Y Drafod

09p, GOOP. I Br. Gol.y,ydd. Er ys pan ysgrifenais fy llith olaf bu y tywydd mor oer fel y tybiais y buasai yr inc wedi rhewi yn y botel ac oni bai am garedigrwydd cyfaill ieuanc yn cofio am danaftrwy ddyfod a 11 wyth da o danwydd im ofnaf na fuasai y parhad a addewais yn ymddangos. Ond gan fod y tywydd wedi lliniaru am ychydig a minau yu y meddianto ddefnydd tan am dipyn o amser, nid oes genyf esgus tros beidio ceisio parhau. Son oeddym onide am ddiffyg zel a brwdfrydedd ? Onid ydyw hyn yn nodwedd yn ein eymeriad gwladfaol ? Rhyw dan shavings gyda phob- peth Cof genyf am amryw symudiadau yn cychwyn yn eiriasboeth, ond erbyn hyn, wedi darfod am danynt—er engraifft Ysgol Carrog a'r Ysgol Ganolradd yn Gaiman y Fan Ysgol yn Nhrelew- Y Genhadaeth ac amryw ereill.—Beth am danynt beilach ? Hefyd y cyfle ardderchog gafwyd flwyddyn neu well yn ol i alltudio y tafarndai o'n gwlad. Siaradwyd yn frwd am Sul nep ddaul yr adeg hon no ac vi)a Ale.-is yr oedd yn y dechreu y mai yr awrhon—Nid oes wlad na gwladfa tan iiaul a gwyna ac a duchana fwy yn crbyn y nail! ddnvg a'r Hall nag a wnawn ni yn y Wladfa, ond ni symudwil law na throed er ceisio cael diwygiad. Cwynwn ar ein pwlpudau a'i llwyfanau cyhoeddus, cwynwn ar ein Cwmni Masnachol, ein Cwmni Dyfrhaol, ein Cyngorau, a chreir rhagfarn at y naill ar llali gan achosi rhwyg- iadau a chreu teimladan cas a chenfigenllyd rhyngom, ac anghofiwn un peth mawr, sef, ein bod yn tori eintrwyn i speitio ein gwyneb. Dichon Br. Gol. y tybiwch mae annoeth yw codi pethau fel hyn i'r wvneb, ac y dylid gadacl icldvnt gan fod v Wladfa wedi myned i hepian uwch eu pen beliach, ond yr wyffi o'r farn na ddylid gadael llonydd iddynt hyd nes y ceir diwygiad. Pe y gosodetn y ddeifrj'd ganlynol o'n biaetiau, faint o unoliaeth a mean fyddai yma tybed ? -G v I ?, d ii-t Ian, sobr, ddiwylliedig ac ysprydol." Hvd nes y teimlir yr angen, ac fe'i teimlir ar adegau, pan orfodir ni i wran- daw araeth mewn iaith aralJ, ofnaf mai yn yr un man y byddwn. Onid ocs bosibi cael gan ysgrifenwyr goreu y Wladfa i gymeryd y pethau hyn i fyny, ac ysgrifenu arnynt hyd nes v bvdd cywilydd wyneb aniom, ac y gadawn ddiwyllio cyhyr- au am yspaid a gwneud cais at y diwylliant A gawn ni gymeryd i ystyriaeth, fed yr uwch. syciti kTn or yspryd liac sydd yn nodweddiadol o'r Wladfa vn fantais i'n cylchynion ein Hethu ar bob Haw. Faint o rai ddaet!? y!na yn gydmaro? ddiweddar, ac a agorasant ddiotty digon tlod- aidd yr ohvg arno, sydd erbyn hyn yn byw mewn tai gwych o'r eiddynt eu hunain ar arian ddyiasid fod wedi eu gwar'6 ar addysg a bwyd i blanl Cymry y Wladfa ? A wyddcch !)%vyc, i bl,,a-,)l Cy!r?N! yW'i(If,-t ? A wyti?loch Wladfa ydyw cefnogwyr ,or-l1 y fasnach fd;1 :l ? C C Cwvr;; --Ú;wr: nad -oes I<i;ld'v]t arian i'w cyfrann at achosion da a dychafo?, tra y gwariant ddegnu d ddoleri yn y flwydd- vn bob yn ddeg cent am ddiod. Gallwn fyned yn mlaen i adrodd ein-diffygion, ond terfynaf y tro hwn gyda rhagyrnadrodd y Bardd Cwsg :— "w UJ A ddarlleno, .ystyried. A ystyrio, cofied. A gofio, gwnaed. A wnel, parhaed. A barhao'n ffyrdd rhinwedd Gan ymryddhau o'i gamwedd, Fwy fwy fyth hyd ei ddiwedd Ni fedcl a bortho'r fflain ffiedd, Na phwys ei sawd i'r Sugnedd Nid a byth i wlad y Dialedd Penydfan pob anwiredd. Ond y difraw gwael a geulo I Ar ei sorod, a suro, (Nid byw y Ffydd na weithio.) A hir ddrwg hir ddilyno, Heb gred na chariad effro, Gwae, gwae tragwyddo! id do, Fe gaiff weled a theim!o Fwy mewn munud llym yno, I Nac a fedr oes ddyfeisio. I TROGLODITO.

