Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Advertising
LLONGAU K AUSTRALIA BY THE Orient Line. Under Contract to carry His Majesty's Maiis to FREMANTLE, ADELAIDE, MELBOURNE, SYDNEY, AND BRISBANE. Through tickets to NEW ZEALAND and TASMANIA. Tons. From London. 8.S. ORSOVA itw.-6C.) 12086 Jan 15 6A ORONTES (tw, -sc.) 9028 Jan 29 s.8, ORVIETO (tw.-ec.) 12120 Feb 12 s.a. OMRAH (tw.-sc.) 8130 Mar 12 Managers: F. GREEN and CO., and ANDERSON, ANDERSON and CO. For passage, apply to the latter firm at 5 Eenchuxch Avenue, E.C., or in Carnarvon: J W. J. Parry, High Street; Dolgellau: R. C. Evans, Einion House; Bethesda: W. J. Parry, Coetmor Yard; Cwmy?lo: R. 0. 'Willi?ma; Llangefni: E. Evans, 3 Alm gtevace. ALLAN M.11 LINE 18,200 ton Quadruple-Screw Turbine Steamers. ALSATIAN AND CALOARIAN LARGEST AND FASTEST. To CANADA. Xxpress Weekly Service from Liverpool. THE POPULAR PIONEER LINE. CHEAPEST WAY TO CANADA SiiORT TO W. AMERICA. Regular Sailings from Glasgow, Londonderry London, Plymouth and Havre. ALLAN LINE, 19 Jamest St., Liverpool: 14, Cockspur St., S.W. ami 103. adenhall St London, E.C. CERDDOROL Mr D. D. PARRY A.R.C.M., A.U.C.W. '•imiad Cerddorol, Arweinyfid Cymanfaoedd, ac Organ Recital ist. etc., etc. Parotoir disgyblion gogyfer a'r arholiada* sydd yn gysylltiedig aphrif athrofau yn unig, mewn chwareu y Berdoneg, yr Organ, diwyll- iant lleiaiol. Hefyd, dymunir hysbysu y pwyllgorau eisteddfodbl, a chymanfaol fod y darnau can- lynol allan o'r wasg:—Rhangan "Bytid v Ffyddlawn" i T.T.B.B.; Canig "Brenhin y Bore" i S.S.A., ac hefyd Anthem Gynulleid- faol "Dy Holl Weithredoedd." I'w cael yn y ddwy iaith, a'r ddau nodiant. O.Y.—Hefyd Argraffiad Newydd o Be-iou Seion. Cyfeiria.d SCHOOL OF MUSIC, LLANRWST. J. TUDOR OWEN, A.R.C.M. (PENCERDD MEIRION). (Late Pupil of Signor Alberto Randegger, London). Arweinydd Cymdeithas Gorawl a Clior Meibion Blaenau Ffestiniog. Beirniad Cerddorol ac Arweinydd Cymanfi- oedd Canu. 9, CHURCH STREET, BLAENAU FFESTINIOG. JOHN JONES Wholesale and Retail Music Seller. BETHESDA CEDWIR Y STOC FWYAF AMRYW- IAETHOL YN NGHYMRU 0 GANEUON (Songs) CYMREIG, a cfel rheol anfonir pob order' gyda throad y post. Anfoner stamp am catalogue* I GLOBE FURNISHING CO. (J. R. CRANi, Proprietor) Pembroke Place, LIVERPOOL. Houses Completely Furnished or Single Articles Supplied for Cash or on our Deferred Payments NOTE I THESE ADVANTAGES. We allow 2a. in the I £ Discount for Cash off the marked Cata- logue Prices. Goods delivered in Private Vans. We pay carriage to all parts. No objectionable agreements to sign. TERMS: Worth Monthly I For £10 You Pay 7/6 „ £ 20 „ „ 151- £ 30 ')J)/- „ £ 50 „ „ 27/6 £100 „ „ 55/- £ 500 £12 WRITE FOR FREE CATALOGUE It will save you pounds In Furnishing. GLOBE FURNISHING CO. (J. R. GRANT, Proprietor) PEMBROKE PLACE, LIVERPOOL. Business Wours-9 to < Dally. RAILWAY FARE ALLOWED EARLY CLOSING SATURDAY I O'CLOCK [ —h—————n AR OSOO mo LET- In Deganrwy> on the Front; a JL furnished or unfomished house.—For particulars apply A.B.201 "Ganedl" Office, jC^srrso, 30IJ6ul4 HOTELS. j LIVERPOOL. S SHAFTESBURY HOTEL. Four Minutes' Walk from Lime Street and Central Stations. Cars from Landing Stage stop at the door. A High-claas Tetnpecranoa Hotel. Moderate charges. Telegrams: Shaftesbury Hotel, Liverpool UCysu7 Cartref i Cryuiry pan yn Llundain BINGHAM PRIVATE HOTEL. 5 SOUTHAMPTON BUILDINGS, or 63 CHANCERY LANE, HOLBORN. J (Opposite Chancery Lane Tube Station.) This superior Hotel iS most conveniently aituat.ed for Visitors for either Business oi Pleasure, arid is under the personal super- vision of Mr and Mrs J. Nicholas Lewis. Moat Central for Law Courts, City, West End, and all parts of London. Special Feature. -Q u ietr, ew, Home Comforts, Cleanliness, Good Catering, with Strictly Moderate Charges, Special Terms to Ministers. Electric Light Throughout. Night Ponet {Telegrams—Alcoves London. Telephone-422 Central. Patronized and Highly Recommended by Lead rag Welsh Ministers. T. W. LEWIS, Mathan House, Pwllheli, wneyd yn liysbva i Ysgol-ion Sabbath ol a thrips, etc., a fwriadant ymweled a Pwllheli, yn ystod misoed-d yr haf, y bydd ganddo (idarpariaeth helaetii fel arfer ar eu cyfer. Ystafelloedd eang. Bwydydd rhagorol. Prisia.n arbenig ar gyfer y cyfryw. Degau o lythyrau eanmoliaeth oddd wrth wahanol Ysgolion Sabbothol. Hefyd eymerir ganddo Cofiwch y cyfeiriad, ,T. W. LBm8. MATHAN TJ,"Uq7 PWLLHELI. A HOME FnOM HOME. CARTREF ODDICARTREF. 