Y Genedl

CYNNYRCH YR AMAETHWR. Y mae Llywydd Bwrdd Amaethyddiaeth wedi rhoddii ychydig fany lion o'i gynllun i d'yfu rfiagor o fwyd, ac yn ol yr hyn a ddy- wedodd bwriedir rhoddi cipdrem frysdog, yr hyn a gym-er tua p'hythefnos o a.meer, drwy bob sir, i edrych y tir; diwyMir pob modfedd paaibl. Hysbysir y ffermvvyr beth maefnt i'w gjrnhyrchu; y mae pethau diangenrhaid i gael eu hanwybyddu. Y mae safon i fod i bris y gwenit'h--60s. Bwriedir gwneud cyf- rif o'r pj^iatws a gynhyrchir. ac y mae pris s-kfonol i fod i bytatws, ceireh, a liaidd.

HAiDAU PYTATWS Y mae Hwnld Am.x"thyddiaet-h a Physgod- fey>d.d,n'{,wfnevdw{'lÎtihl't'(Nd a'r Tryaorty3, w?d'L trefnu i Toddi a?i.n i hyrwyddo cynMun t?a? at w:u-2?u'u h?dan pyt?tws. Y mw'r Lh'wydd wed swnh?dd Pwyn?arau Am- i'jjntfti-vdd-•»! Rhvfe! S-i-rol i ere hi i'r Cyn?hc-ra-u Bwrdei iol, Dinesig ? Phhvyfo! gà¡iõ cael srierwydd i Rii v-f(-! 1 (-,rchl ;I'r -ni o. liadpu v)yt?it-ws svdd yil ian a'r arehebion, ac i ddosrha.rtiVra'r haduu. Bwriedir ewnemd tret'niadan i *'udo'r pytat- ws i. leoedd canolog eyfleus mewn banian cant. Ni roddir mwy nel phum cant i bob un svdd yn bwria-du tvfll ba,'j;iau cant. Ni rodd'r mwy na phum cant i bob un atydd' yn bwriadu tyfu.

GWASAXAETtt CEXEDLAETiHOL. Dyma fel y dywedbdd goliebydd Seneddoi y "Daily Chronicle," dvdd Tait:-N,- I chaf- odd y Prif Weiimdiog, ddydd MawTth, ond rhoddi amlinelliad o gy.nU;?'n y Llywodraeth, i wneud defnydd o fioli adnodidau'r wlad i ddwni y rhyfel ymlaen. Y mae'r cynllun yn feiddgar a phell-gyrhaeddol o ran ei noclwedd. Y mae eisi.au rhagor o ddvniiicn ar gyfer y Fyddi-n, ar gyfer gweithevdd cad-ddaroar, ac F,7d,iin. ar Z y f ei- gwe, ar gyfer amaethyddiaetih. Oherwydd hyn. bW"li;¡,da'r llywodraeth apelio at v rhiai syrdd yn v wlad hon nad ydynt yn y Fvddin, nac eisoes ynglyn a gwaith svdd o nodwedd gen- edlaethol. i ymimo'n wii-fodrkil i roddi eu ew.iaanwi-eth fel gmeithvk-v-r rhvfel. Y mae •<iau dvnion rhwng dwy ar bymtSieg a dwy ar bvmtiheg a dengain. oed. Rhnid iddynt. roddi eu hnnain at wasanet'ii y Wladwriaeth yn ystod y rhyfel. a, chyd-synio inewidr eu gaJ wed igaeth, neu eu hardenleedd lie y bydd eu gwiiis-anaefth o fwy o fuidd i'r wlad. Ar hvn o brvd—-ag eithrio mAwln o weitAi- e-ad-ddaa-par gwirfoddoi—nid oes awdur- dTl i (?ro<nghwddo gweithiwr o ffatri He y mie diaron 0 wei>thwyr i fTot.") He v mae Ay cl i g YetiiN-n,itli. pa.n v mae dyn yn cael M ry^ihft.u n'r Fyddin ar evfer gwa-ith am- aetihvcMo1,. nid oes si or wvd d yr ymgymera a gwaith ar v tir. Y Tr,)e Iii mip-wtn trefn i symbylu. cynhyivhiad a gwneud v g^ren o dynol v wlad. i'r WL-id- vrriaet^ gael awd'urdod i reoleiddio, a chyf- a rwvr ■' set i grvmhci llafnv y wlad. Telir o:vflog llawn nndteb liafur i grefftwyr a laibr- W;T, fel y bydd vr achos vn galw, i bawb a gvmerir i weithio ar gvfer y rhyfel. Yn ychwamegol at hyn. caniateir 2s 6c y dydd1, am iaith diw'i'rtoid o'r ^"yflwes. oherwydd y eynlihm i drosglwv-ddo. i rai fydd o da-n ang- henraid i gadw dau gartref.

i- MARW CYFREITHIWR. f. Ddydd Sul, ax ol gwaeledd byrr, bu farw un arall 0 wyr cyhoeddus Caerfyrddin, sef, yr Henadxir Charles Edward Morri> o ffirm Mri. Morris a Morris, evfreithwyr, Mr Morris oedd yr olaf o deulu adnabyddus Penybryn. » a brawd hynaf y diweddar Syr Lewis Morris, y bardd enwog. Brodyr ereill i'r ymadlaw- j edig oedd y diweddar Barch. John Morris. Ficer Narberth, a'r diweddar Mr. W. H. Morris, cyfreithiwr. Caerdvdd. Yr oedd vr i ymadaAvedi.g yn 75 oed, ac yn gyfreithiwr hynaf yng Nghaerfyrddin. Bu o wasanaeth mawr ar v byrddau cyhoeddus, ac yn aelod selog o'r Cyngor Sir. Dewiswvd ef yn gad- eirydd v Cyngor yn 1895. Eglwyswr a Rhvddfryvrwr ydoedd. ac yn fawr ei barp--t- ymhob cylch olierwydd ei foneddigeiddrwydd a'i gymeread da

Ar Awst 15, 1907, paaiwvd deddf Seneddol i gyfreithloni gwr yn priodi chwaer ei wraig drancedig.