TYFU COED FFRWYTHAU. [GAN IN SY'N TREIO ]. Br. GaL-Mae rhyw awydd arnaf, i ysgrif- enu rhyw lithiau bychain ar y testyn uchod os y caniattewch ofod im. Gan fod ein safle ddaearyddol mor ffafriol i dyfu coed, ac yn neillduol coed afalau, dyletn wneud a allein yn y Wiidfa i gyn- nyrchu y pethau a dal oreu i ni. Hyd yn oed wrth ysgrifenu yr ychydig yma, teimlaf rhywun yn sibrwd yn fy nghlust, Beth am y rhew diweddar a ddinystriodd holl, neu bron yr oil o berllanau y Wladfa y llynedd ? a beth am y pryfaid aneirif sydd yn ymosod ar y coed ? Cwestiynau digon diflas pan fyddun yn ceisio perswadio ei gydwladfawyr fod mwy o elw oddiwrth erw o goed ffrwyth- au nag a ellir oddiwrth dyddyn cyfan yn cynyrchu alfalfa. Ond gyda tyfu coed ftrwythau yr un fath a phobpeth arall, rhaid cael y know how, a fy amcan fydd ceisio dysgu fy liuu ac craill i ddyfod o hyd i'r fforda hono a arweinia i hvyddiant. Efallai mai nid drwg i ni fai taflu trem yn 01 cyn myned yn mlaen. Cof genyf cyn y flwyddyn 1899, mai gwenith a haidd fyddai unig gynyrchion y Wladfa. Pawb yn ddi- eithriaid yn trin y tir o'i gwr a hau gwenith, ac yn disgwyl cae! cynhaeaf toreithiog ar y tir heb am foment gymeryd i ystyriaeth addasnvydd y tir hwnw i gynyrchu gwenith, and am fod ftodusion Drofa Frcsych a Drofa Dulog, a gwaelod y Dyffryn Uchaf yn cyn- uyrchu cant ac uchod o dunelli, dilynai y rhelyw o hir beli. Wedi y gorlifiadau aetli pa\vb atti i gynyrchu alfalfa, hyd nes aeth yn fwrn arnom. Yn gydmarol ddiweddar, gan i ryw ychydig ddechreu perllanoedd, rhaid oedd dilyn, a hyny heb na rheol na threfn; ac am nad yw y ffrwythau yn hongian ar y coed y tymor cyntaf neu ail, clywais rai yn dweud nad ydyw yn anturiaeth a dal, ac es- geulusant eu coed, ac ni thalant nemavvr neu ddim sylw iddynt, ond disgwyliant iddynt dyfu yr un fath a gwna poplysen neu helygen, Yn awr, tardd hyn o herwydd ein han- wybodaeth o bethau, a gwneir cam dybryd a'r Vnadfa, y coed, -t awi,?e,r cati,, (.ivbrN-cl a'r y coed, i iii eiii llul-ia]Tl, ellerwv,,id diflyg amynedd. Pe arferem yr un gofal gyda'r coed ag a wnawn am ein plant (yn anianyddol feddyliaf), byddai cyst?! IJewyrch ar ein perllanau ag sydd arnyut Invy. Pan wneir ymgais at wella cymdeithas, casgla pobl 3Tnghyd i gyfnewid syniadau ar y dull a'r mood goreu i gael gwelliant. Credaf y dylid gwneud rhywbeth tebyg gyd2"n am- aethyddiaeth yn y Wladfa,—mwy o yspryd cydweithredol, gan ddysgu a chad cin dysgu •fyddai'n aliwedd i'n llwyddiant yn y dyfodol sgos. Gyda hyn o ragymadrodd, ceisiwn a alhvn er rhoddi ychydigawgryrniadau ar ein testyn. I.