Y Genedl

S VT I LADD TYRCHOD Vsfifrifena John Pryce, Maesymeireh:— "iilinid ni acw gan dyrchod, cyuydden't bob- tWwyddyn, fel yr oedd y tir a gOJwg ddifrif- 1 ol arno, a-r yr oedd arnaf gywilydd ohono; ond clywais fod Mr. Hugh Davi-6, Chemist, Machynlleth, wdi dyfeisio peth i'w ladd J- ddi-draffe-rt-h iawn. Ei enw vdyw "Molrat," • mewn packets Is 6c yr mC Prynais basket a, rhoddais ef yn 01 y cyfarwyddyd am ben pryfaid genwair, a arhoddai y rhai hyny vn ihvybr v tllr!,C;vl. Ni chododd y twrcb mw v.

GCOOGMS m XND FCOLDS I  ? ?M a?  '? TKriTit ? ?'"  ??'?  ?' J- 11 PDAMf*!S?f? S ? Chemist!5  WPEXMM.  

*1" 4- T T T V R 'I~ *R • • • '1 A MLL383 Y? ASOlWVDD| iLbU Ei RACtUii 1' | Y -Nad,)11,7, Fendith Duvv i svaered Cadw'th di.or yn agored— Gwr f.) —Eifion Wyn. Disgynodd c'sgod y Xauoiig eto unwaith ar "1,:d.([.1 Cred, .iJ ¡¡.r :\aJol: o!ld gall' arall am wyl gcni, -it yl y Geni \lawi' ym l\et!ilehem, neu ddydd pen blwvdd Iesu o Nazareth. V. n y cyn oesau credai'r werin hygoel hd ser y ffurtafen a nei'thoedd anian yn arferol a thalu gwarogaeth ddiit,ii,t, "uri Ifret)) a gwyr ffawd ac athrylitb, ar eu d'yfoàad i'r byd a'u mynediad allan ohonno. Pv.y wyr n.1d oes a fynno tyb- iaeth ie'ly a'r frnvddeg.—" Csinvs gwelsom ei seren Ef vn y dwvrain a daethum i'w addoh Ef"? Trigasr.i ym Mlie- sia Iddewon n'd ychydtg er dy-cidirui'r gaethglud a gofnod:r gan Ezra a Nehemiali. N s £ dl na wyddai'r Persiaid dysgedig am ddi?gwyl iadau dwyg yr Israel am eii Messia. Celu eu gobeitliion ni fymient, a chuddio'u traddodiadau eenedlaethol ni fedr put arn >. Eu host oedd v Tywysog a ad- ferai iddynt eu rhyddid. ac a deyrnnsai ar- nynt mewn cy fin wilder yn en bro eu hunain. Llrd brin v g.iH'siii'r dewin rnawr o Pethor ar Ian yr Euphrates f.xi yn gymeriad dieithr ym Mliersia. Ac yn sicr ni ehiliodd o gof plant yr Iliraeth y broffwydolineth deg: Ef ond nid yr awr hon, Edvychaf ili-,io, o:thr nid o agos Daw Seren o Jacob A chyfyd teyrmvialen o Israel." Pan ymddangosodd y gomet newydd yng ngwybr v Dwvren cymerodd y Doethion yn ganiataol mai Seren y Tywysog Iddewig yd- oedd, ac yn ddiymdroi trefna.sant ar gyfer y daith i Jerusalem. I osgordd ar gameIod. ac asynod nid gorehwyl un-dydd un-nos oedd crocsi afonydd a mynyddoedd. anialwch eras a ffyrdd geirw--n. er bynv cyrhaeddaannt ben eu taith a gwebant y OJ ban le.'m yn ei deg- wch. Ai tybed i'r Doethion ysgrifenu banes eu taith a'r weledigaeth yn n:n;is Dafydd? Os felly, dichon y bydd adgyfodird i'r cronicl hwnnw me,n rhyw oes rnegis a y bu adgy- fodiad i reitbfRen frode Hammurabi allan o falm:on ca;;t.ll SURét \"11 El;¡m. Difyrach gwaith fuaF u ei ddarTlen ym mrig yr hwyr y Nadoli^ na darllen y d'niiolaf o'r Xosweithiau Arabaidd. Yn niffyg hanos felly gweodd dychymyg fagad o chwedhn er llanw'r bwlch. Wel" ;r:Ünc yn enghraipht o un ohonynt Mevn annedd unig. ar fin y ffordd a dram- Doeth: on, trigai hen wraig o'r enw Babouska. Trodd rhai o'r fmtai i mewn i'r ty. Dvweda&uit neges eu hantur wrtbi a chvriellasant hi yn da or i fyned gyda hwvnt. Derbyn:odd hitnau y g'.vahoddiad yn siriol a diolchgar. Ond," ebe hi, rha;d i mi yn gyntaf wnevd tipyn o dr fn ar v ty cyn cych- wyn i daith iror bell. Xi bvddaf ond envd fer; dilynaf chwi heb ymdroi." Ymegniodd gyda dibwvH orucbwylion yr aelwyd, a- phan yn cloi'r ddtir di.cgynna;*r nos ar y fro. Rhed odd ei goreu, ond ni oddiweddodd yr osgordd. Llefodd yn uehel, ond ni thyciodd v swn. A gwaeih na hyny collodd y eyfeiriad. Aelh ei siom yn ch'.verwach na bustl. A pha ryt'edd? ColIoddNy Doeth, :e ni-s gwel- odd hwy rnwyach collodd y Seren har- weinir.d n chol!odd olwg ar y Baban-Frenin. Gv.iodd Duw ei chyni a threfnwyd yn y nef i Rigkmiaelh estyn ei hein ioes. Rhoddwvd iddi'r swydd o proh'gu plant bach Iesu Grist id&'i? dd 0 ?? 1.0  l vn Bwsia a'r Id .1. Rhan o'r gorehwyl ar y Kadolig fydd gwii-,p) Cf t-d yr Wyl ag an rbp- on a llanw hosannau'r plant a melusion. Llon,~y-'erchir hi ar ifloedd o aelwydydd. i Dofrri.); y ph nt gan seiniau psr ei chroesaw- j iad—" Mae Babouska wedi dod." Da y gwyr v darllenvdd nad oes yn yr Efengylau air o son "m Xndolig Crist. Aeth llav.