Y Darian

Aelwyd y Beirdd. Anfoned y Beirdd cu cynhysChion i Ap Hefin, 11 Seymour St., Aflcdar. Oros un ar hugain o englyjdon sengl cymeradwy. Craenus yw'r ekldo Dewi /r Glyn a Myfyr Nedd ae yr oedd yn werth gadael i Alaw Sylen, dro vw( ol, ganmol PI ddmnes ar go-edd, er i;ii> yn tYllnu allan Shoni'r Gwas a Gwetfillaiiydd. P leser fyddai canu geiriav Murmurydd hawdd -gweled bod Glynf.fr yn llygad- dyst; amserol yw peniliioji Philos Hefin; ac amgylehiad baeddol a dyimodd allan a wen Meiriona. Mae'n llawn bryd i rean ofahis Bifan ymddangox. BORD FACH Y DISCYBLIONL- Eiddwen Wyllt.—Pim ond llinell gyntaf sydd yn gywir:— Ali-i fenvn ymofynaf." Nid oes am gyiighanedd yn y eyrch. Y drydedd "ÙnJI ag" o-s "yn "Dogn iw pl.-in digoIl gaf dgn d g 11 2 Cywir "Dogn gwael j prin digon gaf" (1 gn g dgu g Mae englynion y "Dyn da," yn lanacli o feia,u. Mae lion ymhell iaii-it o fod yn gywlll:- "Thomas aeth heb graith na phla." Cvnhygia, mae'n debyg, am y gynghan- edd sain ond rliaid cacl "graith" ac "neth" i odli. -a'r sill, olaf i groos- gynganeddu a'r ail odl, fel liyn:— 'Thomas aeth or maeth i mi." "Aeth" a "maeth" yn odli; "maetli" a "mi" yn eynghaiiedclu. Ymddengys y ddau hyn wedi eu diwygio. J. C. Jon&S>-—lebyg fod y penillion y soniwch am d any lit wed ymddangos adeg y Pasg. Am yr englynion present) ol, mae'r llinellau canlynol yh gywir:— VRllodd (anwylaf yw) rhyddid" i'b dd, v rh dd 1 (oynghailedd Draws.) "Gyrnro brvvd a'i gamrau braf G mr br ) g mi- br 'H 11 T.11,?, 1)1- I (Y brroes.) "Garwedd a marw beddait (Y Lusg) edd edd Y mae "Mis y haw a maes beiau bron a bod yn gywir. Cywir "Mis bawaidd a maes beiau." Yng uchod ehwi a wehvch pam y mae'r llinellau ereill yn wallus. "Tri chynnyg i Gyinro. W. J. Thomas yn unig a. anfonodd i geisio at-eb y dasg; a roddwyd i'r dis- gyblioii yr wyth.nos ddiweddaf* sef dod o hyd i lihell waUus iiig Ngholofn Englynion yr Aelwvd. Y llinell a noda (,f y, w'r e'ddo Dewi o'r Glyn i Mr. Parry Williams, <sef— > "Dewriom Nef hyd war Neifiosi," feI yn eynnwys gormod odlau. Diau fod Mr. Thomas yn iawn; ond nid y llinell hon a olygem, ond un arall. Tasg Newydd,—Ceir dwy linell wallus yr wythnos hon. Pwy o'r disgyblion a'u lierlidiap I Ynyswen.—Mae'r gennyeh grap da ar y llytlirennau. Mae'r englyn toddaid yn werth ei drwsio er mwyn y syniad sydd ynddo. Cofiwch nad yr un ddeddf sydd i'r cyrch yn y drydedd linell ag yn y gyntaf. Nid loes- ang,en. cynganeddu v oyrcdi olaf, dim ond gofaln ei fod yn odli a ehanol v llineH olaf. Ifan ap Mathetes.-LDiiii amean o gwbl. Darllenwch y ncdiadau uchod, WYRSO MOOEl. I Oeh! Och! mai'r moeh yn oehain-dyma drin, Dyma drwyno iilain O'n gweiy gVaedu'n gelain. Y Bod Mawr gwel eu b^^d main. Port Talbot. D.D. DEIGltYN IURAETH I Ar ol Mrs. Marged Mathews, yr hen elnvaer liyiiaf Vn Aberewmboi, a'r hynaf ym Methe-stia. Yn ei henaint i hûno-ein methawl Farged Mathews. gryno, A roddwyd; ei wir eiddo Fyn y bedd, tir hodd yw o. AR GARREG FEDD I Y diweddar Ddafydd Jacob, lampman, Middle Dyffryn. (Ac amryw ereill wedi en 'defnydciio wedi hynny, ond heb fy enw). Tua'r bedd y pwyritia.'r byd, Glvyro mae pawb i'r gweryd; 11 .1 1 Er hir fyw, i'11 hoer,,oer fedd, Y deuwn yn y dlwedd. ALAW SYLEN. 