Y Genedl

YMOSODIAD AR DREFI I LLOEGR ) CYNORTHWY WR DBYiSORPA YMTTER- j ODROiL. Mewn llythyr ft dderbjmiodd Mr Walter I Rea, yr a-edod S ened dol dJ'OB ScarborO'Ugh, dywed y Prif Weiraidog fod v Llywodraeth "wi&d'i penderfjmu rhoddi cymorth arianol o'r gronfa ymherodrol tuagut y colledion i fywyd- au a.c eiddo yn Scarborough, Whitby a West Hartlepool, pan Tmosodwyd ar y lleoedd hyny gaor longau rhyfel y Germaniaid y dydd o'r blaen.

Edtydd gohebydd o Petrogi-ad fod y Rwsiaid wedi cymeryd 4,326 o swydd- ogion a 353,184 o ddynion o Fyddin Germani yn garcharorion er's dechreu y rhyfal. K -t

AWYR LONGAU Y GELYN ) YN LLOEGR  Collwng Ffrwydrau ar Dover i I Clywid ?brydion. yn ystod yr wythnos d di- weddaf fod amryw o longau-awyr mawriml y Germaniaid !(y Zeppelins) am wneyd yjnosod- ia.d ar y ?a.di hon, ond ni ddew?sodd y Kaiser | y Ilongau-aw yr mawr hyny i id jyi ei l eges Nadolig i Loegr." Mentroddt rai o'r llongau awyr trosodd, i fodd bynag, ond nid y "Zeppelins." I Dyma yr ymosodiad gyntaf ar Loegr ers pan j y torrodd y rhyfel allan. Croesodd h >v\x- iong Germanaidd i 'Loegr ddydd lau, a di6- gynodd fTn\-ydrbelen yn Dover. Ni wnaed lllwaid, a diflanodd yr awyrenwyr yn gyflym, II a dilynwyd ar eu hoi gan longau-wyr Prydein- 18. Dyma adroddiad swyddogol y Sm-yddia, Ryfel am y digwyddiad :— Gwehvyd llong-a|wyi' y gelyn uwchben I Dover bore Ian tua un ar ddeg. Gollvnzii-vd ffrwydr-belen, yr hon a ddisgynodd mewn I gardd, a ffrwydrodd, ond ni wnaed difrod.. [ Ni welwyd yr awyr-Iong ond am ychydig | ediadam a gadawodd drachefn dros ben y mor. j Esgynodd llongau-awyr Prydeinig ar unwaith | ond ni welwyd awyr-lon.g v gelyn wedi hyny. II Yr oedcl yn dywydd niwlog. I Edrydd gohebydd o Dover fel y canlyn:- Daeth yr awyrenvrr o gyfeiriad Deal, a gwelid i ef yn eb.edeg uwehiben Castell Dover. Gwnaeth ei ymddanghosiad yn sydyn o ganol cwmwl, a gollyngodd y fFrwvdr-belen. Os ei amcan oedd ceisio dinystrio y cast-ell, yr oedd ymhell | o'i fare, oherwydd disgynodd y belen mewn gaxd d. Gwnaeth y ffrwydr-belen dwll yn y ddaear oddeutu tair troedfedd o ddyfnder, a I thua, wyth neu d'deg troedfedd o led. Malur- i iwyd ffenestri tai bellder o ddaugaiit o lath- eni ac ysgydwyd eu sylfaeni. Gwelwyd darii mawr o'r ffrwydr-belen ar 'verandah' ty heb fod ymhell o'r lie. Yn Rhe.itliordy St. James' digwyddodd y rheithor a'r teulu fod allan, ond cafodd y cook ei tharo gan Ni-ydrau a ddisgynodd. Yn ffodus ni dderbyniodd niweidiau. Ychydig o bersonau a welodd y belen yn dipgyn. Yn naturiol aChosodd y digwyddiad ¡ gryn gyffro yn y dref, ond erbyn ganol dydd elai ibusnes ymlaen fel arfer yn y siopau.

I Brwydr yn yr Avryr. j Gwnaed ymgais arall gan longau-awyr y I gelyn i ymoeod ar Loegr ddydd Gwener (dydd Nlig) Gwelwyd awyr-long Germanaidd ya I ehedeg dros Sheerness "tua Tnaner awr wedi un yn y prydnawn. Yr oedd yn ehedeg yn Lu' ise! pan y ?'eJwyd hi gyntaf. Diilymxi.i awyr-long Prydeinig ar ei hoJ, a phan we!odd yr awyremn" GenTt??idd ei fod yn cael ei dd'i!yn e?gynodd yn. uche! iawn. DUymd ?r gan y Prydeiniwr, a traniodd ergydrion at y Germanwr. Yr oedd yr awyr-long Germnn- aidd. fodd bynag, wedi "myned yn rhy bell, ac nid oedd yn yrnddangoei fod yr ergydion i cael unrhyw effaith. Pan wedwyd y llongan- awyr ddiiwedidaf yr oeddvnt yn ehedeg o gwmpa.s, a chredir eu bod yn saethu at eu gilydd. Ni olhngwyd ffrwydr-belen yn Sheerness. Wele aaroddiad swyddogol y Swvddfa R,yfel.- Gwehvyd llong-a.wyr y gelyn yn ehedeg yn udael,lawn uwchben .sheerness- ddydd Gwener tua haner awr wedi deuddeg. Aeth llongiu awyr Prydeinig i fyny, a dilynwyd y gelyn. Wedi i awyrlongau y gelyn gael ei tharo deir- gwaith neu bedair, gyrwyd hi ymaith dros y mor.

I [BRWYDR AR Y MOR. II SUT Y DA LI WYD Y GER- MANIAID Gohebvdd o 'New York a edrydd :—Derbyn- iais oddrwrth Gadben yr "Orissa." yr ad- roddiad desgrifiadol cyntaf o'r frwydr lie y cafodd squadron y Llyngesydd Von Spee ei dinystrio. Ymddengys i'r adran Germanaidd gael ei thynu i mewn gan gynlQwyn a thrwy hyny i bedair o'u llongau rhyfel gael eu llwyr dclinye,trio. Brydnawn Rhagfyr 7fed, cyrhaeddodd yr adran Brydeinig o'r llynges i Port Stanley, Yr.ysoedd y Falkland, i gymeryd glo a chyf- lenwadau i mewn. Cynwvsai yr adran y llongau rhyfel Invincible a'r Inflexible, a'r gwib-longau Kent. Cornwall, Carnarvon. Bristol, a Glasgow. Ar foreu yr 8fed, tra, yr oedd rhai o'r llong- an yn Port Stanley ac eraili yn cymeryd glo i mewn yn rhai o'r ynysoedd cymydogaethol, yr oedd y Canopus yn cyniwair oddiallan i'r harbwr ac yn ca-dw gwvliadwriaeth. Gwelodd y Canopus long-ryfel Germanaidd yn agoshau i'r bau. Yn mhen vchydig amser ar ol hyny, ymddangosodd llongau e-raill perthynol i'r adran Germanaidd,—y gwib- j longau Scharnhorst, Gneisenau, Leipzig, Nu- remberg a'r Dresden. Yn canfod dim ond y Canopus, credodd v Llynghesydd von Spee ei bod ar ei phen ei hun. Gwasgarodd ei Ion gan fel ?.? i amgau'r Canopus, yr hon a ddechreuodd v fr r drwy danio ar y Germaniaid fel yr agoshaent. Cyn pen ychydig amser weie longau ereill perthynol i Loegr yn dyfod i fyny gyda" full- speed." gan lenwi yr awyrgylch &'u mwg trwehus a godal n gymylau duon. I Yna sylweddolodd y Germaniaid fod gan- I ddynt nid yn unig i ymladd a'r Canopue, ond & mwy nag a wnai'r tro iddynt. I YN LLINELL Y FRWYDR. I Ffurfiodd y Scharnhorst, Gneisenau, a't II Leipzig yn llinell brwydr, tra y prysurodd y j Nuremberg a'r -Dretsden ymaith yn y gobai-th i y ga/Hent fyned allan o gyrhaedd ergydion y j llongau Prydeinig. Ar unwaith arllwyswyd ergydion trymion allan gan y naill a'r Ha.U o'r Hongau. Yr oedd y tywydd yn ffafriol a gvnau Prydain yn gryfach, ac felly nid hiy y' buwyd heb i'r ¡' ?p?yh?,l? "I gyrhaedd adref. Ymosododd y Glasgow ar y Leipzig, ac ar ol brwydr ffyrnig anfonodd hi i'r gwa-elod. I Yr oedd y llongau ereill yn ymosod ar y I Scharnhorst, yr hon a gariai faner y Llynges- ydd von Spee, a'r Gneisenau, ac wedi ymladd caled am ystod' awr o amser aeth hithau i'r gwaelod. Yr oedd ei baner yn chwifio pan yn myned i lawr, t'r d law yn sefyll ar ei I bwrdd, gan wrthod rhoddi i mewn. I Gwnaeth v Gneisenau bob ymdrech i ddianc ond yr oedd hithau erbyn hyn wedi derbyn nuweidiau dinystriol, a suddodd ymhen dwy I awr wedi i'r ornest gychwyn. Daliwyd y Nuremberg o fewn pellder ped- war ugain milltir, a derbyniodd hithau yr un dynged. Aeth y Carnarvon ar ol y Dresden ond methodd a'i dal. Suddwyd hefyd yr oil o'r colliers oedd yn dilvn y squadron Germanaidd. Drwy gydol y frwydr hon yr oedd v llongau Prydeinig yn fyr o danwydd, a thaflwyd coed a chychod, a. phethau ereilll i ateb y pwrpas. Cafodd y Cornwall ei niweidio yn yegafn tu isa i linedd y dwfr, ond daeth yr holl longan ereill allan yn ddiangol heb gymaint ag 61 ergyd arnynt. Y colledion Prydeinig ydoedd wyth wedi eu lladd a phedwar wedi eu olwyfo. Fore y lOfed cyfisol claddwyd wyth o'r dynion, ac yr oedd pawb a berthynai i'r squadron yno yn talu teyrnged o barch i'w cyd-wroniaid. d.t_¥U-4..L, "o- -C' I!"¡-,o.="