 IH ?In b a a !iS?M?M? Direct from the Colliery I SS  Ito the Consumer. ? ? 11 | |jHj Mi | G- E sr rr U II li ?MmN For the Best Known U 1 SmMBB Collieriss in Lanca- n rl M ?SNt shire, Staffordshire, V etc., etc, 11 J. R. PARRY, 4, Castle Hill, I Quecm Eleanor's Gate) CARNARVON j T B L EI R A T7 K SB YSHBUj ————— RHOTXDdR hysbysiadau Yn E1øieu, T*) ? a.r od. Morwynion yn Eisiou, M? ffiaieu Lleoedd. Ar Werth, etc., yn yi hoU baptarau eanlynol:— "Y GENEDL GYMREIG." I •T WERIN A'R ECO," "HOLYHEAD OBSERVER" j L'POETMADOC AND C51ICCIETH "OBSERVER." "NORTH WALES OBSERVER. "PWLLHELI "BANGOR OBSERVER." Un Tatr Chw« waith. gwaith. gwaitb C. c. b 0. a. c, 16 gair 1 0 2 0 -3 0 90 gair — — 1 6 — S 0 — 4 0 40 gair 2 0 -4 0 6 0 10 gair 2 6 5 0 7 0 Gellir anfoa Stamps neu. Postal Orders. PRISIAU GYDA BLAEN-DAL Th UNIG yw yr uchod, a cni chyhoeddll Hysbysiadau am y prisiau uchod, oni anfonir bAaen-dal. iri{V." '————— i ( VN EISIEU WALLPAPERS from ? per roll. Any quantity, large or em&il, supplied at WHOLESALE PRICES. Largest stock in Great Britain. Write for patterns stating claas required. (Dept. 282), BARNETT WALLPAPER CO., LTD., MANCHESTER. Jn.-l DALIER SYLW. Ma.e Mrs. W. W. i?T?oin?. SO. 31, 82, Stryd y U?m Caernarfon, yn prynn "ob math o Ddodrefn benafol, Treselydd, CypyTddau Bwyd, Tri- dam. Hen Ga.de: njia etc. m3 WANTED—Fowls, Rabbita, and Eggs. W Best prices given.—H. R. Williams, and Co., St. John's Market. Liverpool w A-N-TE,L-Large quantities of new-laid W Eggs. Write offert of price required. and what quantity you have to offer. Cash on receipt of Eggs. Hodgetts and Saiiabary. Gell-otreet, Sheffield. LADY to take change of shop, with some experience of Drapery preferred. Good salary-—Apply. Singers' SO, Pool Street. Car- narvon. 47 -Dec. 22 GENTLEMAN offers R3 3s a -week ae guest \jr to nice people with whom he can have a comfortable hc.me. Apply Piccachly Agency, 39, Piccadilly, London, W. 47-Dec 30  WANTED—To purchase Larch and Scotch (V standing or fe!ed in any qjanttit- auitaMe for Pit Wood. Particular? to The G. J. Eveeon Coai and Coke Co Ltd.. Birmingham. WANTED—A superior cook general.— W Age 30-40; wages ?30-?35. Comfort- able non-basement house. Good references es- sential.—Apply Mrs. Lyal, "Behar," West Heath Road, Hampstead, London. 44-Dec 23 FEM.ALE At tend an tg. -Respectable Singfe i 1. Women Required, of fair education and good height; previous experiences annecee- sary; salary comMences at £ 25, rising after satisfactory service by annual increments of £2 to £00, and on promotion to £50 per annum, with board, lodging, wasting and uniform.-Apply to the Superintendent, County Asylum, Prestwich, Manchester. WANTED.—Plumber required for gene?i' I \Y E?ta?e work, must be ineligible for the |j Army-A-pply Box WP47 "Observer" Office. Carnarvon. 47-Dec..28 WWTED—For Private Hous? in Eng  I?nd—Good Class of M?Ida with good reference. Plenty of Places in every part of North Wales. Private a.id Business.—App.y ] MIs. Ephraim, Original Registry Office, BL Festiniam. ROYAL LIVER FRIEXDLY WANTED in Bethesda, District, whole or VY spare time agents. Good terms and interest in books guaranteed. Apply:- R. E. WILLIAMS, Arfryn, Esplanade. Penmacnimawr. YON* EISIAU-Ffarm. heb yn f-awr yn Ngogledd Cymru. Anfoner at Cvmro, 48, "Genedl" Office, Carnarvon. 48-tc   l WANTED—Immediately, & sharp ycuth W for of? '? LCarnarvon. Mu?t have 000& hand?writIr?.—Appty by letter onh: 8,;j(). "Genedl" Offic('. JCrIla;von.. "tlElSIE UT-Gendh ieuapc tua 18 red to! JL mo?-v?.. ger Carnarfon. Cartref Cy? nrusjdau ?. v tenHi—Pob mansion ??8?. oto., i Box 48'HIY, 'Gened), Office. C?.rfn:' Ton. 4R-.J a1 I AR OSOT). NORTH WALES.— Llanrwst, in the Vai- 1\ ]?- ? ?-' ??f- Conwar —To b? !et. ni maH ?.rm ?th n?dern ?t?h? lionse.  rmt,o'lilrl; .? Y -r1v rental £. H'. I AppHo?'? ? W mpcle to Mr. C. Bo? "P. D?km?St.. Manch?ter. 4O.tc  Br?ht C)mfort?'1e Home requ're<? f?" J A e?eman and hi-. ?-H? where they CM be received as %-aest* dllTlllg. hiS leave trom W. Africa Probably rema..n three or six j months if comfortaMe. West End A^oc^a- tion, 92. New Bond Street, London. 