11 Robert smillie. J aiin", ,Il l (Buddugol.) l Gwr anmvyi, ddug wermiaeth—rw hawl- iau Pen holwr LJywodraeth; Gwron o ddiuvn ddigryn ddaeth I gladdu trais arghvyddiaeth. D. BltYNFB THOMAS. Brynaman. "Y DDWY WRAIG 0'11 WLAD." I (LJyfr Ap Hefin.)' I Dwy nain a roed i llinnau-rhoddiad, hardd || Yw euteg rinweddat.q i Y rhain oedd gywrain yn gwau, j A synnech weld y sanau. I 1. JOHN HUGHES. t I i I GORUCHWYLIWR BWYD. 1 Hwyl a bedd reolyddwr—i'n llwyddau Yn ad.das weinyddwr; Gyri- i macs boh 'gonn?swr, Ac etyl ]6g Lalo?wr. Bancyfelin. P.R. GWYNT ilYDREF. ¡ CawI' hydref, megi cy?-yd.t'yn,—?vrr ei fraich I, Gref i'r nchaf .frigyn; Dwylo'i far- y dail a" fyn-yn drvm- llwyth J 0 farwor diffrwyth i gyfro'r dyffryn. I YNYSWEN. I Y MEDDYG. Hoff arwr a'i gyfi'yriau—dyr galon (Idol ti Brawd sv'n g,,vson gau Rhag ingoedd a t-Itwvg aiiga-Li. NECO. I DIOD ALAW SYLEN. L I ?', N I Alaw Sylen. dwl a salw—yw'th gaiS A/th geg am beint ewrw f. Ufel erch mi wnaf lw—ddaw 'o hwn, • Ac anfad annwn—ai "gwvnfyd7' hwnnw ? Nid oes dwr a, .wneud cwrw, Na grynnau teg a grawn tw', Yn y chwern uffern affan, Ond y blys tost a bias tan; Y lie sych a. llais oeliain-, Oedfa, hit- lieb ddiod fain; Dwr afon-gloywder hefyd, A gawn o fewn v < wyn sfyd. Alaw, mae'r ew n elyn, Gwell yw dwr i gylla dyri. Mynydd Epynt. SRONPR GWAS. SAL. SaI dirion, a'i bron yn brudd, O'i gostwng gan hir gystu-dd,— 0 drum hyder am adw edd, Heulog wawr oleuai'i gwedd; A graddol hi gyrheuddai 1 Ben y bryn, o'glyn o glai, A'r gwyll oer dan wawr gwellhaq Difyrrus ddydd adferiad, Parai felys her fohxid- Fel adgyfodiad o fedd. A ni'n llawen yn llewych i ■ •' Y dydd ar ei gynny* dd gwych, Brasgalr,ai brysiog gwmw'l, Nesaodd awr ail nos ddwl Ac mal Hen, y cwmvAl llwyvd Galed huliai gled aelwvd; Tan ei glog, o'i gleiog 'law, Estyn wnaoth Gelyn Distaw Ryw ddail egr ar hrrdd y wlecld" Surai felys .orfoledd. AP (TKFIN. 'Y 11 DDIOD. I Ate-biad i "Alaw Sylen." I Hwyl sal ga'dd Alaw Sylen—ei englyn I Sy'n anghlod i'ra?en; Gwael ei waith ? Gwalia Wen— I foii v wi-i?, Y ddiod yii llesP O! dirpswm—oni Wna. ddynion yn bdndrwm ? Hi ddug warthrudd a gOrthrwm A bywyd llesg a byd ijwfn.. Heb os y mae'n brin o bwysau-lii saif Safon ei rhesymau A llawer gwell i wr gau Y bath hwn, bwytho'i enau. Y diotwr! bydd rhaid iti-roi'th beint Wrth y bar cyn 1 croem Eisiau dwr fydd d'eisiau di— Ie, dwr i dy oeri. Y diwedd fydd, a dydd y farn—a ddaw, Y diwedd f*viti 1a. d-?,?ld v t- (-t" d aw, A A: I' goch ddiod gadarn Arediyfwyrydafaru Yn .afou boeth o ddafnau barn. (xWER-NLLANYDD. ENGLYNION LLO N G YF ARCH I Mr. Moelwyn Jones, Bardd Cadair