0. J. TRUSCOTT fPant-y Celyn House), 87, MARYLANDS ROAD, PADDINGTON, LONDON, W Moderate Charges. Fifteen Minutes' Walk from Paddington Station. Fare Vy Bus Id., by Cab Is. Telephone Xo. 7087, P.O., Hampstead. JET O 'X'3F3 X, G-WA.X.IA. UPPER WOBURN PLACK. LONDON. EC. CENTRALLY SITUATED Within 5 minutes wair. of Enaton Station, and 20 minutes from Paddington by Under. ground Railway to Gow«r Street Station BEDS. BREAKFAST. 15A.TH and ATTENDANCE, from 5s. each p^THon 180 Rooms Luxuriously Furnished Passenger Lift f-n ail <W>rs Firwnof MONTAGUE HOTEL (TEMPERANCE). Montague Stroet, Russell Square, London. W.C. ADJOINING BRITISH MUSEUM. Central for Business or Pleasure BED, BREAKFAST, and ATTENDANCE (Inclusive), 3s. 6d. to 6s. Headquarters Cyclists' Touring Club. Within 5 Minutes walk of 3 tube railways, convenient for L.N. W., Midland, and G.N. termine. Tel,egrams: Faithiul Weetcent," London Telephone P O. Qf10? Central. YN EISIEU. YN EISIEU,—Teulu parchus i dy capel JL. yr Ajmibynwyr Ll&nbedrog-—Ymofyner am y telerau a 0. Rowlands, Tremydon, Llanbedrog, Nr. Pwileli. 201Janl6 W A-N-TEI),- Immediately. experienced general servant Send full particulars and refernces to Williams, Haulfryn, Pwllheli. DALIER SYL W.M Mir W. W. Thomas, 30, 31, 32, Stryd y Llyn, CaeT- narfon, yn prynu pob math o Ddodrefn laen- afol, Treselydd, Cypyrddau Bwvd, Trdam, Hen Gadeiriau, etc. 2333 Hen Gadeiriau, etc. 2333 AT YMFUDWYR.—Mae Mr R. G. Hum. Ahre.ys, (R. o Fadog), Porthmadog, wedi ei benodi yn Oruchwyliwr Ymfudol dros Agerlongau v Conference, a gall sicrhau Ile- oedd ar yr agerlongau i Ymfudwyr i'r Am- erica, Canada, New Zealand. Awstrilia, Do Afifrica, a gwledydd eraill. AGENTS 6ppointed in distrcts unrepre- 6ented for the Sale of Lu?nc-a?nts, Wagon Sheets, etc. first-class references required.—Duncan, Watson, and Co-. Dasfa- woodl House. N-ew Broad street, London, E.C. 201Jan2 —————————— YOUNG Lady as clerk, and able to T'Ve JL m Grocery amd Drapery for country bUBin. Welsh.—Apply L.C. 260 "Genedl" I O OJan-') Office, Carnarvon. SCIENTIFIC Household Requisite. Agents making four pounds weekly. Sample post paid 3d.-Hygiene Manrufacturing Coy., 99 Everton Road, Liverpool. —— WANTED, smart strong you?i, as a.n W apprentice to the Ironmongery. Apply. Griffith Jones, and Co.. Ironmongers, Car- narvon. WATED, General Servant; good b >me. Apply with references and wages re- quired, to M. Long, Fruiterer, Higfu Stieet, Treorchy, Rhondda Valley. 200Dec3I A RCHITECT AND SURVEYOR Via* a vo- XjL eancv for a pupil, a boy from school with taste for drawing preferred apply W.P. 200, "G-enedl" Office. C, OLWYN BAY—Wanted, capable general tlie middle of January; good home; no wash,-v-g.-Applv NIm Prvce Williams. Everard Stores, Rhos-on-Sea, Cohvyn Bay. :200 Jan 4 GOF yn eisieu, b&chgen cryf wedi ymarfer Ga gwaith gwlad. Rhaid *ddo fod yn ?allu pedoli.-G-riffith Roberts, Refail, Edeyrn. GOF yn eisiau wedi ymader a gwait'o G,zAvlad; hefyd -mprover. Telir y cyno? uchaf. Ymofvner a D. W. 200 tSwvddfa'r "Genedl." Caernarfon- 201Jan6 O I j a ]1 6  MEDICAL Practitioner is invited to A open a practice at Abererave, good pros- pects. Apply not later than Jan. let. Lewis, Checkweigber, Abererave, Swansea Vallev. 200 Jan 22 HOUSEMAID; good references required. HApply, stating w&?es. etc., to lEm Wolfe, Plas Mariandir, Peomaenmatwr. SALES BY AUCTION j Mr Robert G. Jones. AUCTIONEER AND VALUER, CARNARVON. MR ROBT. G. JONES will sell bv auction on SATURDAY, JANUARY 2nd, 1915, at 3 o'clock p m. in Cattle Square, Carnarvon, excellent two seated Gig, var- nieihed body, with brake, suitable for pony about 13 hands. Maker, Hughee and iSon, Portmadoc. Presented by Mr Bates. Plas Oerddiwr. The whole of the money received for above will be given to the Beddgelert Fund for Soldiers' Comforts. On^view at Brunswick Auction Rooms, Carnarvon. s MITHFLELD, CARNARVON. WEDNESDAY, JANUARY 13th, 1915. Sale of Fat Stock. Entries must be sent iai one week before date of Sale. MeMrs Robert Parry and Son, AUCTIONEERS AND VALUERS. PWT ELI. C ALLTYBER&N, RHYDYCLAFDY, \jr (Ger Pwllheli.) Arwerthiant ar 'Stoc