i SYMUDIADAU'R BYDDINOEDD- BRWYDRO FFYRNIG A PHAROTOI I Ymgodymu Mileinig1 Cymye.glyd a dweyd y m-eia.f yw y sefyllfa yn neupen Maee y frwydr y dyddiau hyn. Yn y Dwyrain y mae'r byddinoedd an- ferfcli sy'n wynebu eu gilydd yn Poland ac o flaen Warsaw yn methu trechu y naill y llall i dditm diben terfynol. Mae'r Rwsiaid. i tra yn h.awlio eu bod wedi rhoddi ergyd- ion trymion i'r Gernianiakl a'r Awstriaid yr wythnos hon, yn rhyw encilio o'i safle- oed-J ger Cra-caw, ac yn crynbo: eu gaJhl- oedd i gyfarfod cjoilluniaii y Germaniaid, ec mewm trefn i fodru eu cyfarfod yn fwy effeithiol. Creda v Grand .Duke Niicholas fod y Germaniaid yn ei lzw. ac nid yw ond yn gwylio y cyifle i roi fcrgyd ntarwol idd- ynt. Anelu y mae'r Germaniaid a.m y trydydd tro am dref fa.wr Warsaw. Ond h.\f?b^-«ir er eu bod yn ymoeod g'J°..}a holl rym" arfau byddimoedd anferth mai aflwyddiajrus ydynt hyd yn hyn i dori drwy y Rws:aid>, ac y I maent yn derbyn colledion dirfawr y naill ddydd ar ol y llall- Ymladdasant yn or- ph-wyllog o be,iiderfynol gan daflu ymaith II eu bywydau yn ddibris. Yr oedd y Kai-ser wed: rhoddi gorchymyn eaetb iddynt enill 'I Wansa-w erbyn y Nadolig, ond rhaid iddo ymfoddloni ar gael ei eioani unwaith eto. ac yn Oil pob golwg am y rhawg. Hona'r Germanaaid hwytha/u eu bod yn enill yma. aë acw a dethlir canlvniadau y mAn-jis- garmeeoedd hyn yn Vienna a Berlin gyda .riiwysgfawredd. Cauir yr j^golion dy;ii? a cbyhwfznir bwieri .?n mhob cyf£ixiw',  ond yn rhv fuan o lawer mae lie i gasglu. f Bydd yma ymladd ffyrnifr rai o'r dyddiaAi iiesax, a, elielaned d ofnadwy yn dilyn; y maeT ddeutu mor niferue a nerthol fel nas dichon" i bethau fod yn amgen. Yn ol y newyddion diweddaraf i law, ym- fod y Germaniaid yn gwneyd ym- tfrechion penderfynol i dreaddio dnwy gaaiol y llinell Rwsiaidd, yn neillduol yn v l'lecyn I He v cyferfydd yr afonydd Bzura a Rawke, ac ychydig yn fwy i gyfeiriad y dwyrain o i S'kierniewice- Dywedir i'r Germaniaid, y dydd o'r blaen, lwyddo i wthio aanryw gatroda-u dros yr afon Bzura ger Kakrzew. ond gwthiodd y Rwwiaid hwy yn ol droe yr afon, a boddoàd mil o'r Germaniaid, a chymerwyd y gweddill yn gaxchsiorion, gydag amryw wn-beir:annau. Yn v gorHewin, yn Ffrainc 0. Belgium, y mae pethau fel wedi rhyw ddeffii-o yn ystod yr wythnos hon, a gwelir arwyddion o ben- derf^mDad cadarn bellach ar ddr cyngreiriaid i gymeryd i fyny'r vmosodol ac ymwthdo rhagddynt drwy bob anliawsderau. Yn wir, honir fod y Maeslywydd Cyffrediraol Joffre, ddechreu'r wythnos, wedd anfon allan i'r milwyr ei wyfl i ymosod beillfich,— fod Ffrainc a Lloegr erbyn hyn yn bai-nd i hyny,-ewli cfyriion, cyflegrau. a chad-ddar- pa/riaethau. "Ymlaen, fy newrion. bellach. 0 Mae'I}! amlwg hefyd fod rhvw gyn-it-iint. o warconedd yn yr hysbyerwydd hwn, oblegid gwelwn fod y K-aiser yn ei ddN-c,h;yn wed; rhoi heibio a fod yn sal at1 wedii pi-ysur-o i lawT i Belgium i galonogd ei wyr,—ac y mae ei bresenoldeb yn amlwg wedi rhoddi rhyw yspryd newydd yn e: filwyr yn y pen yima i'r miaas- Gorfyddir hwy fodd bynag i sefyll ar yr amddiffynol yn «jwr. ac oes ,n -ft,,wr. a-c -n ganddynt obaith ond yn unig ddai eu tir, as llwyddant i wneyd hyny hefyd. Yn ol yr adroddiadau i lajw colli- tir y maent yn araf deg ac er eu gwiaethaf. Y wee y Ffrancod a'r Saeson yn fwy na digon idd- ynt or hyn o bryd. mewn niferi, mewn ar- fau, ac mewn gwydnwch .-a dyfalbarhed. Daeth yno ychwanegiad o d-ugain-mil o wtr i helper Germaniaid yr wythnos hon, yr hyn a ddengys nad ydynt am encilio modfedd o'r man y safiant ynddo. Rhaid cofio hefyd mai gorchwyl caled iawn fvd4 i ne b allu eu symud, wedi iddynt gael mis- oedd i gynalwyno a darparu jTngadarn- linu. Dywe3 rhai hefyd nad yw ein bydd- inoedd mewn oyma-mt o frys;.i anion v Ger- maniadd y ffordd v daetJháni: rhag iddynt droi i wrfchwynebu'r Rvvsiaid, ond yn unig fod yn bwysig iddynt eu cadw ar lawn waitih. Fodd bynag. mae'n eglur nas gall y sef- ylItia bresenol ar betharti barhau vn rhyw hiQ* iawn- Y mae'r Serbiaid hwvthau vn prysur ymwthio dros y ffindir Hungaraidd ac yn bJVgwth ach<)s difrod anawr. Sib- rydir hefyd fod yr Hungaaiaid mewn cyf- Iwr ofnus ac anfoddog iawn. «c yn byswth I ceisio telerau heddwch gan Rw.sia ar wahan i Awstiria a Germany. Y mae'r Armeniaid hefyd meddir yn dal ar v cyfle hwn i ddial ar y Tyrciaid, a,c ymunant" a byddinoedd RwBia wrth v miloedd. Cael eu negee hefyd y mae y Twrc gan v Rwsiaid yn v Caucas- us, ac n.: d oes fawr arddeliad ar ei fysryth- ion twa'r Aipht. Mae Itali hithau vn ei fvgwth am ymyryd vn Tripol; ac nid vw 1 pobpetb yn dda yn Nghercystenyn, gan fod yno blad gref vn e.rbyn v rhyfeI ac yn ym- gynhyrf.u yn ei herbyn. Rhwng v ewbl. ymhobman. maer orochan vn berwi trosodd i r tan eiri<o«, a chvda llaw feaBai maa dyma.'r unig obaith iddo gael ei ddiffoddd. j