48-Dec 3<» HOU^E AND SHOP t? kt. Arfon 'US< it ?? TrA v+?reet. B?na-o?—A?pty +" tie 21^ niS!i StIet, E?npor. N.W. ?'? AR WERTH Jo SCREWS—Mixed: 28s zwt 281bs, 7s 6d: S Wire, Cut and Wrought Nails St&plee. Tacks, Rivets, Bolts, and Nails, etc., at Vail Works, 25 to 28 Rea-St., Birminghair. Wholesale Prices..—C. W. Hayles, Midland Nail Work- 25 to 28 Rea-st. Birmingham. SHORTHORN Calves for Rearing, from record Cheshire Milkers and Ppre Bred Bulls. Quotations to any Station. No fa-ncy prices Correepondence a plaasure- PRANX DOBIE. Littekc^> Che^fcgr LADIES NUTae Hammond's Improved .Lj Remedies act in a few hours when all else fails. Surprisingly effective. Send stamped envelope for free sample, to E. N. Ltammond, 236, High Holborn, London. i NEW laid eggs at 3d. each are a little gold-  J?? mi.ne for users of Karswood Spice, con- tabling ground insects, which always increase i egg output and sometimes double it. 2d. I packet supplies 12 hens one week.-Pritcbard, 33, Pool Street, Carnarvon. 42-L-31 I I IANARIE.s-Of every variety, for Singing V and Breeding. Best and largest collec- tion in World. Approval Also Goldfinches, Linnets, etc. Illustrated list free. See this before deciding elsewhere. Genuine Talking Parrots. Strongest Birdlime, 7d,ils Id. Is 6d Self-sett iig Trap Net? best in Englandi 2s 2d, 2s 9d.—RUDD, Specialict, Norwich. KILL THAT INSECT, TOMMY.—Sp?? Kyour paJa "out yonder" some tins of wash, there's a big chance you' on have I "companions". A little Harrisons's Pomade kills every insect on hair or body.insist on having Harrisons's Nursery PoriflBe. "Tins of Comfort" at 4-td and 9d. Sold by all Chemiet&-or by Post from Harrison Chemist. Reading. Carnarvon: R. Ro berts; Liangelni, R. R. Jones; Bangor: J Bowen; Holyhead: R. H. Williams; Port- madoc: T. Jenkins; Bethesda: W. Morris: Criocieih: E. Dairies Hughes, and Co., Pen. I y-groes: J. EUie Jones: Amlwch; R. Jones I -All Chemists. L L-N.NBETt-lEi.-Ar werth yn gyfrinaehol, y ty rhydd-ddaliadol No. 39, Newton- street, Llanberis. Am fanylion pellach ym- ofvne-r S, Mri. Morris Owen & Trevor Roberts, Cyfre thwyr, Caernarfon. FOR SALE.—Handsome Building, highly .P finished; sides and both ends double- boarded, with tongue and grove. Gal. roofing, size 21ft. by 12ft. Make nice bungalow or garage—made by Norwich firm. This building is bolted in sections and can be easily taken «way.—J. Owen, Slate Quay, Carnarvon. XrMAS CARE'S—Choice Buxes Is 6d. 19., dx 6d. Xma? Postcards. 8 for 6d. Text Cards and Celluloid Scripture Bookmarks- suitable for Teachers. 12 for lfl. Agents wanted.-Holmes and Co., Stacksteads, Lan8. I  "'E RICA?N ORGAN-Walnut case, no AMERICAN ORGAN—Walnut case, no J" stops, knee swell. Splendid condition. Good tone. Caak ?6.—Cr?ne and Sons, Ltd.. Bangor. Doc. 23 PULLETS.—March 1916 hatch-laying. -?, 6d each, IAB 1026n; 8.X and cock i 24s.—Hummel!, Stratford, Essex. List free. 44- Dec. 30 G REAT BARGAINS.—New Milk or VJ Pleasure Floats, Rubber and Iron Tyres. Also second-hand Governess Carp— ehaap, and other varieties. Inspection invited. ltowal Carriage Works, Carnarvon R SkLE-Several good Lnrries, all ..r sizes and weights. screw brakes. AJiIo. excellent strong Spring Cart, carry 1 ton, and complete good etrong Set of Harness. Full aize Furniture Van for Hire, Road or Rail. J. Owen, Slate Quay. Carnarvon. P IA-N,ETTE-Sait school, excellent con- -L dition, good tone. A bargain. 14 guineas -Crane and Sons, Ltd., Bangor. Dec. 23 IS Spice h.armJef's? Yes-:f it is Karswood. Conthrins -ground insecite, not oavsine papper, &c. Williams, Penllyn Shop, I.ia.n- fechell, Rhosgoeh. 48-Jec 23 ONE beginner paid all expenses and made clear profit in six months through using Karswocxl Poultry Spice (containing ground insects). Packets 2 d., 6d, Is. Try it. Joinec. Pharmacist, Amhich, Anglesey, 48-Jan. 13 Il h .arn.i?ac ,6t. Am l ?,c h Ar,,i,,Iesey,, 4-8-Jan. 15 KARSWOOD Poultry Spice cont,ajnin Kground injects will double your eglg .?pply. Packets 2d., 6d., Is. Wi'li<1, Chemist. Higih Street, Nevin. 