevbyn v fath dul.-ran ? A oedd yna awg]-ym o adferiad? A oe4-ld yna aw- grvm am id d-iliqd? A opdd yna- ryw fath o arwvdd am unrhyw sierwydd at y dyfodol na ohyflawn r y fach eohryslonder Mi ar wttreidd- ia-d y ryfle hwylue cynfef? Yr oedd syiwedd i ac arddull yr laith yn cynwys gwadu heddweh ar yr unig delerau ng v mae heddweh vn bosibl. (( ymevadwyaeth). Nid yw hyd vn oed yn .m \y bodo J yn awr fod Genrvani wedi oyflawni trosedd yn erbyn Lawmderau cenhedl- oedd rhydd. Gwrandewch ar hyn Nid oeddvnt hwy ,v Galluoedd C sinolog) wedi gwyro oddiwrth vr ariryhoeddiad fod parch i iawnderau cenhedl- oedd rhvdd, mewn unrhvw radd yn ansjhyd- weddo! i/u hawliau buddianau oenedlneth- nt hwy," Pa brvd v darganiyddasant hyn yna? Ymha le r oedd parch i hawliau ceil- hedloedd ereill yn Belgium? (Cymeradwy- aeth). Yr oedd hynvna, fe ddy wedir. fel hunan -a-rnddiffyniad. W edi eu dvchrvn, 'rwy'n tybio, gan fyddin aruthrol Belgium, svmhyhyd y G-ermamaid i oresgvn Belgium, llosgi dinasoedd a phentrefi Belgbidd. llof ruddio miloedd o'r trigolion. hen ac ieuainc, a chludo'r rha.i oedd yn aros i gaethiwed. ^C^ ymeradwyaeth). Ie, eu cludo i caethwap- iaeth. yr un pryd ag yr oedd v Nodvn vn cael ei ysgrifenu ynghylch argvhoeddiad diwvro o barch i iawnderau cephedloedd ereill. iCym- I 0Tadwyaeth adnewyddol). Pa picrwydd sydd yna na ail-gyflawnir eu trold;tu vn v dv, fodol, ac (9.- yr awn i mewn i gvtundeb h"dd- wch y rhoddwn derfyn ar filwriaeth Brwsian- aiddt DIM GOBKITH A-Nl FIEDDWCH. I Û5 nad oes cvfrif i fod ar yr echryslonderau h.vn ir dir a msr, a ydvm i afie.) yn y lia,6,t- a'u cvflawnodd heb i unrhyw td-dtliad gae* ei wncud? Rhaid i ni hawlio iawn. Yr I ydym wedi dechreu eisoes. (CymeradwyaethL Y mae wed; costio cymaint i ni eisoes. Rhaid i ni hawlio'r iawn ar hyn o bryd fel ag i beidio gadae! etifeddiaeth mor erchyli i'n plant. Cy- maint ag ydym oil yn hiraethu am heddweh, pa mOl" ddwfn bynag yr ydym v.adi cael ein brawychn gan y rhyfel, nid yw eu nodyn ar hyn o bryd yn ein calonogi i obeithio am I hcddwch anrhydeddus a pharhaol. Pa obaith sy'n c?el ci roi vn yr araith yna na fydd b'?! wreiddyn i?o chvverwde- hwn, vdbryd trahaus v Blaid Filwrol Brwsiair- aidd, mor ami wo- n <r -rio(-d os y gwnawn un- rhyw fath o heddweh ar hyn n bryd? Y m,e'I' araith hon yn ndseinio vmffrost y fudd- u^oliaetb fHwrol Brv. sianaidd. Rhaid i ni gadw ein llygaid yn sefydlog ar yr amcan ag y dacthom ailnn i rvW er ei fwyn. os na wnawn hyn bydd yr holl aberth ydym yn N-neud yn ofer. ARHOSWCH A GWRANDEWCH I Yna fe arhoswn hy d nes y eawn glywed pa delerau a pha sicrwydd a gynhygia'r Liyw- odraeth Germanaidd ar wahan i'r rhai, puracb na'r rhai a dorodd mor rwydd. Yn v cyfam- ser fe ddvlem roddi ein hymddiriedaeth mewn byddin zdan yn hytraeh nag mewn ffvdd d)redil!, J0vmèra.dwv;;t>th 11 ch t>1) Ar hyn o bryd nid, wyf yn meddwl y bvddai'n ddooth i mi ymhelaetbu nr y gwahoddiad hvnod hwn. j Fe mddir "teb ffurfio] Qin v Galluoedd CynK- ) reiriol ymhea ychydig ddyddiau. I Beom? d,a? bwy?;<? sydd ? flaen y I Llywodra.eth? Cwblhau a chrynhoi vnghyd yn fwy effeithio! ein holl adnoddau cenedl aethol, yr hyn sydd wedi bod vn myned vm miaen er dphreria.d v rhyfel. fel ag i vlluf)gi'r genedl i ddal y straen. pa mor hir bynag y bydd. ac i yrndaith i fudduo'oliaeth. pa mor fawr a pha mor ddihvsbyddol bynag y gall y erwaith fi-),d. (Cymera^iwyaeth). Y mae'n dasg aruthrol, a gadewrh i mi roddi gair o rvbndd. Os oos rhywun wedi rhoddi eu ¡ ffvdd yn v Weinvddiaeth Newydd. gan ddis- gwyl y ct>ir buddugohaeth yn fnan. fe eant I eu s;otni. ((',Iywob. c!vwcb). Nid wd am gyflwviK) darlun tywvl] o'r sefvllfa fdwrol. Pe gwnawu hyiuiy n; t'vddai'n ddarlun cyvvir. (Cymeradwyaeth). Ond rhaid i mi gvflwyno diirlun gerwin, gan mai dyrna sy'n cyflwvno'r ffeithiau yn gvwir. Yr wyf bob amser wedi pwyso ar i'r genedl gael eu dysgu i svlwedd- oli gwir ffeithiau y rhyfel. (Cymeradwyaeth). Yr wyf wedi rhoddi pwys arutbroi ar hyn, I hyd yn oed ar yr antur o gael fy ystyned id an yn edrych ar yr ochr dywyll i bethau. Yr iiywed y Nodyn Germanaidd fod y Gallu- oedd Canolog wedi eu gorfodi i godi arfau er n.wyn amddiffyn eu bodolaeth, a rhyddid eu datblyguid. cenedlaethol. Nid all brawddeg- au o'i- fath ond twyllo y rhai fydd yn gwrando arnynt. Y maent wedi eu bwriadd i dwvllo'r genedl Germanaidd, yr hon a g fn odd gyn Swvnion y filwriaeth Brwsianaidd(. Pwy erioed a ddymunodd roddi t-orfyn ar eu bodol- aeth genedkvethol, neu nr ryddid eu datblyg- iad oenedlaelbol? Rhoddaaom groeso i "v dat- blvgia-d cyhyd ag yr oedd hynny ar ran hedd- weh. Po fwyaf eu datblvgiad .yn y cvfeiriad -,n-.t mwyif yn y bvd a gyfoethogid ar ddyn- oliaeth drwy eu ckitblygiad. Nid dyna oedd ein oynllun, ac nid dyna ein hamcan vn awr. Aeth y Galluoedd Cyngreir- iol i mewn i'r rhyfel i amdditTynEwrop yn e.byn gormes militarir.eth Brwsiaidd. a rhaid iddvnt ddweyd mai'r unig derfyn ydyw sicr- wydd cyflawn ac efreithiol yn erbyn y posibl- nvydd Vr filwriaeth yna byth etc ymyrvd » heddweh Ewrop. {Cymera.dwyr eth). Y mae Prwsia er pan aeth i ddwylo'r filwriaeth ')r- mesol yna. wedi bod yn gym-dop; drwg—tra- haus, bygvthiol. ymosodol, ac yn symud ter- fynau yn 01 ei hewyflys ei hun, yn cymeryd miles teg ar ol maes, y naill ar ol y llall. oddiar gymydog gwanach, gan eu hvehwanegu at ei drefedigaethau ei hun, ac yn pentyru arfau amddiffyni'id vn barod i'w defnyddio ar foment o rybudd. YMYRYD A HEDDWCH. Y mae wedi bod bob amser yn gymydog an esmwyth ac anjTnunol. Yr oedd yn drwyadl ar nerfau Ewrop, ac nid oedd heddwch lie y bvddai'n trigo. Y mae'n anodd i'r rhai fu'n ddigon ffodus i fyw filoedd o filltiroedd oddi- i withi ddeall beth a olygai i'r rhai oedd yn byw yn agos. Hyd yn oed yma, gvdag am ddiffyniad y mÔr llyda.n rhyngom, gwyddom pa mor gvthryblu9 y mae Prwsia wedi bod gyd.l.ï bygythion lTynghesol parhaus, ond priri y gallwn sylweddoli beth y mae wedi olygu i Ffrainc a Rwsia. {Cymeradwyaeth). Liawer gwaiUl y bu bygythion, a bu dau ohonyiit yn ystod oes y genhedlaeth hon, y rhai oedd yn golygu rhyfel neu ymostyngiad. Yr oedd liawer ohonom wedi gobeithio y bu?sai'r dy!anwad mewnol yn Germani yn ddigon cryf i atal ac yna aÜtudio'r bvgwth hwn. Profodd ein holl obe thion yn ffugiol. ac vn awr p:m y mae'r rhyM fawr hon wedi cae? ei gwthio gan arweinwyr militaria?th Brwsiaidd ax Ffrainc, Rw«ia. Itali, a ninnau. ffolineb creulon fyddai peidio gweled fod yr ysgubo hwn drwy strydoedd Ewrop, ymyrryd ar ddineswyr diniwed a heddychol, vn cael dolio ag ef fel trosedd yn erbyn evfraith y cenhed'oedd. (Cymeradwyaeth). Ni w n L r gair a. arweiniodd Belgium i'w dinystr ei hun fodloni Ewrop mwyach. Yr oeddym oil yn credu ynddo, ac yr oeddym oil vn ymddiried ynddo. Rhoddodd ffordd o dan bwysau'r di,nitislwn gyntnf. ac y mae E-wrop wedi cael ei bwrw i ganol y llynclyn hwn o waed. wyf yn credu fod liawer o'n camddealltwr- iaethau wedi codi o'r golvgiadau cyfeiliornus parthed ein bnddugoliaethau, ac o'r duedd i edrych ar orchfygiadau gwirioneddol fel peth- au bvchain. Nid yw gwneud hynny, dych- mygu nad ellwch gael cefnogaeth oreu y dyn- ion crn-faf ond avwy guddio'r anhawsterau ond yn dangos cam-ddirnadaeeth hanfodol o'n PC?,)]. C-ni(,rad-,vyaeth). Y mae'r Prydedn- | uiiii mor hoff o bethau melus a nt h, a hoffant WÜ!èd peth:1U dvmunol wedi cael eu rhoi ar v bwrdd ond nid ar v atwff yna y maent wedi cael eu mag-u, ac nid år hynyna y mae'r Ym- herodrueth Brydeinig wedi cael ei maethu. Nid yw Prydain erioed wedi dangos ei goreu. ond pan fydd vn wynebu gwir berygl ac yn e: I ddeall. (Clywch, clywch). Y CAMGYMERIAD RUMANAIDD. Gndewch i ni edrych ar yr amgyichiadau yn y Dwyrain am foment. Yr oedd y camgymer- iadRumanaidd yn un anffodus. Olywcll, clywch). Ond yn ei waethaf y ma.e'n estyn oes y rhyfel. Nid vw'n cyfnewid ffeithiau hinfodol y rhvfel. '(Cymer: dwyheth). Nid f allaf beidio gobeith:o y gall lxyd yn oed ahv sylw y Galluoedd Cyngreiiiol at v diffygion amlwg sydd yn eu trefniadau; nid yn unig trei'niadau pob un, ond trefniadriu yr oil. (Cymeradwyaeth). Os y gwna hynyna, a'u deffro i wnend vmdrechion newvdd. fe all broil. er mor ddrwg ag ydyw, yn fendith. Dyna.'r gwaethaf. GAFAEL CRYF YN GROEG. f Y mae hynyna wedi bod yn ddiffygiod iawn. Dym.r cwmwl tywyllaf, ac y mae'n gwmwl a ymddanghosodd mewn gorwel glir. Yr ydym yn gwneud ein goreu i'w gwneud yn amhosibl i'r trychineb yna arwain i beth gwaeth. Dyna'r paham yr ydym, yn ystod yr ychydig ddyddiau diweddaf, wedi cymery d cwre mor gryf yn Groeg. Golygwn beidio cymery d unrhyw anturia-etii yno. fCvmeradwy;veth ad- newyddol). Yr ydym wedi penderfynn cym- eryd ewrs penodol a therfynol, a thybiaf ei fod wedi llwvddo. Yr ydym wedi penderfvnu hefyd cydnab>>d goruchwylwyr y gweidyddwr Groega.idd enwog, M. Venizelos. (Cymeryd- wyaeth uchei). Hoffwn ddweyd un gair ynghylch gwers yr ymladd ar v ffrvnt Orllewinol, nid ynghylch v cynllun inilwrol, ond ynghylch anvyddocad yr oil o'r vmdrech fawr vna., un o'r brvv ydrau mwyaf yn hanes y byd. Y m'n llawn o galonogiad ac o obaith. {Cymeradwyaeth). Edrvchweh ar y peth am foment. Byddin hollol newydd—yr oedd yr hen wedi gwneud ei dyledswvdd ac wcdi treulio ei hunan a-llan wrth gyflawni'r dagg fawr oedd ganddi. Y mae hon yn fyddin newvdd. Ond flwyddvn yn ol yr oedd yn fwn yn na-ear Pryd-iin a'r I Iwerddon. Daeth yn haeirn. Y mae wedi profi hyn mewn ffwrnes ffyrnig, a "ryr y gelyn ei bod yn ddur arddechrog. (Cymerad- I wyaeth uchel) Ond y mae'r fyddin hollol newydd hon, y catrodati newydd. swyddog- ion newydd, cadfridogion newydd i'r math hwn o waith, wedi wynebu y fyddin