CANMOL Y ZOUAVES. ADRODDIAD SWYHDOGOL. ,I Anfonwyd y genhadwri swyddogol a ganlyn 1 o Baris, un o'r dyddiau diweddaf:— I ydym wedi symud ymlaen o'r mor i'r Lys drwy wneud twneli yn v banciau tywod, a gwrth-safasom ymosodiad. ger Lombaert- ZY de. Yn Zwartelen (i'r de-ddwyrain o Y pres) meddianasom nifer o dai, a churasom yn ol, cyn belled a phen deheuol y pentref er igwtet-haf ymosodiad bywiog y cyflegrau Ger- maidd, ymosodiad ffyrnig. Y mae'r lyddin Belgiaidd wedi gwthio ad- j ranau ymlaen i lan ddeheuol vr afon Yser, i'r de o Dixmude. Yr oedd yn illwl trwchus yng nghymydogaeth Arras ac oherwydd hynny yr oedd yn amhosibl symud ymlaen, I'r dwyr- 1 ain a'r de-ddwyrain o Amiens, ac yn arbe-niiig yng nghvmydogaeth Lassignv, y mae brwydr wecli bod gyda'r cyflegrau. Yng nghymydog- aeth yr Aisne gwnaeth y Zouaveis orchestion mawr drwy guro'n ol amryw ymosodiadau. a chadwasant y gwarch-ffosydd Germanaidd a feddianwyd ychydig ddyddiau cyn hynny ger ffordd Pisaleine. Yn Champagne yr ydym wedi cadarnhau v cynnydd a wnaethom yng nghymydogaeth Craonne a Rheims. I Ger Perthes gwrth-safwyd holl ymosodiad- au'r gelyn vn v safleoedd a feddianwvd genym I'r gogledd-orllewin o Mesnil-les-Hurlus cym era.om dros bedwar can' Ilath o w arch-ffo sydd y Germaniaid, a churasom yn ol yr holl wrth- ymosodiadau. Ceisiodd v Germaniaid gymer- yd yr ochr ymosodol ger Ville-sur-Tourbe. ond gwasgarwyd hwy gan ein cyflegrau ni. Yn vr Argonne eniillasom ychydig dir yn y Bois de la Grurie. a churasom vn ol ymosodiadau'r Ger- maniaid ger Bagatelle- Ni fu dim neilltuol yng nghvmydogaeth Verdun oherwydd v niwl trwehus. Aflwydd- ianus fu ymosodiad v gelyn yn Bois de Con- senvoye. Yng nghoedwngoedd Apremont gwnaeth ein cyflegrau ddifrod anaele ar y gwarch-ffosydd, a chliriwyd y gelyn yn llwy" r ohonynt.

Y FYDDIN GYMREIG Bu cyfarfod o'r pwyllgor gweithiol ynglyn a r Fyddin Gymretjg yn yr Aiawythig ddydd Morcher, o dan Ivwvddjacth Tarn Plymouth. 1 Adroddwyd fod eynydid rhagorol wedi ei wneyd yng ly. n a ricriwtio i'r Fyddin Gymreig. Yr oedd cyfanrrif y Fyddin newydd yn awr yn ddeng mil, a pliarheiid, i ymrestrn. Yr oedd brigadau yn Llandudno a Rhyl, a bydd brigad arall yn cael ei hanfon i Golwyn Bay yn bur fuan. i

CYCHWYL PONTRHYTH- I ALLT Ca.ed eisteddfod lwyddianus vm mhob ystyr ym MhontrythaUt eleni eto. Gwnaeth pawb ea.rhan yn rhagorol. Y beirniaid oedd-t- Mr. T. O. Hughes, Ebenezer; Parch. S. Ven- more Williams; Parch. H. D. Hughes, « on wy; Mr. H. G. Griffiths, Llanrug; Mri. R. T, Griffiths, Ðdol Helyg; R. J. Roberts, Llin- rug; a Mr. D. T. Rees. Cvfeilydd, Mr. Gr ffith Davies Llanberis. Ysgrifenyddion. Mri. B. T. Griffiths. Ddol ac O. H. Jones. Glanfa. Llywyddwyd cyfarfod y prynhawd gan Mr. David Hughes. Dinorwig House. Wele'r bnddugwyr :-Cyfieithu, dan 15 oed, 1 Agnes A. Thomas; 2 Mary E. Jones. Unawd, d in 14 oed, 1 Richard Jones; 2 Mary Hughes. Gwau, dap 7 oed, 1 Morfudd Jones; 2 Mair Jones; 3 Rosina Williams. Llythyr Cym- raeg. dan 15 oed, 1 Agnes A. Thomas; 2 Stanley Hughes. Adrodd, dan 11 oed, 1 Sarah D. Jones; 2 Henry T. Jones; 3 Maggie Davies, Bryngwyn. Arholiad ar lyfr, dan 17 oed, 1 Annie J. Wffliams; 2 T- H. Jones. Gwnio, dan 9 oed, 1 Sarah D. Jones, Maggie Davies; 2 Menai Hughes, Lizzie Jones. Un- awd, dan 16 oed. 1 Jane Hughes, Ceunant; 2 Lizzie Mabel Evans, Llanberis; 3 Maggie Jones, Bryngwyn. Gwnio, dan 11 oed, 1 Megan Lloyd, Annie Roberts, Annie C. Hughes; 2 Kate Owen, Nellie Roberts. Ar- holiad, Damhegion Crist,' I Maggie Davies, Eirianfa; 2 Jane E. Pritchard. Print Patch, 1 Kate Roberts; 2 Mary H. Lloyd, 3 Mary E. Jones. Crotchet lace, 1 Maggie Jones, Bryn- gwyn 2 Maggie Davies, Eirianfa; 3 Annie Humnhrevs. CYFARFOD NOS NADOLIG. I Cadeirydd. Mr. T. J. Lloyd. Arweinvdd, Parch. S. Venmore Williams. B.A. Wele'r bud dugwvr:-Uyf r-rwymo. 1 Thomas C. Jones, Glanllyn 2 David Hughes, Dinorwig House. Dcuawd, 'Meddyliau am y~Nefoedd.' 1 Lizzie Mabel Evans, a Gwyn Jones, Llan- beris 2 Annie Humphreys a Mem Jones. Ar- holiad ar lyfr, 1 Maggie Davies. Eirianfa 2 Morris Williams. Adrodd. dan 16 oed, 1 Agnes A. Thomas; 2 Dilys Williams. Brvn- 'refail: 3 Maggie L. Owen. Arall-eirio emyn, 1 Annie J. Williams; 2 Griffith Owen. Un- awd. 1 Maggie Morton. Caernarfon; 2 Annie Humphreys. Adrodd,, Er dy fwyn,' 1 Mag- gie A. Jones, Llanberis. Cushion cover, 1 Mem Jones; 2 Maggie Davies. Unawd, 'Hen weddi deuluaidd fy nhad,' 1 Maggie Morton; 2 Annie Humphreys. Canu'r piano. 1 Mary Ellen Parry, Penisa'rwaen; 2 WiEie John Hughes, Prudential House. Llythyr Cym- raeg. 1 Griffith Owen, Grenor Terrace; 2 Annie Jane Williams, Castle View. Canu gyda'r tannau, W. J. Lloyd, Llys Awen 2 Annie Humphreys.

