Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Rhan 0 Araeth Mr. Lloyd George…
Rhan 0 Araeth Mr. Lloyd George yn Manceinion. Yn ei swydd newydd fel Gweinidog Nwydd- au Rhyfel y traddododd ei araeth ag sydd wedi cael y fath argraff ddwys ar y meistr a'r gweithiwr, ac wedi enill iddo ei hungym- cradwyaeth uchel a chyffredinol. Yn canlyn ceir gyfieithiad rhydd o ran o honi:— 44 Y mae ein gwlad yn ymladd am ei bywyd ac am ryddid Ewrop, a dibyna y cwbl ar yr hyn wna, ar yr hyn y mae hi yn barod i'w aberthu. Dibyna fwy ar y meistriaid neu y dynion ag sydd yn hyrwyddo y gweithdai nag ar unrhyw ran arall bron o'r vvladwriaeth pa un a fydd i Brydain ddyfod allan o'r ymdrech hon wedi ei gorchfygu, ei darostwng, ei hamddifadu o allu ac anrhydedd, ac yn gaethwas i ormes filwrol greulon, neu a fydd iddi ddyfod allan yn fuddugoliaethus, rhydd, a mwy nerthol nag erioed er daioni ynglyna I goruchwylion dynion. (Cymeradwyaeth). ACHOS ENCILIAD RWSSIA. I Y rnae ein Cydbleidwyr Rwssiaidd wedi eu tatlu yn ol yn ddifrifol. Yr wyf wedi dyfod yma i ddyweud y gwir wrthych. Y raaelyr Almaenwyr wedi enill buddugoliaeth fawr. Paham ? Nid oherwydd dewrder rhagorach eu milwyr. Nid oes mihvyr crioed wedi ymladd gyda mwy o ddewrder nag y gwnaeth y milwyr Rwssiaidd pan o dan gawodydd oergydion yn cael eu tyvvallt arnynt y chwalwyd eu ffosgloddiau amddi- frytiol. Etoo'r ddaear rwygedig hono cododd Uu o ddynion di-ildio i wynebu y gelyn. Ai rhagoriaeth y Cadfridogion Almaenaidd ydyw? Y mae'r Rwssiaid ar y maes hwnw yn cael eu harwain gan un o'r cadfridogion ardderchocaf ar faes brwydrau Ewrop heddy w. Ai oherwydd fod yr Almaenwyr yn llios- ocach ? Y mae gan y Rwssiaid nifer diderfyn o ddynion-dynion gwirioneddol. (Cymeradwyaeth). I ba beth y cyfrifir am faddugoliaeth yr Almaenwyr ynte ? Y mae yu ddyledus hollol i gyflenwad mwy o arfau, anrhaethol fwy o ffrwydbeleni, o gad-ddarpariaeth. Enillwyd y fuddngoliaeth hono, nid gan gadofyddiaeth y cadfridogion Almaenaidd neu gan ddewrder rhagorach eu cadluoedd, ond gan y defnydd y maent wedi wneud o'u gweithdai i baratoi defnyddiau rhyfel. Taflwyd 200,000 o ffrwydbeleni mewn un awr ar ben y Rwssiaid dewr. Pe buasem ni wedi bod yn abl i wneud hyn gyda'r Almaenwjr ar ein ffrynt, tori ei llinellau, eu gyrru yn ol yr un nifer o filldir- oedd ag y maent hwy wedi gyru y Rwssiaid yn ol yn Galicia, bcth fuasai wedi digvvydd ? Buasent wedi eu troi allan o Ffraingc; buasent wedi eu gyru haner y ffordd ar draws gwastattiroecfd difrodedig Flanders buasent yn mhell. allan o'r wlad y maent wedi ei arteithio a'i blino gyda chreulondeb brwiit LLE Y GWEITHDAI. I Dyna'r hyn all gweithdai ei gyflawni, a gweithdai yn unig. Yn bresenol y mac genym fwy o ddynion nag sydd genym o arfau ar eu cyfer. Y mae gan y Ffrancod ddynion godidog; y mae gan y Rwssiaid gyflawnder mawr o ddynion. Yn ddiameu bydd arnom ninnau eisiau rhagor o ddynion deuant i'r alwad. Ond y mae