-er oes hoibio wedi'r Adevfodiad evii geni'r wyl. Yr Eglwy" yn Fail neu v dryd- edd gpnrif fu ei chreawdydd hi. Ysbryd- iaeth ei Hwyddiant a phnhlogrn-ydd yr Ar- glwvdd lesil a'i cvmheHodd at y gwaith. Yr oedd gwvliaa crefyddol yn gynefin-betbau ,,wv l iaa c yn Ymerodraeth Rhufa'n. Tyfodd y Nadolic yn gvflym a chrvf. A chyir, d a y cadwodd yr Eghvys ei hysl))'vd;d''wvdd a'i svmledd dilwgr bu'r wvl yn nerth iddi. ac vn fPynhon- ell o V'.wenydd gris'alnidd i'w ir'Hodau. Llif- odd ITrydiau o arferion r>:igan;iidd i Tywyd v Sefvdl'ad yn y bedwaredil ganrif. a choilodd y Nadolig ei gwerth a'i bri am c^nrifan. Mewn gair vn wyl barran. Xid oedd Saturn- alia Rhufain vn fwy fellv. Hnnes cyffehb ocdd i'r wyl yn Mhryden a'r Twerddon. I-larbtoiia felly drwy v Canol Gwir dd.Ttod i vcliydig o Esgobion yr Eglwvs TM-,dol ivnevd ce'siadau yn awr ac eihvaitb i atal y trybestod anifeilaidd mewn ,,c yfed rn wi. Bvchan fu eu llwyddiint, ac yr oedd y gbddest a'r miri wrth fodd corff y hoh1. Credodd v Puritan- iaid. drwv arfer moddion arw. v gallasent new:d ininnawd v Ilia"'s, ond enmgymerasant vn ddirfnwr. Yr oedd canu Wa'ter Scott yn ffyddlon i ffc-ithiau hanes, pan ddywedodd- Engl-'vtd wis ilerrv England, when Old Christmas brought his sports again; 'Twa,q Christmas broached the mightiest (ale, 'Tw'ls Christmas told the merriest tale, A Christmas gamhoJ oft could cheer The poor man's heart through half the (year. Nis gwn ddydd'ad canu caiolau mawr y Ceidwad, addurno tci a bytholwvrdd, goleu canliiv%-Ilau, gwneyd cyflaeth a phwdin, yr wydd dew a d^nteitliion afradlon eraiM. Dis- gynasant o hynafiaid gnrw ac oadran mawr. Y Diwygiad Efengylaidd ymlidiodd yr ys- brydlon afl in o fyd y Nado'iig mewn amser- orod diweddar. El^gynodd i ddylan^jad mawr. Adferwyd i'r Wyl ei gnr2dd megis yn nyddiau ei morwyndod. Yn y dechreuad hi nrdd y brif wy] Gristionogo). a chydna- bydd'r eto ei hawl i'r anrhvdedd yn ddiwar- afun gan btwb. Ond y nr o'n bryd i mi ddychwclyd at y cwestiwn, A goilodd yr Ar- ghvydd Iesu ei Xadolicc"? Heb amheuaeth bu yn ei feddiant unwaith. Ond beth am ei I hawl ynddi heddyw? Ai n'd peth e'thriadol yw crybwyll ei enw Ef ar aelwydydd Cymru I ar fore y dydd cysegredig? Cofnodir v byddai plant Saint Caer (3tenm yn ymwihio yn fore nr hvd heulvdd v ddinas ar y Nadolig a'u wynehau gan Honed a'r wawr: chwareuent offer cerdd a dymunent hawddfrvd digwmwl pawb a gyfai fyddent. O,ri er na chrybwyllir eiiw'r Pereben ond lied anfynych ar v d' dd yn ein gwlad ni, yn ddibetrns y mie ei vsbryd wedi ei gvfrodeddu & bywyd goreu'r deyrnas. Ac ni bu erioed mor amlwg ag eleni. A chofio geiriau'r Ar- glwvdd Iesu ddywedyd ohonno Ef, mai "Ded wvd-d yw rhoddi yn hytrach na derbyn. | Wole ailwedd v Nadolig,—" Rhoddi." A dvnn/r p^ham nas gall yr utiiaol e:adw'r wyi; rh.iid wrth eraill yn wrthrychai derbyn. Ac o'r boll wyHau crefyddol, y Nadolig yw y fwvaf teiilii-)i(ld a chyfoethocaf o lawenydd. Hwn sv'n cyfrif am vr atdyniad sydd ynddi. Magnnt dvrnil a dwvfol vdvw. Tyn v plant adref o pyr'on pellaf 'gwlad! ac os na ddichon eu personau groesi cyfandiroedd a chefnfor- oedd ma;th, dvchwel eu hysbryd i aros enyd ar vr ben ae'wvdvdd. A gogoneddus bethan a drielh;r nm lawenydd a hwyl v cydeyfar- fyddind. Y cyfnewid ni-wddau materol a r¡:wC5t) cvfoef'Tigi dvnolrvw, a hyny heb ddisgwyl m 9.1; n ePe r)oythwn v ty!odi"n "'T- holl ddi, ebe 1-1,r (loeth, ao bel) gfrivf gweithred afrnd a fyddai. Y mas gv-e-th elusoncrarwch, megis pobpeth ar-itl. vn fUbynu ar natur nc ansawdd en CVID- hellion. Ond ynT ndulTIol rhoddion fvrdd gan gy- toethap th' v.-d cadwer mewn oof parchedir mai y rhodd fw-yaf ddaeth i ran dyn erioed oedd Mab y Dyn. Ebe Emer?on. "Y mae Efe yn rhan ohonom ni." A dyma yw gwir I ybbryd v Nadolig, anghofio ein bunain yn I nghysuroncra.ij!. Daeth ef i was naethu, ac ind lW wasanaethu. Cadwer llygaid agored I a cheir golwg arnu eto wedi diosg ei gochl j wisg ac ynivvi-egysu ym mhersouau llu o'i gy- ) i'eiii.on i wcini i anghenion y tlawd, y rheidus a'r newynog. Diiyr d..rllcn chwedlau hen ( j fynacbod a bugeiliaid praidd Duw yn yr oesau i I g; lit gy'du'r gwaith o addysgu cvbyddion i fod Ii .'h t"'I. 0 tv'; yn had a dynol eu calon at y prin ei foddion. Wele un o'r chwedl.u g. aenus hyny na feth- j odd ond anfynych yn ei neges :— | Yr oedd gynt yn ddefod mewn amI i wlad i j dd^thol boncyffion praff er porthi tan Nadolig | y sirnude fawr t'i chadw yn oleu a chynes ar hvd y nos. Os Il'sguy tan ,-illaii, codid y cri fod vr Iesu'n Oer. Rhydd y stori a gan- lyn beth. goleuni ar y cri: Mewn treflan Gym- leig yn nyddiau'r Babaeth, trigai hen gybydd biysig am aur a byd Carasai fyw ar awyr a dwfr yn unig, ond methodd. Yr oedd y Nadolig ymhlith ei gas-bethau. Crodai nad -N -.i d o l ,-ni f i l it l el g-" cedd yr wyl ond clyfais anrasol y pen i wag- hau'r HogelL Am hyny ymprydiai ar hyd y dydd. N'.s gallai edrych yn hawddgar ar afrad y fTlainau briwydd, ac er osgoi'r gofid, ni ddodai ond un bonyn bychan ar y golosg Ihvyd. Crynai gan oerni wrth eistedd ar y stol dri tbroed, ac erlid y fflam rha? ei hvyr losgi.  