EISTEDDFOD ARDUDWY I Cynhaliwyd hon y Nadolig Llywydd I cyfarfod y prydnawn oedd MT. I?wis Jones, Pontfadog. Wele enwau'r buddugw-yr:- Unawd i blant dan 12eg oed: 1. Mary Davies Brynyfelin; 2 Evan Williams Coed leaf; Adroddiad i rai dan 12eg oed: 1 Bar- bara Jones Tynybuarth; 2 iSallie Williams Coed lsaJ; traethawd, "Henes Jo.c;.epü- Mr R. Lloyd Griffith; triawd rai dan 18 oed: 1 Parti Griffith Jones Ynys; 2 Parti Emlyn Davies Brynyfelin; unawd a ferohed dan 16eg oed: 1 Lizzie Williams Isiaw'r- ffordd; 2 Salli-e Michelman Ty ucoof; un- rhyw ddadl: Bessie Ri-chardr, Llanbedr; ac Alice Jones Tynywern; cyfieitbiad. Mr R. Williams Ring Mill; unawd ii feibion dan 16eg oed: 1 Evan Williams Coed Isaf; 2 Griffith Jones Ynys: canu'r piano: Willie Williams P. O. adroddiad i rai dan 18 oed: 1 Wm. J. Roberts Bodlvn House; uai- awd soprano: Annie May Willia.me Caer- elwa; Cor Plant: cor dan arweiniad Wm. Jones Tvnvbuarth. CYFARFOD YR HWYR. I Llywydd. y Parch. Hywel Edwards. Wele'r rhaglen :—can agoriadol gan Mr H. Simon, Llanbedr; cystadleuaeth canu ar y 'mouth- organ I John P. Hug'hes Pant canol; 2 W. J. Roberts Bodlyn House; traetthawd: John Evans Gornant: eawell Foron: Robert Lewis Llys Gwerfyl bapg-ro Da.tws. Robert Lewis Llys Gwerfyl; adroddiad, Moaris C. Jones Glanywern; twll botwm: Marg-aret I A. Owerr Hen Ysgoldy t:ê 8 id an: Mise Moms, Hengwm nna'wd i rai heb enill 5s. or blaen: Ellis Jones Ynrwlch. Llanbedr pryddest: Hj-wel Davies Ganll-wvd: deuawd John H. Williams, Caerelwa- a David Jones, YnyK; pedwar penill coffadwriaetliol am y diweddar Mr Hugh Evans, Faeldref: LIwyd Eryri Penrh\Tt; unawd tenor: E- M. Evaiis Abermaw 11 wy fenyn: John Jones, Pen- rhyn; bocs cyllyUWm. Griffith Berwyn House: holbren a stumper: John Jones Penrhyn; traed pladur: Robert Williiaons Caermed-dyg; triawd^ parti John H. Wil- liams Caerelwa; cyfanosddi can: Robert Ll. Griffith a 'Murmuron' vn gyfartal: unawd baritone: John H. Williams, Cesarea; ffon gollen, William Roberts, Talybont ffon ddreinen ddu, Robert Thomas. Gorllwvn; sketch o'r Ddraig Goch Hugh Pugh, Fron Felen; a Wm. J. Roberts, Bodlyn House, yn gyfartal; model clai o ben yr ysgrifenydd, Rt. Wynne. Hen shop; parti o wyth parti Wm. J ones, Tyn y BuarKa; cor meibion: cor dan arweiniad John H. Williams; strich, Robert Williams, Caermeddyg; llythyr desgrifiadol o'r eisteddfod, 'Michael Jones, Bala' ond ni atebodd i'w enw; cambren mochyn. Griffith Evans, Caermeddyg. Eto R. Williaa.

Rwrdd Gwarcheidwaid Ffestiniog. Cynhaliwyd yr uchod ddydd Mawrth o dau h-wvddiaeth Mi- Fowden Jones, Y.H. Y C RW Y!DR IA ID. Dvweaodd y ioiFiJeihad yn nifer y crwydriaid sydd yn gahv vn y Ty o 'i gyd- maru a'i- flwyddyn hon a'r ftwydd^11 ddi- weddaf- Dynion 174. Merched 2, a 3 o blant. Hysbysocld y Me.et.r fod pwyllgor y Ty v-eA ipeuodb ;Rose L-loyd Jones, o'r Peiirhyn. yn ol 7s- wythnos, gA"north- wyo yn y Ty oheswvdd amgykhiadau air- beiii g. Gofynodd Mr Cad. Roberts pam yr oedd- viit .-n taJu 7s. yr wythnos i ddynes aim wneyd gwaith vn lie un arall oedd yn der- byii ei chyflog ac arian N-sw,nant. j Dywedodd y Cadeiiydd pe ba; y ferch yn gweiiri gydag ef. y buasai raid iddo dala mis o gvflog a hithau vn d?rbyn yr yswir- iant. Yr oeddvnt fel Bwrdd yn rhwym ip d.a.tu cyllngau'r" swyddogion pan yn wael. Wedi trafodaeth bellach, paisiwyd i gad- arnliau v penodia-d- ANFOX CO FlO N- Ar gynygiad Mr Cad. R-vtK!t/- Mr E<L Il y I Lh^.velyn, H srdd at Gapten E. -Bowen Jonc- Y.H,, Yii.yefor, ga n dd ymuno ei adferia-a b-uaji i ym-i j^dd ei -A-lad eto. YimddangoRodd Henry M ari.ha-m (Ger- raanwr) ilinffordd. a anJonwyd i gaavhar am 3 mis a-m escenluso cofrestru ei hun fel estron ond sydd ar hyn o bryd yn Y Ty, o flaen y Bwrdd yn cael ei gynorthwyo i gerdded gan y Meistr a'r Is-Glerc- GoJ- ynodd i'r Gwarcheidwaid wneyd eu sjoreu iddo i gael cyfran at ei ga-dw i Gymdedthas v Tramorwyr. Y r oedd wedi cael ar ddeall pan yn dod o'r carchar yng Nghaer- narfon fod ganddo haw] i hyny. Y Cadeirydd A oes genych wraig? Henry Marfcmian: Oes. Y mae yrt byw gyda d'll arall. Yr oedd wedi ymadael ag ef ers 9 mlvnedd. Y Cadeirydd: A ydych wedi priodi y ddynes oedd yn byw gyda ciiwi, ond sydd yn awr yn y Ty. M-arkman Nag ydwyf. ond fe wnaiwn pe caniatai y gyfraith i m:. Y Cler-c-: Ymha le e.ich gan wyd? Markmon: Ar y mor mewn ilong wrtJi groesi o r America. Y Clerc: Pa genedl ydych? Ai GeJ-. manwr ? Nage. Un o Germany oedd fy mam, ond Ellmyn ydoedd fy nhad. Yr oedd yn v wlad hon er pan oedd yn 13eg ood'. Mor- wr ydoedd wrt-h ei alwedigaeth, a tha'ain- wyodd drwy bob rhan o'r byd. Y Clerc: Fe'ch anfonwyd i ga,rcha.r am esgeuluso cofrestru eich hun fel Almaenwr? Markman: Do, ond nid Almaenwr ydwyf. Mr G. Parry Jones: Ond .fe addefasodh hyny yn yr Ynadlvs. Markmia.n: Naddo. D weud ddarfum y ejTnerwn v canlyndadau. Mewn atebiad i Mrs Cas-son dywedodd y gallai siarad Ahmaeneg, Italeg, a S, a Daneg. Pasiwyd i'w -gadw yn T Ty. ac i oliebn a Chvmdeithias v Tramoria'id. DEDDF Y PLANT. Yn v Bwrdd diweddaf eaed trafodaeth ynglvn a phenodi swyddog i ymweled a phlant sydd yn cael eu byrddio allan. ac yn cael era mhagu gyda rhai yn derbyn elusen, a. phasiwyd i anfon at wahanol undebau d ofyn beth oeddynt hwy vm ei wneyd- Derbyniwyd ateb odddwrth fundeb Pwll- heli mai y s wyd dog elnsen oedd vn eyfrifol; Undeb Bangor a Chaernarfon nad oeddynt wedi penu neb. Ar gynygiad Mr G. Parry Jones, a Mr E. J. Hughes, pasiwyd i ofyn i "•elc.dau pwyllgor byrddio aBan i ofaki am ix>b dos- barth. Y CINIO .NADOLIG. Ymgynullodd yr holl aelodau, swyddog- ion, a gobe b vv-N-r ? ZVI.h ion. a gohebwyr o gylch byrddau llawn dan- teithion wedi eu iparotoi gan Mr a Mrs Sa.mu,-] Williams- Ar gvnvgSad y Ciadeirvdd diolohw^yd idd- ynt a dymunwvd pob llwyddiant iddynt i ofalu am Sefydliad mor werthfawr. Ategwvd hyn jgan yr Is-O^deirvd-d yMr 1 Rd. Roberts^, a d'ymunai Nadolig l^wen i'r Meistr a'r Feistres yr oil o'r swyddogion a'r Gwarcheidlwaid.

