Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
.... Dydd y Cenhedloedd Bychain.
Dydd y Cenhedloedd Bychain. Ar doriad y rhyfel allan, dros bedair blynedd yn ol, cawn sgrif o dan y penawd uchod gan Syr (). M, Edwards, ac er iddi ymddangos yr adeg hono y mae yn werth dyfvnu yn helaeth o honi yn awr gall trior amserol a chywir ei syniadau fel y gwelir oddiwrth a ganlyn Dyddiau ingot, pryderus, yw'r dyddiau hyn. Y mae Gormes yn ymosod ar Ryddid. Y mae bywyd cenhedloedd bychain y ddaear mewn perygl. Wele wlad fawr, cartref dysg a gwyddon- iaeth ym meddwl llawer o honom, yn taflu mantell heddwch yi-naitti,, yri cychwyti allati fel crvf arfog, i osod ci throed di-drugaredd ar genhedloedd bychain agwan y byd. Am y rhyfel ofnadwy hwn yr Almaen yn unig sy'n gyfrifol. Cytuna cenhedloedd gwareiddiedig y byd mai at ei chydwybod hi yr erys y euogrwydd pan ddaw dydd cyfrif, barn a meddwl. Yr ydnn yn credu na Iwyrida'r Almaen, o herwydd credwn na oddefa Duw i ryddid y cenhedloedd bychain a'i gwasanaethodd ddi- flanu o'r byd. Bydd yr ymdrech yn erbyn Prwssia yn un galed, a chyst filoedd o fyw. vdau, a dinystria fw,viii.-tiit bywyd i deulu- oedd a gwledydd. Ond ni lwydda hi yh y pen draw. Y mae wedi gwneud camgymer- iadau sydd yn sicr o'i dinystrio. Bvdd y rhyfel vn hir a cbwerw nid ydym ni eto ond prin ddechreu ymladd. Ond daw y diwedd rvwbryd, ac md Gor- mes fydd yn fuddugoliaethus pan ddaw. Mjeddyliodd yr Almaen fod svniadau cen- hedloedd eraill am foesoldeb gwleidyddol yr un a'i moesoldeb hi. A barnu oddiwrth ei hanes, ni thybia hi fod a fynno'r deg gorch- ymyn ddim ag ymwneud cenhedloedd a'u gilvdd. Barn drymaf dyn drwg yw ei fod yn medd- wl fod pawb arall vn ddrwg. Tybiodd yr Almaen na fuasai Prydain yn cadw amod fuasai'n ailes iddi. Gwlad fasnachol oedd Prydain, heb fyddin gwerth son am dani pwy berygl oedd ihon ddvrysu holl olwynion ei masnach aruthrol er mwyn cadw ei haddewid i wlad fechan wan ? Heblaw hynny gall cenedl gael digon o esgusodion dros dorri ei gair a medrai Prydain ddweud fod yr Almaen ei hun wedi gwneud yr un addewid bwvsig i Belgium. Ond yr oedd Prydain yn fwy anrhydedrlus nag y medrai'r Almaen gredu ei bod, a gwe!- odd ymhellach. Gyda syndod chwerw gwelodd v Kaiser Brvdain yn vmdaflu i'r rhyfel. Wedi hynnv sylweddolodd y bydd- ai'r rhvfel, ar ei goreu, yn un hir ac ansicr. Gwelodd ynysoedd y mor yn codi yn ei er- byn, a daw eu byddinoedd i'r maes, wrth eu miioedd, os bydd eisiau, am flynyddoedd lawer. Tybiodd yr Almaen fod pob gwlad yn trin ei threfedigaethau a'r gwledydd orchfygwyd fe! y trinia hi hwy. Tvbiodd vr Almaen fod Prydain yr un mor drahaus. Nis gallai Prydain feiddio, yn ol meddwl vr Almaen, ymyryd mewn rhvfel ar V cvfandir. Os-gwnai, troai ei threfedigaeth- aii mawrion eu cefn arni, a deuent yn wled- ydd anibvnol. Codai'r India mewn gwrthryfel, dim and f long Alrnaenaidd daflu pelen i ffrwydro yn un o'i phorthladdoedd, ac ysgubai'r Prydein- w\r olaf i'r mor. A chodai Deheudir Affrig, fU"ll ymlaod mor gyndyn a ni mor ddiwedoar, oherwydd gvvelent