fwyaf a weli dd y byd erioed, y fyddin wedi ei harfogi a'i diagyblu oreu, ac y maent wedi en curo, eu curo, eu euro, a'u euro. (Cymeradwvaeth uchel). ESIAMPL Y FYDDIN. Frvvydr ar ol brwydr, ddydd ar ol dydd, wythnos ar ol wythnoe, o'r amddiffyn fey dd cryfaf a ddyfeiisiwyd erioed gan iedr dynol y maent wedi eu gyru allan gyda'u dewrder gyda dewrdcr sydd yn anghredadwy pan dd;;riienwch eu hanss. (Cymeradwyaeth). Y mae rhywbeth sydd yn llawn o obaith ar gyfer y dyfodol, Bvdd yn oich llenwi gyda. balchter yn y cenhedloedd ag y perthynant iddynt. Y ) mae'n rlian o'i gyfrif. Y mae'n gweled y I fyddin yna yn -tyfu o dan ei lygaid. Dywed- I odd cadfridog Ffrengig ernvog wrthyf. vl Byddin newydd yw eich byddin chwi. Rhaid iddi ddysgu-nid yn unig ei swydd- ogiou, end ei milwyr—beth i'w wneud, sut, a pha bryd i'w wneud." Yna, gan seilio ein hymddiriedaeth ar y ffeithiau hyn, yr wyf mor argyhoeddedig ag y bum erioed o fuddugoliaeth os y profa'r gen edl mor gadirn, mor ddewr, ac mor barod i aberthu, dysgu, a dioddef fel y fyddin fawr yna o'n meibion yn Ffrainc. (Cymeradwy- aeth). Hoffwn ddweyd gair nea ddau ynghylch y Llywodraetli ei hunan. Wrth wneud hynny, yr wyf yn awyddus i ochel popeth a achosa lid ac ymryson. Nid yw yn amser i hviiny I ar hyn o bryd. (C'yml radwyaeth). Y mae fy agwedd tuag at y Weinyddiaptb ddiweddaf, o'r hon yr oeddwn y.n aelod, am weithredoedd yr hon yr wyf mor gyfriM a neb ? wed i cael eu rhoddi mewn Hythyr'iH o goffa, ac ymae fy rhesymau dt?9 ei gada?I wedi eu rboi hefyd mewn llythyr. Pe bai'n angenrheidior, bua,swn am resym- 8.U personol yn ci-oe«awu'r syniad. o'u cy hoeddi. ond yr wyf yrt argyhoedded g na wna ymrysonau parthed y gorffenol ein cynorth- wyo ar gyfer v dyfodol. (Clywch. clywch). Yna, cyn belled ag y mae a wneulwyf fi a'r tj peth, yr wyf yn eu rhoddi o'r naill du, a. myned ymlaen gyda'l' hyn a ystyriaf yn waith y Llywodraeth yn yr amgylchiadau blin pre- senol. Hoffwn ddweyd rhywbeth, vnghyntaf oil, am nndwedd anarferol a clivfansoddiad v Llywodraeth fel corff gweithredol. Y mae'r Ty wedi sylweddoli fod swyddogaethau y Prif Weinidog ac Arweinvdd y Ty wedi cael eu hysgaxu. Digwyddodd hyn oherwydd ein bod wedi dod i'r casgliad fod y gwaith yn fwy nag a allai un dyn, pa beth bynag allai ei egni neu ei nerth corfforol fod, ymgymeryd ag ef ynghanol rhyfel fawr. (Clywch, clywch). Yr oedd gwaith pennaeth y Ty yn un a liawer o bryder ynglyn ag ef hyd yn oed mewn adeg o heddwch. Nid wyf wedi bod yn abl i ddilyn y Ty yn gyson iawn yn ystod y ddwy neu'r dair blynedd ddiweddaf, ond yr wyf wedi bod yma ddigon o weithiau i sylweddoli nad yw'r dasg o arwain Ty'r Cyffredin yn un hawdd iawn. Y mae tair nodwedd yn v Gweinvddiad ag y gelhr dwevd eu bod yn wahanol i'r hyn oedd yn flnerÎorol. Y gvntaf oU o'r riiai hyn yw crynhoi v gweithrediad i ychvdig iawn o ddwylo. Yr ail vw dewis dvnion o fedr mewn busnes a phrofiad i weinyddu, ac nid dynion o broiiad Seneddol, He'r oeddym yn methu eu cael yn bennaethinirl ar yr Adranau ma-.vr. Y try dv rid, yw cvdnabyddinet.h ryddtaoh a llawnach o Lafur yn llywodraethiad y wlad. TRI AR HUGAIN YN ORMOD. Fodd bynag, yr oedd Cabinet o dri ar hu- gain braidd yn i-hy bendrwm ar gyfer ystorm o wynt. (Chwerthin). Ond nid wyf y-n dweyd fod y lleetr arbenig hon wedi cael ei chyi- addasu'n well ar gyfer mordwvaeth Senedd- ol, ond yr wyi vn argyhoeddedig mai hon yw'r oreu ar gyfer rhyfel. (Cymeradwyneth). Mewn rhyfel v mae anoch eisiau penderfynu hua,n uwchlaw popeth. (Clywch, clywch). Ed- rychwch ar y cldwy flynedd a hanner di- weddaf. Nid wyf yn cyfeirio at yr hyn sydd wedi digwydd yn y wlad hon. Pan ddywcdaf y pethau hyn gwell fuasai gennyf i cDy'r t-N- ffredin edrych ar y rhyfel yn ei chyfangorff. Cymerwch achos v Galluoedd Cyngreiriol gyda'u gilydd-ac yna yr wyf yn sicr y ca-f gyd-syniad fy ffrynd anrhydeddus (Mr. As- (luith). Y mae'r Galluoedd Cygreiriol wedi dioddef trychineb ar ol trychineb drwy araf well penderfynu sut i weithredu, i raddau pe-il oherwydd rhesymau a roddaf yn ddiwedaar- ach, a chyda'r hyn yr wyf mewn cytundeb lhyyr a fy ffrynd gwir. anrhydeddus. Y mae'n wir mai mewn amlder cynghorwvr y mae doethineb. Ond ysgrifenwyd hynyna ar gyfer gwledydd Orientaidd me wn adeg o hedd- weh. (Chwerthin). Ni ellwch redeg rhyfel gyda Sanhedrim. (Chwerthin adnewyddol). Dyna ystyr Cabinet o bump, gydag un o'r aelodau yn gwneud gwaith gwyliwr o'r tu allan, ac yn amddiffyn y eyngor yn erbyn ym- osodiadau. tra'1' ydym yn ce.isio gwneud y gwaith o'r tu mewn. (Clywch, clywch). A gwaith anodd iawn ydyw hefyd. Y GWEINIDOG LLAFUR. Rhoddodd y ffrynd anrhydeddus, yr Ysgrif- enydd Llatur, wrth gyflwyno Mes.ur, ac Ar- weinydd y Ty yn ddilynol. wedi rhoddi oyfrif manwl ia.wn o waith cyhoeddus y Gweinidog- ion newydd. Y mae Gweinidog Llafur wedj cael ei gymell am ddeng mlynedd ar hugain gan Unclebau Llafur, a fy mhrofiad fel Gweinidog Cad-ddarpar oedd fy nysgu fod yn angenrheidioi cael Adran nad yw yn gyfan- gwbl yn safle cyflogydd, pa bryd bynag y bydd anghydfod llifur. neu ynghylch cvflog- au. Gobeithiaf fod yr Adran hon am gytyngu ei hun i anghydfodau. yr hyn nad yw ond rhan fechan o'r problemau diwydianol ag y mae i ddelio a hwy. Gobeithiaf y daw vng ngwir ystyr y gair yn Weinidogaeth Llafur. Pan yn Weinidog Cad-ddarpar cefais y gorchwyl o ueod i fyny l-ywbeth a adnabyddir fel Welfare Department," i wneud y gwaith yn llai gwrthun, ac yn fwy atdyniadol ac iach- us. Y mae infer o wirfoddolwyr taledig yn trefnu'r Adran yna. Yr wyf yn falch o gael dweyd eu IHd yn perthyn i Gymdeithas v Cyfeillicin—■(Cymeradwyaeth}—y rhai, er fod ganddynt wrthwynebiad yn y gwraidd i ryfel, na ddatganasant erioed nad anent gymeryTd rhan mewn gwaith cenooaethoI. ac y maent yn gweithio'n galed yn yr Adran hon. (Cym- eradwyaeth). Yr wyf vn gobeithio fod yr Adran hon yn cy north wyo i gasgIu ynghyd lafur ar gyfer y rhyfel. PROBLEM Y LLONGAU. Y mae fy ffiynd gwir anrhydeddus eisoes wedi daiigos i'r Ty beth fwriadwn wneud parthed y llongau. Ni fu erioed yn ystod y rhyfel mor hanfodol i fywyd y genedl ag ydyw ar hyn o bryd. Yr ydym yn cymeryd dros- odd holl longau y wlad hon, yn ymarferol ar yr un amodau ag yr ydym wedi cymeryd y ffyrdd haearn. fel y bydd y llongau yn ystod y rhyfel yn cael eu cenedlaetholi yng ngwir ystyr y gair. Y mae un o brif farsiandvvyr llongau y Deyrnas Gyfunol wedi ymgymeryd ag arwan yr ainturiaeth fawr hon er budd y wlad. Y mae ar hyn o bryd mewn cynhad- ledd a'r Morlys, a chyn pen hir gobeithiaf y gallaf hy.-bysu i'r Ty y cynlluniau a, gymentd- wva. PROBLEM Y BWYD. Yn aw-L-, rhaid i mi ddweyd rhywbeth yug nghylch y bwyd. Y mae problem y bwyd yn broblem ddifiifol iawn, ac fe ddaw yn fwy- fwy difrifol os nad yw, Bid yn uni y Llyw- odraeth, ond y genedl, yn barod i afael yn y cwestiwn heb goll amser. Y prif ffeithiau yw fod cvnhaeafau v byd oedd at eu galwad ived:, myned' yn fethiant. Mewn adeg o heddweh gallem bob amser wneud diffyg un wlad arbenig drwy droi at un arall. Os y byddai America wedi methu, yr oedd Rwsia neu Argentine yn aros; ond yn addo'n ddrwg y mae'r Argentine, yn ogystal ag Awstraiia, ae nid yw'n bosibl cael Rwsia. 0 dan yr amgyichiadau hyn penderfynodd yr hen Lly wodraeth apwyniio Rheolwr Bwyd, ac apwyntiasom ni ef, ac y mae yn ddyn abl ac yn welnyddwr a phrofiad ganddo. Y mae genym wrth J'w Bwrdd Amaethyddiaeth ddyn o gyffeiyb fedr—.(Clywch, clywch)—gan yr hwn y mae gwybodneth drwyadl o'r cwestiwn -cymaiiit ag unrhyw ddyn yn y wlad hon nou unrhyw wlad arall. (Clywch, clywch). Teimiais mai peth pwysig oedd ceisio sicr- hau ymenydd goreu'r wlad i ddelio a'r brob- lem anodd a. pheryglus hon. Y mae'r brob- lem yn un ddyblvg. Y mae'n broblem i ddos barthu ac amddiffyn. Parthed y IIaill a'r llall rhaid i ni a.:w ar bobl y wlad hen i wneud abcrth gwiriontMol. (Clywch, clywch). ABERTH GWIRIONEDDOL. Ond os ydym am wneud hyn y mae'n an- genrhc'di.d i'r aberth fod* yn gyfartal. •iClywch, c'ywch). Yr wyf yn sicr v gallwn ddibynu ar ddvnion a merched o bob dos- barth i stfle—i arfer brawddeg gyffredin-i cliware'r game. (Clywch, clywcM. Felly rhaid i ni -étJJe>;¡v at y genedl yn ei chyfangorff —heb fAn-.rth'.vv v genedl nid allwn wneud dijn—iClywch. clywch)—i gynorthwvo i ranu ein hadnoddau, fel na bydd yr un dyn, dynes, na. phlentyn ."n dioddef newyn oherwydd fed rhvwun vn eael gormod. (Clywch, clywch). Pan ddaw yn ftter n g,vnh.v-ebu, rfidid ciel pob Uathv -.i ysgwar posibl o dir i gynhvrchu bwyd. Rhaid gwneud defnydd goreu o'r tir, a. phob H;' 'nr ag v gellir c.ael gafael arno l Erynhyrehu eyflenwad bwyd y wlad. Rhaid i bob un as; y cyfle ganddynt deimlo ei bod yn ddvledswvdd arnynt er maryn y Wlad* wriaeth. gynortluvyo mewn cynbvrcbu a chyfranu tuatr at v stoc cyffredin ag v m^e pawb yn i. Os y gwnawn hyn fe eaiff pawb ddigon o'r bwyd goreu m'r iachrd. Drwy hynyvia'n nnig: v bydd y genedl yn abl i ddwyn y riiyfel ymlaen i fuddugoliaeth ag yr vdvm ol' n edrych ymlaen ati. Golyg. a-berth, ond pa aberth ? Sia.vadweh j a'r y wedi dyrchwelvd o ecbrvslonder- ii'i, hwn wedi hod drwy flinderau y mgyrch y gaeaf, a gwvddech rvw- bctfi beth dynion hvn yn ddioddef dros eu !!whd. JCv1!1crodw"eeth).. V maent vn di- oddef 11 a >ver v maent yn dioddef yr oil tra'r ydym ni vn byw mewn cysur a diojelwch a d'ref. !N-'ifl ttlwrh hyth gael cvfartaledd hollol o aberth mewn rhvfel. Y mae'n iroh'-p- ibl. "el odrwydd .i'lerth oddiwrth h.wb. fClvweh. cNwch? V itrniloedd ar n?ofdd v edi rh? Pli hvwyd?n i lav/r. Y mae miHymu 'v?di rhnddi cnl'ttdI cwmfTorddus i fvnv, ac vpd) en cvfnewid ?vmundcb parhaus a? an?au. j