0 DDYDD I DDYDD. Peth cyffredin y dyddinu hyn ydyw clywed Eglwyswyr, ac yn arbennig Rheithoriaid, Ficeriaid, a Churadiaid yn ymffrostio fod mwy o Egilwyswyr nag i o Ymneilltuwyr yn gwasanaet-hu eu gwlad yn y Fyddin. Mewn rhai achos- ion mae'r ymffrost wedi myned dros ffinlau gweddusrwydd ac wedi troi yn sarhad ar Ymneilltuaeth, a gwawd ar weddiau y gweinidogion, ac ni ddylai Ymneilltuwyr fod yn fud mewn achos- ion fetl hyn. Nid aimser i gwevyla ond amser i gyd-weithio ydyw'r argyfwng pwysig presenol, ond dylid cofio hefyd mai nid amser i gam-arwain y cyhoedd ydyw drwy ledaertu anwireddau. Pa- ham y rhaid i rai Eglwyswyr gael lluchio Maid—neu o'r hyn lleiaf ymgeisio at hynny-at Ymneilltuwyr gyda phob symudiad? Nid yr eg\yyddor o dalu drwg am ddrw.g sydd yn ein cymell i ysgrifennu, ond yr egwyddor o barch i degwch a chyfiawnder. Gwendidau yn perthyn i'r Eglwyswyr cul a rhagfarn- llyd ydyw yr uchod, rhai fydd yn ym- falchio ymhob gwarthrudd a ddigwydd o fewn cylch Ymneilltuaeth, a rhai fydd yn barod i orliwio ffaith a gwyrdroi gwir- ionedd os y bydd hynny'n fnntais- i Eglwysyddiaeth. Y mae'r cylch-gronau PhyyfoG yn ystod yr ychvdig fisoedd wedi rhoddi mynegiad clir i'r ysbryd hwn sydd yn cyniwair drwy'r holl gylchoedd Eglwysig, a gwnaed honiadau mor feidd- gar mewn rhai cylchoedd fetl y tybid fod hynny'n wirionedd, ond erbyn hyn y mae'n amlwg nad yw. Camgymeriad" ar ran aelodau Eglwys Loegr ydyw cr-edir fod yr holl wladgarwch, a ffydd- lo-ndeb i'r- Brenin wedi ei grynhoi y tu fewn i furiau Eglwys y Plwyf. Can- iatawn yn rhwvdd iddi gael hynny o glod sydd yn ddyledus am ei ffyddlondeb i'w Brenin a'i haberth dros ei gwlad, ond pan welwn ei bod am geisio marchog- aeth i anrhydedd ar farch na pherthyn iddi goreu po gyntaf i ni waeddi, Hyd yma a dim pellach." Nid cUllni mewn Ymnellltuaeth yw ymchwil am y gwir- ionedd, ac nid ymffrost ar ei rhan vw rhoddi cyhoeddusrwydd i ffeithiau. Ehywfodd neu gilydd yr oedd amryw yn ocredu yng Nghaernarfon fod mwy o Eglwyswyr nag o YmneiMtuwyr wedi gwirfoddoli i amddiffyn eu gwlad, ond I dengys y ffigyrau nad gwir hyn. Y mae 265 o Ymneilltuwyr wedi ymuno tra nad oes ond 175 o Eglwyswyr! Y mae'r hyn sydd wir am Gaernarfon yn wir am leoedd eraffil hefyd gan fod 170 o Ymneilltuwyr wedi ymuno ym Mangor ar gyfer 149 o Eglwyswyr. Pe y cym- harem rai pentrefi yn y wlad i ystyriaeth gwelem fod y gwahaniaeth yn llawer mwy. A faidd yr ymhonwyr wadu ffeithiau, tybed ? Cyfarfod terfysglyd iawn a gaed yng Nghastellnedd un o'r dyddiau diweddaf pan yn ceisio dewis olynydd i Syr Dav:d Brynmor Jones, gan fod y gwynt yu groes ac ystormus yno. Y ddau wr a fu gerbron oedd Mr. C. F. G. Master- man, a Mr. T. Jeremiah Williams, Tre- forris,—un yn Sais a'r IlalI yn Gymro. Nid am ddadleu teilyngdod na chym- hwysfer y naill na'r lilall yr ydym ond nis gall yr un Cymro teilwng o'r enw lai na gofyn paham y rhaid cludo estroniaid i gynrychioli Cymu. Onid oes gennym orinod o Philistiaid gwleidyddol yn ein gwlad eisoes? Ac onid teimlad can- noedd lawer o Ryddfrydwyr yw y buasai yn dda ganddynt heb eu gweled erioed ? Oni fuasent yn falch o gael gwared a hwy o'r etholaethau ? Y mae gyrfa. wieidyddol y diweddar Tom. Ellis, a safle Canghellor y Trysor- lys ymhlith gwleidyddwyr pena'r byd yn profi i ni y medr Cymru fagu gwleid- yddwyr cystall a'r un wlad, ond os y dygir llawer rhagor o estroniaid i'n c-yn- rychioli ni chawn gyfle i fagu yr un Tom Ellis na Lloyd George. Yr ydym oil yn gwybod am gymhwysterau gwtleidyddol Mr. Masterman a'i wasanaeth mawr i'r Weinyddiaetli bresenol, ond ni phetrus- wn ddweyd ein bod wedi magu gwell gwleidyddwyr nag ef. Paham v rhaid gwneud Cymru fel Dinas N oddfa i ymgeiswyr wedi eu gwrt-hod mewn lleoedd eraild ? Y mae gormod o hyn wedi ei wneud yn y gorffenol a goreu po gyntaf i esgymuno'r arfer o'n rhaglen fel gwleidyddwyr. Pe baem wedi dod a Sais neu Ysgotyn i Fwrdeisdrefi Arfon buasai gwerinwyr Prydain heb lawer o'r bendithion a fwynheir ganddynt hedd- yw, a rhannau h^laeth o'r byd heb eod yn gwybod fod v fath beth a clienedl y Cymry yn bod. Wrth ddadleu ein hawliau fel cenedl nid ydym yn dilorni dim ar Mr. Master- man, ond yr ydym yn lied sicr nas ga-l ein cynrychioli 'n gywir oherwydd nad oes ganddo argyhoeddiad Cvmro, a bod dyheadau dyfnaf ein cenedl yn bethau hoilol ddieithr iddo. Y mae gormod o Saeson yn gysvlutiedig a'n sefydliadau cenedlaethol, ac y mae rhai sydd yn cymeryd dyddordeb yn natblygiad v cyf- ryw yn llwyr argyhoeddedig eu bod yn cael cam oddiar eu dwylo. Gwae i'r ysbryd Cymreig, i'r teim'lad gAvladgarol, a'r Cymro medrus, mewn sefydliad ag y bo Sais yn bennaeth arno. Fe leddir y ddau gyntaf ac fe sernir yr olaf. Gellir cymhwyso hyn at ein hetholaethau yr un modd. Pa aelod Cymreig a foidd gynnal cyfarfod yn ei etbo'laeth ar y Sul ? Y mae hvn yn groes i ddymuniad Cymru, ond tybed fod yr estroniaid sydd eisoes yn ein cvnrvchioli mor iach eu hargyhoeddiad ar v cwestiwn? Onid Uchel-Eglwyswr ydyw Mr. Ma German? Oherwydd hyn nis gall fod mewn cyd- ymdeimlad a chydwybod Ymneilltuol Cymru, a blofyn du ar Ynineilltuaeth fydd ei ddewis tra y mae ein Colegaii Cenedlaethol ym magu digon o Gymry ieuanc Lawn 0 ysbryd gwladgarol, yn deall beth yw dyheadau Cymru, ac yn llawn cvdymdeimlad a chvdwvbod Ymneilltudl y wlad. Fel hyn y canodd Mr. T. J. Williams (Creigfab), Rock Ferry, i'r Nadolig:— Yn dy gwcli ar fordaith bywyd Rhaid gwynebu Ilawer ton; 1 Seren Iesu fydd dy gystir Edrych yn ei Plygad Hon; Dal i edi-ych, I Arwain mae i borthladd nef. .¿:, -h< -7'1.

