Y Drafod

Yr laith Gymraeg. Nid llawer ohouom ni feI Cymry sy'n gwybod, o bosibl, nad y Gymraeg yw iaith gyseflu y genedl a'i sieryd heddyw. Mae'r Cymry wedi bod yn arfer dwy iaith o leiaf cyn iddynt ddysgu'r Gymraeg, ac wedi bod feailai mor eiddgar dros gadw y rhai hynny'n lyw ag ydynt heddyw dros gadw'r Gymraeg. Ffurfir cenedl y Cymry o dair prif cenedl wedi ymgymysgu. Y gyntaf, a'r hynaf, yw cenedl yr Iberiaid, pobl fyr o bryd tywyll, a'u hwyneb a'u haeiodau yn fychain. Siar- adai y Dobl hyn iaith oedd yn perthyn i ieithoedd gogledd Affrica, megis y Berbereg a'r hen Eiffteg. Mae cvstrawen yr ieithoedd hyn yn wahanol i gystrawen ieithoedd gor- llewin Ewrop, ac eithrio'r Wydde!eg -tlr1. Gymraeg (a'r Sbaeneg i raddau). Yn ol pob tebyg, yr oedd yr Iberiaid eu hunain, hebimv eu hiaith, yn pertlivii i drigolion gogledd Affrica, fei y mae'n rhyfedd o beth i ni ddweyd mai penhynasau i'r Cymry oedd yr Eifttiaid fu'n gormesu'r Israeliaid yn yr hen amser I'r eyfeiriad yna y mae barn yr ysgoiheigion yn cerdded yn awr. Yr ail genedl sy'n ffuifio rhan o genedl y Cym ry yw'r Gwyddyl, neu'r Goideliaid, fel y geilw'r dysgedigion hwy, pobl weddol dal, o gyrff crynon, ac yn llawer goleuach o ran pryd a gwedd na'r Iberiad. Daeth 7 bobl hyn o ganolbarth Ewrop, a siaradent iaith debyg i'r gvveddill o ieithoedd y cyfandir hvvuuvv. Gorchfygwyd yr Iberiaid gan y Gwyddyl, a dysgodd yr Iberiaid siarad iaith y gorchfygwyr o ran. geiriau, ond a syl vver yn fanwi ar hyn—cadwasant at eu hen gystrawen .eu hunain, lieu eu hen ddull arferol o frawddegu yn eu hiaith gyntefig. Gwyddeleg y dydd heddyw ydyw iaith y Goideliaid, ac; y mae ei dull o frawddegu yn wahanol i ieithoedd ereill Ewrop ond y Gymraeg. Bu Cymru'r hen oesoedd, sef yr Iberiaid a'r Gwyddyl wedi yingymysgu, yn siarad yr Wyddeleg am faith amser. Pan aeth Iwl Cesar o Rufain i oresgyn Prydain, ychydig cyn geni Iesu Grist, uid oedd neb yog Nghymru yn siarad Cymraeg. Gwydd- cleg oedd yno yn gyffredinol, ac yn Lloegr yu unig—rhyfedd o y siarcdid y Gymraeg! Yn ddiwcddarach nag oes 1w1 Cesar yr .aeth y (?mraeg yn iaith Cymru. Fel yr oadd y Gwyddyl wedi gorchfygu'r Iberiad, icily hefyd y daeth cenedl arall, sef y Bryth- oniaid, pobl da], gryfio-n, o bryd goleu, dros- odd i Brvdain a gorchfygu'r Gwyddyl. 0 gatioibarth Ewrop y dacth y Brythoniaid hefyd, a hwy oedd yn siarad yr iaith sydd erbyn heddyw wedi myned yn Gymraeg. Ond vn amser y Rhufeiniaid, et, fod y Bryth- onia.d wedi croesi i Brydain, ac yn trigiannu yn Lloegr, nid oeddynt eto wedi cyrraedd i Gyrnru. Dyma i ni oiygfa rvfedd Gwyddyl yn bvw yng Nghymru, ac yn siarad Gwydd- eleg, a Brythoniaid yn byw yn Lloegr ac yn siarad Cymraeg A pha le'r oedd y Saesou, meddech chwi ? Yn enw popeth, peidiweh a dvvcyd wrthynt, ues i'r rhyfel orffen, beth bynnag. Yr oedd v Saeson y prvd hynny yn byw yn Almahz ac yn siarad Almaemg Nid oeddynt eto wedi goresgyh Prydain. Pan aeth v Brython drosodd i Gymru a gorchfygu'r Iberiaid a'r Gwyddyl oedd yno, 'iys^asant ei iaith ef, sef y Gymraeg, ond daliasaut ati o hyd i frawddegu neu osod y geiriau ynghyd yn hen ddull cyntefig yr! Iberiad. A dyna pain y Gymraeg j heddyw yn brawddegu yn wahanol i bob iaith arall ond yr Wyddeleg. Fodd bynnag, mae llawer 001 dvlnnwad yr Iberiaid a'i iaith ar ieithucdd ereill, yn e117 wedig y Saesneg a'r Sbaeneg. Pan ddywed Sais I am going" ncu What do you want," neu What are you wanting," mae'n brawddegu yn ol dull yr hen Ibereg, ac nid yn ol dull y Saesneg. I go" a "What yvant you" fuasai'r duilian Saesneg dilwgr, J <uid ni arferir hwy'n awr. Mae meddwl yr Iberiad wedi gorchfygu meddwl y Sais. I Feailai y bydd ar rYWUll eisieu gwybod jj pam' y mae hen ddull o frawddegu fel hyn yn dal o hyd, er i'r cenhedloedd dclysgu ( geiriau ieithoedd nevvyddiou. Cryfder effeithiau argraffiadau cyntaf ar y meddwl ydyw'r dirgclwch, ac effeithiau'r j argraffiadau cyntaf yn parhau, er gwaethafj argraffiadau diweddarach. Gvvyr pawb sydd wcdi ceisio dysgu iaith ddieithr ar ol iddo | fyncd ymlaen i wth o oed, mor an odd yw ganddo ddysgu meddwl yn yr iaith honno, ac yn null priodol yr iaith honno, er ei fod j yn gnUu dysgu'r geiriau yn ddigon rhwydd. j Yr anhawtcr yn wastad wrth ddysgu iaith I newydd ydyw nid dysgu'rgciriau. end dysgu arfer y geiriau ym mhriod-dduil yr iaith newydd. Pan fydcl Cymro'n dysgu'r Saes- neg neu Sbaeneg, daw y geiriau'n ddidra- fferth, ond ni all yn ei fyw gael ymaclael a phriod-ddull y Gymraeg o'i feddwl, ac y mae'n ddiarwybod yn gosod geiriau Saesneg ynghyd yn ol rheolau cystrawen y Gymraeg. Mor gryf yw dylanwad yr hyn a ddysgir gyntaf gennym. A. II. j