-T- ABERERCh < ) DIR WEST.—Nos Fercher o'r blaen bu Miss Pritchard, Croesoswallt, yn ysgol y Capel Isa* | (M.C.), yn siarad ar ddirwest. Siaradodd eiriau gwirionedd a sobrwydd yn erbyn mas- nach sy'n gwneud y fath ddiirod yn ein tcyrn- as, a hyny hyd yn oed mewn argyfwng mor dy- wyll yn ein banes, sef amser rhyfel. Y Parch. Hugh Davies oedd y llywydd, a chym- | erwyd rhan ynddo gan y Parch. David Ro berts, Mri. Owen Jones, Humphrey Davies, Griffith Robeits, a Miss Davies, Glwysfa, a I Miss J. L. Roberb yr. Ynys. Nid oedd y cynhllHia¿ yn deihvng o bwysigrwydd yr cchos, nnd ?afwyd cyfarfod ag oedd yn a,pgy hoeddi pawb oedd yn bresenol fod tir lawer eto i'w feddianu gan garwyr sobrwydd. DAMWAIN.—Tra yn y Hong yn un a borthladdotdd yr Iwerddon, cyfarfyddodd Mr. John James, y Crown, a. damwain. Cyr- haeddodd adref nos Lun diweddaf. Deallwn fod ei feddyg yn dweyd fod y niweidiau yn llai nag yr ofnid ar y dechreu. Dvmunwn iddo wllhad llwvr a buan. CÜLLI ANU;EILIAID,a,rhau i gael colledion trym:on y mae Mr. J. Jones, Tan y GTNtig Ymddengys y perv yn ddirgelwch wir achos o farwolaeth eynifer o anifeiliaid. Y I mae liawer i'w cael sydd yn barod i d.dangos cydymdeimlad, nid yn unig mewn gair ond hefyd mewn gweithred, pa.n y trefnir cyfle iddynt ei ddangos yn y ffordd houno. Pa le I y mae amaethwyr Lleyn ac Eifionydd pan y mae yn cael ei ddweyd ei bod yn amser da arnynt. D:au en bod fel dosbarth yn barod i 1 helpu. end myn'd ar eu gofyn., fel y gwna eraill hefyd. Ni bu teulu yn ein bro trwy y blynvddau parotach i helpu pawb a ddeuai all eu gofyn, a phob achos da, na theulu Tan y Graig.