Y RHYFEL. Y SAFLE. 12.30 NOS SUL. Parheir i a-nfon newyddion calonogol o Ffrainc, ac felly oedd y newyddion ddydd Sadwrn. Er nad oes dim neill- tuol wedi digwydd, gellir gweled, wrth gymharu y llinell am y deng niwrnod diweddaf, fod y Galluoedd Cytunol wedi symud cryn dipin ymlaen. Gwelir fod y cynnydd mwyaf wedi bod i'r gogledd o'r pwynt lie mae'r llinell yn gogwyddo i'r dwyrain, ger Compiegne, ac hefyd yn Argonne ac ar y Meuse. Edrydd Mr W. Beach Thomas am ymosodiad ffyrnig gyda'r eyflegrau gan y Ga'lluoedd Cyf- unol yn Nieuport ac Ypres. Dygwyd cannoedd lawer o garcharorion i fewn. Y mae rhai o'r gohebwyr yn disgrifio'r modd y cymerodd y Prydeiniaid warch- ffosydd Germanaidd, sut y collasant hwy a sut yr adfeddianasant hwy drachefn. Y maent hefyd yn dweyd am y cynllun cjmundeb llwyddianus sydd gan Syr John French o'i ben-cadlys a'r llinell danio. Daw newyddion g\yell o'r terfynau Rwsiaidd y dyddiau hyn. GwasgarwytJ byddin o'r Germaniaid a groesodd yr afon Bzura, i'r gorllewin o Warsaw. Difodwyd un gatrawd bron yn llwyr a chollwyd 515 o garcharorion. Curwyd y Germaniaid. a ymladdasant yn ffyrnig i'r de o lan ddeheuol yr afon Pilica, yn 01. Y mae'r byddinoedd Germanaidd- Awstriaidd oedd yn ne Poland wedi cael colledion mawr—wedi colli dros 3,600 o swyddogion a dynion. Y mae 1,500 yn rhagor wedi eu coili yn Galicia, gan wneud cyfanswm o 11,000 o garcharor- ion yn ystod yr ychydig ddyddiau diweddaf. Dywecl adroddiad Germanaidd fod y Prydeiniaid a'r milwyr Indiaidd wedi cael colledion mawr ger Festubert, oddeutu tair rnilltir i'r gorRewin o La Bassee. Honant fod 800 o Brydeiniaid yn garcharorion, a'u bod wedi gadael j 3,000 o gyrff ar eu holau, ond gan nad oes grybwylliad am hyn yn y genhadwri Ffrengig swyddogdl, a ddaeth hanner nos, na'r genhadwri a ddaeth o Baris yn y piynhawn, ni raid i ni gredu hyn fel gwirioned.d ar hyn o bryd. Yn gyffredinol y mae ein milwyr ni yn gwneud cynnydd da yn y gorllewin, a'r Germaniaid yn ffyrnig yn ceisio ad-enill y tir a gollwyd. O'r dwyrain daw new- yddion da. Y mae Germani'n addef yn swyddogol fod eu hymosodiadau yn Bzoura wedi eu hatal, a bod y Rwsiaid wedi lladd 'llawer o'u milwyr. Addef a'r Awstriaid eu bod wedi encilio a beiant y tywydd. Anfonasant y genhadwri a ganlyn gyda'r teligram diwifrau Y mae'r Rwsiaid wedi enill yma ac acw." Yn ol- yr adroddiad Rwsiaidd swyddogol y maent wedi dal 680 o swyddogion Awstriaid da 4,000 o ddynion ar y Nida.

t LLADD MILWR 0 II FANGOR ¡ Mae newydd wedi cyrha-edd i Fangor am farwolaeth y RJringyll J. A. McLeod, a 'ber- thynai i'r Gordon Highlanders. Ymddengys addo gael ei saethu pan yn eludo cymraiwd a glwyfwyd! o'r gwardhiTosydd. C'yn y rhyfel gwasanaethai y Rhingyil Me Leod yn Chwareudy Bangor. Brodor oedd o Palikirk, ac nid! oedd ond bhvyddyn ers pan Oedd wed'i priodi. Cafodd perchenog y Chwareudy lytiivr oddi- wrth y Rhingyll un o'r dyddiau diweddaf yn dweyd ei fod mewn iechyd rhagorol. Yr oedd y Germaniaid, meddai, yn yrndd'aiigos yn an- obeithiol, ond nid oedd ganddo awvdd i fyned yn ag--h i'r hwledl a'r bidogau. Un cam- gymeriad a, wna-etlmm vn yrtod y rhyfel, me- ddai, a choetiodd hyny'n ddrud i ni, ond yr ydvm wedi gwneyd y goHed hono i fyny ar ol ydvm j

r Golygfa yn Southend I Edrydd neges o Southend nos Wener fel y j cai-ilyn Gwelwyd dwy o longau-awyr tramor uwch- ben Southend, it thaniwyd ergydion arnvnt. Yr oedd y peirianau oddeutu chwe mil o droedfeddi o nchder, ac yn ehedeg yn p-ayrn iawn. Tynodd swn yr ergydion svlw miloedd o bobl y rha1 a aethant yn lluoedd i lan y < mor. Diflanodd yr awyrlongau o'r golwg. t —

  mire it Is* MJTF"—imitations worth I Y. d. e-h, 1/1 1/? d.?., at all chpmists and stor?. SE?D ID. PONTAOX Mft' ?U"LE- J. N jowes a GO., 10. Ri?wr)zB Horm LL"W.  .T.

1 EIN MILWYR. I FFIGYRAU DYDDOROL I | RHESTR CAERNARFON A BANGOR. Clywir yn fynych ymholi a ydyw ein trefi a'n pfciitreii yng Nghymru wedi gwneud eu rhan gyda.'r ymrestru yn y dyddiau cythrybliis hyn. ac y mae rhestr wedi ym- ddangos o dro i dry yn cynwys enwau ein bechgyn dewr sydd wedi ymuno er arnddiffpi ein gwlad. Ymddanghosodd rhestr o axdal Ebanezer yr y Genedl'' ddiweddaf. Ma-fc Caernarfon hefyd wedi cyfranu hynny yn had at y "Roll of Honour," ac y mae rhesir wedi ei gosod i fynny meW1) lleoedd amlwg yn eglwysi a cliapeli y dref yn cynwys enwau y rhai sydd wedi ymuno. Maent wedi rhoddi Caplan, meddygon, 1 swyddogion a, dynion at y gwahanol fyddin- oedd. Tra mae'r dawrion oddicartref yn gwasan- aethu eu Bren a'u Gwlad, mae'r mercred yn prysur baroroi diHadau cynnes iddynt, ac anfonant burseli yn ami iawn. Bu un o gynrychiolwyr y Genedl yn gwneud ymholiad yr wythnos ddiweddaf pa faint o bob eglwys a chapel sydd wedi ymuno yn y Llynges a'r Fyddin. Dyma'r ffigyrau:— EGLWYS LOEGR. Eg! wys Crist 75 Lianbebtig 45 Eglwys St. Ddewi 17 Eglwys y Santes Fair 37 Cyfanrif 174 METHODISTIAlD CALFI-NAIDD. Siloh a Siloh Bach 72 Moriah 23 Engedi a Marc Lane 22 Beulah 6 Castle Square 16 Cvfanrif 139 ANNIBYNWYR. j Salem.. 50 Pendref 10 Cyfanrif 60 WESLEAID. Ebenezer 35 I Castle Street 1 Cyfanrif 36 BEDYDDWYR. Ca,ersalem 30 Cyfanrif Eglwys Loegr 174 Cyfanrif Ymneilltuwyr 265 I A ganlyn- ivele Testr o aelodau y gwahanol leoedd o addoliad ym Mangor sydd wedi I •vmuno:— METHODISTIAID CALFINAIDD. I Tabernacl 31 Park Hill 10 I Hirael 6 Twrg-,vyn 18 Prince's Roacl 7 I Berea. 5 Cyfanrif 77 ANNIBYNWYR Ebenezer 16 Salem. 7 Pendref 13 English 1 Cyfanrif 37 WESLEAID. H or- b 14 St. Paul's 8 Zion 6 Cyfanrif 28 BEDYDDWYR. Pe.t).Llel 28 EGLWYS LOEGR. Santes Fair 107 St. Dewi. 30 St. Iago 12 Cyfanrif 149 Cyfanrif yr Ymneilltuwyr 176 Cyfanrif Hglwys Loegr 149 ————-—————————— I