28-Eec. 30 TTIOR SALE.—Large White Ulster Sow: 1 Kecojid litter. Due to farrow. 20th Jan- uarv next. Very choice. Alo. several Large White Ulster Boars. 5 months old. • Ear marked. Sire. unbe?t-cM ?n Show Yard.— Irv?n? A. Anderson. Killalis HOU6e, F>nt/>na. Co. Tyrone, Ireland 48 Jan 6 PWYvSTG.—JOHiN PRY E(DE.R C'TT. I Tv Ne".vd?. C"erbun. Bangor yn p>rh. i Tendio g?f?d ,wh do'ur?'u. Ym, A-pl?r. noo anfoner i'r cyfeiriad uchod. t GOTiD WATCH FREB. The letters, when correctly arranged, spel1 the names of three well-known countries Tf vaur answer is right we will give you a REAL T/EVER WATCH, Ladv's (,r Gent 's, g-jar 8 U I A S R P A C N E F MELCUIB antted 5 vears, entirely free I of cost. Send your answer now, with stamp ',or a r,- ply. Remember you are not asked to sell anything for \IS. but winners must com- ply with our one simpl* Condition and promise to show the wa.th t? j their friends so a? t? advertise our firm. (Dept 51), KENT MAIL ORDER STORE S, -1 31, Eg?ton Ro&d. SWAMSCOMBE (KENT).. ( » ARWERTHIAMTAU J I MESSRS } JOHN pRITCHARD AND CO., AU0TIONCCRS AND V ALU EM, BANGOR. MENAI BRIDGE &MITH FIELD. The Best Appooited and Best Centre aa North WaIeB. rESSRS. JOHN PRITCHARD and CO. SBLL BY AUCTION every other Monday, commencing with the sheep at U m.. M)0 to 600 RIPE FAT SHEEP & LAMBS and loo to 200 FT AND STORE CATTLE. Large wholesale buyers regularly attend from Lancashire and Cheshire; special terms offered to Tenders at a distanes. RHYBUPD CYHOEPPUS CARNARVONSHIRE EDUCATIOiN COMMITTEE. THIP, above Committee invites applications J- for training as Village Nurses. Full particulars on application to— EVA-N R. DAVIES, Secretary of Education. Education Offices, Carnarvon. EVAN EVAN JONES, DECEASED. ALL PERSONS having any claims oar de- mands against the estate of Evan Eva.n Jones, of Glenside, Treigarth, nr. Bangor, Assistant Overseer, who died on the 23rd day of November, 1916, are requested to send par- ticulars of their claims to me, the under- sijgned. Dated December 16. 1916. ROGER EVANS, Solicitor for the Executors. 15, Ogwen Terrace, Bethesda. POSTAL TUITION YOUNG MEN "ged 16 to 25 wanted, to JL take up -onno in the following snb- jecte:— Mining, Magnetism, and Electricity. Telephony, Ordinary and Advanced. Telegraphy, do. do. Wireless Telegraphy. do. do. Submarine Cable Working and Test? g. Elementary Electrical Engineering. Engineering, Mathematics. Write for prospectus and terma to SECRETARY, W.A. 9 Dept., Shaws College, 55, Alexandra Road, Longport Staffs. TYS.TEB Y PAiRCH. G. CEIETOG ROBERTS J- LLAXLLYFNT. CydnabyddHvyd eisoes. — — 47 4 4 Mrs Davies, Treborth, Menai Bridge 6 5 0 Rev. W. Roberts, Gorslwyd, Anglesey 0 10 0 Rev. M. Williams, Baladeulyn, Nantlle. —— 0 5 0 Rev. W. Williams. Talysarn — 0 5 0 Rev. Ed. Joseph, Gam. — 0 2 6 Mrs. J. E. Jones, 146, High Street, Portmadoc. 0 50 iMrs David Williams, Victoria Farm Dairy, London. — — — — 0 10 0 Derbynir y tanYFJgrifiadau yn driiolcli.njar gan yr vagrifemvddion:— Mj-. ?0. W. JON;IBS. Sno?vd?n Street. Pen^groe-S'. tNi. Wales. Mr. J. B. EAVIES, Council School, Llanllyfni. m A RON, LLANWND A. k CYiXG-FWE< n M A WRF. DDTG NOS SADWRN". RHACtFYE 31ain, 1916. CiYNTIELlR y Rhagbrawfion vngl^i a'r Cvno-erdd uchod am hanner awr wedi pedwar ddydd Sadwrn ne.,af.-Tohn Roberts. Saron 'Shop, L'anwnda, Ysgrifenydd. IIY'SBYSIAD. MAE taer ddiymuniad ar i holi ga^glwyr m- fat Gronfa Mr. iO. O. Jones, Gore, L'anddeiniolen <Mod a'r ca.sgliad.au i law ddydd Sadwrn, ffair gyntaf yn lonawr.- Da-os vr pwv':l»or,— 0. ROBERTS. Caetell. O. ROBERTS. Tyddyn Rhyddid. MAP Y DHVPEL — YNG — NGWLFDTDD Y REIBL. rn dangos safle, a symudiadau y gwa-liane, fyddinoedd' yn eu perthynas a THEITHIAU ITANESYEDTL Y BEIBL, ga.n— BERIAH CWYNFE FVANS. CVhoeddedig gan 'rWjVlNI'R Pris 6-}c. drwy'r post. Telerau arferol i Lyfrwerthwyr.| hlon" am dano i- SWYDDFA'R "DARIAN." 19. Heol Caerdvdd, ABERDAR. MAP CY'MRAEG vw hwn. a bvdd vn ftiddiol iawn i YSGOLION SUT, pREE SALVATION FOR ALl., By the Spir;t of Revelation in ZION'S WORKS. VoLs. I—XVI (with catalogue) in LibrariSe.

