Y Drafod

SUDDIAD Y LUSITANIA GAN Y I GERMANIAID. Bi-. Gol.-Yr wyf fi o'r un farn yn hollol a'l' DRAFOD ddi .veddafam y weithied echrys- Ion o suddo y "Llong Paiace ardderchog, na ddylai neb sydd a diferyn o waed Pryd- einig ynddo, fasnachu na chynorthwyo mcwn modd yn y byd, ddynion sydd yngallu mwyn- hau gwleddoedd ar dderbyniad newydd mor tetliiis, dyma wnaed gan Germanvvyr Trelew pan ddaeth y newydd trist i law. Byddwn gyson a ni ein hunati nid cysondeb ynom ydyw anfon cynorthwy i'r Belgiaid, a'r un pryd masnachu hefo rhai o'r un genedl ag sydd yn llosgi cartrefi a mwrdro plant bach a hen bobl diamddiffyn, dyna fuasent yn hoffi wneud a Lloegr hefyd pe gallent. HUGH JOHN HUGHES. EGLWYSFR WLADFA A PHWYLLGOR I YR UNDEB. PARHAD. Cyfeiria 5 Bonwr Ial at helynt yr Eghvys y cyfeiriwyd ati yn flaenorol, a dywed fod y fuddugoliaeth foesol yn eiddo y mwyafrif aethant allau, yn hytrach na cholli eu han- nibyniaeth meddwl. Ac y mae'r un peth, (meddai), yn wir am yr Anghyditurwyr cyn- taf." Hefyd, "fod yr Enwad Anibynol fel cyfangorph wedi condemnio gwaith rhai eglvvysi neulidaol yn apelio at trust deed eu capeli i'r amcan (medd ef) oesgymuno y rhai a wahaniaethant mewn barn." Nid wyf yn teimlo yu rhyw rydd o gwbl i fyned i mewu i'r drafodaeth, yn gymaiut ag nad wyf ond inegis yn ymyraeth a materion rhai eraiil. Hefyd, nid wyf yn ddigon hysbys o symud- iadau yr enwad Anibynol fel ag i wneml cyf- iawnder a'r cwestiwn dan sylvv. Dyvvedaf hyn, mai yr argraft y mae y Br. Ial wedi ei osod ar fy meddwl yw, nad yv, yn gvvybod rhyvv lawer iawn mwy na fiunu. Teinilaf ei fod yu tynnu cryn lavver ar ei ddychymyg, ac felly yn gvvneud cam a'r enwad parch us. Yr argraff gyntaf wnaed ar fy ineddwl wrtli doar- Ilen y difyniadau uchod oedd, mai at yr Hen Gorph y cyfeiria Ial, pan y dywed fod yr enwad Anibynol fel cyfangorph (sylwer) \vedi condemnio yr eglwys neu eglvvysi am iddynt apelio at y gyfraith. Onid oedd gan yr eglwys y cyfeiriais ati, uea ryw eghvys arail havvl i drafod eu materioll eu hunain, ac i apelio am gynorthwy mewn achcsion dyrus, at y savvl a ddewisa? os oedd, methaf a gweled paham y condemniodd yr "enwad fel cyfangorph yr eglwys am weithredu yn au- liibynol, os nad oedd yna rwymau ar yr egIwys tnvy gyd-ddealltvvriaeth i opc'o at yr enwad fel cyfangorph,fel llys I di. fod mater- ion dyrus. Yr wyf wedi chwilio o amgylch hanes yr eglwys y cyfeiriais ati, ac wedi inethu a gweled dim i gadarnhau fod yr enwad fel cyfangorph wedi ymyraeth o gwbi yn y mater, cofier nad wyf yu gvvadu hyn hoffvvu gael gvvybod yr adeg, y He, a'r pen- (1erfyuiad air am air. Cwestiwn arail y dy- munwn ei ofyu yw, pa bryd y newidiodd yr enwad eu golygiadau gyda gohvg ar gael Credo ynglyn a gweithred gyfreithiol bob capel ? Eto, Ai yr awdurdodau gvvladol or- fododd yr Anibynwyr i symud yn y cyfeir- iad hwn, ai ynte yr enwad aeth at yr awdur- dodau gwladol yn unol a'i dewisiad ei hun ? Eto dywcd fod y "fuddugoliaeth foesol yu eiddo i'r mwyafrif aethant allau, yn hytrach ua cholli en hanibyniaeth meddwl." Gwir pe buasai egwyddorion moesoldeb o'u plaid, ond fel araH yn hollol yr oedd hi yn yr am- gylehiad hwn. Y cwestiwn