Fferm, OfTevyruau Am- aethyddol, Cropiiau, Etc., Eiddo y diweddar Mr T. E. Griffith. DYDD IAU, RHACrFYR 31ain, 1914. Yr Holl Stoe a garilyn: Ca6eg Wedid dida 4 oed, hwylus yn mhob gwaith; 7 o Fuoh- od rhagorol, rhai ohonynt wedi enill amryw wtobrwyon, dwy ohonynt yn eu proffit, a'r gweddill i ddod a Hot yn gyrtar yn y gwan- wyn 12 o Loi da; 20 o Ddefaid, rhai ohon- ynt yn breed Lleyn, & gwedd:ilil yn Gym- reig; 2 Hwoh fagu; 9 o Foch stores cryf- ion; Trol inewydd, Erydr. Ogau, Roller garreg, Scuffler, 'Pulper, ChafEcutter new- ydd. 2 Beiriant tori gwair, un ohonynt yn newydd gyda fittings at dori yo., Machine Pwyso, Engine eitihiin gref, Giwaith malu, Governess iCar da ]own. a, Harness, Ger Ceffylau a'r Holl Offer Hwsmonaeth; Gwair Gwellt, :Chaff gwellt, Pytatws, Mangolds, ISweruoo, Gwrtaith1. Etc. Coel gyda meiehiafon boddhaol fel yr hysbysir ar y pryd, neu discount am ariasn parod. Yr Aaiction i ddechreu am 12 o'r gloch yn brydlon. 5 Salem Terrace, Pwllheli. Mr W. Hughes, AUCTIONEER AND VALUER, BODORGAN- CIICHLE, LLANFABS. Distant about Two miles from Beaumaris- Mr. WILLIAM HUGHES has been fav- oured with instructions from Mi's Roberts (who is relinquishing Farming) to sell by Public Auction, at tfne above named Farm, on Monday January 4th. 1915, all the Live and Dead Stock comprising:—8 Grand Young Dairy Cows (some on point of calv- ing); 11 prime two-year old Bullocks and iHeifens, 10 Choice Yearlings do; 6 Strong calves; 13 Breeding Ewes (Large Breed) 2 ISOWS; Six-year old Ca.rt Horse about 16 hands high; Six year old Mare about 16-2 bands high, stinted to The Beaumaris Club 8t,alion; very ussieful horse, aged, about 16 jiandis hig'h; 2 Cart a-nd Frames; Strong Spring Cart; Dog-car Ploughs Harrows Grubber; Gears, and numerous Farm tools: 2 Horse Powers i 2 Stap-kis of HV; 4 Stacks of 'Strnw,aboutseven acres of Swedeff. Turnups and Mangolds, and four ton of Potatoes. Sale: 11 a. m. T'HE SMITHFIELD. BODORGAN STATION. ir -r Arwerthiant iictgif DYDD MERCtlER'. TOfN'AWR 6ed. 1915, a dis- srwyhr pr.siau gM p.ll nag erioed, a diolc.hiir am Entries ycbiwanegol yn fuan- Yr Erw, Bod organ. ■■ -J AT AMAETHWYR LLEYN AC EIFIONYDD. DYMUNA JONES Bros. LLANNOR. Hysbysu Amaethwvr Lleyn ac Einonydd, eu bod vn PRYNU GWARTHEG A CHEFFYLAU MEIRW o bob math, ac yn rhoddi v prisiau uchaf am danynt. Cludir hwynt o'r lie byddant ar unwaith, ond anfon Post Card i Jones Bros., Llannor, Pwllheli. Bydd un ohonom vn Marchnad Pwllheli bob Dydd Mercher. Hefyd, PRYNIR CítWYN o bob math. Llythyrau i'w cyfeirio—Jonea Bros. Llannor, Pwllheli. Te!c-,raiiis, i'w cyfeirio:—Jonee Bros. Llarmo* AR WERTH SHORTHORN Calves for rearing, from record Cheshire Milkers and Pure Bred Bulls. Quotations to any Station. No fancy prices. Correspondence a pleasure. FRANK DOBIE, Littleton, Crester. t.c. I  PAGE Book about Herb? and bow to I U/»4yfc j use them, free. Send for on.-Trim. nell,The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Established 1879. GWAIR- a.r werth.—O chwech sa?h tun- I. nell o waJr wedi cad cynhauaf d?. Ym- | ofyner a Thomas Hoyd, Llanbedr, Merion- et hamre. P K ? ? REWARD paid by "The MAT ??UURIMONIAL CIRCLE" for proof that any of trne hundreds of advertisements therein are not Genuine. Fees moderate. Sealed envelooe. 6d. post fr«>e.—Editor, 18. Hogarth Road, EARL'S COURT. M15-75 PULLETS, thousands laying, 30s dozen; -L three months old, 15s dozen; list free; live deliver." anywhere.—Ilammell, Poultry Farms, Stratford, Essex. C,ANARIES.-Every variety. Cheapest, best in World for Singing, Breeding, Exhibition. Iihwtrated list free. Birdlime, catch any bird, rats, mlC. beetles, 4d.. 9d., Is 3d.—Rudd, Specialist, Norwich. CAE PHILLIP, Ger Caemarfon.—Ar \? werth neu osod.—Fferm ddymunol mew-n safle fanteisiol; tir da adeiladan bron yn newydd. Meddiant laf Ionawr, 1915.-Ymof- yner a T. H. Lewis House & Estate Agent, 20 Margaret Street, Carnarvon. AMERICAN Orga.n in handsome walnut •case. Very sweet tone. Cash £ 4, or 5fl. monthly—Crane and Sons Ltd., Bangor. WALNUT piano; full compass; panel V Y front etc. A bargain. €9. or 6s month- ly.—Crane and Sons Ltd., Bangor. WIRE XATLS.-Mixed. 7s. per ewt; 1b6, 2" SCREWS, mixed, 28s. cwt. 281b. 7s 6d. Wire, Cut. and Wrought Nails, Staples, Tacks. etc.