eu cyfle wedi dod. Ymddryllio wuai Prydain pe ceisiau wrthWt uebu'r Almaen. Ac yn awr dangos y gwahauiaeth rhwng dull y ddwy wlad tuag at eu tiriogaethau. Y mae cydxmdeimlad tel pe wedi difodi'r pellder rhwng i hannau ymherodraeth was- gasedig Prydain. Y mae byddinoedd Cana- da ac Australia yn prysuio i'r maes o'u bodcl. Y mae milwyr yr India yno'lI barod, a'u tyvv) sogion. g\ da h wy. A rhyfeddaf oil, dywed y Boeriaid nad oes eisiau cymhorth yn Aftrig i ymladd yn er- byn yr AJmaeuw) r, gwnant hwy hynny. Ac yn eu harwain y mae Lill ogadlywydd- ion galiuocaf yr yinheiodraeth, mab yng nghyfraith Kruger ei hun. Ni fu erioed dys- tsolaeth fwy ryfedd i undeb ymherodraeth, a hwnnvv wedi ei seilio ar ryddid pob rhan, nag ymdaith unol pob rhan o yrnherodraeth, Prvdain i'r gad dros r\ddid y byd. Tsbiodd yr Almaen na ruthrai gwerin PI ydaill, oherwydd gwyadai mai'r werin sylij llywodtaethu yma, i ryfel. Gwerin o weithwyr ydyw, pobl ddatbodus fel rheol, ac ar y cyfan yn bobl gydwybodol a chrefyddol Teimlodd y werin trwy reddf mai arni hi ,r ymosodai'r Alm,aen Yng nghvnadledd y cenhedloedd i drefnu heddwch daw tynged bron bob cenedl yn Ewrob vn destv n riadl. A hwnnw fydd dvdd cenhedloedd bychain. Yn y dydd hwnnw try llygaid y byd at Brydain fel amddiffynydd y cenhedloedd b\ chain. Prydain vn unig, hyd yn hyn, sydd wedi cxfuno undeb a rhyddid bion i berfieith- rwydd. Daw hawliau cenhedloedd bychain de Ewrob gerbron hefyd. Dylai Montenegro fynvddig ddewr gael sicrwydd heddwch, Ih lai Sei via, yr hon y gwnawdei hysbryd bron yn llofruddiog trwy oithrwm, gaet gweled na chaethiwir y Serb mwy. Ac am byth. rhaid thyddhau'r Groegwr, y Bulgar, a'r Roumaniaid thag hen ofn y Twrc. Rhaid roi s\ Iw i Bohemia, hen gar- trefjohli Hus a Jerome Prag a bu Hun- gary'n hiraethu am ryddin gvnt. Bvdd raid i Finland gqel ei rhyddid yn 01. Bvdd raid i Rwssia gadw ei haddewid at hen devrnas Poland, a rhoddi i(i(ii,-mecii cyf- uno v rhannau ddelir gan Rwssia. Prwssiar ae Awstria vn awr,— rvddid i leoli ei hun unwaith eto."
DIOLCHGARWCH.
DIOLCHGARWCH. Dymuna y Br. Benjamin Lewis a'r teulu oil gydnabod yn roiokhga' bob caredig- rwydd a chydytndeimlad dderbyniwyd oddi- wrth eu lluaws gyfeillion a'u cydnabod yn ein trallor blin o golli un oedd mor hoff ac anwjl gennvm. Dymunir hefvd gvdnahod derbyniad nifero lvthyrau oddiwrth berson- au unigol, pa rai ydynt wedi, ac yn bod, yn gvsur a chvnhaliaeth yn ein profedigaeth lem.
Advertising
m SUD AMERICA Cwmni Bywyd-Yswirol. pvYLEDSWYDD pob PEN-TEULU yw dalpRru ar gyfer ei wraig a'i blant, rhag digwvdd amgvlchiad a'u hamddifadaut o'i gvnorthwy. Gellir gwneud hyn drwy neillduoycbydig ddoleri yn fisol am Bolisi Yswirol; Anfoner rh?gleni, a cheir pob manylion gan IORWERTH WILLIAMS, DOLAVON; HUMPHREY T. HUGHES. GAIMAN; GEORGE E. CHADWICK, TRELEW. -0- Emitimos polizas con opcion a sorteos seiiiestr,iles. Gymdeithas Ddirmestol y Caroaiy Geiwir PWYLLCOR ( YFFREDINOL o'r uchod i gwrdd yn I-TEN GAPEL Y GAIMAN dydd Sadwrn, y 23ain c\ fisol am 2 o'r gloch. Ar archiad y CADEIRYDD.