I CAERNARFON I GENHADAETH MARK LANE. — No« ) Fawrth. rhanwyd aria-n y ciwb uchod. lilian- If wyd dros 300p.. ynghyda 4p. o bonus. MARWOLA ETil. — Ddydd Z»Iercher, ar ol yehydig waeJedd. bu i'arw Mrs. France, priod Mr. Richard Francis, 35 Hafod Terrace. Yr oedd yn a?lod ffyddlawn o gapel Salem. Gedy briod, dau fab (un ohonynt yc1'r Fyddin yn yr Aipht), ac un ferch, gyda'r ha.i y cyd- ymdeimlir yn fawr yn eu profedigaeth, Cledd ir (angiadd preif?t), ddydd Ma wrth, yn LIan beblig. t YNGERDD.— Nos Sul, yn y Guild Hall, cynhaliwvd cyngerdd cysegiedig i'r milwyr. Llywyddwyd gan Mr. Lewis Jones, a chymer- wyd rhan gan y rhai a ganlyn Scindorf yr East Lane. Royal Engineers, o dan arweiniad Sapper Harney, Sappers H. Bell ac H. Dav- ies. Miss Priscilla Ellis, a Mr. loan H. Lloyd. Trefnwyd y cyngerdd gan Mr. loan H. Lloyd. MILWROL—Mae Mr Robert Lloyd Jones, Bryn Siriol, yr hwn a fu yn ystod yr yehydig fisoedd diweddaf yn gwasanaethu ym Mhen- cadlys yr Artillery Training Camp, yn Alder- shot, medi rhoddi ei swrdkl fel cap ten yn y Welsh Howitzer Brigade i fyny, er mwyn ym- uno a ",Service Battalion fel ail lifftenant. I ANGLADD.—.Ddydd Mawrth, yn Llan- dueiniolen, claddwyd gweddrillion Mr, Ellen Williams. Blodon, New Street, lianea marwol- aeth yr hon a ymddanghosodd yn y Genedl" ddiweddaf. Gwasanaethwyd gaoi y Pa<rchn. j D. O'Brien Owen, John Own, M.A., En- I gedi, a Rheithor Llanddeiniolen. Y.M.C.A.—Mae y Y.M.C.A. lleol yn aiifon diaries' i'r aelodau sydd yn gwasanaethu eu gwlad. DAMWAIN.—;Nos Sul diweddaf. pan yn dyfod o'r capel, syrthiodd Mrs. Jones, Per- I dref Temperance, ar yr heol, a thorodd ei choes. I'R. MILWYR.—Mae eglwys Silob wedi anfon parseli i'r aelodau, ac aelodau Siloh Bach, sydd ye gwasanaethu eu gwlad.—Mac eglwys Salem ..£yd wedi gwneud yr un peth, ac y mae bone igesau capel Engedi wedi bod yn brysur yn "otoi parseli i'w da.nfon i'r milwyr. Yl oedd trefniadau Engedi Yllg ngofal Mrs. John Owen, Bryn Beuno, a Mrs. W. R. Jones. MARWOLAETH MRiS. WYNNE WIL- LIAMS.—Dydd Llun, ar ol ychydig waeledd, bu farw Mrs. Wynne Williams, 13 Tithebarn Street, gweddw Mr. John Williams, adeilad- ydd, a merch y diweddar Mr. John Wynne, yr hwn, flynyddau yn ol, a gadwrai ysgol breifat yn y d'ref. Yr oedd yr ymadawedig, yr hon oedd yn 70 mlwydd oed, yn ddvnes rinweddol iawn, ac yn aelod hynod o ffyddlon ac eir;niol o gapel Moriah. Bu yn cwyno am beth amser, ond yr < edd ar ei thraed ddydd Gwener cyn ei marwolaeth. Claddwyd hi (angladd preifat) yn Llanbeblig. ddydd Iau. Y Parchn. D. O'Brien Owen, Moriah. a. T. E. Jones yn gwasanaethu. Y prif alarwyr cedd: Mr. I Webster, Bangor ibrawd-yng-nghyfraith): Mr. 'Smart, Ishelen (naa); Lce.-Opl. John Wynne, ,Sm-,t.i,t, 1,helen (iiii); Lce,-(,pl. John Wynne, iPERSONoL,—Yr wythnos gyn-taf yn y flwyddyn newydd, bvrld Mr. Isaac Edwards yn gadael y dref am Ddvheiidir Cvmru, lie y liMe wedi ymgymeryd a. busnes ar raddfa. eang,-prisio, &c. Mcwii cyfarfod o Bwvllgor Ymrestrol v Sir, ddiydd Sadwrn diweddaf, d inghosodd yr aelodau eu gwerthfawrogiad o waith Mr. Edwaids feI ysgrifenydd i'r Pwyll- gor. Yr oedd Mr. Edwards hefyd vn ysgrif- enydd v Gwirfoddolwyr. a deallwn eu bed myned i'w anrheeu.