—C. W. Havles, Midland Nail Works, 25 to 28 Rea Street, Birmingham. AT &EIRI COBD.—GeHir c"l coed On?n Aat bob angen ,yn rhad.—Ymofyner, Mr Owen Williams, Madog Saw Mails, Part- I RHYBUDD CYHOEDDUS. R E -ROBERT EDWARD ROBERTS, DECEASED. Pursuant to the Act of Parliament 22nd and 23rd Vic Cap 35, inatituled "An Act to further amend the Law of Property and, to relieve Trustees- NOTICE IS HEREBY GIVEN that all creditors and other persons having any cLaims against the estate of 'Robert Ed/ward Roberts late of No 1 Pool Street, Carnnar- von in the County of Carnarvon, Master Joiner Deceased (who died on the let day of November 1914 and whose wa-s proved at the Principal Registry of the Probate Diviision of His Majesty's ihi-h Court of Justice on the 21st day of December, 1914, by Hugh William Roberts of Wasperton House, North Road, Carnarvon, aforesaid Commercial Traveller and Griffith Owen Griffith of Brynllwyd, Carnarvon, aforesaid Outfitter the executors herein named) are hereby required to send the particulars -in writing of their clein-is to us the undersigned the 'Solicitors for the said Executors on or before he 21st d?y of January 1915, after which date the said executors w:U proceed to distribute the assets of the said-1 proceed to distribute the arsets of the 6 i"tproceed amongst the persons entitled thereto having regard to the claims of which they shall then have had notice: and they will not be liable for the assets of the said deceased or any part thereof so distributed to any person of Nvhos-e claim they shall not tilien have haid notice- Dated the 23rd day of December 1914. ELLIS DAVIE-S JONES & JONES, of 32 Castle Square, Carnarvon, Solicitors for the Executors. 5844 ANGLESEY HILARY QUARTER SESSIONS. NOTICE IS HEREBY GIVEN that the next General Quarter Sessions of the Peace for the COUNTY of ANGLESEY will be holden in the POLICE COURT, HOLY- HEAD, on WEDNESDAY the iSixth day of January, 1915, at 10-15 o'clock -in the morn- ing precisely. The Charge to tfne Grand Jury will then be delivered by the Chairman, and the Court will thereupon proceed with the Criminal and Cirvil business. The Clerks to the Justices of the several Divisions lare requested to transmit to me at my Office at Llangefni, seven days before the 'Sessions, all Depositions, ReturnS of Fiines, Convictions and Recognizamces which shall have been then taken together with instructions for Indictments.. WALTER O. JONES, IShre Hall, Clerk of the Peace. Llangefni. 18th December 1914. EISTEDDFOD FLYNYDDOL LLAN. FAIRFEQHAN. DYDD MERCHER, MAWRTH 3ydd, 1915. (Dau eyfarfod.) Arweinydd: Parch JAMES JOiNES, Bethesda. Beirniad Cerddorol: Dr. CARADOG ROBERTS. Unawdau iSoprano, Contralto, Tenor, Baritone. (Gwobr 20/- yr un.) Testyna.u i'w cael gan yr Ysgrifenyddion— drwy y post lic. A. H. DAVIES. Cattle Buildings; W. G. ROBERTS, Brigydon. CYNGOR DOSBARTIH GWLEDIG DWYRAN. Gwahoddir oeisiadau a.m vSwydd o Glerc i'r Cyngor ok:hod. Cyflog £ 10 yn y flwvdd- yn yn cvnwys castau. Ceieiaiiau wedi eu selio, gy d'a -"r gair "Clerfeship" wedi ei vs- grifenil ar yr amlen i'w hanfon i mi erbyn dydd Llun, Ionawr Ileg. 1915. Am fanyl- ion pellach ynglyn a'r swvdd ymofyner a Penybonc, W. D. EV AiNS. Newborough. Cadeirydd v Oyngor. — — Mr now m is the time to repair your MOTOR CYCLE or purchase a New or Second "hand one. Call at ALLEN S. JONES' Workshop, Pool Hill, CARNARVON. And you will get what you require at the MOST REASONABLE CHARCES Also Two-Seater 11 Rover MOTOR CAR FOR SALE as a great bargain. >zsr<c>zr:<>^s:<o>^<c>^<c>o>3r< > <> <> <> <> <> <> < Qum, DALIER SYLW. Erfyniwn ar ein Dosbarthwyr, eiu Gohebwyr, a';n Cwsraeriaid yn gyfi'redinol i gyfeirio'u llythyrau fel y canlyn: Cyfrifon, Hvsbysiadau, Arcliebion, etc.. —pobpeth ynglyn a busnes i'w ,)-ii a ]-)tisnes 1'w cyfeirio i'r Manager, Welsh National Press, Co., Ltd., Caer- narfon. Gohebiaethau, Adroddiadau, a phob cynyrchion i'r papyrau, cyfeirier, Editor, Welsh National Press, Co., Ltd., Caernarfon. Ar un cyfrif na ddanfoner dim yn g-yfeiriedigr i ber- sonau preifat yn y swyddfa, gan yr achosir dyryswch ac oediad os digwydd i'r personau hynny fod yn absenol. yn absenol. ii ll j., irnu nmtttti
Y FLWYDDYN. I
