Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Advertising
MEUADD Y CWEfTHWYR, TOM PEMTRE. WVTHNOS 0 DDRAMODAU. OYNHELIR CYSTADLEUAKTH DRAMODAU YN Y LLE UCHOD !ONAWR 26—31. GWOBR laf-£20. 2il-£10. 3ydd£5. Dani'ouer emvau'r Jones, Workmen's "T?*iU, Ton Pen- tre,erbynlonawr6fed. Ceir manylion ychwanegoi pai*thed y beirniaid, etc., yu nea ymiaen. Digon o Scenery ar gaeI. ac at wasanaetl1 y Cwrnnioedd. Digoii o, Seeiierv ar i SYLWER.—Rh:ud I'r Cwmnioedd a. fo'n cystaditt dalu i mewu dan' punt i'r pwyHgO! Dychwelu' yf anan iddynt ar ol y gystadleuaeth. HYSBYSEBU EtSTEDDFODAU. BR mwyn hwylnstod gall ysgrifenytM- ion Eisteddfodau dorri allan y ffurfien hoc, rhoi'p many lion i fewn, a'i ha&fom gyda'r hysby&iad. Gallant gasglu'r maint gofynno) oddiwrth nifer y HineHau: 1. Maint yr hysbysiad (modfeddi). 2. Nifer o weithiau 3. Enol a chyfeiriad yr Ysgrifeaydd t I Pris yr hyeby&iadau yw 2/6 y fodfecM am unwaith, 2/- y fodfedd am ddwy new dan- gwaith, a 1/6 y fodfedd am bedair ¡ ndu fwy o weithiau. YN AWR YN BAROD ¡ AERES MAESYFELIN, Drama Newydd, oieiliedig ar hanes ca.rwt'iaeth ramantue Blin Llwyd. o Faesyfehn, a Samuel, uNig fab yr Hybarch Ficcr Prichard, o LsR- vrnddyin. Pr<s 1/4, drwy'r post 1/8. Copiau i'w cae] oddiwrth yr awdur— Mr. Rhys Evans, Ysgotfeistr, Cwmgors, Cwaun-cae-Gurwen. Y teLerau arferol i Lyfrwerthwyr. WORKMEN'S HALL, BLAEMCWYMPt )¡' GRAND CHAIR EtSTEBDFOD ON SATURDAY, APRIL 24, 1920. I Adjudicators. — Music Dr. Vaughan I Thomas, Mr. E. EHas, L.T.S.C. Liter- ature, GwiU. ¡ Mate Voice, "Pilgrims," £S¿õ,.Juven- ¡ ile, "Autumn Davs. t,7. Solos, 'S., C., T., B.. £1 10s. Pryddest, Chair and -t 118. Recitation, tl 10s. Essay, -61 Is. Pianoforte. Silver Cup. Items for Children, Mining, etc. See Programmes, 3d. each., by post 3d., "from Secretaries—Mr D. S. Kinsey. le? Ntr D. insey,. Jersey Road; Miss C. Jenkins, School- mistress, Jersey Road; Mr. Harry Rich- ards, Bl.tcngwyuS. MAZARETH, C.M., ABERTROWM. I The Annual CHAtR EISTEDDFOD WiH be held ut the WORKMEN'S RALL ON BOXING DAY 1919. Adjudicators.—Music. Dr. D. C. Wit- I tiams, Merthyr; W. HoweUs, L.T.i.c., Perth; Literature. "Wil Ifaa," C&r- diS. Mixed Choir, "Worthy is the Lamb," :e20. Male Voice, "Crossing the Juvenile Choir, "SeMiers and Sailers." j65. Champion So!o. :S2 2s. Ofher Selos, £1 Is. Pryddeat, Chair and tl Is. Recitations, etc., see Programme, 21,d. by post 3d.