Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Dyffryn y Camwy..
Dyffryn y Camwy.. Haues y Wladfa Gymreig, ei dechreu, ei datblygiad a'i dyfodol, a thraethiad ami ymgyrch a thaith i baith Patagonia. Gan LLWYD AP IWAN. [PARHAD. ] Mai 1 5, 1887.Penderfynodd y Br. Bell fyned i Cholila, ac o'r herwydd yr oedd yn rhaid i'r holl fiatai fyned i'r un cyfeiriad, sef i'r de-orllewin. Teithiwyd ar hyd isel- dir oedd wedi ei furio o'r deutu.gan fryniau, ym mhen draw yr iseldir yr oedd llyn bychan elwid Lago Torro (Llyn Tarw). Yr oedd dyfroedd yr iseldir yn ymarllwys i'r llyn ac oddiyno i Cholila. Ar gychwyniad ein taith, nodwyd iseldir arall yn ymestyn i'r de. Pan ar gyfer Llyn Tarw, cododd Pablo ar y llaw dde i'r bryniau, tra y Uvvybr naturiol elai yn syth yn mlaen. Yr oedd y I Br. Bell ar y pryd wedi aros ar ol i edrych am lawddryll oedd wedi golli. Yr oeddwn inau hefyd dipyn ar ol y gweddill, ond cyr- haeddais mewn pryd i weled un o'r mulod pwn yn syrthio dros y dibyn, ac yn rholio i lawr y goriwaered am gan'llath neu ragor. Q herwydd y ddamwain hon penderfynais i ac Obregon aros gyda Leon y gyrrwr mulod, a galwyd gwasanaeth dau filwr ac un Ind- iad, a dilynwyd y gyrrwr nes i'r nos ein dal, a hyn cyn i ni gyrhaedd y gweddill o'r fin- tai. Gan ei bod yn anhawdd teithio tir torredig yn y tywyllwch, pan gyrhaeddwyd lie gweddol i wersyllu, gofynodd Leon fy nghaniatad i gampio a thaflu y pynau i'r ddaear, ac felly y bu. Cyrhaeddodd y Br. Bell a Guy yn fuan ar ol hyn, ac yr oedd yn ddrwg ei hwyl am nad oeddym wedi dilyn y gweddill a myned yn mlaen. Daeth un o'r rhai oedd ar y blaen yn ol atom, a dywedodd fod ein gwersyll mewn llawer gwell lie na'r fan ddewiswyd gan Pablo. O'r herwydd cynheuwyd y tan a chodwyd ein pabell, ac vug ngoleu y ffagl- au a miwsig y rhostio, a thotied o fati, teim- lem rnevvn gwell hwyl ac yn fwy ffrindiol. Mai 16.—Aeth y Br. Bell a minau hyd i wersyll y rhan arall o'r fintai oeddynt wedi campio rhyw filltir yn nes ym mlaen na ni. Yr oedd y swyddog yn achwyn ar y wlad dramwywyd ddoe, ei bod y-n arw ryfeddol, ac nad oedd modd iddo ef deithio y fath wlad gyda'r nifer o bobl oedd yn ei ddilyn. Hefyd, gofynodd i'r Br. Bell ddweyd yn glir a chroew i ba le yr oedd yn bwriadu myned, yr anfonai nifer o filwyr gvdag ef i ofalu am dano. Atebodd y Br. Bei! mewn cyinysg- iaith o Hispanaeg a Saesneg, fod pob chwar- eu teg iddo fyned at y Gwr Drwg a chymer- yd ei filwyr gydag ef o ran y Br. Bell, fod ei absenoldeb yn llawer mwy cymeradwyol nai bresenoldeb ond daeth y swyddog a'i orch- mynion pendant fyth i'r golwg, ac na aHai anufuddhau hyd yn oed pe ynfalch o wneud hynny. Trodd y Br. Bell at Pablo: a dywectodd rhywbeth wrtho. Neidiodd Pablo ar gefn ei geffyl a dilynodd y Br. Bell a minau, ac aethom ym mlaen i weled a oedd y wlad yn dramwyol i'r gweddill. Ar ol teithio rhyw gymaint i gyfeiriad deheuol, daethom i olwg Ilyn rhvw bum' niilltir o hyd wrth filltir o led, Yr oedd y tir yn anhawdd ei deithio, y twmpathau a'r manwydd i bob cyfeiriad oeddynt rwystr mawr. Yng nghanol y man-goed hyn, gwelsom garw coch elwid gan Pablo yn hwymul (huemul). Aethom yn mlaen at y llyn ac ar ol dilyn ei lan ddwyreiniol am bellder, aethom ar hyd ei ochr ogIeddol nes cyrhaedd tir clir, croeswyd hwn a daethpwyd hyd hen wely afon oedd sych. Dilynwyd yr hen wely nes cyrhaedd tir uchel, a thorrwyd yn syth am y gwersyll cyffredinol, otid rhyngom a'r gwersyll yr oedd cors fawr a byrgoed yn tyfu ar hyd ei glanau, yr oedd yn rhaid i ni ymwthio bell- deroedd drwy y byrgoed hyn cyn cyrhaedd y gwersyll. Mai 17.