Y FLWYDDYN. I Ar derfyn hlwyddyn, bydded hyncd I neu gyffredin, ar ei diwedd naturiol iawn ydyw taflu trem yn ol, a rhoddi adolyg- iad arai. Nid y\v y flwyddyn 1914, yn anad unrhyw flwyddyn. yn debyg o gael ei hangofio. Ceidw y rhyfel ofnadvry yr ydym ynddo ei henw a'i hanes byth mewn coffadwriaeth, ac edrychir yn ol ati heb forlyn afl i un, nac hyd yn oed I yn debyg i unrhyw un ond y flwyddyn 1815-blwyddyn brwydr Waterloo, a chwymp Boniparte.. Daw hanes y rhyfel, ynghyd a'r is- v lifiadau a arweiniasant iddo, i gael ei ysgrifennu eto yn llawer cywirach nag y geair gwneud yn awr, pan y dygir v gohebiaethau dirgel sydd- yn awr yn cael eu cadw yng nghyfrinachau y prif allu- oedd i gael eu datguddio. Dyna'r pryd y gwelir yn Hawn, yn y camwri anfad hwn, pwy sydd i'w ganniol a phwy sydd i'w feio. Heddyw, ust a bydd ddistaw Ceir gwybod ddlwrnod, a ddaw." Y mae rhai pethau, serch hynny, ag yr ydym ni sydd yn byw yn y flwyddyn ei hun yn alluocach i'w gosod allan na neb arall. Ar wahan i'r rhyfel, mewn ystyr wladol yn nnig y bu dim byd hynod, yn y wlad hon iiie\\ ii cysylltiad a'r flwyddyn. Ni fu yma ddini cyffroadau crefyddal na masna-chol o ddim hynodrwydd. Mewn ystyr wladol yn unig y digwyddodd yr hyn oedd o hynodrwydd a phwysignvydd mawr. Yn yr ystyr hwn ni bu odid { flwyddyn o'i chyffelyb. Ynddi y pas- I iwyd yn ddeddfau Fesurau Dadgysyllt- iad i Gymru ac Ymreclaetli i'r Werddon -mestirail na phasiwyd eu cyffelyb, niae'a debyg, o fewn cof. Nis gellid eu hosgoi na'u bwrw heibio. Yr oedd sefyllfa y pleidiau gwladwr- iaethol yn un hynod. Yn v ddau ethol- iad a gymerasant le yn 1910 yr oedd sefyllfa y pleidiau yn gyfryw nas gallai, ac na fynnai, y B'laid Ryddfrydig barhau mewn swydd heb basio mesur yn torfyn- yglu galluoedd Ty yr Arglwyddi. Heb y mesur hwn ni fuasai o unrhyw ddiben cynnyg na Dadgysylltiad nac Ymreol- aeth. Yr oedd hawl agallll yr Arglwyddi yn ddigonol i'w dinistrio. Ar ol symud ymaith y tramgwydd hwnnw daeth Da-dgysviliiad ac Ymreol- aeth yn bethau posibl. Ond yr oedd yr orfodaeth i'w pasio yn olyndl, yn yr un Senedd, dair gwait.h trwy Dy'r 'Cyff- redin yn handicap digyffelyb, ac yn eu rhoddi yn y perygl mwyaf. Ceisiodd yr Wrthblaid ymliob modd, a thrwy bob ystryw dichonadwy, eu rhwystro a'u dinistrio. A phan welsant nad oedd modd iddynt lwyddo trwy ystrywiau Seneddol, troisant eu meddyliau at ffordd arail. Pan ddeallodd y Protestaniaid Gwyddelig fod Ymreolaeth yn debyg o basio cyhoeddasant ymhob man—-yn y Senedd a thrwy y wasg—eu bod yn ben- derfynol o wrthryfela, ac o ymladd hyd at waed cyn y goddefent i hynny gymeryd lie. Buasai hyn yn rhywbeth digon gofidus pe na buasai neb arall yn cytuno a hwy. Yn anffodus i'r eithaf datgano<l(l anwimvyr y blaid Geid- wadol, nid yn unig nad oeddynt yn ang- hymeradwyo y gwrthryfel hwn, ond y safent hyd yr eithaf wrth gefn y gwrth- ryfelwyr. Yn awr, y mae nid yn unig Ulster yn gwrthryfela, ond derbynia gefnogaeth a chymeraJwyaeth a chym- orth y Blaid fawr Geidwadol dl'wy'r I deyrnas. Penderfynodd Ulster, gan hynny, fyned ymlaen, a chymeryd yr awenau i'w dwyl?\v ei hun. Trsfnodd Lywod- raeth Gartrefol. cododd fyddin ac arfog- odd hi, a heriai Brvdain i'w darostwng. Edrychai Llywodraeth dleuedig a thang- nefeddus Mr. Asquith yn dawel ar; hyn oil, ac ai popeth rhagddo mewn llawn hwyl. Cafodd boneddwr o Lliildain £100,000 heb ddim ond eu gofyn tuag at ymarfogi. Caed :1rfau o Germam a Kong i'w cludo. Rhedwyd hwy i mewn t Ulster ynghanol gorfoledd yr Wrth- blaid, a dywedid fod Mesur Ymreolaeth eisoes wedi ei ladd. Deffrodd y Llywodraeth. Tystiolaethai Mr. Lloyd George mewn araeth danllyd nas gellid goddef hyn yn hwy, a dywedodd Mr. Churchill fod yn hen bryd dwyn bygyth- ion y gwrthryfelwyr i brawf. Danfon- wyd gorchymyn i Curragh i'r fyddin ymbaratoi, a ga'lwyd am y Llynges i fod mewn lie cyfleus.i ymarfer ei hun mewn modd. cyfaddas. Tybid yn ddibetrus fod rhyfel cartrefol ar dorri allan. Cyhoeddid hynny yn ddifloesgni yn y i rhai a, gdrifir yn brif bapurau. Ar gyfer dydd yr ymdrech dywedir fod gan In o'r papurau hyn gynifer a 18 o oheb- wyr neiEdnol yn Belfast, ac nad oedd yno ddim llai na 50 o ohebwyr perth- ynol i brif bapurau y Cyfandir. Dis- gwylid bob munud i'r byddinoedd gwrth- wynebol daro. Ond yr oedd y Llywodraeth, ysywaeth, wedi camgyfrif. Disgwyliai i'w byddin ufuddhau. Peidiodd hithau. Yr oedd y cadfridogion milwrol wed cael perlewyg o gydwybodolrwydd. Nis