arnom eisiau i'r gweithdai roddi iddynt arfau ;roddi iddynt bylor i weithio eu ffordd drwodd, a chwalu y gormes mihvrol creulawn hwn i'r llwch. I gyrhaedd V DOCI ogoneddus, y mae ar y wladwriaeth eisiau eich help-lielp pob un o honoch. Yr wyf yn sicr y gall peirianvvyr Prydein- ig wneud yr hyn y mae y rhai Ffrengig wedi wneud. Y mae buddugoliaethau diweddaf Ffraingc i'w briodoli i raddau helaeth i'r cynorthwy y mae gweithdai preifat Ffraingc wedi ei roddi. Ac yr wyf yma i ofyn i chwi ein cyflenwi a defnyddiau i dori trwy linellau yr Almaenwyr sydd o flaen ein cadluocdd dewr, ac yr wyf yn gwybod y bydd i chwi wneud hyn. (Cymeradwyaeth.) GORFODAETH. Y inae hwn yn gwestiwn nid o egwyddor ond o reidrvvydd. Pe codai rheidrwydd, yr wyf yn sicr na fyddai i neb o unrhyw blaid wrthvvyuebu. (Cymeradwyaeth). Yrydym wedi enill ein rhyddid fwy nag unwaith yn y wlad hon trwy wasanaeth gorfodol. Y mae Ffraingc ac Itali (cymeradwyaeth) yn awr yn amddiffyn eu bodolaeth cenedlaethol a'u rhyddid trwy wasanaeth gorfodol. Yr un pryd camgymeriad mawr fyddai ei fabwysiadu os had ydyw yn hollol angen- rheidiel—dyna'r pwynt. Y mae y gwirfodd- olwyr yn lliosocach na'r cyflenwad o nwydd- au rhyfel ar eu cyfer, ac uid oes genyf reswm dros ameu,oddiwrthy nifersydd yn ymrestru, na fydd iddynt barhau o ran nifer ar y blaen i'r cad-ddarpariaeth ar eu cyfer. A byddai yn ardderchog o beth gaUu ym- falchio arddiwedd y rhyfel i niheb orfodaeth wneud rhywbeth na wnaeth unrhyw wlad yn y byd mohono o'r blaen (cymeradwyaeth); fod ein pobl ieuaitic o bob gradd, wcdi gadael eu cartrefi, eu cylchoedd cymdeithasol, a gosod eu bywydau at alwad eu gwlad yn wirfoddol, Bydd yn ymffrost fawr, a bydd yn ymffrost fwy eto fod pob desgrifiad dych- rynllyd wifrebwyd o faes y rhyfel wedi cael ond un effaith ar fynvvesau y Prydeinwyr ieuaingc—parodd iddynt fyued i swyddf,-i'r ymrestru yn fwy o nifer, a gyda mwy o brysurdeb, (cymeradwyaeth.) Y GWIR ANHAWSDER. Gadevvch i ni siarad yn hollol rvdd ac agored gyda ni ein hunain. Dyna yw dech- reuad gwaith doeth; dyna yw dechreuad buddugoliaeth. Yr oeddyrn y genedl fwyaf! anmharod yn y byd i'r rhyfel hon. Nid yw yn hollol ddrwg genyf am hyny; y ffaith yna fydd ein diffyniad mewn hanesiaeth 13aii ddaw y rhyfel hon i gael ei barnu. Pan fydd i ni ymddangos o flaen gorsedd barn fawr hanesiaeth, a'r rhyfel hon gyda'i dychryn-I feydd. ei arteithiau, gallvvn ddyweud mai y pravvf ein bod yn ddieuog o'r trosedd hwn yw nad oeddym wedi parotoi. Ni ddarfu i ni, beth bynnag, parotoi a thrcfnu am y rhyfel. FFRWYDBELENI I ACHUB BYWYDAU. Y mae'r genedl mewn angen am yr holl beirianau ellir eu defnyddio i droi allan gad- ddarpariaeth; y mae eisiau pob medr ellir ei gael i'r amcan hwn; pob diwydiant, pob llafur, pob nerth, gallu, ac aduoddau, pob un hyd yr eithaf; pob peth vvna ein helpu i gael dros ein anhawsder a chyflenwi ein angen- rheidiau. Y mae genym eisiau cael yn yr amser Ileiaf