0'r diwedd "yrthi0dd i ¡?'g. Daeth breu- ddwyd he;bio ?c i mewn ag ??f Ïw ymenydd. Yn y man dybu lais yn yr ystafell. Edrych &dd i gyfMriad v swn a gwelodd fachgen bych- an. Ar gyfrif y dorch o wawl a'i cofonai gwybu mai yt Arglwydd Iesu oedd Efe, a.c ebe'r bachgtn mown ilais boneddig a thyner I wrtlio: Y m:to'r lesi-i'n oer." ()s ielty," ebe'r eybudd, onid gwell I ti f,vn'd i'r fferm yng ngwaelod yr wtra, y mae yno dan mawr, a byddi'n gynnes ddigon." Ond," ebe'r plentvn, ti gydd yn fy ngwneyd i yn oer; yr wyt ti mor oer dy hun, ai: felly yr wyt yn fy ngwneyd innau yn rbynllyd." tl Wel, beth gaf fi ei wneyd i ti?" ebe'r hen ddyn. Dyro i mi ddarn o aur," ebe'r bachgen. Dvna'r gist," ebe yntau, gallaf Jy drystio mi .vn --te mi waranta y gelli ei liagor heb agori ;d." I "Gailwn ei hagor yn rhwydd," ebe'r bach- gen bach, "and rhaid i ti roddi'r agoriad yn fy llaw. Bu yno hir ymdroi a chwilota; o'r diwedd ca.t'odd yr hen ddyn afael yn yr agoriad, a dod- odd ef yn 11aw'r plentyn. Yntau a gymerodd I benaJnr aur o'r gist, a chan ei ddal i fyny dpch)eu"dd yr vsiafe'?l oer, dywyll, oleuo a sinoH. Cyneuodd pentwr o dan yn y simdde j na welwyd ei debvg er's llawer blwyddvn; a gwell n-)r cwbl, dechreuodd yr ymwelydd di- c-ithr wisgo'r ystal'ell a. chelyn a bytbolwyrdd, gan dd.n\'f'dyd. Bywyd b;l'r rhai hyn." Wedyn dod<>dd ganhwyFau hir ar yr astell, gan ddvwedvd u Goleuni bia'r rhai hyn." Yn olaf dododd ergyd rymus i'r olwyth It dan, gan ddywedyd.—" Cariad bia hwn. ) Ond y mae'n aros i'w draethu yr hynotaf o'r boll b,,tli,,iu a gymerodd le yn yr ystafell. I Pin agorodd y.bichgen bach y drws, cydiodd yn llaw gweddw ifanc a d riga" gerllaw hen- wr cloff gan grydcj-malau, a ph'entyn amddi- fad, a gwahoddodd hwy i mewn. Hiliasid ¡ bwrdd a safai gerllaw a. helaethrwvdd o lun- iaeth bras, ac fel yr oeddynt yn cvdeistedd l gyfranogi o'r w!edd, ebe'r plentyn,— Y mae'r Iesu yn awr yn gynnes. Parodd y sylw gyffro yn yr hen gybudd. ac ji yntau a, lefodd,- 0 Arglwydd, tybiaf fy mod innau hefyd I yn gynhesach." Ac yn y fan, er fod pobpeth arall yn aros j fel cynt. sveddnewidiwyd y bachgen bach yng ngwydd yr hen ddyn, ac efe a wybu yn I s icr mai'r Arglwydd oedd yno yn holl urddas ei ddyndod a'i dduwdod. A chan gvfarcb yr hen wr brawychus, -Efe a ddywedodd-— Gvrybvdd er fy mod yn trigo yn y Nef eto yr wyf ym mhobman, oblegid y Nef yw j pobmnn os bvddaf fi yno. A chofia hyn hefyd, er na? gallaf ddioddef eto ar y ddaeir megis v dioddefais unwaith, yr un pryd, pan y mae fy mhlant yn rhvnllyd a newynog :t i blinedig v mae fy nghorff dynol inau, yr hwn sydd gyda., mi yn v Nef, yn cael ei flino gan I newyn ac oerni a blinder. A phryd bynnag I y porthir fy mhlant hyd ddigon, y dilledir I' hwy byd gynbesrwydd, ac y gallant yms-irioli heb ninder, bydd yr Iesu'n gynnes y pryd hwnw. Pa bryd byna y eynawnir gweithred- oedd bycha.in o ganad at?.f n. megis ovflwyno blodyn nen eynneu tan er cynhesu'r rhynHyd. nis gaHnnt ddnnc o'm golw. Oni ddyweda¡¡; ti, o'r blaen.—' Yn gymaint n? v gwaethoch I un o'r rhai He?f hyn, i mi v gwnaetboch. Felly y gwneir yr IeBu'n gynnes. < Coddefer eto unwaith y gofynlad, "A goll ) odd yr Arglwydd lesu ei Nadolig"? Hawdd i'r darllenydd a'r gwrandawr ei ysbeilio Ef eiddo ei hun. Daeth i natur dyn i wasan- aethu dvn. Ac am ei fod yn ddyn y mae pethtu da. dyn yn envii ei ddyddordeb. Ac ni chymer neb ar v ddaear ddyfnach hyfryd- weh yng iivweithrediadau haelfrydig a sanct- aidd VT wyl na,'r Hwn y mae'r Nadolig yn e:n hadgofio o ddydd ei ben blwydd. Purion t'yddai i ni ddvsgu canu v bardd Whittier i'n plant, a'u cadw'n wastad mewn cof:— For somehow, not only for Christmas, But all the long year through, TIle joy tlut you give to others Is the joy that comes back to you. i E. 0.