gallent amddiffyn eu gwlad yn erbyn ymosooiadau cyfeillgarol. Gwell gan- ddynt ymddiswyddo. Bu cynhwrf mawr. Ymddiswyddodd Ysgrifennydd Rhyfel. Bwriwyd penaethiaid y Cyngor Milwrol crros y drws. Neidiodd Mr. Asquith i'r adwy. Galwyd rhai o bobl gydwybodol Curragh i Lundain. Cy- hoeddwyd gorchymvnion a phenderfyn- iadau croes ymgroes. Adferwyd trefn. Curragh gariodd. Ond nid yw y diwedd eto. Mae rhywrai yn ylwi ar hyn. Dyma Bryd- • ain Fawr ynghanol rhyfel cartrefol, a'r fyddin yn yrnuno a'r gwrthryfelwyr. Felly y dywed y papurau Seisnig teyrn- garol sydd yn cylchredeg helaethaf ar y Cyfandir. Nis gall Prydain wneud dim. Y mae ganddi ddigon o waith i wneud trefn ar ei hanifeihaid ei hun. Dyma gyfle digylielyb., Y mae Germani wedi hod, er's rliagor na 40 m'lynedd, vn ym- baratoi i estyn cortynau ei phreswyl- feydd. Nid yw wedi gadael dim heb ei drefnu. Y mae ci byddin yn barod. ei llongau yn y cyflwr goren, ei chyllidau mewn trefn, a hithau yn orawyddus am yr ornesi. Heblnw hynny y mae gan- ddi ei hvsbiwyr a'i chynoriliwywyr ym- hob £ f\vlad. heb esgeu'luso Prydain Fawr a'r Werddon. Ac vn rhyfeddol o ffodus dvma ddi'?vvddi-id vn Ser:?evo, yn Bosma. lie y lladdwyd yn fradwrus Etifedd Coron Awstria a'i bi'iod. sydd yn apelio at redd fan hunan amddiffynol pen?duri;? r'?b gw?ad. svdd yn debyg 0 arwain. i rvfel a rhoddi holl Ewrop yn goelcerth o ben-bwv-gilydd. Ni raid ychwanegn. vi- hanes. Pa le v dibenna vr afon fawj* hon o waed nid oes undvn ar y ddnenr eto a wyr. Gvwddoni o ha le y tarddodd. Daeth y corff mawr iddi.o leoedd eraill. ond yma v dechreuodd. A fydd i feddalwch ac a,nil)endod y Llvworlraeth ddiane yn ddi- rcrvdd pan v daw haneswyr y dyfodol i ddwevd vr hanes svdd gwest iwn ara ll. Ac nid vw y diwedd eto. Nid diwedd v rhyfel a feddvliwn yn awr, ond -n v Werddon. Ni ddwedwn mai amcan yr Wrthl)laid wrth bleidio y gwrthryfelwyr i'u yr achos o'r rhyfel. Ond y mae yn hollol amhvg ei bod, oherwydd v rhyfel, yn disgwyl y buasai toriad allan y rliyfel yn rhwystro Dadgysylltiad ac Ymreolaeth. Ni ddig- wyddodd hyn. Ond parha y Werddon yn aflonydd. Nid yw Mr. Redmond a'r Cenedlaethohvyr inwyacli vn a'lluog i'w tliawelu. Rhaid apeho i Hufain. Gv.yddis fod y Pabyd(iioi! Seisnig yn wrthwynebwyr creUh\Ul i Ymreolaeth. Ceisir cyrraedd y Werd<(on heUach trwy Rufain. Nid oes gan y wlad hon yr un Llysgenadwr wedi Ixxl yn y Vatican, rneddir, er's 400 mlynedd. Er yr wytli- nos ddiweddaf, heb yn wybod i Fframe, ac heb yn wybod i Jmli. y mae ganddi iin yno yn a ddengys.
NO D I AD AU.
NO D I AD AU. Dydd Ymostyngiad. Gan gymeryd amser ger fydd d gudyn, y mae Archesgobion Caergaint a Chaerefrog wedi danfon allan air a wahoddiad ac o gyfarwvddyd gogyfer a'r dydd penodedig o weddi ac ymostyngiad Sul, Ionawr 3. Gobeithiant y bydd i bob defnydd gael ei wneud o'r cylleusura i gyd-ymbil a cliyd-weddio. Ni fu erioed adeg pan y bu y fafch gytun- deb i weddio ar raddfa mor eang. Y mae Eglwys Rhufain a'r Eglwysi Rhyddion yn y Deyrna-s Gyfunol yn eyd- weithredu ag Eglwys Loegr. I wy na hynny, y mae yr Eglwys yn Ffrainc yn I gwneud yr un peth, ac y mae pob lie i gredu, mor bell ag v eiiniata amgylch- iadau, y bydd i'r Eglwys yn Belgium wneud yr un modd. Y mae Eglwys Groeg wedi cael ei hysbysu o'r bwriad hwn, ac y mae pob lie i ddisgwyl ei chyd- ymdeimlad hithau. Y mae gwledvdd canolog eraill y byd. ac yn America, yn neillduol, ymuna Niaws a ni. Y mae vr a.rchesgobion wedi danfon allan ffurf o weddi i'w defnyddio, gydag annogaeth- au, yn y gwahanol esgohaethau. Ond claniatei pob rhyddii) i gyfarfod arn- gylchiadau cyfnewidiol. Ldawer a ddichon taer-weddi v cyfiawn "-iinig, fel Elias. Mwy o lawer ydyw ei grym 1te byddo ond dmi neu dri." Pa faint mwy y gellir disgwyl iddi lwyddo He y bjddo yr hoitl ddisgyhlion yn gytun :-os nid yn yr un He, gyda'r un gwaith Ardystiadau Meddygon. Trwy'r Mesur Yswiriol y mae'r n,e-I.clv,on N-f-di eu ,osod mewn lie eN f- yng. Ceir nid ychydig o'u cwsineriaid yn fynych mewn angen. Teimlant yn anhwylus ac ,!id goi'chwyl anhawdd ydyw eu perswadio eu bod yn waei. Y maent wedi talll en hyswiriaeth, ac n: byddai end peth byohan i'r Llywodraetli eu cynorthwyo.. Yr unig beth sydd yn eisieu ydyw ardystiad meddyg. Gwyddis nad yw y meddygon fel cyfan- | gorff yn rhy ffafriol i'r Mesur Yswiriol. Nis gallant fyned