i'w benderfynu yn gyntaf oedd, i ba un o'r ddwy blaid y perthynai yr eiddo, yn unol a'r seiliau y cor- phorwyd yr eglwys ? Fe wehvyd fod y gyf- raith wedi pendcrfynu yn ffafr y lleiafrif. Nid oes angen i mi hysbysu natur y cweryl, y mae eisoes yn wybyddus i ddarllenvvyr y DRAFOD, heblaw dyvveud fod y mwyafrif aeth allau wedi syrthio yn fyr o enill "budcl- ugoliaeth foesol." Dyvved y Bonwr Ial fod ynglyn a'r mwyafrif a aethant yn yr amgylchiad hwn, yr un peth yn wir am yr anghydffnrfvvyr cyntaf." Cynghoraf ef i dynu'r llwcli oddiar ei spectol, a dariien yr hanes yn hvy manwl, ac fe wel fod yna fyd o wahaniaeth cydrhyngddynt. Awgryma fod Credoau yn creu unffnrfiaeth. Ni ddy- wedodd erioed well gwir heb geisio. Un- ffurfiaeth, ie, gwneud pobl yn debyg i'w gilydd onide, mor hawdd ywadnabod y bobl sy'n ymborthi ac yn byw yn fras ar y gwir- ioneddau a gynwysir yn y golygiadau neu "Gredo yr Undeb Efengylaidd," a phethau eraiil o'r un dras. 11 Wrtli eu ffrwythau yr adnabyddwch hwynt." Yr un modd y gwelir y ffrwyth sydd yn tarddu oddiar syniadau gwrth eCengylaidd yr A!maen, ac eraiH sy'n troedio yr uu )!wybrau a hwythau. Cyng- horaf y Bonwr Ial i astudio mwy ar y golyg- iadau tan sylw, ie, beth fyddai iddo droi i mewn i'r carchar y sonia gymaint am dano, ac aros yuo am yspaid o amser, ac agor ei lygaid a syllu o gwmpas; ie, beth fyddai iddo fyned i mewn vnghvvmni Paul, ni fydd- ai fawt- o dro cyn cael ei argyhoeddi fod y carchar hwn yn He na ddeuai byth o hyd i'w uchder, na'i ddyfnder, na'i led, ac na fyddai unrhyw berygl iddo byth daro ei ben yn y parad. Ac os yw yn dymuno gweled rhy- feddodau, iddo fyned ynghwmni yr Emyn- yddes anfarwol o Ddolvvar Fechan, acfefydd iddo, 'rwyn lied sicr, gael ei hun— Yn nghanol mor o ryfeddodau Heb waelod, tcrfyn byth, na glan Mynediad hc-laeth mwy i bara 0 fewn trigfanau Tri yn Un; Dwfr i noiio heb fynd trwyddo, Dyn yn Dduw, a Duw yn ddyn," Tua therfyn ei lithen dywed, Nid yw adroddiad Andronicus o'r hyn a gymerodd le ynghyfarfodydd y Pvvyllgor yn gywir. Ni phasiwyd yn unfrydol fel y clywcd Andron- icus, i'w gyflwyuo i'r Eglwysi. Gwrthwyn- ebodd y Br. W. T. Griffiths hynny, ac aw- grymodd y priodoldeb o gyhoeddi y golyg- iadau yn y DRAFOD er mvvyu i'r eglwysi gael eu bastudio yn fanwl CYIl eu cymeradwyo na'n hanghymcradWYo." Dym a fel Y dywed.1 ais inau,—" Pasiwyd ef yn unfrydol i'w gyf- Iwyno i'r eglwysi, ac ar g3:5 Mr. W. T. Griffiths, erfynivvyd ar Olygydd y DRAFOD I i'w gyhoeddi, a rhoddi ychydig eglurhad arno." A wado hyn gwaded i'r haul godi. Pa gysondeb mewn difri sydd mewn dy- wcud- Gwrthwynebodd Mr. W. T. Griffiths /??' sef i anfan y golygiadau i'r cghvysi, fel y dyvvedais i, ac yn y frawddeg uesaf dy- wed fod y Br. W. T. Griffith wedi awgrymu y priodoldeb o'u cyhoeddi a'n hanfon i'r eg- lwysi. Fe wel y darlieuydd ei fod yn dy- weud yr un peth addvwedais inau. Pa gys- ondeb sydd mewn dyweud fod y Br. W. T. Griffith yu cynyg a gwrthod yr nn pryd ? Mae'n sy'n genyf fod y Br. li] heb weied tnvy beth fel hyn. Gan fod y Br. W. T. Griffith wedi cynrrg eu cyhoeddi a'u hanfon i'r eglwysi, ac we.;i codi ei fel pawb eraiil, beth yn fwy natsiriol oedd