—Sfcs. T. Evass, M. Isaa.c, 8'King Street. CYSTADLEUAETH CHWAREU DRAMA CYMREtC YN ABERYSTWYTH YR AIL WYTHNOS 0 AWST NESAF. Gwobrwyon Ardderchog. Manyiton !tawn yn fuan. R. ROWLANDS, Ysg. MORRtSTON 50th ANNUAL EISTEDDFOD (AT TABERNACLE CHAPEL), Bxing Day & Saturday, Dec. 26&27, t9 i Adjudicators: Music, Professor David J JEyans, Mus. Doc., Cardin'; Dan Price, Rsq., London. Literary Compositions, Rev. J. J. WiHiams, Morriston. Reci- tations, Mr. John PhiMips (Treforfab) i and Mr. John Meredith (Morriston). Programme wilt include: Chief Choral, "By Babylon's Wave" (Gounod) .€30. Minimum number, 6C. Male Voices, "ThePilgrnns" (Br. Parry) .630. Minimum number, 50. Children's Choir. "Milwyr a Morwyr'' (Prof. Dd. Evu-ns: Mus Doc.) 1st prize, ;C,,3; 2nd prize, R2. List of subjects by post 2d. from the Ron. Secretaries: T. D. Joni?s. Fron- deg, Morristom A. R. Lewis. Graig House, MorriBtem. GWYN HALL, MEATH. A GRAND EtSTEDDFOB SATURDAY, FEBRUARY 28th, MM. Adjudicators. Music, Matthew W. Davies, Esq., B.A., Mus. Bao., Neatb, and John Clement, Esq., R.A.M., Swan- sea. Literature, Jas. Clement, .Esq. (Alarch Ogwy), Skewen. Male Voice, "Martyrs" (De Rille), t20 Children'c Choir (Open), £5. Soprano, Contralto, Tenor aitel Bass Solos, ;B1 Is. each. Adult Recitation and Memorial Poem, .ei Is. each. Duet and Instrumental Sole, Pl la. Novice Solo, 10s. 6d. Also Good Prizes for Childrejt'6 OwM- petitions. Programmes 2nd each, post free 2td., from Secretaries, D. J. Davies, .5 BLiil Road, Skewen, and, Owen Hughes, 4 Queen's Road, Skewen. SOAR,TREFOR)S. CynheHrySydd EtSTEDDFOO FLYNYDOOL Yn y He uchod SADWRN, EBRILL 3ydd, 1920. Manyiion Pe!)ach Allan yn Fuan. Ysgrifenyddion: Gohebol: Benjamin Rees, 10 Straw- benyPla,ce" Treforis. Arianol: Daniel Williams, Pleasant Street. WORKMEN'S HALL, FERNDALE. The Fourth Annuat CHAtR E!STEDDFOD (under the auspices of the Library, etc.) EASTER SATURDAY, APRtL 3, 1920. Adjudicators: Music, E. T. Davies. Esq., F.R.C.O., Merthyr TydYil; Liter- ary, Ci'wys, Swansea. Chief Events. Male Voice, minimum 60, "Pilgrims' Chorus" (Cydgan y Pererimon), (Dr. Joseph Parry); prize. E20, and Silver Cup to Cond-uctor; tl Is. for the best solo- ist. -Alixed Choir (minimum 50), "My Bon- nie Lass she smileth" (Ed. German), prize C12, and Gold Medal to Conductor. Mixed Choir (26 to 30 voices), "Blodeu- vn Olaf" (J. Ambrose Lloyd), prize, £;:¡ and Gold Medal.. Pryddest (Poem), "Cydymdeimlad" ("Sympathy"), Artistic Chair and Cash Prize. Champion Recitation, £2 2s. One Guinea Each for Tenor, Soprano, Contralto and Baritone Solos. Other items include Novice and Piano- forte Solos, Recitation (under 20), Part Song Competition, etc. For full particulars see Programme, post free Hd., to be obtained from the Joint Secretaries: Chas. Williams, 51 Dyifryn Street; Edward Rees, 14 Regent Street, and W. James, 26 Pine