I GARTREF "AT EU TEULU" CA NADOLIG. Mae gwyntoedd a mgy i ch i ad a. u' r bvd 0 hyd yn ein gwasgaxu Ond daw'r Nadolig gyda hyn A'r plant yn oi i'r "bwthyn sjwyn"— I gartref "at eu teu lu" Rhyw Wyliau mawr ar derfyn byd, 0 hyd sydd yn dynesu; J Ac wedi "helynt" arw'r llawr, Ein dwyn a gawn ryw ddedwvdd awr, I gartref "at ein teulu." Ni chaifl" eyfeillion wylo'n faith J Dan ?rcuth yr ymwahanu Mae Duw o hyd y gwel'd 'yn dd? "Fyrhau y dyddiau"—Heddfu'r pla— Rhoi pob un gyd'i deulu. Rhv dTWill a fyddai bythol oes I'r Toes o ymwahanu; Mae llaw Rhagluniaeth yn y byd Yn prysur wneud y gwaith o hyd-- Dwyn pob un "a.t ei deailu." Ti anvstyriol ddyn y hyd Ei olud, a'i blese-rau Tragaredd E'uw—anianol ddyn A'th esyd yn "dv le dy bun," A thiitbau g-,dath "ffrN-ildiau." Oes arret "hiraeth am v w 1 ad" Mae Cariad yn te- vrn.-Asu?- Bvdd ymarhons dros fyr brydnawn— Bydd heibio i syd vn fnan iawn, A thithau aryda'th "deulu" < J J. DREFNEWYDD. I

YSBRYD Y NADOLIG NEU j COFIO R _GHENUS. I 1.. i Gorphena^a-i Tacbwedd laith ei litii, ac yr l oedu .ivuagiyr yn a-eenreu ymwuiio ei ) Uef, tel, mata o eriios o r liyn a daeaai. i r t,,Iiie(I ddyd-u uedd y £ >«i.uutn. i mgodSai Citpel y Jsajii. iei riiyw ieda-iaeai aniuth u ei fynwent. Xrigia y g>vyibaid yn ysiod yr wytiiivos i r piant. 1 bcKeu dan > yr "ead cyisuru.-i ai'n-o, I ei dnivyeau ..ed y pen. úr ei bod yu. | oer ryted'd^v, ac awei fern ar wyiwso y ddaear, britind y piii-liy rdd gan y dvriii yu oyrclta tuag a-cu, rixai i auuoi-i, ei- aill 1 gyflauin eu dvieaswydd. f G gii P(.) b vvyueb nod yr hin, ac yr oed'd 61 brara y gv.yni ar drwyn a buen. iullaeLji- wyr da eu gwedd oedd y tiliaii fwyaf obonynt, i ond yma ao acw gwei'id anibell i \Va. lieum ) a'i aeaiu taeius. Cynuileidfa brydilon -Y%v cynuiieidfa o amaeihwyr iel LhLiol, a byciian » yw infer y rhai a doaiant ar diuvelwcih y gwasanaeln ar ol d'eg o'r gioeh. Gvvraudawyd ar biegetfi. synhvvyiol a dydid- it orol, a mwynha w.) d y gwasanatih yn fawr gan yr amaethwyr, obiegid ni chytfy rd'dwyd j a chydwybod un ?hunyut. T?'rodd y pre- gGt-nwr ei bregoth yn terr oherwydd yr oer- lei. Wedi ei adeiladu gan yr hen dadau Ptu7?- ¡ tanaidd, nid oedd iawr o afiadcdd o gwyrpw J Y1' hen addoIdy. id oedd rhai oodd yn yr lien addoldy. eyfrii ar gad tamo en hysbrydedd gan feib- j ion y diaran, wedi gwneud fawr o barot.(M.d' f :u- gyfer traed oer. Ar ddiwedd y brpgjeth, ac wedi yr hat Ling | a'r haeiroddi-on. gael eu bwrw i'r drysorfa, to,l .J pan oedd y gynulleidfa wedi di.-gyn dra-ch- efn i y.?tyried eu traed, cododd y eyhoeddwjr I i fyny, ac mewn bais souiarus, gwnaetJi ynii i bysbys y gwahanol gyfarfod-dd. Nid oedd liviiy yn ddivgon i duadebru y gWTandiaw,JTJ ¡ cmd ar ol ei lit'll arferol, ac ar od, eymei-yd gwynt aet'h ymlaeii i hysbysn rhywooth amll: i "Cynhelir ein Cyfarfod Llcnyddt)! blynydd- 01 ar ncswyl Nadolig; gwerthir y rhag," wrth y drysau." J Cododd p?b un ei ben, ar hynny, gwenodd j l'hai ar en gi.Lydd', ac yr oedd pawb yn Ilawn ) diyddordeb. Aetih m-iiiimnr, fel oii-n. gwenyn, drwy yr adeilad yr hyn a arwyddai fod y gwaisanaetb, ar ben. Ym.Iad(i,ti NT aniae.tjh- wyir eu hunain yn eu biethynau oyrtes tew., j a'u gwragedd yn eu 'furs,' ac ymarfogai pawh ¡ hyd y gallent, i wynebu yr hin. Gwnawd j rhuthr am, y drysaul, er m W VTI 6icvhau rhag- ten, ac mewn ychydig flinudati nid oedd un ) yn a: os. Ni chaniatai yr awyT finiog, gyf- j arcbiadau hir, ac ar ol ychydtg sylwadau ar I vr oerfel, aeth pawb i'w ffordd ei burn, ond yr ychydig gantorion a llenoriosn brwd a ar- OtMsant i ystyried y rhaglen, ac i'w chymharu I a'r un ?aennr<?. } Ymhlith v rha, ? blaenaf n oedd wiiiiam f Glintt-ha, ei'?raig, a'i fab. Porthmon gwar- ) th eg Kwyddianus oedd ef, mewn amgyldh- ¡ iadau esmwyth, gyda- gwraig gariadius, a mab ¡ dymunol. Yr oedd y fam a'r mab yn hoff iawn o'u gilydd, a braich ymraioh y gw^elld 'hwv amlaf. "Wei," -neddai'r fam, "a yw fy mac'higon am fod ar ben' y rhestr v tro hwn CIO" ? "Yr wyf yn gobeithio gwnaf fy ngoreru beth bynnag. er fod v te-ftvn yn fwy dwfn I na'r llynedd. Os yr astudiaf yn gaied, hwyr- :w-h v bycMai yn llwyddianus." "Beth yw'r testyn ?'' gofyncwM y tad. "Dy!(..dwyd:d," oecld yr ateb. I "Oh, mae genyf lyfrau da ar y pwnc yn i y ty," ebai Griffitihs. j "Ond mae'n rhaid i'r eyfansoddSiadaa. fod j yn wreiddiol," meddai ei fab. i "Ni fydd yn angenrbeidiol iti fesnthyca un j svlw," tod, "darl"oOO. y Flyfrau a ( chadw dy fam dy hun. Nid oes gan y rbaoi fwvaf o'r ymgei'Swyr yr un M-ant.iifion ag sydd gennyt ti." "Wel. gobeithio yr en ilia f; nid oes arnaf eisiau ond deg swlli ar bugain Otio, hyd nes y bydd genyf ddigon i brynu y bike," niedd- ai 'r mab. I "Er nad wyf yn credu mewn helpu neb a j fedr helpu ei 'hun," medda.i William Cri- j fTiths. "eto evfranaf y gweddill os byddi j Iwyddianus, am dy amynedd yn casglu yng- j 'hyd y deg punt yna." RhedcJd ci ffyddlon i gvfarfod Wynn, pan ddaethant yn :tgo i'r tv bardd ar y bryn. Ymhen ychvdiig funudau yr oedd y tri yn I adfy.vio