ar eu llw nad yw v cwsmer yn sal. N-1 chysi iddynt ddim roddi iddo ardystiad penagored, tra y byddai peidio yn bur debyg o'u ham- dditadu 0 gwsmer. Winciant ar y peth, a chrelhnt nad yw y FwyDgor Y swiriol yn rhy lym at lythyren cyfraith mwy na llawer pwyngor arall. Y c?yniad o hyn ydyw fod Uiaws mawr, yn enwedig o'r merched, yn myned, fel y dywedant, ar yr Yswiriaeth. Canlyniad hyn drach- efn ydyw fod y cymdeithasau y perth- ynant iddynt yn myned dan ddwfr, ae mewn perygl o sudclo. Erbyn hyn mae'r Llywodr:le-th reI pe byddai yn deffro i'r perygl. Danfonir meddyg anibynnol i lawr i wneud ymehwiliaii. Gwyddis y bydd hwnnw yn dyner ryfeddol wrth ei ryw. Ond os try yn ol ryw ddwsin, neu ddwsin a banner, ar y pryd, egyr dynion eu llygaid, a daw cymhwyster v rnedddgon i'r golwg. Ym Manchester bu yrnchwiliad o'r fath, ac er na chosbwyd, rhvbuddiwyd yn drwm. Gwelwn hefyd i un meddy* p" Cymreig gael ei droi oddi ar y r-anel. Eisteddle Wag Abertawe. Am yr eisteddle hon, yr lion a ddaeth yn wag trwy benodiad Syr D. Brynmor Jones yn Master in Lunacy, yn anffodus, y mae dau ymgeisydd, sef Mr. C. F. G. Mastennan a Mr. T. Jeremiah Williams. Y mae Mr. Mas- terman yn aelod o'r Weinyddiaeth, ac wedi ymgeisio ddwywaiih am sedd yn Lloegr, ond wedi cael ei wrthod bob tro. y mae yn un o'r dynion galluocaf a berthyn i'r Blaid Ryddfrydig, ond nid yn ffodus fel ymgeisydd Seneddol. Dei! swydd uchel. Y mae yn aelod o'r Cyfringynghor. Ac y mae yn naturiol i'r Llywodraeth chwilio am eisteddle iddo. I Gymru neu Scotland yr edrychir am eitddleoedd diogel i'r cy. f- ryw ddynion, gan mai Ceidwadol ryf- eddol ydyw yr eisteddleoedd a gyfrifir yn IAoegr yn Rhyddfrydig. Jihapor- fraint a dyledswydd Cymru yn ddiau ydyw cynorthwyo v Idywodraet.h hyd y gallo, heb wneud cyfrif o'i hawliau ei hun, o dan y fath amgylchiadau. Gresyn mawr ydyw troi heibio Mr Williams, yr hwn sydd yn rhyddfrydwr pyhyr ac yn wr poblogaidd. Dan am- gylchiadau cyffredin gvvnaethai ymgeis- ydd rliagorol. Ond Mr Masterman ydyw vr awdurdod uchaf ar Y swiriaeth yn y Tv. ac y mae ei eisieu vno. Ffreitiau Uwch. Ar ol cyfnod o iselder, v mis diwedd- af cymerodd eodiad svdvn le yn ffreit- iaii agerlongau. O'r Unci ^aleithiau daw galwad am longau i clndo'r enwd eot-wrn i Ewrop, ac o Ogledd a Delieu America gelwir am longau i ddwyn yd Ac y mae llongau yn awr yn llawer prinach nag ar ddechreu v rhyfel. Cym- erodd y Llywodraeth feddiant mewn lli- aws ohonynt, ac nis gall llongau Gel- mani niwyach ymgystadln a. bwynt. Gwir fod y costau hwylio wedi cynyddu yn fawr, ond y mae y ffreiliau ia,e(ii cyn- yddu yn llawer mwy. Telir yn awr 40s v dunell am gario yd o'r Plate pan na thelid ond 12s. Gch. ^lewn adegau cyffredin ystyrid 25s. vn dal da. Y pris uchaf hyd yn hyn ydyw 0.)s. y dunell am gario cotwm o Savanna h i Lerpwl. Y Cattfodau Cymreig. Mewn cvfarfod o lonedaigesau CVSN ]I- tiedig a Cliymru, yr hwn a gynaliwyd yn 11 Downing Street, joenderfynwyd codI trysorfa 1-1 enedlaetlioli filwyr Cym- reig gartref ac oddi cartref. Etholwyd Arglwvddes Plymouth yn llywvdd a Mrs Lloyd-George yrr gadeirydd. Y mae y pwyllgor cyffredinol i fod yri gyn- wysedig o wragedd (neu ferched hynaf) arglwyddi cvsylltiedig a Chymru, Ar. glwyddi Rhaglaw y gwahanol Siroedd Cymreig. yr aelodau Seneddol dros Gymru, a chadeirydd y Cynghorau Sir- ol Cymreig. Y pwyllgor gweithiol ydy\y'r boneddigesau canlynol: yr Ar- glwyddes Herbert, yr Arglwyodes Ed- wajciB, yr Arglwvddes Nivian CrichtoQ Stt$W, N-i- Anrhydeddus Mrs. Ormsby, Gore, yr Anrhydeddus Miss Violet Douglas Pennant, Mrs McKenna, Mrs Ellis Griffith, a Mrs Pryce Jones. Trys- orydd: Anrhydeddus Syr E. Vincent Evans; Y sgrifenydd Anrhydeddus, Mr ilham Iiewis. Ysgrifenna EsgoB  bell ag y mae Llanelwy I ddweyd, mor bell ag y moo a fynno hyn a'r Royal Welsh Fusiliers a'r Denbighshire Hussars, ei fod eisoes wedi ei wneud gydag Arglwyddes Dun. donald yn llywydd, Miss Constance Gladstone yn ysgrifenydd, a Mrs Jones- illiams, Mrs Sykes. yr Arglwyddes Mostyn, yr Anrhydeddus Mrs Lawr- ence Broderick, yr Anrhydeddus Alice- Douglas-Pennant a Mrs Randell Main- waring yn bwytllgor, ac y derbynid par- seli gan y rhai hyn, wedi eu cyfar- wyddo i r boneddigesau uchod. a gellir danfon cyfraniadau iddo ef nen i 'Drys- orfa'r Milwyr,' Ariandy y L. C. and Midland, Llanelwy. Y