Street, Ferndale. BODRtMCALLT, YSTRAO, RHONDDA. Cynhelir y 27a.in Eiateddfod FlyaydAal dydd Nadolig, Rhag. 25, 1919. Beirniaid tY Gerddoriaeth, Ivor Owen, Ysw., L.R.A.M., A.R.C.O., Abertawe; Lien a Barddas, Bodfan; Adroddiadau. B. T. Davies, Ysw., B.A.un o Feirniaatd yr Adrodd yn Eisteddfod Genedlaetbol y Barri. Rhai o'r testynau :—Traeth- awd. je2 2s.; Hir-a-Thoddaid, £1 10s.; Tolyneg, 10s. 6c. Englyn, 5s.; Her Adroddiad, £2 2s.; Adreddiad Cymraeg a Saesneg, El Is. yr un; Instru- mental Quartette, :S2 2s.; Cyfansoddi tan i BIant, 10/6; Unawdau, £1 Is. yr nn, etc., etc. Rhaglenni, 2g. (drwy'r post 2g.) oddiwrth yr Ysgrifennydd, D. R. Jones, Eirianfa, Danywern Terraee, Ys- trad, Rhondda. SALEM, LLANCENNECH. EISTEDDFOD CADA!R RHACFYR28, 1919. Prif Deatynau. Cor Plant; dewia un o'r caneuen eaa.- lynol, "Diliau'r Dolydd" (D. W. Lewis) "Excelsior" (Balfe), "Ovef the jMds I of clover," gwobr, C7. Pryddest, heb Tod dros ddau gamt c 1m c!lau, "Am nad oedd iddynt Ie yn y lletv." Cadairhardd. Gwobrau da am Unawdau, Adroddiadau Traethodau, Cyneithu, Cyfansoddi ToB. Rhaglenni i'w cael drwy'r post am 1, 2c. Ysgrifennydd, John Emiyn Davies, PaRt- y-rhoa. Park Lane, Llangennech. CYFLE AM LYFR AtL.LAW. AMRYW YN BRIN !AWN. Y Prynwr i Datu'r Cludiad. History of ticath Abbey, with some ac- count of the Castle and Town of Neath, and Monasteries of LIangavelach, Llan- ea.rvan, Llantwit Major, etc., with up- w.-ti'ds of 50 illus.trationa by W. D. G. Birch, F.S.A., British Museum. Nice clean copy. Scarce, 1&S. Y Ceirtyfr Cymraeg—Ysgrythyro], han- eso!, ac ieithyddol, etc. Hanes y Cymry, y Derwyddon, etc., gan D. Wil- liams, Waunfawr, ac I. Jones, Aber- ystwyth, Cyfrol a'i chynnwys yn ddi- Ity.sbydd ac mewn rhwymiad a chynwr rhagprol. 1,254 tudalen. Pris gtni. Costiodd yn rhannau'n unig ?E3 10s. Diwygwyr, Merthyron, -etc., a Hanea Egl'.Tys lesu Grist hyd y Diwygiad Protestauaidd, gan Thomas Jones, Din- hych, 1813. Amryw plates o Caliin a Luther, etc. Copi glan mewn rhwymiad Ct-yf. 1,164 tud. Dim ond 10/6. Costiodd bum gwaitli mwy. Hanes y Bedyddwyr gan D. Jones, a Chofiant Christmas Evans gan W. Moi gan yn un gyfrol. Y Cofiant yn gynawn, a'r Hanes o tud. 1 dros 640. Cyfrol brin iawn. 5S. Esboniad air y Testament Newydd gan yr Hyglod Barch. T. Phillips, D.D., hen athro Athrofa'r Neuaddlwyd. Copi cyfan glan cryf o'r gwaith prin hwn. 10/6. Coftant y Trt Brawd, gan Dr. John! Thomas, Liverpool. 1/6. ceiriadur Bywgraffyddo! o Enwogion Cymru. Cyf. ii. yn unig yn cynnwys o'r lytliyrren J. dros Y. ynghydag atodiad (1870). 5s. 680 tud. Ceiriadur Cymrefg Cymraeg Cvnddehv. 2/3. v We)sh and English Dictionary, gan E Grimths. 