LLANFAIRFECHAN DARLIiH.—Nos Sadwrn, yn Ysgoldv Ger- ) izim, traddododd y Parch. W. E. Williams ( ddarlith gyda'r ilusern ar Deithiau Cenhad- ol Paul yn Ewrop." Yr oedd yn ddyddorol dros ben. Diolchwvd yn gynes i Mr. W;' I liams am ei ddarlith. UYMDEITHAS LENYDDOL HOREB.— Yn y gymdeithas uchod, nos lau, o dan lyw- yddiaeth Mr. Madoc Davies, eafwyd dadl ax "Pa un ai cyfeillion ynte gelvnion eydd yn gwneu d mwyaf o ddaioni i ddynion?" Agor- ) wyd gan Miss Thomas, Bod Enlli. a Mr. Hugh ( Roberts, Uplands. j

•y pas I A PHOB PESWCH MEWN TEULU YN I CAEL EU GWELLA GAN VEO'S LIGHTNING COUGH CURE. Dywed M's. Seville 48, Earl Street. Wal- j Ml):—" Nid oe? dim ag y rhoddaia braivf arno erioed, wellha beswch f81 Veno's Light- I ning Cough Cure, Pan gafodd fy merch > fechan y pas yn drwm iawn rhoddais Vono's iddi, ac yr oedd yn iawn drachefn cyn pen < ,.Naydig ams<i'. Byth er hynny mae fy mhriod a myfi wedi cymeryd Veno's, a'r plant hefyd, ac nid yw byth yn methu. Ymddiriedwch yn Veno's i wella Pesyehu, A n wyd, Asthma, Bronchitis, Influenza, Catarrh, a'r Pas. Priaiau :—>ll £ c.. Is. 3c., a 3s., yn mhob man.