wrth dan cysurus n. 1 -t Tua'r un ad eg ag yr exai teuLa WdlM?l { (Tri<nth allan o fuarth y cap?. yn ed gwisg- '->edd cynes, )Hthra,i dtwy'r un Ilidiart, fel un enog, hob dynu &Ylw neb, gvsgod o fachgen. Ei wisg oiedld carpiau o hen 'si??tr. w iud I vedd ef ei bun ond rhywbetih cyffelyb. Yr mtxki yn ysgrythiaTi1 fel pe baå'r meinwynt yn ei dypva.,t ti,. Nid oedd end tua dleujiajw rniliwydd, ac yr oedd yn br-asgamu fel henwr. Er hyrijay i QlVd. yv ooodJ tan yn ed hgaii. ac yr oed!d ei edryebiad wedi ymgolli yn y |H^'it«r. Ar ol ymladd yn erbyn saethau miniog y gwyrtt am tua. banner aiWT, dynes- odd 'at- fwitby* n. ar ymyl v ffordd, a t'hrodd t niawn idcllo. Yr ot-d'd vn iJbaid' iddo ef wvro i fynJ i me,n, ac ni wnai ei ec-gidiau yr un swrv ar y Mawr pndd. oedd oerfel oddii- yr (-Iedd a thvw-vliwch vmdi ym-l uno i'w gwneud yn ddigysitr iawn oddinle"A-n. LlAvm o ddim dodrefn oedd yr ysfcjfell, hen gist fawr mewn (ürnel. ac ycbydig Ie«tri anti, fmtl gefn-uchel wrth yr aelwyd bwrdd crwn o d"n v (Teniest-r, a cbadair yma ac acw. Nid ot-dd iieni, ond rhai o wairai y pryf-oopyn. j UwcJbbesi yr oedd distiiau wedi llwydo a phvdru gan benaint, oddiwrtlh y rhai yr hong- tai darnau o gig nxoh -iedi ftvehu i fyny. I I Ar ol i'r llvgaid ymarfeir a'r tywyilwoh gcHid gWoeld hen wraig yng jighm-nel y setl, wn-th ymyl y tan di-wres o fan-frigau;. Pan I ddlaei'ili y bacjbgen i mewn yr oedd yr lien wraiir vu, oysgu yn dawel. "He1:(\. nain," mieddai, "maB'r tan wwli dir/io i fynY'T sim.ddie, a.c fe fydKI y cinio- yn I oier." I Af-ttl ar (i linian o flaen v pÛbty. a thvn- J odd alP.an ddau bl-vtiaid o 'byta.tws a ctbig mocih. Daeitih a'r bwrdd at yr ad!>wyd, gos- ododd yr hen waig wrtJH): yr oil mor dvner a mam ei phLentyni. Ceii'S- iai godd ei elision, a'i galon ei hun drwy sa- ,tr.i.,f am ei ragolvgton yn obeitW-O'I. j I "Ni fi-dd, raid i cbwi fod eifiiati Nadolig llrtwen," meddai, "os y hvdfiaf yn llwyddian- [ n=;. a eliaf innau befvd d'digon i du am sefvll vr arholiad i fod vn athraw." "Gobei tihio v byddi. fy maebffen," ebe ^itihari. gan anfon ochenaid ddio-Lchgair i'w 1.V ei hun. Yr oedd' yr ed'iycbiad pe41 yn llygaid y bach'gen eto. "Bieitib, pe na bawn vn fudd- "ugol?" medd:1 i bun, "'bydidaf difw vr red i ?mfvH v nwyddyn nea?f. Ni f?draf dirliiH i feddwl fel yna—-mae'n rhaid imi i fcctd,??, v Tia- wae'n rbaid irri Beth yw'r xestyn, Rabert?" gpfynodd ei I nai n. "Dyledswvdd." oedd1 yr ateb. I "Y rliai svdd yn ei wneud sydd yn oi ad- Tialxxl oreu," moddai'r hen wraig. in. I Ye oedd y pedwerydd Sul o'r niis wedi j nvmd heibio, ac yr oedd dydd mawr y flwydd- I yn wedi agoshau. Yr oedd <santorion a lien- j c<ion yr ardal wedi llafurio yn ddriflino ar j giyfer v cyfarfod a-'r nod arferol o'u blaen- rhagori ar gyfarfod y flwyddyn flaenorol. Ar y noson benodedig, yr oedd buartb Capel y Nant yn llawn o gdbydau o bob Uiw a lliun, rhai yn cael eu tynu. gan geff- ylau trwin hir-lfew. newydd adael y rhych. eraill gan ebolion yfigeifn. Yr ot-dd pawb yn ysgafn gallon ac yn dda eu tymer, fel tyr- JI fa yn cadw gwyl. Erbyn sait.h o'r glnoh, yr oedd yr' hen gap- J e'r vn llawn i'w bedwar eni-r, ac eto yr oedd- J ynt yn dylifo i mewn. Erbyn hanrnir awr | wed'i saitb yr oedd pob aisiteddl'e ■wedi ei lien- j wi, a'r dorf wedi distewi. Deohretrwyd trwiy weddi, a chanwyd ornyn gyda hwyl. Oymer- j wyd y man gystadjeuaeihau ar y dochreu; corau plants eystadlenaethau adrodd, ac m- { ryw o bethau dyddorol, a'r wynebau bych- i ain Ixtchgoch, yn gwrido fwy byth wrth gan- 'j nioliaeth y beirniad. ? Ar ol i'r dwvlaw beidrio, cododd y J eadeirydd ar ei draed, a- chvh oedd odd y petli i lies,if ar y rllagle,n, "Y feirniadaeth air y traethawd." Aeth ydorf fawr yn fud. es- I tynid pennau, a daliai pob un ei Pnadl. 013 i diwedd dyma dootyn ymgom y mis yn myndf i gael ei feimiadu. Cawr pa blad fyddai yn ) fuddugol ? Ynghanol y eap&i, eis?ddai Wynnt Gri- ffiths, landeg, bardd, yn cael ei amgylcbu ar bob Ha.w gan edmygwyr brwd, llanciau o'r un oed. Er nad oedd arwydd ailaiiiol o doim- lad yn y byd arno, ni anadiai yn rhwydd iawn, pan gododd y beirniad i fyny—4ien dduwinydd adnabyddue. "Mae'r gystadleuaeib hon yn well na' r un a welais lawer tro, a'r ymgeiswyr yn iluos- ocach, Hefai'r hen flaenor poblogaiidd gan godi ei law i dawelu y curo dwyfo. Ymgeisiodd ugaiu, ond gadawn i ddeg o honynt i gysnro eu gilydd. O'r deig a ada- wyd ni a ddewiswn bump. Mae y pump yma wedi gwneud yn 1.dda iawn, a haeddant gan- mo'lia.eth a, chan yr argraphir y feirniatii'etih, ni chymorwii ond dau mewn Ilaw-qnactvt yu tra ragori ar y lleill. Mae un wedi syhvedd- oli difrifwch y te ityn; inae vn wreiddii; and yn anghymedTol a chwerw ei iaitb mewn man nan., hawdd gweled ei fod ef yn gwneud ei ddyledswydd. Mae y llali yn gyfansoddiad hapus iawti. sylwadau peit a g-N-ieidd,ol. Nid yw wrtdi sylweddoli y peth. i'r un graddau a'r llaH, and hawdd gweled y cyfla-vua ei ddyledfiwydd gyda gwmi ar ei wyneb. Cyf- ansoddiad "Hen wr ieuanc" yw'r cyiitaf, a'r ail o waitb "Ysbryd ieuanc iaeh." Dyfarnaf yr ail yn gyntaf, a'r cyntaf yn ail." Dywedai rhywbetb with Wynn Griffiths mllii efe olc.