2s. Copi glan. Eng!ish-We!sh Dictionary, by William Evans, improved by Rev. M'. Richards, Coychurch. 1832. -Scarce. Nice clean copy. 4S'. Dr. Richards' EngHsh-Wetsh dros y gair Worm. Heb glawr, 60. Totand's History of the Druids, Bards, etc., of the Ancient Gauls, Britons, Irish and Scots, and Life of the Author (1815). Very scarce. Perfect copy. 10/ Y Uysieu Lyfr Teutuaidd. Ugeiniau o Plates. Price, CwmllynfelL 3/6. Hefyd. Hanes Bywyd Price, Cwmllynfell, 9ce!hjog. Y Cwerinwr (Socfa)ist). Y 9 rhifyn cvntaf o'r Cyhoeddiad (1855). 1/6. Traethodau ac AreithiaM yr Hen Sosialydd Cymreig, Derfel, Manchester. Peth gwerthfaw'r a phrin iawn. 2/6. The Poetry of Wa!es by John Jenkins (1873). Translations from Goronwy Owen, D. ap Gwilym, Taliesyn, Daniel Ddu, Ficer Richard, etc. Scarce. 2/6. Dyddanwch yr Aeiwyd, o waith y prif feirdd, hen a. dÜveddar. 8 ceiniog. Biodan Cwent. Barddoniaeth Ossian Gwent sceiniog. Doethineb y Cymry. Trioedd, Diarhebion, etc. 4ceiniog. Llyfr Dadteuon, etc. 9 ceiniog. Bwrdd v Babell gan yr enwog Marmora. 6C. Y Lienor. Q. M. Edwards, M.A. LIyfr v., vi., a x. a Rhifyn GIasynys am 3S. Dafydd Dans gan Feriah. 7 rhan. Hanner darlunyneisiau. 2/6. Y BerHan. Cyfansoddiadau Eisteddfod Maesteg, 1869 (Prin). 1s. BywYd a Llafur George MuHer, 4c. Can- euon Mynyddbg, Cwyrosydd, Oriau'r Bore, a Chaneuon Oriau Hamddenol, y pedwar am 3S. Manna'r Diwygiad, &c. Yr Adroddiadwr Crefyddot, 9c, MR. N. C. EVANS, c/o Rev. Tywi Jones, Ctais, C!ydach, Swansea. Oni eiiir cael y Darian trwy ddosbarth wr, anfoner i'r Swyddfa a cheir hi oddi- yiaa am 2g. yr wythnos, 28. 2g. y chwar- ter, 4s. 4('. yr hannRr biwyddyn. af 8a.8-c.y6wyddyu.
I. Nodiadau'r Got. I
I. Nodiadau'r Got. A Ddaw Gwrthdarawiad? Pnn y gall neb a ystyria dueddiad pethau ym myd div/ydiant a gwleid- yddiaeth y dyddiau hyn lai na theim- lo'n anesmwyth. Yr ydym mewn berw na wyr neb beth a fydd ei ddiwedd. Bydd raid i rywbeth ddyfod o hono; bydd yn amhosibi i bethau lusgo 'miaen fel y maent lawer' yn hwy. Cwestiwn cenedlaethoLiad diwydian- nau sy'n rhannu'r wlad ac m cheir gwared o hono fel y tyibia rhai trwy fygwth a rhuo. Ysbryd ydyw sydd wedt ei borthi gan ddioddefaint a chyfyngdra nes y mae \vedi ?T)yr)d niegii-; gwynt cryf yn cyniwair trwy'r ,wlad. Vi borthi ymhellach a wna. pob gwrthwynebiad annoeth a pheb rua'th ar gynlbvyn i geisio'i droi o'i g'-vrs, ni i-ia,p(.)petb felly ond prysuro ;vrth- darawiad a dinystr y bydd yn edifar gan lawer o'i blegid. Gwelwr ?;'?wer yn traethu'n fyrbwyn yn erbyn 'nedl- aetholiad ac yn egniol iawn yn ceisio gwarthnod? pawb a ddywed air o Maid? y polisi er nad oes ganddynt yr un ? polisi arall o ddim sylwedd i'w gymer- adwyo yn ei ie. Na, nid a geiriau garw na thrwy nerth ychwaith y dar- ostyngu' yr ysbryd a waedda am gen- ediaetholiad. Y ffordd oreu yw cy- meryd yn ganiataol bod pleidwyr cen- edlaetholiad cyn galled dynion ac yn teimlo llawn cymaint dros fuddiannau dynoliaeth a'r rhai a'i gwrthwynebant. Camgymenad mawr yw i'r naill blaid na'r'llallgeisio diraddio'l gilydd. Nid heb reswm y cynhydda'r cri am gen- ediaetholi o hyd mewn nerth, ac os ydyw'r gwrthwynebwyr yn credu mat er drwg y byddai'r cyfnewidiad, yr unig gwrs rhesymol iddynt iyddai ceisio cael allan yr achos o'r sefyllfa, a newynu'r bwystnl drwy ddwyn ym- aith ei ymborth. Ynfydrwydd yw ei borthi, ac ar yr un pryd geisio ym- ladd ag ef. Pe gofynnid i ni, beth f sydd yn porthi'r cri am genedlaethol- I iad,dywedem yn ddibetrus mai'r wasg doriaidd a rhyddfrydoi yn bennaf dim. Y mae pob ymosodiad ar y gweithwyr, pob enw drwg a elwir arnynt, a phob camliwio ar eu harweinwyr yn olew ar y mam. Nid gwasg Llafur sy'n tu- eddu'r wlad at geuedlaetholiad, end gwasg y pleidiau eraill. Gwneir dad} a chri o bob erthygl chwerw, o bob gwawdlun dichwaeth ac anwireddus, ac o bob enw drwg i apelio ar ran plaid yr honnir ei bod yn parchu'r gweith- iwr yn weH. Heblaw hyn y mae'r pris: oedd uchel, yr anghyReustra ynglyn a, theithio, cludo a sicrhau anghemon byw, prinder tai, bob un yn troi'n ddadleuon gan lu rnawr dfos genedl- aetholiad, neu o leiaf dros ryw gyfnew- idiad lianfodol yn nhrefniannau bywyd gwlad. Bu dirprwyaeth Sankey yn garreg niltir bwysig nad yw llawer yn syl- weddoli ei harwyddocad. Ymfodlon- ai'r cyhoedd yn bur gynredinol i ryw gyfncwidiad mawr a dybid oedd ger- llaw. Wedi hynny gwyntyllwyd mater y cenedlaetholi'n bur Rwyr ymhob papur trwy'r wlad, a hynny gan ysgnf- enwyr hoUol deg ar y naill du a'r Hall, ac mewn ysbryd gwahanol iawn i'r ys- bryd arferol a nodwedda'r wasg. I Diehon i'r ymgyrch honno leddfu peth ar y brwdfrydedd, a phrun bynnag a ydyw cenedlaethohad y polisi iawn ai peidio yr oedd hynny er da am y pres- ennol. Ond lleddfu argyhoeddiad y cyhoedd ar y pryd yn unig a wnaed. Yn wyneb yr hyn a, fu yng Nghyngres Llafur yr wythnos Idiweddaf gweHr y bydd cenedlaetholiad yn gwestiwn byw iawn eto'n fuan, ac y mae rhyw nddis- gwyl am y pethau sy'n dyfod ar y ddaear." Os anffodus fyddai cenedi- aetholiad, dibynna ei rwystro'n hollol a.r fedr y Llywodraeth ac awdurdodau Ileol i bry&uro diwygiadau angenrheid- iol. Mae 'hyd yn oed y cri parched yr annibendod a achosir gan replaeth y Llywodraeth yn bresenno! bellach yn colli ei rym ac yn dod yn hwylns fel dadi dros symud y Llywo.ii'aeth a