CYLCHWYL TANIRALLT I Cynhaliwyd yr uchod ddvdd Nadolig. Llywydd cyfarfod 2 o'r gloch oedd Mr. Evan Roberta. Wele'r buddugwyr:—Canu, i rai dan 10, 1 Lail Jones, Talysarn 2 Doris Williams Llan- llyfni; 3 Byron Jones, Tan'rallt. Arholiadau ar Lafar—Rhagbarotoawl, 1 Alwyn Thomas, Catherine Jones, Llywelyn Jones. Adrodd. 'Y Gloch,' 1 Doris Williams, LJanfyllin; 2 Byron Jones; 3 John Idris Hughes. Gwaith Clai, 1 Glyn Hughes. Crayon Drawing 1 Edward William Griffith. Canu, dan 13, 1 Lily Williams, Tan'rallt; 2 Mair Jones, Tan- 'rallt; 3 Katie M. Owen, Talysarn. Arhol- iadau ar Lafar-Safon II.. 1 Byron Jones: 2 Samuel Griffith. Safon III., 1 Edward W. Griffith 2 John J. Hughes. Adrodd, dan 11. 1 Mair Jones; 2 Catherine Williams, Llan- llyfni; 3 Laura J. Cruise. Eb-esgrifiad, i rai dan 12, 1 R. J. P rite hard; 2 Mair Jones 3 Idwal Hughes. Eb-esgrifiad, i rai dan 15, 1 Mary Olwen Cruise, Deborah Hughes; 2 Richie Pritchard. Canu, i rai dan 14, 1 Jane Mary Roberts Penvchwarel; 2 Myfanwy Gri- ffiths, Tan rallt. Gwau, 1 Laura J. Cruise- Brodio, 1 Laura J. Cruise; 2 Olwen Williams; 3 Nell Jones. Patch 1 Myfanwy Griffiths. Deborah Hughes; 2 Mary Olwen Cruise, Dorothy Hughes, Lilv Williams. Adrodd, dan 14eg, 1 Katie May Owen, Talysarn; 2 Lizzie Lewis. Talysarn; 3 Dorothy Hugbes. Tan'rallt. Arholiadau ar Lafar-Safon IV., 1 Emlyn Wyn Jones, Laura J. Cruise; 2 Thomas W. Griffith; 3 Thomas R. Jones. Ar- holiadau ar Lafar—Safon V., 1 Nell Jones. Safon VI., Robert John Pritchard. Arhol- iadau YsgrÏf-Safon VI.. Laura J. Cruise. Safon VII., 1 Dorothy Hughes; 2 Lilv Wil- liams; 3 Myfanwy Griffiths. Saion VIII., Mary O. Cruise. Safon IX., I Richie Pritch- ard 2 Mathonwy Hughes. Deuawd. i rai dan 21, 1 KaJtie Jones Talysarn a'i chyfeilles, Florrie Williams ai chyfeilles. Brush Draw- ing, 1 Mathonwy Hughes 2 Dorothy Hughes 3 Myfanwy Griffiths; Lily Williams. Pencil Drawing. 1 Emlvn W. Jones 2 Robert J Pritchard, John M. Jones. CYFARFOD 6 O'R GLOCH. I Llywvddwyd, yn absenoldeb Dr. Daviis, Penygroes, gan Mr. W. J. Griffith, C.S., Dorothea. Wele'r buddugwvr :-Alaw Gym reig, Dilys Mary Griffith, Penygroes. Traeth- Rwd, dan 18. 1 Foulke Williams; 2 Richie Pritchard: 3 Florrie Williams. Cvfieitlru, 1 Dcrothv Hughes; 2 Richie Pritchard. Ad- rodd, Croes a Bloiau' (Eifion Wvn), 1 Foulke Williams. Tan'raJlt. Lizzie Evans. Cesarea. Bugeil-gerdd, Gwelltvn. Tan'rallt. Canu, dan 18, 1 Florrie Williams. Peny- groes; 2 Lizzie C. Evans, Talysarn. Arholiad Ysgrifenedig, dan 21. 1 Florrie Wil- liams; 2 Foulke Williams; 3 Katie Griffiths. Arholiad Ysgrifenedig, dros 21, 1 Mrs. Janet Thcmas, R. S. Hughes. Pedwarawd, Parti Tan'rallt. Unawd Tenor. Yr E.' Mr. Hugh Jones, Penygroes. Trefnidedd Deulu- aidd. Florrie Williams. Prif Adroddiad, 1 R. J. Hughes, Tan'rallt, William Roberts, Llamllyfni. Ffon, Hugh Hughes. Penclog- wvn. Canu gyda'r tannau, 1 William D. Hughes. Llanllyfni. Night-dress Case. Jennie Williams, Tan'rallt. Deuawd, Hugh William Jones, Penygroes, ac Owen W. Ro- berts, Talysarn. Sawl werthodd fwyaf e doevnau, 1 Robert J. Pritchard; 2 Myfanwy ,G,'iffiihs. Pen & Ink Sketch, 1 'Richie Pritchard. Prif Unawd, Mrs. Janet Thomas, Owen W. Roberts. Talysarn. Eb-esgriiiad, dan 18, 1 Foulke" Williams; 2 Florrie Wil- liams a Katie Griffiths. Eb-esgrifiad, dros 18, Thomas H. Hughes. Cor, Tain'rallt. Penillion Coffa i'r diweddar Mr. Wilaiam Robinson, TY Fry, Parch. H. Eryri Jones, Garn, Tom Uoyi, Penrhyndeudraeth.