"SARZINE" BLOOD MIXTURE I Yr hyn y mae y "Saline Blood Mixture" yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn hoiii gwella pob peth, fei yr Yankee Pat«.n<^ MloddciiTiftfc; oDd oa blinir. chwi gan gr&m! afiaeh; ysfa pimplie; tonad allam neorvy; dolurian; peeddyood; etc., yn tar»d<?u II \'rood drwg ac arahuf mytivch bofceHuid e, ,-Narzitip Blood Mixture" "n y Ehugg^ft» neeaf atcch. Is lie. a 2a 9c. y bo,c- rreu gyd& Sc. at Y chidaad yn ychwa?eg'o! oddj- an\?yd, ajsUMi?, bronchitis, influenza, c--t.MTb. a'r pae. Pristau H?c, Is 3c; ? 3ft, ymbôb maw.

BANGOR. M A.SN ACili D A j B A NIG OR A'R GrWYL. IAU.—-Mewn cyfarfod: 0 fasnaclxwyr a, gyn- haiiwyd rvos Fawrth diweddaf yn y Queens Head Cafe, Mrs John Griffith, Bee-rive yn y gada.ir, penderiynywd er eyfleusdra y cyhoedd i agor ry majsnaihdai ddydd Mercher y 27ain am yr hanei* rii wmoij) fel arfer, ac i gau yr holl fasnihchtW ar ddydd Â. fydd i'r cybooddl fod gyt-ta] a sylwi ar btyn.

LLANWNDA jyLAjRfW.—Yr wythnus o'r blaen bu faw MI' Hugh Wijirams. Ty'nlian, wedi cyrraedd 0 fewlt yehydig fl^nyddoeddl i'w gant oed. Un Q Fon ydoedid, a bu n vrx-dvdd ar y rheiiffordd {L. & N.W.) am dynvov hir, ac ar ol hynny gyda,'l' gwaith ar y Rheilffordd Gul (N.W. N.G.R.) Dygwyd ei gorff i Fon i'w gladidu.

GWELL RHESWM A COMMON SENSE. iUe. o ddargardyddiadau gwyddonol mwyaf pwysig yr ot-s fod Pes well. Catarrh, Bron- chitis, Dolur <Jwddf, Diffyg Clyw. Influenza. Pneuimoni.a., DiiptiJeria, a Darfodedigaeth, yn cael eu hachosi gan "germs'" yn yr orgianau anadlu. Y mat anwyd yn rhoddi myn<idfa i'r "germs" i mewn i'r <-yfansoddiad a thystiol- :te1.11 Pmfiad, Rh-eswm, a. Cbminon Sense yw mai un (r gan'yniadau natuiiol yl'ed dings yw. —niddinVKtrio y "germs" ond gwanychu gall- uoedd cynhenid amdiliffynol y corfT. Teim^lati ei bod yn ddyledsr^ydid! foesol arnaf megis cen- hadwr oherwydd1 y bud.d personol a diderbyn- iais i a iiiaws er.till trwy anadlu tarib 'vap- ours), i'r organau gyda.'i- offerynau pei fTeith- iaf yn y Deyriuws, vvnerv d Apel ddifrifol at Jodi- odd,of-w%i- a phenau teul'uoedd C'ymru i am- ddiffyn itxdiyd. budd a cliysur eu cartrefi, it thrwy hynny estyn oes ein Cenedl. Am fan- ylion yehwa««5go] anfoyieir at T. HUGHES. 25, 1)AT>E R-TREErr, STOCKPORT.

M ARC HN ADOED i) DLNBYt H, Rha^fyr L'Oumji.Ffowls, tis i 7s 6c y ewpJ; hwyaid, 12s y cwpl; wyau 5 a 6 aID Is; ymenyn ffres Is 10c i 28 y a-c; v-menyn hallt (tybiau bach), )« 10c y pwys; frS o Is i Is 3c y pwys; inyton Is i Is 4c; pork. Is 2c i If 3c y pwys; nocii tewion, fe i Oc j cwningod 2s Oe, y cwrpl; øwlan S«aesn:g, lfi 6c y pwys; gwlau Qywtreiig, Is i Is llo y pwys; gwydda-v. Is 2a i Is 3c y pwys; twrcis, 16 2c i Is 5c y pvvvH. ULiANiRW^fT. dydd Mawrth.-Iniejiya. Is loc i 2s y pwys; wyan 3 i 4 am swllt py. t3.tws 10. v cant; ewnircged Is 2c vr un. BHiUniYN, dydd Llun, Rhagfyr 18fed. Bilf, my ton" a lamb, lie i Is 3c y T>»vy«; pore. Is He y pwys; ceireh, 15s yr hrib: haidd, 22s yr hob; gwenith, 25s yr hub; ffow's, [ i 6s y cwpl; hwyaid (yn fyw), Sa i 6s 6c y cwpl; eto, wed ieu pluo, Is If i Is 2c v pwys ajwyddau Is 3c v pwys ym- enyn is 10i: i Is 11c y pwv-s; wyau 5 tw Is; cwwivgrnl & 4c y cwul. LLAiNKiEFNI, dydd Iau. Rhagfyr 21,am.— Ymenyn 2s y pwvs; wyau 3 a 4 3m frwllt; moeh 11 gyfltenwad, a'r prsiaM i 23s. yr un; moch tew 7 tc a 7: v pwys: gjwyddau lid a Is y pwy; tuf)<?y}<. l?,4 Sc. ?,IIT 1. 2e, 1 3t-. L 1,, 4o -v 1? & V PW"f'; b?f Is 2c, 1 3c. a, Is 4c y pwy? PWUJJTEilj. — Ddv< 1 d Mercher.—Wyan. 5 am 1?; ymenyn Is 10c; biff 11c i 1? 3c; mutton. He i 4c: pore, 10c i Is 3c, ei- do 10c i Is & (^/fe-'lmtd 58 6c y cwpl gwydr),ao. Is i Is 3c v jrwys: tvrewns Is. 4c i Is 6e f pwys; rpj>re.h\H, 18s i 24s: moch tewion 7-?e. iNid oedd crtoaint o bobl yn y farchnad ag a aderid weled yno.