w w w *; Diwedd Trychineb…
w w w Diwedd Trychineb Ewrob. I Oddeutu mis yn ol ysgriteuasom o dan y peuawd, Tynu Tua'r Diwedd," gan gyfeir- io at arwyddion a rhagredegwyr diwedd y gyflafati erchyllaf mewn hanes. Erbyn hyu y mae'r diwedd y disgwyhem ynhiraethlawu a gobeithiol am dano wedi dyfod, a daeth wrth fodd calon Belgium, Ffraiuc, Prydain, Itali, yr Unol Dalaethau, a gwledydd eraill pleiuioi iddynt. Heddyw gwelir inateroliaeth a militariaeth ar eu ghniau ynedifeiriol, neu yn rhagrithiol, ger beon ia%vtider a rhyddid," sef, y rhin- vveddau perthynol i'r deyrnas nad yw o'r bydjiwn. Bu y rhinweddau hyn yn ystod y pedair blynedd diweddaf yn cael eu croeshoelio a'u gwawdio gau filitanaeth y Gwledydd Cauol- og. Ac nid rhyfedd hyn pau gofiwu fod Prwssia wedi bod yu yfed yn helaefch, am pesr o ddysgeidiaeth weuwynig Nietzsche yr Jiwu ddysgai nad byd oedd hwn i oddef yr addjfvvyn a'r anafus, ac mai'n hawl bennaf i fyw oedd meddu ar nerth a gwroldeb a chreulondeb ysbryd. Dywedir mai Nietzsche Iwyddödd i beri i lawer o wyr blaeuaf ei wlad gredu y byddai i "Coesica drechu Galileahyny yw, y byddai i Ysbryd Rhyfel orchfygu Ysbryd yr Efengyl. Beth welwn yn awr ger brou y byd ? Gwclwn arweinwyr croeshoeliad iawn- der a rhyddid wedi colli eu coronau bleth- wyd'gan fateroliaeth a militariaeth, a gwel- wn eu gwledydd yn gogwyddo i goroni iawnder fel galiu llvvvodraethol, a thrwv hyu sylweddolir un o brif amcauion y cyd- bleidwyr yn y rhyfel hon. Yr wythnos doiweddaf pan yn anoii gair bgalonogiad i'w gyd-genedl, mewn ewledvdd tramor, ;iywed v Canghellydd Alrnaenaidd fod yr Ahmen wyr wedi cael buddu ^oliaeth arnynt eu hunain nas gellid ei henill trwy y grediniaeth mai might is rigM. Dyna gyffes iach. Y DDWY ALLOR FAWR. Y ddwv ailor fawr yr aberthwyd miliynau o fywydau arnynt yw,—Might is right a Right is might. Ar yr allor might is right vr aberthodd yr Almaenwyr a'i chydbleHwvr filivnau o fyw- ydau, heb son am deimladau, gofidiau, a gal- ar míliynall lawer 0 rielJi a pherthynasau'r tnilvvyr. 0 flwyddvn i fl wvdd vn Ilosgid yn Illlrlw gan dan dieithr anrhvdedd v Gwled- ydd CanoInn; ar yr all or might is right. Ar yr allor right is might y mae Ffrainc a'i chydbleidwyr wedi aberthu miliynau o fywydau heb son am yr ingoedd, a'r diodd- efiadau, air profedigaethall chwerwon oedd yn rhwygo calonau ac yn prysuro miioedd i'w bed da u cvnamserol. Ond ar yr allor i-iglitis mighty mae tan v fendith a'r gvmer- adwyafeth orldiuchod wedi disgyrs, ac y mae swn gortoledd pobl yr allor hon vn adseinio trwy'r hoi 1 wledvdd. Mae cvfiawnder yn bwvsicach na gallu materol neu ddeallol, ac o gyfiavvnder y tardda heddwch. Er IIIWYU cywirdeb tfeltllldU hanesyuilol, sydd i'w trobglwyado l'r oesau a ddel, y inate'r Tywysog Licinumsky ac Almaenwyi eraill wedi cyhoeddi tod cytritoldeb y rhvlel hon yn gorpliw3s ar yr Ahnaeu. Gwnaeth Syr Edward Grey, medd Lichiiowsky, ei oreu i osgoi y rhytel, a buasid wedi ei hosguioni bae am y ffaith nad oedd gan yr Almaen eisiau hyny, Ond o'r dryblith, ac ar adfeilion yr Yiiier- odraethau sydo wedi cwympu, sslfemir llvwodraethau. all dclisgleirio yn inysg gwled- ydd mwyaf gvvareiddieciig, dnvylliedig, a christionogol y byd. Disgwyliwn weled yr Almaen yu ffieiddio dysgeidiaeth ac ysbryd Nietzsche, ac ) ii cof- leiriio delfryriau ac ysbryd Luther. Mae gau yr Al nae lwyr alluoedd a phw- erau arbenig i ddadblygu ac es-lyti--(I,Nsgit hyn i ni gan eu hanes a gobeithiwn y bynd i'w chwymp yn awr fod yr achlysur adg\f- odiad gwell iddi
In Memoriam.1
And tingle and the heart is sick, And all the wheels of Being slow. Be near me when the sensuous trame Is racked with pangs that conquer trust, And Tune, a maniac scattering dust, And Life, a fury slinging flame. Diolchwn na iu raid iddo ei fyned drwy ddioddefaint o'r fath yuia am fisoedd a blyn- yddoedd didertyn. Ymadawocid tel y dylai dyn, o gauol ei waitti i'w orfifwystia. Cydaleirat a'i anvvyhaid fel mi sydd yn cael mwy na fy nghy trail o ddioddet y byd hwn, a cheuuyf hawl i lefaru drus y gofidus, A gofidio yu onnod ui 'raid i ni, ond yn hytrach lawenhau, pe gvvelem yu ddigon clir, o'i fod ef wedi cael croesi yn gyntaf. u 0 Hope and chance, to you a long fare- well, for I have crossed the threshold. With you have I no more to do; mock those I leave behind me." Ac os gwir y cawn m eto gwrdd, a chyd- ymlawenhau, dylem geisio edrych ymlaen at yr hyu a fydd, a meddwllbti am y pethau brau a darfodedig sydd yr awrhon. There let me only touch one hand, V Here life's ruin shall be little rued. A, H. I HI <NK RTR> <I I