i íni ddweud eu bod wedi eu pnsio yn unfrydol. Envvair, y Br. W. T. Griffith am ei fod yn un o'r dyn ion mvvyaf cyhoeddus a dylanvvadoi, a'r nrgraffa adavvodd ar fy ineddwl oedd, ei fod yn liawn mor aiddgar a neb tros y golygiadau. Yr oedd y ffaith ei fod yn gofyn i Olygydd y DRAFOD i roddi eglurhad ar y golygiadau yn cadarnhau bynny, yn gymaint a'u bod yn ffrwyth vmgynghoriad dynion oblith dysged- igion disglacriaf o'r gvvahanol cnwadau; ac relly yn grymuso a rlnvyddhau y ffordd iddynt gael derbyniad. Mae dywend na phender- fynodd y Pwyllgor gae! Credo, &c., ac eto yn cyunyg Credo i sylw yr eglwysi yn wrth- darawiad debygwn j. Pwysleisia ef ar y dywediad mai cae! rheolau mevvnol cyf- addas, ac nid credo." Gofynaf finau, beth ynte oedd amcan y PvvylJgor yn pasio'r Credo i sylw'r eglvvysi ? Yn awr beth sydd yn fwy mevvnol na hyn ? Onid dyma y lie y dy 1 id cychwyn gyda pethau nnvyaf hanfodol crefydd, ac oni roddwyd pwys!ais ar hyn yn y drafodaeth fu yn y PwyUgor a nodplyd, cyn y cyfarfod divveddaf pan ofynodd un o'r pwyllgor yn mha gyfeiriad yroeddynt i gych- wyn, sylwyd gan amryw mai trwy gael dat- gauiad o'n credo, neu yr hyn a gredir genym mewn perthynas i athrawiaethau sylfaenol y grefydd Gristionogol. Dyma'r pcth mawr sydd arnoin eisieu i ddechreu, cyn symud ymiaen i drefnu un- rhyw reolau ychwanegol. Os eglvvysi Trin- dodaidd ydym, beth os oes yma fwyafrif yn Undodiaid, gadewch i ni gael gwybod. Cred- af fod yn well o lawer i'r Undodiaid a'rTrin- dodiaid fod ar benau eu hunain yn hytrach ua chyndyn ddadleu, &c. Mae y fath beth a bod yn yr eglwysi eisoes elfenau yn ym- ddangos i beri rhwygiadau ac aiighydfod yn galw am i ni gael deall yn mha le yr yctym yn sefyll. Gvvehvn fod clustiau rhni yn merwino wrth son am y Drindod, yr Ym- gnawdoliad, yr Iawo, ac Adgyfodiad Crist, &c. Cyhudda Ial Andronicus am ddyweud ei fod yn camgymeryd, ac meddai dim sillaf ei fod ef yn camgymer3?d. Beth yw hyn ond anffaeledigrwydd ? II Gofynaf inau, Pa gys: ondeb sydd yn y cyhuddiad, a'r hyn a ddy- wedais, sef, Diau fod y Pwyllgor yn ym- wybodol mai amherffaith oeddynt, ac yn agored i fethu, a methu llawer fel y dywed rhai." Beth am dano ef? a vw ef vn cvd- nabod ei fod yn camgymeryd ? dim sillaf. O'r goreu, os yw yn fy iigilw yn Babydd neu Pab, byddai yn well i mi swatio fel liygodeu tan balf y gath, rhag ofn i fy uwchradd fy nlswyddo. Ond erfyniaf i'w santeiddrwydd beidio defnyddio ei ddawn i fy athrodi, trwy y wasg yn arbenig. Diameu y bydd y Br. KM eisieu y gair olaf yn yr ohebiaeth hon, wel rhwydd hynt iddo, dyweded a ddywedo, nid oes genyf flas ar ryw ohebiaeth o'r natur yma, ond yr wyf yn eithaf bodd!awn i ym- resymu unrhyw bvvnc o fewn cylcn fy ngwybodaeth, nid yw hwnw yn eang, ond ei wueud heb ddifrio unrhyw enwad, nac ath- rawiaeth. A fydd y Br. Ial hynawsed a datgan ei farn ar y cwestiwn, A oes terfyn i ryddid barn fei cymhwysder i aelod eghvysig, neu yn hytrach i athraw yr Ysgol Sul, blaenor a phregethwr. Wedi hynny ar ol gorphen ei adolygiad ar yr ysgrif hon, safed ar ei draed," a beirniaded y "goIygiadau" tan syhv o "un i un," ynghyd a Cyffes Ffydd y M. C. ar Pum pwiie. ANDRONICUS.