GEN I; PRIODI: MARW 1 RIODASAU. 14 y ng nghap- 01 Pa/k lij! Bangor, gan y Pareii. R. W. Huglies, Mr. Richard Hughes, Tregarth, a Miss Margaret 'Jane Otten, Glyn, Bangui-. MARWOLAEfTHAU. EVANS. -Rhagfyr 19. Mr. Evans, Tilaf.m. Hanbfnf!. vn 79 mhndd oed. Wil,- WILLIAMB.Rhagfyr'20. Mr. William Wi!- Ha.ms, Tt'?d House. Love Lane, DInbych. JDN.ES.- Rha?iyr 17, Miss Maggie Jonea, ai) ferch Mr. a. Mrs. WiDiam Jones, Pen-poreh- ell Ucfvaf, Luiimefydd. t FRA?Cr.S.—Rha?fyr 30. Mr?. Francis, plioj Mr. Rich?d Francis, 3i> Hafcd Terrace. C.'MiJ'n.I'fo! ELLIS.Rhagfyr 16. yn Isgaer, Dinbyeh, Mr. Phillip Munro Ellis, ail fab Mr. PhiJLp P. EJ1is. Le'-pwl, vn 36 mlwy dd oed. P. Eilis. vn 36 int?%-?dd oe d FOULKES.- RaaRfyr 16, Mrs Ellen Foulkes. priod Mr. 'John Foulkes. Carneddau, Lian- dvrnog, y ti 72 mlwydd oed. JOXES.—Rhagfyr 17. Miss Margaret Jones, ail ferch Mr. a Mus. Wtn. Jones. Pen- porchel) I'cha, ger Henllan, ninbych. yn 27 mlwvdd oed D..A,Vn<S,-Yr w,ythnos dJiweddaf, Mr David Davies. Suvtion Road, Blaenau Ffe.sbl:o¡; yn 53 mtwvdd oed. NN'it- WILLI A MS.Rhagfyr 18, Mrs. Wynn Wit {mma. 13 rKthebarn Street, Caernarfon, ?wedfiw Mf?ohn W?Iianis, yn 70 mhwdd oecL GRIFFITH.^1 thagfvr 1P.. Mr. Tbonius Gri- ffith 'Vynti'i on, Cwmvglo. J* >NES.—Rb:e|iyr 15, Mr. William Jones. Pefisa n Ba-H. Penrh\'ndeudr:ieLh. T T

i FOURCROSSES I Y GENHADAETH.—Yr wytlmos o'r blaen | bu y Parch. Hugh Williams, rheithor Carn- guwch, yn pregethu yngIyn a'r uchod, yn Ys- goldy Plasgwyn, i gynulliad liuosog, dan nawdd Eglwys Sefydledig Abererch. Hefyd, nos Fawrth, yr oedd y Parch. David Jones, y j rheithor, vn pregethu vn Eglwys Llanengan. CTFARFOD LLENYDDOL.— Cynhelir I cyfarfod llenyddol i'r plant nos Nadolig, yn Ebenezer. j DAU OENi CY^fAR.—Mae gan Plenydd, I vi '(afodlon, ddau oen er's wythnos. CYFARFOD DIRWESTOL.—Gynhelir y nesaf o'r cyfarfodydd uchod yn addoldy Llwyndyrus (M.C.), nos Wener, lonawr 5ed, 1917. LIvwvdd, Mr. Walter Evans. Ty Du. DOD ADREF 0 FF R.A TXC.-Nos Lun. daeth Pte. Thomas Rees, Hen Baiidy. adrof o Ffrainc. Llawen oedd gan bawb ei weled I yn edrych mor dda. YN WAEL.— Drwg genym am waeledd Mrs. Pritchard, Penygraig. Dymunwn iddi adferiad llwvr a buan. YN GWELLA.—Da genym ddeall fod Mrs. Williams, Derlwvn, yn parhau i we11a. ER COF.—Boreu Sul diweddaf, wedi twr gystudd, bu farw Mr. < Robert Evans. Peny- maes. Yr oedd yn un o ddiaconiaid eglwys M.C. Llwyndyrus er's blynyddlu beIlach; yn ddechreuwr y gan. ac hefyd yn ofa.lwr am v cyhoeddiadau Sabbothol. Yr oedd ei ffydd- londeb wedi bod yn gefn mawr i'r achos yn y He. Yr oedd yn gymeria.d gloew, yn wr gol- euedig, a phwyllog ei farn, ac yn sicr bydd colled fawr ar ei ol mewn byd ac eglwys. Dymunwn gyflwyno ein cydymdeimlad fel a.r- ) dal å'i farn oedranus, gyda'i ddwy chwaer, a'r perthvnaaau oil yn eu dwfn brofedigaeth. I Cymerodd yr angladd le ddydd lau diweddaf, yn Capel Relyg. LLWYDDIANT—Llawen genym gael Ilon- ) gvfarch Mr. Richard Roberts, A.C. \AIaw I Ceini), 2 Snlem Terrace, ar ei waith gvdag &n- rhydedd yn enill tystysgrif L.T. S.C. Mae yn I awr wedi enill safle ac anrhvdedd uchei vn y byd cerddoroI, ac yn sicr nid gwaith hawdd i weithiwr ydyw onill snfle fel hvn. Mae ar I. hyn o bryd yn gweithio yn y Deheudir. Dym- unwn iddo bob llwyddiant eto.

TALSARN I LLWYD'D.-Da qenyin ddeall fod Mi as Matilda J. Owen, 4, School Terrace, wedi myned yn llwyddianus drwy arholiad cerdd- orol v Matriculation Practical." Da iawn. MARW.—Ddydd lau daeth v newydd i'r ardal fod Mr. Thomas Davies, Eirianfa, Church Road, a: fu am gyfnod maith yn gwas- anaethu fel clerc yn Chwarel South Dorothea, wedi mar' yn Manceinion. Genedigol o Gaer- narfon odd yr ymadawedig, ac yn adnabydd- us i lawcr yn v dref. Cydymdeimlir a'r teulu galarus. XEWYDD DA.—Y dydd o'r blaen derbyn- iodd Mrs. Jones, Eifion TeiTace, y newydd da fod ei mab, Lance-Corporal Albert Ceredig Jones, a hysbyswyd oedd ar goll, yn garchar- or yn Germani. Y mw, ,r ardal yn cyd- lawenhau a Mrs. Jones yn y newydd da.

r CRICCIETH I Nid oes amheuaeth nad yn PRETORIA I FURNITURE FACTORIES, ALA ROAD, PWLLHEiLI, y gwneir y dodrefn goreu -v?,? I, Nghymru. Bargeiniol), anarferol.