chael I'w lie lywodraeth a rcola.i beth- au yn eneithiolach. Nid dadleu dros genedlae!,h,liaJ;yr ydym, ond yn unig roddi mynegiad o duedd meddwl y rhai yr ydym yn. troi yn eu plith. Y cwestiwn mawr yn bresennol yw a geir digon o ddoethineb o'r ddeutu i osgoi gwrth-darawiad a ddifroda'r wlad ynglyn a'r cwestiwn hwn. Bydd cyfrifoldeb annhraeth- adwy ar y sawl a ddywedo ddim a du- e'ddo i arwain i hynny. Os yw gwrth- wynebwyr y cyfnewidiad yn mynd i ddibynnu ar nerth i'w rwystro tra es- geulusant wneud y pethau a fo'n angenrheidiol er cysur bywyd gwlad, gallant \benderfynu eu bod wedi colli'r frwydr eisoes. O'r tu arall os yw pleidwyr cenedlaetholiad yn wyn- ebu'r cwestiwn yn herfeiddiol mewn ys- bryd ymladd a dial heb ystyried y di- oddef a achosant bydd y canlyniad yr un mor alajcthus. Carem ni glywed o du'r meistn lai o'r ddadi honno parthed elw personol i'el symbylydd i ymdrech. Credwn am y mwyafrif o honynt y tynnai rhywbeth uwch na hynny eu goreu allan yng ngwasanaeth eu gwlad. Carem ar y tu arall weled mwy o ymdrech ymhhth gweithwyr i ennill ymddiriedaeth y cyhoedd drwy wneud gwaith y dibynna hwylustod y cyhoedd arno yn onestach ac fwy egnol. Y mae gwaith beth byn- nag fo yn angenrheidipl ac am ei fod yn angenheidiol y mae'n urddasol. Nid i'r meistr yn unig y gweithia neb, nac am y gynog a rydd y meistr chwaitb. Y mae i'r gweithiwr ei feistr syld uwehlaw pawb, ac ni dderbyn y 'gweithiwr gonest mo'i gynog i gyd ar ddiwedd yr wythnos.
Ein Senedd a'n Seaeddwyr.
Ein Senedd a'n Seaeddwyr. GANYGWYLIWR. Mawr y disgwyl a fu am araith Mr. Lloyd George i Ryddfrydwyr Man Chester. Gwnawd cryn ymdrech j hwyluso ei ffordd gyda, golwg ar adun- iad y Blaid Ryddfrydol. Ffynna ys- bryd cryf i'r cyfeiriad hwn ymhrif- .ddinas y Cotwm. Gwnawd "y Prif Weinidog yn Llwydd Cymdeithas Ryddfrydol Manchester a dydd Sad- wrn y traddododd ci anerchiad o'r gadair. Crogai tynged Rhyddfrydiaeth Prydain am y biynyddoedd nesaf ar yr hyn a draethid ganddo. Anodd oedd cael awyrgylch mwy ymunol nag a geid yn y wiedd, ac arnlwg yw bod Mr. Lloyd George wedi ei gyffwrdd mewn lie tyner iawn. Etc i gyd baich ei araith yw ei fod vn bwriadu gweith- 10, fcl y gwna'n bresennol, gyda'r Toriaid. Golyga hyn fod yr ymran- iad rhwng yr Asquithiaid a'r Georg-. iaid yn un terfynol a pharhaol holloa Hawlia'r Prif Weinidog fod y LIywodraeth bresennol yn barod i weithto allan yr oil o-'r rhaglen Rydd- frydol a gyhoeddwyd ym mhender- fyniadau Cynhadledd y N ational Lib- era! Federation" yn Birmingham. Cyfeiriodd at y ffaith fod ei gyd- swyddog Toriaidd, Syr Robert Home wedi dweyd yn ddiweddar yn Glasgow ic:i fod ei yn barod