Y LLYWODRAETH I NEWYDD. Erhyn hyn yr ydym yn gallu dechre cymeryd ein hanadl, a gweled yn gliriach o heth. Ynghfinol dymchweliadau y dyddiau o'r blaen, yr oe ld tonau'r a.w\rr mor aruthr, a'r llwch yn codi mor enbvd, nes peri i ni bron golli'n hanadl, oj, cholli'n golwg ar bethau. Un Lyw- odraeth a. a ymaith, a Llywodraefh a-rall a ddaw. ydyw hanes y Senedd drwy'r cenedlaethau. Felly fu'n, av,T, a bydd adgofio'r dymchweliad diweddar, nid hyfryd vmhopet-h, eithr anhyfryd. Nis gall na tbeimlir gofid dirfawr am a. fu, a chydymdeimlad dwfn a'r rLai a, adym- cliwehvyd ac y mae'n ofid meddwJ -,m yr hyn fll'n aehlvsur i'r cwbl, ac lod safon boned<] igeid-clrwydd cyhoeddus Sa f oll bone d ,(ii,e wedi ei ddarostwng. Rhaid i'r Senedd fod yn fwv o felstres ar y Wasg. Ni ddaw da yn y byd os caiff y Wasg fod yn feist-res ar y Senedd, yn enwedig pan fo mympwy a, hunan yn llywcxlraethu Gwasg. Credwn eto fod mwy o'r golwg nag sydd yn y golwg ynglyn a'r am- gylchiadau diweddar, a phan ddaw'r amser i gyhoeddi'r hajies oil, bydd llawer o synu'n di ati. Cyd-ddigwydd- iad dyddorol ydyw fod. newid Llywodr- aeth wedi cymeryd -le bron yr un amser yn Rwssia ac yn l'fialne. Alynolryw gynllun, pwy wyr, ynte drwy ddam- wain ? Sicrheir hja gan rai sy'n proffesu gwybod llawet, rnai nid cael Cyngor Rhyfel bychau yn unig sy'n cyfrif am yr ymrwygiad yn Lloegr. Y mae rhywbeth mwy yn cyfrif am dano, ac yr ydym yn hyderu fod y "rhywbeth mwy'' oil yn dda. Llywodraeth Gyfunol ydyw yr un I newydd fel yr hen,—hyny ydyw, Llyw- odraeth yn cael ei gwneud i fyny o gynrychiolwyr gwahanol bleidiau. Y i mae y gwahanol rywoga-ethau svdd ynddi yn peri i ddyn feddwl ymron am y "llenllian" gaed unwaith drwy weled- igaeth. Er hyn, credwn ei bod yn un am waith mawr yr "amseroedd enbyd" l yr ydym ynddynt, ac yn amcanu gosod wyneb yn deg ar gyflawni'r gwaifch i effeithiolrwydd. I bob golwg, dicluju, y bydd Cyngor Rhyfel llai yn well. Amheuir er hyny ai da oil ydyw i'r Cyngor Rhyfel a'r "Cabinet" fod yn ogyhyd a. gogyfletl, Yn y Cyngor Rhyfel newydd y mae y Prif Weinidog newydd yn gadeirydd. Argyhoeddiad y Cyn-Brif Weinidog cedd mai felly y dylasai fod. Ond ni fynid iddo ef fod yn Llywydd y Cyngor Rhyfel, am fod dyledswyddau ereill Prif Weinidog yn galw am ei holl amser. Yn y cysylltia'd yma y mae rhyw dywyllwch yn gor- wedd, a chwestiynau yn codi nas gallwn yn awr eu hateb. Fe'u hatebir maes o law yn ddiau, ac i bob boddlonrwydd ni j a hyderwn. Bychan, fel yr awgrymwyd, ydyw'r "Cabinet,"—Mr. Lloyd George, Ar- glwydd Milner, Arglwydd Curzon, a Mr. Henderson, ynghvd a Mr. Bonar Law, yn achlysurol,—yn achlysurol am mai awr ydyw arweinydd Ty'r Cyffredin. Y mae y tri sydd yn y canol na cha.wsant brofiad o waith "Cabinet" cyn i'r rhyfel dori allan. Teimhr gat! rai fod Gweinyddiaeth fel hon wedi ein dwyn yn rhyfeddol o agos i un-reolaeth ("dictatorship"). Rhoed Mr. Hender- vson, yr Arweinydd Llafur, i mewn, ond odid, i liniaru pob amheuaeth allsai godi ym Mhlaid Llafur gyda- golwg ar titi- reolaeth filwrol. Gan nad. beth am faint a ffurf y Cyngor Rhyfel a'r Weinydd- iaeth, fe'u bernir hwythau yn ol v ffrwyth geir oddiwrthynt. Wrth gwrs, cwyd y cwestiwn yn naturiol, pa. fodd y gall y "Cabinet" hwylio 'mlaen ymhob cyfwng tra y mae penaethiaid ac ysgrifenyddion gwahanol adranau y liywodraeth heb ran na chyfran y Weinyddiaeth fel y eN f ryw. Gobeith- iwn na. lesteirir y gwaith gan neb, mewn un ffordd, ond y gwneir pob ymdrech gan bawb i'w hategn. Y mae si am pi Mr. Asquith gyda golwg ar hyn yn eithriado1 0 cldisglaer. Fe ofynid gan lawer ar y cyntaf, beth a wnai efe. Gwnaeth waith anihris- iadwy i'r wlad. Arweiniodd y blnid [ Ryddfrydol drwy leoedd geirwon, rnewn cyfnod a'r