'CLEARANCE. Bydd Gwedd^l! Goods y Nadolig yn caekhadl irio yn Ylt W TU?O? t??iWEDJ3AF OR FLWyDDY? Y R AFit AUR, Caernarfon. PIERCE AND WILLIAMS

PWLLHELI Os yr ydych am ddodrefnu eich tai yn y modd goreu, arbedweh arian trwv fyn'd i'r PRETORIA FURNITURE FACTORIES, ALA ROAD. PWLLHELI, a sierhaf y bodd- lonir chwi gan y gwne;.r poh math o Furni- ture a.r y Premises, yn y mood: goreu o raji defnydd a gwaitth. ^GUBVV i'D amryw o gyrph anifeiliaid j'. Ian ar arfordir Lleyn y dyddiau diweddaf. GOHIRHVYD l'han o'r cyfarfodydd llen- yddol fwriedid eu cynal v Nadolig yn her- wydd bodolileth afiechydon heintus. DAMWAIN OFfDLS.-Tra yn m;¡,Ju eithin aeth llaw ddeheu Mr. Thomas Williams, Tyddyn Cethin, i'r peiriant, a thorwvd hi ymaith, a rhan 'o'i arddwim. YR YMGYRCH YMOSODOL. — Yr wytl) nos ddiweddaf a'r Sul, cynhaliwvd eyfres ø gyfarfodydd ynglJn a'r Ymgyrcli Vmosodol. Yr efengylydd oedd Mr. W. H. Griffith o'r Deheubarth. Yr oedd ganddo gymhwyster- au arbenig at y gwaith, a bu yn Uwyddianus i dynu liawer o bobl ynghyd, ac i gae! dylau- wad da arnvnt. WEDI El GLWYFO.—Y mae Preifat W. J. Pritchard, brawd Mr. Hugh Pritchard, wedi ei glwvfo yn Ffri-une. Cyn ymuno a'r Fvddin bancwr oedd v milwr dewr. Y FARCHNAD GIG.—Yr oedd siopau y cigvddion yn llawn o gigau r ha go roi yr wyth- nos ddiweddaf. Ymddengys fod g.m bobl ddigon o arian, gan y gwerthwyd y oigoedd am brisiau uwcli nag erioed, Auhawdd gwel- ed yn hyn fod gan rai pobl y syniad lleiaf am gynildeb ac am ddifrifoldeb cyfl'.vr y w lad. Duw rhai pobl yw eu bol, er cymaint o gre- fyddti sydd. JUMBLE SAIJE,-Bu gan yr Anmbynwyr Saesneg Jumble Sale, a. gwledd, &c., gyhoedd- us yr wythnos ddiweddaf. HEDDWCH.—tPasiodd y gweinidogion ileol benderfyniad mewn cvflarfod yn gofyTi i'r Llywodraeth fanteisio ar bob cyfleuadra i gael heddweh. CYNGOR YR EGLWYSI RHYDDTON — C\nhaliwyd cyfarfod o'r uchod nos Fercher, o dan lywyddiaeth Mr. R. Albert. Jones, LiTer- pool House. Yn ystod y cyfarfod caed tra- fodaeth fi wd o berthynas i delerau heddweh. Cynygiodd y Parch. J. Puleston Jones, M.A., benderfyniad fod y Cyngor yn anion apel at y Prif Weinidog i arfer ei ddylanwad personol o blaid heddweh burn ac anrhydeddus. Nid oedd yn meddwl v buasent yn cytuno o gwbl a.r yr amodau o dan ba rai y dvlid (lod i deler- au heddweh, ond credai yn ddiarnwys y dyient dangos ysbryd parod i ddod i heddweh. Yr oedd yn arwydd dda iawn fod,<enedl fel yr Almaen yn cynyg telerau hedvvelt" o gwbl. Yr oedd y Caiser wedi vmiffrostio v byddai iddo ymladd hyd y dyn olaf a'r march olaf, ond yr oedd heddyw wedi myned yn fethdalwr milwrol. 0 safbwynt gwareiddiad a Cbrist- ionog-wtl) yr oedd pobpeth i'w enill drwy wicrliiau. oedd newyddiaduron Germani a'r e,.ddoni nina.u ar eu goreu yn dweyd.celwyddau er cyrhaedd amcanion pol;ticaidd. Ond yr oeddyrn ni yn onest yn ein datganiad dros fyned i ryfel. Pe buasai yn bosibl crogi y Caiser a'i gynghorwyr a golygwyr newyddiaduron y wlad, y rhai oeddynt gyfrifol am gynyrchu ysbryd rhyfel, buasai yn myned yno o bwrpas i'w ey north- wvo i wneud, ac o ewvllys caloii yn rhoddi tipyli at y eortyn. Wrth gefnogi y pender- fyniad dywedodd y Parch. R. Conwy Pritch- ard nad allai efe fel Cristion ddim peidio ei gefnogi. Credai fod yn bwysig cadw Pryd- ain rhag dangos ysbryd dialedd. Ni fuasai ef yn foddlon cymeryd heddweh ar bris yr Al- maen, ond yr oedd yn barod i gefnogi hedd- weh ar dir fo'n sicrhau cyfiawnder rhwng cenedl a chenedl. Siaradwyd ymhellach gan Mri. G. Cornelius Roberts fMaer); H. Pritch- ard, Mount Pleasant; Owen Ellis Jones, Ar- fryn; Lloyd Humphreys, Cardiff Road; Thomas Ellis, Mount Villa; M .G. Jones, Ar- tro Thomas Williams. Crown Boot Stores, ac Owen Williams, South Beach. Pasiwyd i bleidio heddweh fyddai yn dod a chvfiawnder a thegwch gwirioneddol i fodolaeth rhwng gwledydd a'u gilydd, fel na ormesir mwy ar y di-amddtiffyn a'r di-nodded, ac na tliyr ar heddweh y byd.

COLWYN BAY, I SO(JAL.;—.Nos tercher cynhaliwvd social yn y Lecture Hall, gan yr Annibynwyr. Trefnwyd y te gan Miss Booth, Mr8..s. Johnstone, Mrs. R. R. Phillips. Miss Davies, a frs, Allen. Yna. cynbaliwyd cyfarfod o dan lywyddiaeth y Parch. T. Lloyd, i drafod y llythyr ddanfot \v,yd gan Undeb yr Annibyn- wyr i bob eglwys Annibynol. Cafwyd an- erchiad a.r waith yr eglwys gun y Parch. T. Lloyd, Mr. R. Blannin, Mr. R. R. Phillips, ac ar riki yr Ysgol Sul gan Mr. Hul/ne a Mr. W. Greenfield. Darllenwyd papur aT Safle merch yn yr eglwys," gan Mrs. Lloyd, tra y siaradwd vmhellach gan Mrs. Sykes. DIAOOXIAID NEWYDD. Nos "IIi olwyd y rhai a ganlyn yn ddinconiaid mnvydd yn y Tabernael: Cyng, Simon Williams. Mri. Ezra Davies, Woodhill Road; Hujjh Davies. Penymaen a Robert Jones, Oaklands. Y mae yna wyth o ddiaconiaid yn awr. Y pedwar arall ydynt: Mri. Thos. Jones. Belgrave Rd. Azariab Jones. Leoskine Road Robert Wil- hmR, ,s'e,a View Road', a Humphrey Morris, Rhos.

FFEIRIAU. Y rhai a grnhelir vr wvthnos hon.1! Gwrecsa.rr', Rhagfyr W Tr<^ffvnen 30

I AFTE:I J ,J I if's:i,1'; f MEALS ? Thirty drops of Mother Seigel's Syr?? j? taken after me?Is, will prevent ?r ? remove paAas after eating. Try it ai^o ?B for Indigestion, biliousness, headache. ?JL and constipation. It is the v.criu <& ?? remedy f<. ?r stomach and liver trouble ???TA?KE MOTHEP S Elst; L'S SY1S? :;ø..) ";>-7 .¡, iu J ";r(" t?0j ?_ ?.\{''?'?.. ??-.??"'? "?   ??-<<?.?i | Ar??wyd  y i'erehenog i'M? gan rhe;n,is Jones, a c'hyp??wyd ?t?dd'o yn 8\vydd?' r Genedl,' ??.'y Ha,r?ur; Carnarvon.