¿d y buddugoi, a gwridodd ti-o,-tto o lawenydd. Gwelai ei hun ar y "bike" yn ymryson rhedeg a'r gwynt. Pan yn y cyf- Jwr hapu' hwnw, djgwyddodd edryoh i'r ein- tedd'le gyfagos, gwelai rliywun a'i besn wedi disgyn ar ei fron, fel eorsen ysig yn gwyro i'r awel, a gwelai wyneb gwelw, fel un marw. Dyna lais yr ysgrifenydd yn gwa-edddi: "A ddaw Mr. Wynn Griffiths ymlaen i dderbyn ei w»br." Ar hynny tonodd ystorom o guro dwylo ar glustiau Wynn, aeth i'r set fawr, I nis gwyddai pa fodd, oblegid yr oedd yn dysgn ystyr y gair "Dvledswydd" ar y ffordd yno. Peidiodd yr ystorom am funud, tra y siaradai Wvnn a'r beimiad. Ar ol siarad a'u gilydd, cc-dodd y beirniad i fyny, a dywoO edodd. "Mae un o'r vmgeiswyr yn eondemnio ei hun, ac felly aiff y wobr i'r all, M'r. Ro- lPert Jones." Disgynodd distawrwvdd dwfn ar y dorf. AT ol y dis-iawrwydd aeth yn sisial drwy'r a cheisid dyfalu beth oedd yr achos. Gwyddai pawb fod Robert Jone^ mèwn mwy o a,nten na. Wynn Griffiths, ond ni wyddai neb ond ef ei bnn beth a'i gnnhdodd wrth- od y wobr. Disgynodd ysbryd y Nadfdig arno. a ehnfiodd mai dydd i 'ewvllvsio'n dda' ydoedd. Toddodd ei galon •wrth fedda-ti, mor llwm oedd rhaglvisron Robert Jones wyneb- hvvd ar gyfer v Nadiig. a thevrnasodd tang- nefedd yn ei fynwes. "Ar v ddaear tangnef- edd," ac "i ddynion ewyllvfi da" owld yn i'hedeg (h-wy ei feddwl, a r'loddiedd hvruny mewn ?weit.hriedi.id, a thneul.iodd ef a'i fTrynd y Nadolig yn fwy hapUR a llawen na g erio-ed. —————

ERCHYLLWAITH. l: Yr wyf yn awr yn hen oedranus o ran fy nghorff, mid y mae y digwyddiad yr wyf am ei adrodd wrtiiyeh mm* fyw o flaen fy meddwl, er ei fod wedi cymeryd lie pan oeddwn yn 20 ood, a phe buas;w wedi dig- wydd ddoe. Cerddc-d vr oeddwn o Feddgelert. i Pren- teg, ger Trefadog, ar noswaith oer o then ,?y d t'r gwociddl] c)'r y Nadolig, i fod gartref gyda'r gweddill o'r tenJu. Wedi i. mi ddod drwy y Gymwyna^ hyd at Bont Aberglaslyn fe welwn ddau ddyn digon trweiiadus yr olwg arnynt yn eistedd ar y bont, ond nid oeddynt yn cymeryd Rylw ohonwyf; felly aethym vn mJaen yn ddistaw j'm taith. Ar v ffordd, yri mhen ychydig amser. daeth dau eraill i'm cyfarfod, ma.b a Tiiereh ieua?ic. Cariadon o'r fro, fe dyb- iwn, ond fel yr oeddynt yn nan ataf can- f yd dais nad ooddynt ar y telerau goreu gyda'u gilydd.. Cymerais yn fy mhen i leelxu er clywed a deall yn well pa fodd yr oedd pethau yn sefyll. Y gair cyntaf a dd'ealAais yn eglur ydoedd y ferch yn erfyn am gael rnyned adref. "Y mae yn greulon ynoeh, John," meddai, "fy hudo ar no-^waitb (ler, fel hon i fod allan gyda chwi. Gadeweh i mi fyned adref. Yn wir, John, yr wyf yn ofni fod cc,iin-cli fwiriad drwg. Cofiwch y mae eieh lhod eigol" yn ddigon mawr heb etio i chwi fy llofruddio. Y mae (fvdd barn. John bach, i chwi ae i min- au Gadeweh i mi fvned Pdi-ef, a chiymeraf bob gwartb arnaf fy hun, ni fydd i mi byth Mn am Mch e?w wrth neb." Yr oeddwn erbyn hyn yn orynu nc yn I chwvs dros fy holl gorff, ac yn oeisio pen- derfymu beth oedd i Ifri wn-t^ud mewn argyf. wng- o'r fath. Nis gailwn bytri fadden i mi fy hun pe bawn yn gadael yr eneth ddiam- ddiffrn heb ei chynorthwvo. Ond, pa fodd y gailwn wneud bvny? Yr oedd y dyn yn grvfac-h lawer na md "JDeweh yn mlaen," meddai wrth yr eneth (flawed, "Ceweh wybod fy mwriad pan awn at v Bont." "O John an wyl, meddwl fy nghaflu i'r aron yw eicb bwn'adi! Ai dvma fv ngbvn-g- ed am eich earn a'ch anwvlo a.m dras ddenir, m] medd o'm hoedran goren? O! greulon- dieb. tal>^digaetb AmvyrMs o cre-ti.l,o,,n Fy Nuw. fy Nuw, achub fl. Ni ddeuaf gam ym mhdlach," meddal. "rhaid i chwi fy nghario yno." Syrthiodd fel marw ar g.-iaiol y ffordd. Ar hyn v mae yr adyn diieflig yn tynu rhaff allan t'i Jogell, ac yn rhwymo yr eneth draed a dwylaw gyda hi, ac yna yn ei ehairio ymaith at y Bont. Yr oeddwn erbyn hyn yn wall gof gan eidd- igedd tuag ato, a pbenderfynais na cbaffai roddi ol, fw-riad uffernoi mewn gweithi-ediad. pa beth bynnag fyddai y eanlyniadau i mi. Yr oedd genyf gy-llell wedi ci chwl gaai fy ewyrth F^b, hen longwr foriodd gi-yn lawer o Bon ladog. Yr oedd hon yn erfyn eithriadol ia Yr oedd yn hir ac yn fin- iog, a chlo ,v inol ei chara i'w hatal rhag cau pan yn derbyn pwy-au. Yr wyf yn cofio yn dda pan y cefais hi, i fy ewyrfh Bob ddweyd y bydda.i yn dda i mi wrthi, wyrach i amddiffyn fy bun, neu achub bywyd rhyw- un ar;ill; ond niate'n debyg iawn nad cedd yn meddwl am rhyw ddigwvddiad fel hyn. Fodd bynag. daeth ei eiriau i'm cof, a chred- MS fod yn rhaid i mi ei aefnyddio. Agq)-racs hi ym ofaius, ac edrychais a oedd y do yn i?wn. a ebefais fy moddhau. Yna, fel V1el1- t?)n.' .Lr ol y Hofrudd. yr hwn erbyn hyn oedd wedi cael at vmyl y Bont, ac yn paratoi at daflu vr eneth an wvl i'r du-lyn 5sla.w! p Pan oeddwn ar ei dry wan u canfyddodd fi, a gollvngtidd v ferch i lawr. Gofvnais iddo beth yr oedd ar fedr ei j wneathur ? Ond, yn lie fy ateb, tarn wydd fi res oedd- wn fel marw ar lawr yn b(\\Il oddiwribo; ond diethurn i'm hyxnwybodaeth yn Mvitreg a neidiars fel Hew ato yn ol, ond nid oedd fv righyilell* genyf yn awr, vr oeddwn wedi golt- wng hono yn y tarawiad gefais ganddo. Ceiijodd fy nharo e.i.lwait^i, ond methodd. a llwyddais inau T'w dar-o ynt1,n ac fel gwyrth gwelwn y yllell ar lawr vn fy nrwl, ac er- byn iddo ef d'lod ataf wedyn yr oedd honno V11 fy llaw ym barod i'w dry warm. Can fydd- j (ltid ei sefyllfa, ac yr oedd yn edrvch o'i gwm- jxis am rhywbpfh i'm to raw. | | Ar v foment dyma y ddau ddyn welais gyn- taf a.r v Bont yn neidio atom o rvA,.Ie, ac yn pr>T\-r> beth oedd vn bod. pryd yr atebais fod y dvn vn bwiiadb boddi yr eneth. I "Bobl an wyl!" meddent, a, dyma y dda-n j yn gwn end byr waith ar yr adyn lldfruddioer. Wedi ei guro a'i chvhaCddu tii-flasant ef rr nfon, a tlira yr oedd hvnv yn cvroeryd- We, ? evmeiab inau fy ngbyllell i ryddlhau vr (m- I eth anffodus o'i rhwvmau, ac ymjbddi i'w chael i'w bymwybyddiaeth. Pend'' fynasom oil !da'n srilycH i gvidw y di«»wvdc!:ad vn gvfrinach bytbol1. Aetbofm a'r ferch adref, ac vn mlit-n rhyw cbwpcb wythnos eafwvd corff v dvu creulon i lawr yn y UN-n Glas. wedi ei faluHo gan y dvfmedd a'r cerig fel yr oedd yn anhawdd ei iidnabod, a chan nad oedd nnrhvw dyHiiol- a-eth wahanol nasfwyd. gan ddenddef^ o reitb- wyr paTehns "ei fod wedi boddi ei bun tra yn wall gof. Ni cbefaiis i na'r fercb wyhod bvt-h pvvy oedd ein gwaredwvr, ac y mae vn &lei- iawn fed y naill a'r Hall erbyn hyn vn dawel wedi tewi. Felly, Ilefyd v ferch amffodus a mm,an yn nnig aros i adrodd haraes yr helynfc ccnryduo fel Nadioli

XSSk Chest 1 Affectiol Colds, Coughs, Broncilitis, lefInenza Prescribed by the medicf.1 profession for twenty-five years, Angler's Emulsion is ¡WW universally recognised <??? ??L<.? as a standard approved treatment for colds, coughs /Wk bronchitis, inftupn?a, asthma, consumption, and for aU /???&y?????? catarrbal affections of the r(:&u?r;.torv or digestive 0rgans. Angirr's Emulsion is soothing and healing to throat, lungs, stomach and intestines, and it has a most invigor- influene npon the gencral health. Ple,¡S:1Ilt to take and equally useful fn!: children or :1 d 1] Hs. it is an ?????N FREE ????ble housebcld remedy for cbest  FREE invaluable househ -'d fcr chest ?tf4., TRIAL send nt-ne and 4e? ,d <; -tm'?r BOTTLE ANCYI]7-R CHEMICA. T,7 ? !?. ..? ? 

V FABuAIN FAWR GiDA MESUR 1908. Gan FLENYDD. Ynganvvyd yn y Senecld ddechreu y flwyddyn o r blaen fod 030 i 40 y cant o'r rnilwyr newydd yn cael eu hystyried yn ddiwerth olierwydd effeithiau yniyfed,.I; a r drygau oedd' yn dlIYLl hyny. Cyfod- odd iVlr. Asquith i ateb, ac addefodd y gaJIai fod gwirionedd yn yr hyn ddywed- { wyd yn liaiie4s rhyw 15 y cant. Nid yw yn anhebyg, os' rhydd yr j Eglwysi yn y wlad hon, yn enwedig yng Nghymru, eu cefnogaeth dros gymeryd i fVllV y Fasnach Feddwo] i'w chario \Tiilaen gan y wladwriaeth, y bydd yma ymadawiad difrifol o renga-u yr enwadau Ymneilltuol. yn y man, os nad yw eisoes yn dechreu. Daw yr elfen o ragrith yn yr anveinwyr crefyddol yn wyddfodol i'r genedl ieuanc. Byddani yn barod i ofyn "Sut mae y dynion a glywsom am nynyddocdd vn dilorni y Pawnach Fedd- wol, gan ei galw yn fasnach. ddinystriol a d'etlig, yn ffynhonell llyg' redigiiethau diamgyffrei. a'i bod elfwy y f,B,OOO,OOO 1. iiii, I v ?,; 000, (Y)O barilau o gwrw. a'r 32,000,000 galwyni o wirodydd yn suddo y genedl ddyfnach ddyfnaeli i waradwydd. a thrueni," &c. Eto, yr un bobl, lower ohonynt yn dadleu licddyw dras ei "chenedlaetholi, ac yn edrych ymlaen at i'r wladwriaeth ei chymeryd mewn llaw, ac yna, for- swt-h, deuai gwerthu llai o 20,000,000 o farilau cwrw, a 18,000,000 yn llai o alwyni o \virodydd yn rhinwedd a ben dit-h. "Angau wedi ei lyncu mewn buddugoliaeth." Y Fasnach Feddwol yn troi yn "Gyrnundeb y Saint. Gwrandawer ii- Syr Joseph Compton Rickett, A.S., gwr crefyddol Ùwn-ae yn ddigon duwiol a, galluog a. chyfoetliog i eistedd yng nghadair lywyddol Cjmgor Eglwysi Rhyddion y De}Tnaa flwyddyn yn 01, a dyma ddywedodd. A chlust ymwraadawed "Cymru Fydd," ydynt ar du yr Iesu, ax eiriau y gwr. "Un o'r pethau, medchu, "y gellid ei cheiiedlaetholi y Fa«nach mewn gAvircdydd, &c., o'r lion, a'i roddi yn dyner, y gellid cael £ 50,000,000 o elw i'r wlad. Nid drwy wneud i ffwrdd ag alcohol, na throi ymaith neb sydd mewn bywoliaeth onest yn y fasnach, ond drwy roddi y rheolaeth yn nwylaw y wlad, fel ac i wneud y dafarn yn lie diogel i fain a-phlant i fynd i mewn yn gystal a'r tad ei himan, &c." Ie, Syr, dyna, eiriau y gwr hWI;! Ai tybed y darpara ef rhyw gynllun o oi^chudd i'w I ddodi dros wynebau y marri-Li.,j t'r plant fel na aroglant v gwirodydd medxiwol yn y t-afarnau? Sonir weifchian genym I pan roir ysgydwad i deimladau moesol gwlad "fod y peth yn ddigon i gynhyrfu llwch marwolion." Tybed nad ym- symudai 11 wch John Wesley, Thomas Moore, Lyman Beecher, Canon Ellis- on, Dr. Parker, Dr. Orr, (fee., a'r