hynotaf yn ei hanes. a chyfnod lanwyd a gwaith dirfawr. Nid j j ymddiriedwyd yn llwyrach erioed mewn j Prif Weinidog. Bu'r Rhyddfiydwyr j yn dyheu am allu hoelio clust Ty'r Ar- j gKvyddi wrth ddor v bohl, a hyny drew amser maith. Llwyddcdd Mr. Asquith i gael hjmy o amgjdch. Oherwydd i'r rhyfel dori allan ni lwyddodd i ad-ffurfio cyfansoddiad y Tv hwnw; ond gwnaeth j gymaint fel n't a I Tv't- Arglwyddi byth eto wrthod llais y' bobl gyda dirmyg. Llwyddodd hefyd i basio drwy'r ddau Dy fesur ag yr oedd v Rhyddfrydwyr wedi bed am ddeng mlynedd ar hugain yn brwydro am dano, sef Ymreolaeth i'r Iwerddon. Y mae y Mesur hwnw yn awr ar Ddeddf-lvfrau'r dej-mp, a gormod gorchest fydd ei dynu oddiyno. A thebyg fu hefyd gyda Dadgysylltiad i Gymrn. Bvchan ydvw dweud na bu gan y blaid Ryddfrydol arweinydd mwy na Mr. Asquith. nachan y deyrnas Brif Weinidog cryfach a dyogelach. Yr oe<ld beth n wnai Mr. Asquith yn awr yn bwysig. Ni bu raid pryderu ond am I yspaid byr. Atebc?dd ef ei hun y cweH- I tiwn, ac ni ddaeth ei f?nt a'i fawrfryd- Igrwydd i'r golwg vn fvrv dVBglaer ericed nag vn ei araeth yn v "Heform Club." Dadleuai ymhlaid i'r Llyw- odraeth newydd gael pob cydweithyed- iad i ddwyn ei gwaith ymlaen. Pe dewisasai gymeryd cwrs arall, cawsai I gynifer a chvfryw ddynion i'w ddylyn ag a allasai beri i'r Llywodraeth fod mewn crvn anhawsterau lawer adeg. Gallasai ymneilltuo oddiwrth waith y TV a sradael v blaid Ryddfrydol, ac. ar lawer lwr nag un olwg, pwy fuasai n synu? Ond v mae yn glvnu wilh v Tv, wrth v blaid, ac wvth y oc nid o I e i arriWi pa phery'n arwein- ydd iddi. Caiff Llyvodraeth Mr. Lloyd George y ffordd vn rhvdd a'r maes yn glir i weithio, a hyny heb y rhwystrau <ldymchwelodd v Weinyddiaeth o'r blaen. Dymuniad ein calon ydyw llwvddimt y Llywodraeth newydd. IKged fii-n heddweh cvfiawn i fii(idiiz- oliaeth ar fry ft. Mae'r galw am heddweh fellv yn crvfhau o hyd. Y mae Pr\dain 'a'i Chyd-Alluoedd yn gruddfanu eu hnmenau am dano. Ond na ato'r Nffoedd i ni gael heddweh di- sail a dianrhydeddus.

I NODIADAU. I I Y Frenhines a Dadleuon I Merehed. Oherwydd fod aelodau Cyngor Cen- edlaethol v Merehed wedi yrngymeryd a chwc itiynau dadieuoi. y mae y Fren- hmes wedi salw'n ol ei henw fel nodd- wraig i'r. Cyngor. Ymgeidw hi bob amser rhag yrud(bng.ors o gwbl fel pe'n yniyryd A materion o anghydwelediad cvhoeddus. Gresyn na fyddai mwy o i i thebyg, oblegyd, felly, cl\"wid llai o swn I cwerylon. Yr un pryd y mae y Fren- liiiies vn i- l io i ,ir d( l l b,- d d- 41 in i bines yn rhoi ar ddeall y bydd ganddi ddyddordeb yn y Cyngor, ac y byddai'n Uawen ganddi eto ddoiivn yr norcxldiad blvnvddol. Cynllun Cywrain Ellmyn « ddianc. < I Llwyddcdd dau swyddog AlmaenauJd j i Œ;i o garchar-wcrsvll yn Berks (IRNI, gynllun gwreiddjol dros ben. T ddech I reu ymguddiasant clan bentwr o bapur wàst roddid o'r neilltu mewn ty allan. I gael anadl yr oedd ganddynt wialen o y«gaw bob un, o'r rhai yr oedd y mwyd- ion wedi ei dynu allan. Cedwia pen uchaf y wialen uwchlaw y pentwr. Ar amser nodedig aeth dau was at y ty allan i symud y papur wast. Aeth yr Ellmyn, un i'r naill ferfa, a'r ail i'r llall, gorchuddiwyd hwynt a liaen deneu o'r papur, a, hwyliwyd hwynt. -n llwydd- ianus heibio'r gNvylwyr difeddwlddrwg, i le penodol, ac oddiyno llwyddnsant i ddiane: A ddaethant i'r ddalfa nis gwyddom. s « Sf # Yr Enw "Bonar Law." Er nad yw'r enw'n bwysig, y mae petit dyddordeb yn ei hanes. Yr ydym yn gydnabyddus iawn a'r enw, "Bonar Law, ond nis gwyddom paham y "Bonar" na.'r "Law." Yn ddiweddar gwelsom mai Mr. Law, gweinidog yng Nghanada, oedd ei dad. Gwelsom hefyd mai "Andrew Bonar Law" ydyw enw llawn y gwleidydd adnabyddus. Yr oeddym yn ddigon cydnabyddus ag em," y