—BETH I BLANU. Cyn dechreu, dylid gwneud ymchwiliad manwl pa fathau o afalau sydd yn debyg o atteb ansawdd ein gweryd, ein tywydd, ein marchnad. Dylai fod genym gyflenwad tros 8 mis o'r flwyddyn,—yn afalau cogiuio a bwytta. Bydd rhywun o bosibi, yn barod ) ddweud fod hyn yn anlhosibi, ond dywedaf yn bendant os yw yn bosibi mewn rhauau eraill o'r ddaear, paham lai yn y Wladfa; penderfynwn wneud y Wladfa yr hyn a eill fod cyn ei chowlemnio. CoSer fod yn y byd perllanyddoJ, dros 300 o wahanol fathau o afalau, a bod rhagor rhwng afal ac a'fal mewn (bu agos i'm ddweud gogonmnt) gwerth marchnadd yn ogystal ag rnewn bias. Os cara rhywun gael enwau yr afalau a dybiwn yn gy fad das i'r Wladfa, gall y cyfry w eu cael trwy y Golygydd. Yn ein nesaf, ymdriniwn ar y pryd, a pha oed o goed i'w planu,-gan roddi tystiolaetnau dynion profiadol ar y materion. (I'w barhau). —— )8i.

Cymanfa yr Undeb Efeogylaidd. Nos lau divveddaf, pregethwyd yn Bethel, Tir Halen, gan y Parch. Tudur Evans, ac yn Ebenezer gan y Parch. Esau Evans. LhT- wydd y cyfarfc'dydd ydoedd y Br. Ellis P. wycld y c?7f-i-fody d d v,?oedcl y Br. Eiiis Boreu dydd Gvvener yn Bethel, Tir Halen, pregethwyd gan y Parchu. Tudur Evans, ac R. R. Jones, Trelew. Yn nghyfarfod y prydnawn agorwyd y mater,—" Undeb y credadyn a Christ gan y Br. Morgan Ph. Jones, a chafwyd agoriad medrus a galluog, a theimlid mai da oedd bod yn y cyfarfod. Cafwyd sylwadau pellach ar y mater gan y Parchedigion R. R. Jones, Niwbwrch R. R. Jones, Trelew; Esau Evans Tudur Evans; y Br. Griffith Pugh a'r Llywydd, Oddiwrth sylwadau y siaradwyr yr oedd yn amlwg fod y mater yn un dwfn ac eangf ac mai bod mewn Undeb a Christ yw ein hunig obaith am fywyd. Yr oedd yr ymddiddan yn seiliedig ar Ef. loan XV. 1- 4-Undeb y gangen a'r pren yn dangos undeb y credadyn a Christ, ac nad oes modd i'r credadyn fyw a ffrwytlio heb fod yii Nghrist. Disgwylir cael sylwadau agoriadol y Br. Morgan Ph. Jones, i'w cyhoeddiyn y DRAFOD. Yn nhyfarfod yr hwyr pregethwyd gan y Parchn. R. R. Jones, Trelew, ac Esau Evans. Yr oedd y cynnulliadau yivganmoladwy- y mae dyrchafiad Crist ar y groes yn parhau i dynnu. Os dyrchefir fi oddiar y ddaear; mi a dynnaf bawb attaf fy hun." Teimlwyd y grym atdyniadol yn y Gymanfa. Rhoddwyd pob croesaw posibl i'r dieithriad gan bobl garedig Tir Halen. Bydded i'r Gymanfa fod yn fendith iddint hwy ac i'r Wiadfa yn gyffredinol. Cymerwyd y gwasanaeth arweiniol yn y boreu gan y Br. John Griffiths, y prydnawn gan y Br. Thomas Morgan, a'r hwyr gan y Br. Owen Jones, Ebenezer.