CYLCHWYL BRYNAERAU Llywydd cyfarfod nos Iau oedd Mr. R- R. Williams (Aled Ddu)., Wele'r buddugwvr- Adrodd. dan 10 oed, 1 Mattie V. Evans. Bron- allt; 2 Josua Williams, Ysgubor Wen, 3 Lydia Aim Roberts, Wern. Arholiadaj— | Safon IY, 1 Dora M. Morris, Liwvn 2 .\ell Hughes. Tanybedw. Safon V, l" Annie K. Jones, Brynaerau Cottage; 2 Owen Lt Jon. Cochybug. Safon VI. 1 Hannah Robeils, I Llynygele 2 G. E. Roberts. Wern. S:1Lm 1 VII, 1 Eluned Roberts, Bryncynan Bach 2 Sydney Joiiec,, Casnewydd. Safon VIII. 1 Owen J. Williams, Sarn 2 Gwennie Jones. Caeglas. Dan 18 oed, Mary Jones, Cae ncA- vdd 2 Lizzie Hughes. Bryn hwylfa. Dar; 21 oed, 1 Lizzie Jones. Cau-y-morfa 2 Daniel Roberts, Bryncynan. Dros 21 oed, 1 Saily Davies, Ty'n-y-pentre- Unawd, dan 11 ued, 1 Annie Kate Jones; 2 Katie M. Evans. Brw" allt. Adrodd, dan 14 oed, Cydradd Mattie Vaughan Evans, Griffith Hughes Bryn Hwylfa. ac Eluned Roberts. Unawd, dan .12 oed 1 Katie Mary Evans; 2 Mary Kate Gri- ffiths, Bontlyfni. Ysgrifenu llyrhvr. 1 Marv Jones, Caenewvdd ac Ellen Jones. Caemorfa. Gwneud twll botwm, 1 Jennie Griffiths a Mary K. Griffiths, Bontlyfni. Codi seiniau wrth y glust. 1 John H. Jones a Hugh Ro- I berts. Ysgrifeifc Gweddi yr ATghvydd, I Llewelyn Roberts. Wern; 2 Olwen Jones. Brynaerati. Dosbarth goreu am eu presenel- deb. 1 Dosbarth Mrs. Roberts, Bryncvnan Bach; 2 Dosbarth Mrs. Jones. Garn Bach Unawd, dan 16 oed, 1 Dorris Dicks, Do]ga.m 2 Nell Griffiths, Glandwr. Dictation 1 Eluii ed Roberts, Brvncynan Bach; 2 W?li?- Hughes. Ta.nybedw; 3 Griffith E. Roberts. Wern. Cyfieithu, 1 Sydney Jones. Caenew- ydd. Eta", 1 W. Charfes Roberts, Bontlyfni. Deuawd, dan 18 oed, Dorris Dicks ac A. K. Jones. Crvnhodeb dan 21 oed, L. Jane Hughes, Clynnog. Penillion telyn, dan 16 oed, 1 Dorris Dicks ac Annie Kate Jones. NOS NADOLIG. I Llywydd, Parch. Alun T. Jores. Wele'r j buddugwyr. Tuchan gerdd, 1 Tom Lloyd. I Pen i-hyie'-Li draeth. Unawd, dan 20 oed. 1 Annie W. Griffiths, Penygroes. Adrodd, dan 21 oed. 1 Owen J. Williams, Sam; 2 Lizzie Hughes, Bryn HwvJfa. Ffon Ddraenen Ddu. 1 John Jones, Penrhydeudraeth. Unawd, i rai heb enill 7s. 6c.. 1 Lizzie J. Hughe6, Clynnog. Prif Draethawd, 1 R. R. Williams, Bryn Hwylfa. Pedwarawd, Parti LIew Ar- fon. Traethawd Merched, 1 Jane E. Jones. Capel VchaJ. Can Gwerin. 1 L. J. Hughes, Clynnog. Hosanau, 1 Miss Jones, Taisarnan. Penillion Telvn, 1 J. Parry Jones, Glan'rafon I Bach. En glyn, 1 Enigma. Prif Adroddi&d, 1 R. Lloyd Richards, Talysarn. Prif Un- awd. 1 Richard Williams. 'Penygroes. Prif Ddeuawd. 1 Richard Williams a'i gyfeilles, Penygroes. Llythyr desgrifiadol, 1 Annie Williams. Sarn. Wyt-hawd, Parti J. Parry Jones. Y beirniaid oeddnlt.-PaTch. Alun T. Jones. Llanfaircaereinion Mri. R: O. Pritch- ard. Waenfawr; Llew Parry. Bryn Aerau; Owen Willia.ms, L.T.S.C. Eglwysbach Mrs. Owen, Llenar Bach; Mrs. Jones, Lien ir Fawr Mr. Owen Jones, Glan'rafon.

m m Cyngor Gwledig Lleyn Cynhaliwyd y Cyngor hwn ddydd Mawrth, Mr. J. Hugh- Parry yn y gadtuar. CYDYMDEIMLAD. Ar gynygiad v Cad-eirydd pasiwyd pleidlaie o gydyTndeimlad a Mr. R. G. Humphreys (R. o Fadog), ar farwolaeth' ei briod. ANGHYDWELEDIAD. In y cyfarfod blaeoioroi cododd angihyd- welediad rhw-ng Mr. J. T. Jones, Pare iau, a Mr J. R. Jones. Ty Enigarv ynghylch y sawl oedd yn gyfr:fol am adgyweirio ffos oedd ar dir Mr J. R. Jones. Teimlai yr olaf fod yr hyn-ddywedasai. Mr. J. T. Jones yn adle- wvrohu yn anfFafriol arno ef. a mvnai ere ddarllen y cofnodion oeddynt vn vmwnevd a'r mater. Heddyw rhoddodd Clerc hanes yr actios gan ddifynu o'r cofnodion, sylwodd y rhai oedd fod amn-wiaeth barn wedi codi ynghyloh pwy oedd i drwsio y ffos, ond yn y diwedd cafjvyd mai nid Mr. J. R. Jones ond y tirfeddianwr. Dywedodd Mr. Najmey Jones fod hyny yn golygu beio y Cyngor ac nid Mr. J. R. Jones am na thrwsid y ffos. Mr. W. Griffith: Rhwng y Cyngor a'r tir- feddianwr yr oedd y mater vn sefyll ac nid ar ysgwyddai Mr. J. R. Jones fel yr honai Mr. J. T. Jones. Mr. J. R. Jones: Gan fod Mr J. T. Jones wedi gwneyd cvhuddiadau yn fy erbyn L a chan fod v cofnodion yn dangos ar bwy y gorphwvsai y bai ,fe ddylai Mr J. T. Jones dyrui y oyhuddiadau yn ol Sjlwodd Mr J. T. Jones iddo ef WDeyd y sylwa-dau yn herwydd i Mr. J. R. Jones wneyd cyhuddiad o ddangos ffair yn eribvn y pwySlgor iechydol Nidi oedd yn tybio iddo gyfeirio at y mater o'r blaen. Difynodd Mr. J. R. Jones eiriad y cyhudd- iad a wnaethai Mr J. T. Jones yn. ei erbyn ef. Honid mai Mr J. R. Jones oedd i adgyweirio y ffos. Gofynodd Mr. W. Roberts a oedd Mr J. T. Jones am dvnu ei eiriau yn ol, ond dvwedodd Mr J. T. Jones nad oedd ganddo ddim i'w dynn yj1 Svlwodd Mr. Evan Jones nad o?dd '-N-lr. J. R. Jones, wedi gwnevd cyhudd- lad ?'"?? y P^Hgor Y c?M ?na?thai p? fe o d ,gofyn pa?ajn y ?-n?-:d gwaJiania?! rhwng person au ynglyn a gweinvddu rhvbudd- Jon. Terfynodd v drafodaeth. YR A ROiLYGIAETH TECHYDOtL Awd i ystyried achos Mr. Harry Roberts, Tr AroJygvdd Iechydo). Yr oedd y PwyfWr led.iydol wedibod yn chwilio allan v ffordd decaf i ymddwyn at Mr Robe-t^ ^g^vyneb y ffaith fod y cosbarth i gael ei ra-nu, a, swvddog 1 gael ei benodi i bob dosbarth yn lie bod Mr. Roberts yn gofaJu am yr oil. Cai Mr Roberts y cynyg cyntaf am un o'r swyddi, ond am lai cyfog nag add-erb-vnia.: vn fiaenor- oJ. Tj-a V11 credu yn rhaniad v dosbarth a'i ddymuniad 1 gael un o'r swyddi. eto nid oedd yn foddlawn ir cyflog Er v by dda,i y dosbarth yn Jlai iddo ef. pe etholid ef i ofalu am dano, eto, trwv f,,(i y gwaith wedi eynyddij yn ddirtawr fe ddy- ?d rhodd! mwy 0 ?yBog iddo na'r hvn ?Tnvs dar y cyntaI. A?nodj Mr. Rob? ei achos ?Z"?? ??ra.th Le?j. ? barn hwy oedd fod Mr Robert ? haeddu mwy ra 92P., '11 enwedig- gzn. ei fod ef wedi ??d '-ng 9-'P. 3-n envi-ed i.Z &pn. e,f?d el we,,ii 1,-).d D g war-ana,et- b 'C?-"]90-r am I," wemiodd hyn i r cw?st.?n ? .? .? ?t?ed fan y P?-Hg?r, a thrwy r?-y.?f p?-d i gvnyg HMp. Daeth y niater gerbron heddyw vn ol y pendei-fjTiiad ihwn, a bu trafodaeth faith, ac yn y did mahTvysiadw^-d argymhelliad y P^yEgor trwy fvpyafrif mawr. -1.