Parch. Dr. Andrew Bonar, Edinburgh. A oes rhyw berthynas rhwng Mr. Andrew Bonar Law a'r di- weddar Ddr. Andrew Bonar? Fel hyn. Ar dymor penodol, yr oedd y gweinidog yng Ngh an ada, yn darllen Cofiant Me Cheyne, o waith y Dr. Andrew Bonar, a llwyr feddienid ef gan y llyfr. Cyn gai-phen ei ddarllen ganed mab i Mr. Law. Oddiar deimlad o rwymedigaeth i awdur y' Cohant, a mawrhad o gym- eriad sere hog] awn McCheyne yr un pryd, galwodd ei fab newydd-anedig yn ".Andrew Bonar Law. & ± Ymneilltuwyr yn y Ltywodr. aeth. I Rhyfedd mor gryf ydyw Ymneilldu- aeth yn y Llywodraeth newydd. Mr. Lloyd George ydyw yr Ymneilltuwr cyntaf—erioed, ac yn aelod ar v pryd o Rydd-Eglwys—i fod yn Brif Weinidog Prydain Fawr. Bu Mr. Asquith yn Anibynwr; ond yr oedd yn Eglwys\\r ers blynyddoedd cyn myned yn Brif Weinidog. Bedyddiwr Campbelaidd ydyw Mr. Lloyd George pan fydèl yng Nghriccieth, ac yn Llundain. aelod o eglwys y Bedvddwyr yn Castle Street. Y mae v Cyngor Rhyfel yn Ymneilltuwyr. Pr3sbyteriad, dan faner v "Wee Frees, ydyw Mr. Bonar Law. W esleyad, a phregethwr cynorthwyol, ydyw Mr. Henderson. Gyda hyny y mae elfen Yrnneilltuol yn bur gref yn V Llywodraeth. Wesleyad y dygwyd Syr F. E. Smith i fyny; ac os nad dyna ydyw yn awr, dywedai flwvddyn neu ddwy yn ol, fod y rhan fwyaf o'r rhyddid y mae Lloegr yn ei fvvynhau yn awr wedi ei enill drwv gyfrwng Ymneilltuwyr. mae cysylltiadau agos rhwng Mr. Austen Chamberlain ag Unitariaeth. Presbyteriad ydyw Dr. Addison". Gweinidog Miwnisiwn. Ani- bVllwr ydyw Mr. Barnes, Gweinidog Pensiynau. Weslevad. hefyd vdyw y Post Feistr Cyffredinol. Bu cvsylltiad rhwng y Cyfreithiwr Cyffredinol a'r Anibynwyr. Y mae hyn oil yn destyn syndod. Beth pe gwelid y Col. Parch. J. Williams, Brynsiencyn, yn Gaplan 'TY'l' Cvffredin e!?, « T Araeth y Prif Weinidog. i Fcl y ceir mewn colofnau ereill yr ()((1d araeth gyntaf Mr. Lloyd George fel Prif Weinidog yn un faith, cynwys- fawr, a phwysig, a rhanau ohoni yn deilwng ohono yn ei oreu oil. Aeth dros faes eang, gan ddangos pa fodd y bwriadai drin pob rhan ohono. Deuai., nerth. cadernid, a phenderfyniad ar- dderchoO" ¡ '1' CTolwg "I7[l rhan fla.enaf dderchog i'r golwg yn r han flaena f yr j araeth, yn enwedig wrth drafod. Nodvn i Heddweh yr Almoen. Dvwed rheswm a chydwybod mlliynau, ynghalon ac ar j lafar, yr un ffordd mae'n ddiau. Pwy i ewyllysiai i'r Almaen gael heddwch ar ei hamodau ei hun ? Yr oedd rhan fawr o'r araeth a'i hwyneb ar wneud popeth i a phawb yn y deyrnas i g>-northvvyo yn < nygiad y rhyfel ymlaen yn effeithiol. I Cymerir y llongau i mewn fel y cymer- wvd y rheilifvrdd o'r blaen. Cymerir i yr holl lofeydd, etc. Darperir gyda » golwg ar dir a llafunvyr i gynyrchu j ymborth, darperir i ddosbarthu ym- j borth yn deg, ac i'w ddefnyddio yn ofalus. Y mae achos y Werddon i'w I drin yn fuan mewn ffordd fydd yn f ant a is i'r Werddon, i Brydain, ac i'r Cyd-AHucedd. lech yd ysbryd a. 11a w- enydd calon oedd darllen hyny lefarodd Mr. Lloyd George am y Cyn-Brif Weinidog a'i Lywodraeth, ac hefyd yr 1 hyn a lefarodd Mr. Asquith am y Prif j Weinidog a'i Lywodraeth yntau. j Bellach nid oes ond gwaith i fod;, a dim ond un gwaith, a phawb o'r dcleutu, j galon ac enaid, i ymroi i hwnw. Gwyn- | fyd fydd pan ddaw heddweh fel yr afon, j m6r. i I IV Nadelig. I v Nadolig. Pruddaidd dros Ivn yvv y Nadolig ar filoedd o aelwydvdd eleni. Y mae ing- oedd pryder yn llanw calon an llawer, < rhieni mewn pryder am eu meibion, ( gwrajredd mewn pryder am eu gwyr, a gwyryfon hwythau mewn pryder am eu | ) rhai a.nwy?. MC' Uuosog g?'da hyny ¡ I vdvw'r miloedd sy'n wylo am y rhai gwympwyd, sv'n gorphwys dan bridd- ell an meusydd a thvwod moroedd y rhyfel. Ac och! ddeufin sydd Tr gair "missing. Y mae yn trywanu calon. Nadolig, a neb yn gallu ateb pa le y maerit. A beth am y Nadolig i'r 11 u- oedd' afrifed sv'n mhell, ar y Cyfandir, ac mewn gwdedydd tramor, yn cofio am gnrtref n.'u hanwvliaid. Gwir iawn ydyw goiriau svifil Fben Fardd ^m faclig<'n j o-dd beU :—"Te, llawer meddwl yr awr hon. wibia drwv'r brvderus fi-on." N; bvdd Nadolig i'r cvfryw, oni allant I r) T)i, a ared i ni. Mab a rodrlwvd i j "i a h-dd v llvwodraeth ar ei ys?-ydd Ef." j