—Yr oedd Saiwaichin, un o Ind- iaid Valcheta, yn hollol gyfarwydd a'r gym- 'dogaeth hop, ac o dan ei gyfarwyddyd, dil- ynodd yr holl fintai ef hyd Cholila. Er fed ein harweinydd newydd yn abl i ddewis y Uwybr goreu, nid oedd y goreu ond gwael ac anhawdd iawn ei deithio yn enwedig i'r mulod pwn druain oeddynt wedi eu gor- lwytho, er y cyfan gorfodwyd ni groesi ami i gors ar y daith. Y mae Cholila wedi ei amgylchu gan dorch o fynyddoedd oddigerth i'r gogledd. I'r dwyrain yr oedd cadwen y pre-Cordilleras oedd rhyngom a Leleche, i'r de yr oedd mynydd mawr, ochrau pa un ordoid gan goedydd, i'r gorllewin yr oedd llethfau serth y Prif Andes, copa'au uchaf y rhai ym- estynent i fyd yr eira tragwyddol. I'r gog- ledd wele y gwastad diroedd oleddent yn raddol ar i waered o lenydd y Chubut hyd yma. (Piv barhan.) ————— ————
IIMarwolaeth Isaac Ellis.-
I I Marwolaeth Isaac Ellis. Prydnawn dydd Gwener, Awst 16, daeth diwedd sydyn ar fywyd y brawd cymwynas- gar a siriol uchod trwy i dorian syrthio arno I pan oedd yn llwytho graean mewn graian- bwll yn agos i Trelew. Yr oedd Ysbaenwr yn gweithio gydag ef ar y pryd a chafodd hwnw niweidiau per- yglus, a chlywsom ei fod ef wedi myned i Buenos Aires i'r hospital. Pan ddaeth y uewydd am y ddamwain yr oedd cry 11 gyflfro yn y cylch. Yr oedd y brawd Isaac Ellis-yn 61 mlwydd oed, ac yn adnabyddus i gylch eang o bobl yn Trelew a rhan isaf y Dyffryn, yn arbenig yn ardal Moriah. Mae cydymdeimlad mawr yn cael ei ddangos at ei blant sydd yn awr yn amddifad o dad a mam, bu farw y fam flynyddau yn ol. Cymerodd y gladdedigaeth le dydd Sadwrn, Awst 17, yn mynwent Moriah ac yr oedd tyrfa fawr iawn wedi ymgynill yno i dalu eu cymwynas olaf i'r hen gyfaill. Aed trwy y gwasanaeth crefyddol yn y ty gan y Parch. R. R. Jones, Trelew, ac wrtfy y bedd gan yr hen Wladfawr Richard Jones, Glyd Du, a'r Parch. R. R. Jones. Caffed y plant trallodus olew yr Efengyl ar eu teimladau dolurus a hiraethus. I CYFAILL. I 8ES@K3iES&iff3HHSSnNBB3EGSS&i!S$KliSiSIIBBi
I — ■— .. — ■ - I.- II I I…
I — ■— — ■ I.- II I I | GwyS y Glaniad yn Bryn Crwn. I Cynhaliodd ardalwyr Bryn Crwn eu gwyl arferol er cof am "Glaniad Cyntaf Sefydlwyr y Wladfa." Ieuengrwydd oedd prif nod- wedd i'r wyl eleni, nid oedd yno gymaint ag un o'r hen wladfawyr, ac yr oedd amryw o'r hynafiaid, er nad ydynt y;1 hen wladfa- wyr, ond sydd er hynny wedi dioddef pwys a gwres y dydd yn wladfaol, yn methu bod yno oherwydd yr anhwylderau hynny sydd fel rheol yn canlyn henaint. Yr oedd y cen- hedloedd eraill ag sydd yn ein plith yn llu- osocach nag arfer, a da iawn oedd eu gweled trwy hynny yn rhoddi teyrnged i ymdrech- ion sylfaenwyr y Wladfa. Yn gyntaf cafwyd te rhagorol wedi ei ddarparu gan amryw o chwiorydd ieuainc, yn y vestri, ac ni fu neb yn fwy diwyd erioed na'r oil fu yn gofalu am ddiwallu angen y corph, hyd nes cauwyd y drws am haner awr wedi pump. Wedi hynny cafwyd arwerthiant ar yr hyn oedd yn weddill o dan forthwyl y Br. Henry Jones, a chafwyd pris- iau eithriadol