mae pwyllgor Llundain yn rhy fawr ac anhylaw, a'r pwyllgor arall yn rhy gyfyngedig. Y Gymraeg yn yr Ysgolion. Mewn lliaws o ysgoiion Cymru— elfennol a chanolraddol-gorchwyl caled Hyw, heb son ffynnu, sydd gan yr iaith Gymraeg. Cymer hyn le, mewn rhar, am nad yw rhieni Cymru yn gwelel- gwerth masnachol ynddi—nid yw yn mewn ihan oherwvdd nad yw 11a wer o'r athrawon yn hyddysg eu hun- ain ynddi—par nid ychydig o drafferth iddynt; ac mewn rhan oherwydd nad yw yr awyrgylch Gyrnreig yn rhy iachus yho. Oherwydd y pet-hau hyn—neu eraill-tbwd iawn yr ymdery yr hen iaith yn yr Isgolion (imolraddol ym Mangor—dim ond un, neu o bellaf ddau, oedd yn gofalu dim am dani yn ysgod y Mynachod. o dan arolygiaeth y Prif- athraw AVIIIiamg, mab y lienor Cymreia a'r ysgolhaig enwog Nicander. Prin y geblid disgwyl yn anigen yn ysgol y Brif* ..thrawes Saesneg, Miss Mason.- Llygoer hefyd ar y mater, gellid tybied, ydyw y pwyllgor addysgol. Druan o'r Gymraeg ym Mangor fawr yng Ngwyn- edd. Buan rhaid cyfieithu Ffordd Deiniol yno i'r Saesneg os nid y Ffranc- aeg, am nad aM neb ddeall y cyfeiriad yn yr Taith Gvmraeg. Hamburg. Dyma brif horthladd yr Almaen, ac un o brif borthladdoedd Ewrop. "Dinas y meirw ydyw desgrifiad teithydd Swisaidd sydd wedi bod ar daith trwy Cermani. o honi yn awr. Mae'r afoD j Elbe \H'di ei gadael, ei dociau wedi eu cau, a r dinistr ar y porthladd mawr yn drwyadl ac anfeddyginiaethol. Dim j swn, dim chwibanogl, dim pib—dim ond distawrwydd a marwolaeth." Tarawai y ddinas ef fel tref plant a hen wyr pen- i llwyd. Yn y brif westai nid oedd yno j ond un llaw i weini ar bawh. Yn yr j Alster-Cafe enwog, ar y ilyn bychan ) ynghanol v ddinas—cyrchfa yr ym- ffrostia pob Ellmynwr dros yr holl ddaear ynddi-siaradai yr ychydig ffydd- loniaid ddeuai yno yn Hadradaidd mewn ton isel, neu, heb hidio'r gerddorfa anrheithiedig, a ddarllenent v newvdd- jaduron. I -h  Cynorthwyo Prydain yn y I Rhyfel. < Ir wythnos ddiweddaf ymwelodd J tri dirprwywr Ffrengig a Mr. Lloyd In g a ??Ir. Lloyd George, a chymerodd Canghellydd y i Trysorlys y cyfle i ddangos iddynt pa I faint oedd ymdrech Prydain yn yr yrn- (ireelifa fawr bresennol. Dywedai fod j Prydain eisoes yn meddu mwy na J 13,000,000 o forwyr a nnlwyr dan arfau, a'i bod trwy ymrestriad gwirfoddol er Awst 2 wedi codi yn agos i filiwn a han- ner o wyr, a bydd gennym yn fuan 2,500.000, y rhai hyn i gyd yn bigion y hobi o boh dosbarth o gymdeithas, tlawd a chyfoethog, dysgedig ac anysgedig, hufen ein prifysgüJlion a'r rhai goreu o'r undebau llafur. Gwyddoch," medd- ai, fod fy nau fab i wedi ymrestru yn ogystal a meibion Mr. Asquith. Cyn y gwanwyn bydd gennym 500,000 o filwyr newyddion wedi eu disgyblu yn odidog ac yn llawn tan i yinuno a'r rhai sydd yn ymladd ochr yn ochr a'r Ffrancod." Aeth y dirprwywyr ymaith wedi eu Junni a'll hadgyfnerthu yn fawr. ILlaw-forr yn y Pencadlys. Hysbysir fod angen nifer o typists iiaw-ferr yn y Pencadlys ar y Cyfandir, gan nodi yn fanwl y cyflymder gyda'r hwn yr ysgi-ifennant. Busnes ydyw rhyfel yn awr, nid fel yr oedd pan ysgrif- ennai Marlborough ei frysnegesau ar- gefn ei geffyl, neu pan orweddai Well- ington i'w gwneud a'i wyneb tua/t ddaear. Mae pencadlys byddin fawr erbyn hyn fel prif swyddfa masnach eang-gwneir y rwhl yn y swyddfa ym- hell o gyrraedd y weitlifeydd. Y Jap- aniaid ddysgodd hyn. Dywedent hwy y dylai y Cadfridog yn awr fod ymhell o gyrraedd yr ymladd, mewn lie tawel r gallni delephonio o hono i bob cwr o r gwersyll. Tra yr oedd Kuropatk;n, v Cadfridog Rwsiaidd, trwy gymorth rheilffordd a. adeiladodd i'r pwrpas, yn cvniwair yn ddibaid o'r naill ran i'r ac yn colli pob brwydr, yr oedd ei elyn, o bell, feallai heb glvwed swn ergyd yn cyfarwyddo pob peth. ac yn ennill. Dyma un o'r cyfnewidiadau* pennaf yn y rhyfel, a dywedir mai prin- y mae Syr John Ffreneh yn ei hoffi. Teimla y golled o heidio rlyfod i gvffyrdd- iad personol a'i ddynion.
CWMNI AGERLONGAU YR ORIENT
CWMNI AGERLONGAU YR ORIENT Yn nghyfarfod blynyddol Cwmni Agerlongau yr Orient yr wythnos ddi- weddaf adroddwyd fod yr elw am v flwyddyn ar ol cyfarfod a. choRedion yn .-C227,694, neu £ 15,154 llai na'r llynedd, ond enillwyd £ 17,259 mwen llogau. Bwriedid trosglwyddo £ 25,000 i gyfrif adgyweiriadau, a £ 75,000 i'r di-ysorfa I general reserve," a thalu Hog o 5 y ccnt.