i ":1" j unn Y?r?T??T. T???T, CA?N v? EBOI. 1 GRIFFITH OWEN, ] CARAnVON. vn ervMI,l ? yn ?rf'-?i v Fr-?? rhi? An"?) j{ I'w ?? mewn p??i h ?. <??' P?t ? '? yn y Siap&u Drtl. l — i.. i

Ce;r frv aror-w o da* yn Ffraiac yn dwyn f v rhif 12?,, l'hag rhoddi y rhif aniweus IS i &m?t' ( Evwedir mai Ymhero? res Rwma yw y ?"- j tores frenhinol oreu m V byd. i Ar Mawrth 11, 1876. y 1 i ferched gael eu cofrestru fel meddygon yn y deyrnas hon.

Y TAL MILWROL. Cyhoeddodd y Llywiocii-aefch newydd da i ganoedd o filoed,d o wragedd milwyr, ac er- eill sydd yn dibynu arnynt, ddydd Iau dii- m,o d daf. B%vi, e d weddaf. BwriediT-y mae'r Llywodraetlh wedi pasio hynny mewn eg wy a dor—codi g"'addfa.'r tal milwrol a, liynghesol. Ym- ddengys v bydd y cyfncvidiad, yr hwn a wneir yn hysby's ar ol i'r Senedd ail-gyfarfod yn un pur tsylweddol, a golyga amrvw filiyn- au o bumiau,.

CYNIIADLEDD WYDDELIG. Y maje cyich-lythyrau wedi cael eu hanfen allan o swyddteydd Pwyilgor y Gynhadledd i Wvddelig, Nublin, at Gynghorau Sir a chyrff cvlioedldus ereill yn yr Iwe-rdldon, yn gwahodd en barn ar y pricdoldeb o gynnal cyrihadledd yn yr Iwerddon, i'r aancayn o geisio cael allan ryw gynllun i-d'dod1 dros ben y crwahnaTiaethan gw leidyddo! aydd yn v wAd. Y mae'r cyleh-lythyr wedi cael ei arwydjdo gan Arglwyddi M-oateagle, a Macdonnell, y Gwir Anrhydeddiis Waiter Kavanagh, Syr Alsrernon Coote, Syr Nugent Everrard:, a> Syr Gabriel St'okes.

ARGYFWNG FFRENGKx. Adroddir am ddigwyrfdiad a1! arwain i ar- gyfwng biin yn y Cabiaiet Ffiengig, mewm oenh rdwri a anfonwyd gan Reuter. Yr oedd yn eynwys yr hyn a ganlyn P ei /d er fyn odd Pwyilgor y Senedd, a bened-wy'd i aj-chwilio'r mesur sy n rhoi hawl, i'r Llywodraeth i gym- eryd earnrau arlwnnig ar gyfer NT amddifTyn- rad eenedtaie'tiho'l, nad oedd achos i wr and o'r Llywodraeth ar y mater. Gwrthododd y Pwyl!«;<n- y Mesur gyda 24 o bleidleisiau yn orbyn 2, gan pit bed yn ystyried ei fod yu tueddii mewn egwydickir i amddifad'u'r Sen- | edd o'i hawliau eyfa.nsodd.iadol. Os y cefn- ogir v bteidlais. fel' y mae'n doebyg y gwneir. ga,n fwvafrif y Senedd, gall hielynt fod- mewn Nid oeis end ychydig ddyddia-u er pan ad-direfnodd M. Briand ei Cabinet fei Cabinet- Rhyfel. R,hod'dad pwysdgrwydd raw? i'r mesur a wrtJhodtv\>xl gan y PwvllI- r. Y mae'n. fesnr cyffelvb i Ddeddf Am- ddiftyiiiad y Gioron yn y wlad hon.

SUITS GIVEN AWAY. Would you like a suit o'r pair of trousers absolutely free? A most astoundin.g offer is baing made by a. well-known London firm. They have discovered a remarkable Hole- proof Cloth. You can't tear it. y"u can't wear it out, no matter how hard yon wear it for if during six months of solid hard rinding work every day of the week (not jU6 Sundays) you wear the smallest h-sio 'inot'ier garment wiil be given free. The firm w:l send a. written guarantee in every parcel. Think, just 13s 6d for a. man's snit, and only 4s 9d wrapair of trousers Boys' Suits 5s lid knickers 2s 3d. Guaranteed fcr six months' solid grinding wear. Now delay. a postcard to the Holeproof Clothing Co., 56. Theo Ibals-road. Londüll, W. C. for a large range of patterns easiy self measurement form and fashions. These are absolutely free and paid. Of course mention the n ?me m this i-),alp-r.