am yr oil. Yr oedd y chwareu- on arferol yn myn'd yn mlaen, saethu at nod i ddynion a merched, Sortija, mwgwd &c., a da oedd gweled pobpeth yn myned yn mlaen mor hwylus. Yn ystod y prydnawn gwnaed casgliad tuag at Gronfa Cofifa Arglwydd Roberts, ac fel y dengys adroddiad yr ysgrif- enydd gwnaed yn rhagorol. Am 6.30, dechreuwyd ar y gyngherdd. Cymerwyd y gadair gan John Foulkes, ac arweiniwyd yn hwylus ac yn fedrus gan y Br. John Arfon Jones. Aed trwy y rhaglen ganlynol :—Can agor- iadol gan y Br. Edward Morgan, adroddiad gan Owen E, Owen, chwareuad ar yr organ gan Miss Hayes, adroddiad gan Dafydd E. Roberts, anerchiad rhagorol gan y Br. Hugh Griffiths, pedwarawd gan Thomas Rowlands a' gyfeillion, adroddiad gan Eliza A. Dimol, gan gan David J. Davies, adroddiad gan Nest R. Edwards, anthem gan y cor, pdan arwein- iad y Br. Edward Morgan, can gan y Br. D. lal Jones. adroddiad gan yr arweinydd John A. Jones, anerchiad Hispaeneg gan y Hr. Thomas. G. Lewis, can wladfapl gan y Br. Joseph Rogers, adroddiad gan Rachel Mor- gan, deuawd gan Thomas Rowlands a Jon- athan Hughes, dadl gan Eliza A. Dimol a Mary J. Morgan, adroddiad gan y Br. D. Tal Jones, anerchiad bachog gan y Br. Edward Morgan, wythawd gan y Br. Thomas Row- lands a'i barti, wedi talu'r diolchiadau arfer- ol, diweddwyd trwy ganu Hen Wlad fy Nhadau o dan arweiniad y Br. Edward Morgan. Dewiswyd yn bwyllgor ar gyfer Gwyl y Glaniad 1919 y Bwyr. Aeron Jones, Arthur Morgan, a John Arfon Jones. -0- CASGLIAD GWYL Y GLANIAD BRYN CRWN I GroNFA GOFFADWRIAETHOL I ARGLWYDD ROBERTS. -1, Arthur Morgan $ 100.00 Thomas Morgan 10.00 Harriet Morgan 10.00 Hugh Griffith 10.00 David G. Jones 10.00 Henry Jones 10.00 Edward Morgan 10.00 Ann Morgan,f 10.00 John G. Jones 5.00 Ann M. Jones 5.00 Evan D. Prichard. "5,00 John J. Roberts "5.00 Harry H. Jones 5.00 Margaret Morgan "5.00 Mary J. Morgan q 5.00 Eliza A. Dimol "5.00 Elizabeth Morgan "5.00 ?■ t Myfanwy Morgan "5;úo Gwen Morgan 5.00 Aeron Jones 5.00 Arenig Jones 5.00 Evan W. Evans "5.00 David J, Davies "5,00 Llyr Prichard W 5.00 Evan O. Williams ""5.00 Evan H. Parry 5.00 Buddug R. Jones "5.00 Nest R. Edwards "5.00 John Arfon Jones "5.00 William J. Lloyd "5.00 Herber G. Isaac N. Davies "5.00 Mrs. 1. N. Davies "5.00 Thomas D. Evans 5.00 Benjamih J. Prichard" 5.00 Mrs. B. J. Prichard "5.00 Mrs. Joseph Rogers 5.00 John H. Jones 5,00 Robert J. Williams 4.00 Alun Lloyd 4.00 Edith Morgan 4.00 J Foulkes 3.00 Alfred Jones 3.00 Thomas G. Lewis 3.00 Lemuel Aston 3.00 Thomas Rowlands 2.00 Ivor G. Foulkes 2.00 A. Lertora 2.00 A. Fenten v 2.00 David L. Jones 2.00 John D. Rogers "2.00 D. Ial Jones 2.00 Mary j. Griffiths 2.00 Rhagarial1 y Sortija "I I. 50 Rhagarian Saethu at nod" 19.00 Gweddill Gwyl 1917 .9 29.20 Gweddill Gwyl 1618 28-05 Parti Br. Thos. Rowlands" 14.00 Casgliad yn y gyngherdd 40.45 Cyfanswm $507.20 TelJyngalr pwyJJgor set y broclyr tienry Jones, Joseph Rogers a Benjamin J. Prich- ard glod arbenig am eu hymdrechion rhag- orol i sicrhau gwyl mor lwyddianus. z.
Advertising
MORIAH. CYNHELIR Gyngherdd Cystadleuol yn yr uchod yr 28am cyfisol. Cymerir rhan gan brif gantorion ac adroddwyr y rhanbarth. Yr elw tuag at Ysgol Drofa Gabbage. Mynediad i rnewn, Oedogion, $1.00; Plant, banner pris. Drysau yn agored am 7.30 p.m. Y PWYLLGOR.