y swm nnvyaf o ddefnyddiau rhyfel goreu a mwyaf effeithiol. (Cymer- adwyaeth.) Y mae hyn yna yn golygu buddugoliaeth. Y mae'n golygu arbediad mawr ar nerth ac aduoddau y genedl, oher- wydd y mae yn byrhau y rhyfel. Golyga arbediad enfawr ar fywydan. Yr wyf yn dyrnuno dyvveud wrth y g-vveithwyr a'r meistr- iaid:—Pan ydych yn troi allan ffrwydbeleni yr ydych nid yn troi allan rhywbeth i ladd y gelyn yn unig; yr ydych yn troi rhywbeth allan ag sydd yn myued i achub bywyd cymrawd. (Cymeradwyaeth uehel. ) > ♦♦♦■<
Y Sedd dros Arfon. I
Y Sedd dros Arfon. I Y mae y llythyr cantynol oddiwrth y Cad- fridog Owen Thomas at Mr. Pentir Williams, Ysgrifcnydd Cymdeithas Ryddfrydig Arfon, wedi ei gyhoeddi yn Newydduron Cymru, a rhoddwn ef yma i ddarllenwyr y DRAFOD :— "Anwyl Mr. Pentir Williams, Yr wyf yn mawr werthfawrogi yr an- rhydedd a osodwyd arnaf gan liaws o Gym- deithasau Rhyddfrydig lleol Arfon yn eu gwaith yn fy enwi fel ymgeisydd Rhydd- frydig i'w cynrychioli yn y Senedd, achefyd, waith y Gymdeithas Ryddfrydig yu derbyn fy enw mor groesavvus. Gwelaf, pa fodd bynag, y buasai derbyn y cynnyg caredig hwn yn golygu i mi roi llawer o amser ac yni i osod fy ngolygiadau ger bron y gwahanol gymdeithasau Ileol-arnser ac yni nis gallaf, o dan yr amgylchiadau presennol, eu hebgor, gan fod galwadau trymion y fyddin, y rhai a ymddiriedwyd i mi, yn meddu yr hawl gyntaf, ac yn wir, yr holl hawl arnaf. Pwysicach hyd yn oed na hyn yw y ffaith fod yr argyfwng cenhedlaethol difrifol sydd ar hyn o bryd yn ein gwynebu yn havvlio fod pob gwir wladgarwr i drethu pob ymadferth a fedd i sylwcddoli un amcan mawr ac oll- bvvysig, sef llwyr ddarostvvng y gelyn cryf a llidiog sydc1 yn bygwth bwrw dan ei draed bobpeth sydd yn vverthfawr ac anwyl gan bob gwir Gymro. I gyrhaedd y nod pwysig hwn trefnwyd y cad-oediad politicaidd pres- ennol, ac yr appwyntiwyd Gweinyddiaeth Gyfunedig Genhedlaethol. Ni byddai yn gysson a'm hargyhoeddiadau dyfnion o barth i'n dyledswyddau cenhedlaethol yn yr ar- gyfwng pwysig hwn i gymmeryd rhan, ar hyn o bryd, mewn ymdrechfa allai gyiTroi teimladau chwerw rhwng gwahanol adranati plaid fawr cynnydd, plaid ag y mae ei hanes mor doreithiog mewn gwelliantau gwladol a chymdeithasol. o dan amgylchiadau cyffredin buaswn nid yn unig yn barod i dderbyn gwahoddiad i sefyll fel ymgeisydd i gynrychioli etholaeth mor deilvvng, ond balch fuaswn o ymladd brvvydr a dan faner achos Cenhedlaetholdeb Cymru yn erbyn unrhyw un a ddelai i'r maes mewn unrhyw ran o'm hen wlad. Ond yn wyneb y dymmestl arswydus, yr ydym fel teyruas ynddi ar hyn o bryd, a'r sane a gym- merais innau ynglyn a'r fyddin, gofidiaf nas gallaf weled fy ffordd yn glir i ganiatau i'm hemv i gael ei osod i fod mewn cystadleu- aeth ag enwau boneddigion eraill sydd eisioeS ger bron yr etholaeth. Gan ddiolch o galon i'ch cymdeithas am ei hymddygiad caredig ac anrhydeddus ataf. Ydwyf, Yr Eiddoch yn gywir, OWEN THOMAS.