i fabwysiadu pob penderfyniad a basiwyd yn Birming- ham yn ddieithriad. Rhaid addef fod hyn yn cymryd y gwynt yn Uwyr o. hwyliau y blaid Ryddfrydol, oblegid os gwir yw haeriad Mr. Lloyd George a. Syr Robert Home, i beth y bodola Mr. Asquith a'i ganlynwyr Jel plaid Gwnaeth yr areithiwr gyfeiriadau tyncr ond pendant ddigon at Mr. As- quith. Cyf&Iriodd at yr ohebiaeth sydd wedi ei chyhoeddi yn proii iddo wneud ymdrech i beidto a hollti'r blaid ar y dechreu ac mai gond nid bychan oedd iddo orfod ymadael a Mr. Asquith. H'awliai er hynny fod ein llwyddiant gyda'r rhyfci yn dibynnu' ar gyfnewid yr heu ddull o ddwyn gwaith y LIywodraeth ymlaen. Hawlia ymhellach fod y Llywod- raeth bresennol wedi pasio mwy a phwysicach deddfau nag a wnaeth unryw lywodraeth arall 0 few'n cvn lleied a amser. Cyfeiriodd at t-oddiad yr etholfraint i torched ac at Ddeddf Addysg Fisher. Yn anffodus i Mr. Lloyd George, y mae Mr. Asquith wedi galw sylw at y {faith mai efe a ethoJodd bwyllgor mawr y Llefarydd, yr hwn yn ymarferol a balmantodd y ffordd i'r Mesur diwygiadol a roddodd bleidlais I ferched. Mr. Asquith hefyd a dderbyniodd adroddiad y Pwyllgor uchod. Adefodd Mr. Lloyd George nad oedd ef yn caru yr "Anti-Dump- ing Bill." Pwynt arall y gwncir llawer 0'hono yw y cydweithrediad hapus a fu rhwng y pleidiau yn ystod y rhyfel. Dyma'r cwestiwn a esyd y Prif Weinidog i Mr. Asquith yw hwn A fuasai ef yn gaUu dweyd wrth Mr. Bonar Law a'i blaid rywbeth i'r perwyl a gan- lyn: ''Yr ydych wedi gwneud eich gore gyda mi i ennill y rhyfel. Buoch. hcfyd yn deyrngarol a boddlon i gyd- weithio ar ol Dyfodiad heddwch, ond, bellach, gellwch fynd. Rhaid vw t chwi a ninau ddechreu ymladd etc, ar yr hen lincllau pleidiol." Teimla Mr. George hyd sicrwydd na fuasai Mr. Asquith yn gwneud dim o'r fath. Deil hefyd ma.i'r gwledydd sydd fel Ffrainc a'r EIdal ac iddynt Lywodraethau unedig yw y rhai a wyncbant ofynion y cyfnod hwn oreu, a chyfeiria at yr Unol Dalaethau fel enghrailit anffodus a wahaniaethau pleidiol yn troi yn fag! ac yn rwystr i fudiadau pennaf a goreu yr oes. Er da ynte er drwg y mae'r blaid: Ryddfrydot unwaith eto wedi ei holiti yn ddau garfan .boUol. Holltwyd hi yn amser Gladstone ac ni chyfannwyd hi byth. Glynnbdd yr.adran Whig- aidd hyd heddyw wrth Doriaeth, ac aeth y rhan Radicalaidd yn gryf ar sail ei hieuengrwydd a beiddgarwch ei,rhaglen. Heddyw, nid oes gan Mr. Asquith a'i. ganlynwyr ond "cawl.au- dwym" y dyddiau gynt i'w gynnyg i'r oes n.ewydd. Whigiaid ac ychydig Radicaliaid yn ybendeo sydd heddyw gan Mri. Asquith a Lloyd George. am relyw y Rhyddfrydwyr, ceir rhai yn ymuno a Phlaid LIafur ac ereill heb