hen gewri Cymreig wnh ddatganiadau o'r fath ? Ai tybed fod Prydain yn anob- eithiol ? Y Cyfundebau crefyddol a'u trafedaethau • yn arogli gan ddiod. Ac er mwyn bod yn "ymarferol" yn ceisio rhoddi gwisgoedd gxjleuni am angel v Fall. Y dydd o'r blaen cyfarfyddodd Pwyll- got- Cymdeithaa Ddirwestol yr Eglwys Sefydledig, a phleidleisiodd 3 o bob 5 o'r cynulliad dros "brvnu" y Fasnach. Ond \T cedd teimladau angerddol yn cael eu dangos gan y lleiafrif, ac ar y diwedd, wele Kigob Croydon yn codi gan roi v gadair i fyny, am yr ystyriai ef "y byddai cenedlaethcli y Fasnach Feddwol yn foesol (klrwg, heblaw bedyn ber- yglus. Mae yn hapus canfod gwrol- deb calon mol" lawn o ddaioni, a phen mor oleuedig, yn sefi-11 dr-os Grist a chartref. Bu gohebydd galluog yn un o'r pa-pur- au Cymreig yn edliw y mynodd y Dir- west wyr Fesur 1908 yn mlaen i farn y wlad, Ac. Hhxfedd fel y syrth ffrmdiau I i "siarad ar eu cvfer." (Compliment go fawr hefyd i rym y dirwestv,yr oedd iddynt wthio dnvy y Ty eu Mesur, a chael cynifer o'i blaid). Dewch weled sut. v bu ? Gwir y collodd y Rhyddfryd- I WY!" nifer o etholiadau lleol yr amser hwnw, ond cofier yr oedd arnryw ohonynt }n dair-onglog. Ond yn yr etholiadau yn Lloegr a Chymru a gym- erodd le pan oedd y Mesur a gymwysid yn unig i Lcegr a Chymru gerbron y Parliament. a'r wlad yr oedd mwyafrif o 2805 o'i blaid. Cyntgiwyd y Mesur Chwefror 27alit I yn Niiy y Cyffredin, a gwrth<xlwyd ef gan yr Argwlyddi, T-achwedd 27—cyf- ncd o naw mis. Yn vstod y misoedd t hyn bu naw o etholiadau lleol yn Lloegr i a Chyrnru, ac yn y rhain fe roed 59,355 o bleidleisiau dros y Mesur, a 56,530 i'w: elbyn. Yr oedd 30 y cant o'r seddau t vn cael eu dal gan y Rhyddfrydwyr, a 70 y cant yn cael eu dal a'u henill gan y Toriaid. Os tyb yr ysgrifenydd yw. I fr Arglwyddi. wcithredu yn unol a. ch;mfyniadau y bye-elections, sut yr J. eglurir eu h):mddygiad gyda Mesur 1904, a gymhwysid yr un rnodd yn unig I i Loegr a Cllvmru ? Fe llwynwyd j hw?w i'r Ty ar yr 20fed 0 BhriU 1904. j a phasiwyd ef ga'n yr Arglwyddi Awst y 9f?,—cyfnod o lai na 4 mis,—yn ystod | pa rai y bu chwe' eth oh ad yn Lloegr a. I Chymru, gyda'r canlyniad na ddaliai y I Toriaid 011d: 17 y cant o'r seddau, a'r I Rhy<ldfi'ydwyr yn dal ac yn enill 83 y cant o seddau, a mwyafrif o 5011 o bleidleisiau yn erbyn y Mesur, Paha ni y pasiodd yr Arglwyddi J Mesur yma a gefnogid gan ond yn unig un etholaeih o'r ehwech, a mwyafrif o 5011 i'w erbyn, ac y gwrthodasant Fesur 1908 oedd a 2825 o'i blaid? Na, nid anvydd o y wla-d a bod; y mwyafrif tu cefn i'r Ai-glwyddi i beri fod gonestrwydd a thegwch ya eu g\VeithrJj::J,dau oüdd y rheswm. A yw ein gohebwyr wedi anghofi. pahani? Diod a chydymdeimlad a diot- wyr a. gwneuthurwyr diod barodd i'r Mesur fiaelu. Mewn drawing-room benodol rhwng Jerusalem a Jericho v gwnaed y budrwaith. Cabledd yw dweud fod barTl y wlad i'w erbyn. Onid oedd goreuon y deyrnas drosto? Ai onid oedd eghvvsi Crist, rhydd a chaeth, drosto, gan ymhil ac erfyn am iddo ddod yn ddeddf ? A fu y fath frwdfrydedd yn mysg rnerched y Avlad erioed vIa mblaid inrrhyw achos? Yr oedd enaid y wlad drosto, ei chnawd anuwiol via y Senedd ac albm ohoni oedd i'w erbyn. Pe oawsid Mesur 1908 yn ddeddf, buasai gwedd vlra g^vahanol ar ein gwlad heddvw—inypdiJiynau o ddagrau we<li en haLal, o ofidiau a cholledion wedi eu bosgoi, o calona-u toredig heb eu liagor. ac mae yn frawychus mcxldwl y gall atal y Mesur hwn sicrhau damned- Pencwl (i<lii va hanes y devnuts fvdd gwrt-hodiad Mesur 1908.

SOSIALWYR FFIIA1XC. Dywcdir o Baris fod Cyngrair y Sos- iaiwyr, ar y Seine, mewn penderf.vniad a basiwyd ganddynt, wedi datgan ei yn ddyiedswydd ar Lyv:8draethau"r Gailuotnld (•yfunol, i buidio gwrthod, heb gymeryd sylw ohonynt, gynhygion heddweh y gelyn. Mewn canlyniad, gofyna'r Cyngrair i'r Llywcdraethau Cyngrheiriol, tra y byddant yn myned ymlaen yn aiddgar yn eu by uulreeh i wneud amddiffyniad cenedlaethol, i dderbyn yr holl oiieb- ii?tha.u an?enrheidiol tuag at iddynt g?e! eu hysbysu'n swyddogol o amovian [ Fkiidwch Ge?*mani. Felly, v mae'r CyugnÚr yn anog 'Iddvnt y pethau a ganlyn :— (1) I beidio tauu o'r neultu untiiyw gynyg lieb ei ystyried yn ddifrifol. (2) En bod i gyflwyno y cvnhygion i'r Seneddem sydd yn gysylltiedig a'u gilydd, ac yn (3) Pe'r yrniddanghosai'r cynhvgion yn anerbyniol, y mae'r Cvngrair yn gwahodd v Ltywixlraetlinu Cyngr'neiriol i'w g-wneud Yn hvsbvs i'r cenhedioedd i gelvniaethus, a dwend wrth ynt yn fnan. drwv wTtJigynhygion, beth yw amoan- I' b' ion y rhyfcl. Caicfld v Cyngrair dratodaeth ftuth I ar v cwest iwn o adfer j berthynas <nc;- ialaidd iyng-genedlaeihol rhwng y gwI- edydd a mhleidiol a celyniaethus. a chyda 10,026 o bleidleisiau yn erbyn 403 mahwyiadwyd penderfvniad ddynt a gynhwysai'r posibilnn-dd adfer y {xjrthyrirts rwrig-genedlaethol. ar vn fwv a,rlx:nnig trafodaetbau nr vr amod f(? eynhvgion clir ur sail bpno-cM yn ca?l eu cy?wyr<? ?a-n Genua ni i'r cli cYfiwvii(-) (,  2-T-, Gei-iii,,iii l :i 'r