Gyda'r Llythyrgod o Gymru.
Gyda'r Llythyrgod o Gymru. Mewn pedair glofa yn Sir Fynwy, y mae tua 1,000 o'r glowyr wedi arwyddo dirwest tra pery y rhyfel. Dywedir fod dros gant o filwyr Cyinreig yu garcharorion yn Berlin. Fel diolchgarvvch am ei ddiangfa ar achlys- ur suddiad y Lusitania, rhoddodd Mr. D. A, Thomas 1,000 gini am le yn Ngh3Tngerdcl Croes Coch Madame Clara Butt yn yr Albert Hall, Llundain. Mewn cyfarfod ymrestru yn Nghaerdydd, dywedai Mr. W. T. Evans, ynad heddwch, fod yn y ddinas hono feistri ag oedd yn rhwystro i'w gweithwyr ymuno a'r fyddin, a hyd yn oed yn talu iddynt am bcidio. Dioddefodd y mihvyr Cymreig oddiwrth y barbed zt'ires yn un o'u hymosodiodau ar y gelyn. Bydd yn Ilawenydd gan bawb glywed fod Mr. George Lynch, gohebydd newydd- iadurol adnabyddus, wedi dyfeisio math o gwrlid i\v thaflu dros y gwifrau pigog fel y gall y milwyr groesi drostynt heb dderbyu dim niwed. Hysbysir fod tri gweinidog Ymneillduot yn nghyxnydogaeth Nuneaton, wedi gadaei eu heglwysi, a myned i weithio mewn ffactri yn Coventry, i barotoi angenrheidiau rhyfel: Bcndith arnyut. Bydd mwy o arddeliad nag erioed ar eu pregethau pan ddycluvelant i\v corlanau wedi yr elo yr aflwydd hwn heibio. Amser i weithio ac nid i siarad yw hwn. Hysbysir fod y rhai canlynol wedi eu pennodi yn gy n n o r t !i wy wy r i Mr. Lloyd George yn Swyddfa y Cad-ddarpariaeth • Mr. Leonard Llewelyn, glofeydd y Cambrian; Mr. E. J. West o fiirm y Mri. Armstrong, Whit worth a'i Gyf.; a Syr Guy Granet, prif oruchwyliwr haiarn y Midland. -4.. —————
BRYAN A MILWRIAETH.
BRYAN A MILWRIAETH. Y mae Mr. M. Destournelles de Constant, aelod o'r Senedd Ffrengig, wedi anfon Ilythyi- agored at Mr. Bryan, ac ynddo dywed nad oes gan neb eisiau i'r Unol Dalaethau fyned i ryfel ond fod yr holl fyd yn disgwyl i'r Tal- aethau sefyll yn erbyn i iawnderau gael eu sathru. Yr oedd distawrwydd y Llywodracth American aidd yn ngwyneb gwaith yr Almaen- yn gormesu y Belgiaid yn syndod gofidus i gyfeillion yr Unol Dalaethau. Yr ydych, meddai, yn dadleu dros heddwch fuasai yn caniattau i filwriaeth Prwssia- encilio yn ddianaf i barotoi am well ffawd y tro tlcsaf. Fel yr ydym bob amser yn dadieu, y mae yn angenrheidiol rhoddi tcrfyn nid yu unig i ryfel ond i achosion rliyfel, baich trwm ac ansicrwydd heddwch arfog. Rhaid rhoddi terfyn ar fuddugoliaethau trwy drais a gorrnes, rhaid rhoi terfyn ar filwr- iaeth Prwssiaidd.
Advertising
AR WERTH. TY YN CYNWYS SAITH 0 YSTAFELL- OEDD. Am bob manylion, ymofyner a DERFEL ROBERTS, GAIMAN. TYDDYN AR OSOD. Rhentir Tyddyn Rhif 340 yn Tir Halen. Mae 100 Erw o dan Alfalfa yn barod. Am fanylion pellach, ymofyner a D. LLOYD THOMAS, RAWSON.