T'rawsfynydd,' LlungWyn, 1919. Geinaf fardd ag aw en fyw,—i'w gadair I yw? i 'Ni- gadair Godwn mewn rhwysg heddyw; Gorenwog .r a hanyw un waed "'1'1 I yw. I wirio'i glod wele'i- GIYll-Yll fAvvn dorf Yn dod i gwrdd Moelwyn Swvn, dëffro sy'n y dyffryn, A'r aíven, geir yn ei gwyn. 0 fro Hedd Wyn difyr ddaw—yn wr gwych A chadair gain gahddaw; Praff awdur, 'rwyn proffwydaw, Bri-.q'i lwvtli yn wyth xieli naw. Ac i'w rait C o-r (ill tj bri'n hardd Bery'n lrwy iia'n gwyliau Dylifed loew liaflii. I'w hwylus gerdd heb lesgau. DEWI O'R GLYN. YR AWEN O'R I Yn !y mlien teyrh fv mhoenau—'yw 'v Yti Mlieii fy Til i toelltu-- ,yw y Ingol 6'lam I'aelodau; Yng nghhvy' hwn eryn fy n?liniau Fel aethnen non fruynen frau. Mae a. wel flin gymalwst,—ac ereill Yn curio a throedwst; Minnauln ffrom a, 'inhen yn ffrwst A adwaen yr anwydwst. Y mae Sam yn fflam y "ffii,v"u'i wyneb wyneb Y n frwmstanaidd gochliw^ Ond tioedlaf,—-n,i raid edliw, Yn holl iach daw etdm lliw. Chwysa-is, ac _0! na. chawswn—anian iach i Y ?Quiunie/' ca?n's deuwn Yn gryf iawn, ac erfyniwn Na wel ci yr anlwc hwn. Resolfen. MYFYR NEDD. I PRIODAS DDA 1 Joliiiiii, Morgan, Cwmcafan, ger Tal- sarn, a iVliss Elizabeth Trehame, Tycroes. Ceir Johnnie Morgan, dewr ei fron, Ar lawer yn rhagori, Fe ddenodd Elsbeth hawddgar, Ion. I wynfy-d y priodi; Bullu o lanciau goreu'r fro Yn eeisio am y feinwen, Ond Johnnie'n unig wnelai'r tro YnS ngohvg y fun addien. Pob lwc i'r ddeuddyn glan a lIon Yn Ai-ii- yw fy llymuniac1 A llosged serch o dan eu bron. Yn brawf o'u cywir uniad; A phan ddaw stormydd geirwon byd I guro ar eu bywyd, Bood iddynt ddal mewn ffydd • o hyd Nes cyrraedd glannau Gwynfyd. Tycroes. k V. JAMES. Y NOS. Araf gwna y dydd ddiflannu Wedi hau bendithion Iu, Cerdde-d wna yr liwyr i'w ddilvn Yn ei hiigan llaes a dit; Mynd wna'r haul iiv e-siriai-ytli wely "N aiaf dros y gorwel draw, Ac yn I J. ii-io y Gorilewin Fel rhyw ddarn oi.- I)vCt a ddaw. Ar y hrynn(i)s,vylia'r defaid, Cysga'r adar ar y coed, A breuddwydio mae y blo-daxi Sydd a'n gwely wrth fy nhroed; Mae rhyw swyngyfaredd hudol Yn daenedig dros y wlad; galluoecld 1nmledig lIa-w fy nhad. 0 mot sv\rynol, enaid purlan, Yn liistawrwydd n-oson wi w Sy'n cenhedlu drvchfeddyliau R' on t i' w galon nerth i fyw; Yn y nos diflanna rhwystrau, Clir yw'r ffordd i hetld yn awr; Y mae yn wynfyd, Dwyfol yw'r tawelweb mawr. Bryn, Port JTalbot. GLYNFYR. TACHWEDD. Mae siffn,d mawr ym mrig y coed Sydd ar y Uethrau gwelltog, Fel murmur mor wrth droed Y dalgraig, arwy gribog Mae'r dail fel tyrfa ddaeth ynghyd Ar alwad rhyw ddryehinfeli, Yn symud ol a blaen o hyd A llwydni ar bob wyneb. Mae anadl lachwedd yn y fro Yn llynij fel cleddyf miniog, •Hyn'i yw'r esboniad ar y tro Sydd yn y teulu deiliog Fe gryn y ddalen fechan, dlo-s, Gan oerni ei gwytliennau, A syrth i'w hetidrod yn- y ffos I farw tan ei chlwyfaii. Un garw ydy^- Tachwedd du, A gwg ar ei. wynepryd Myu iadd y dail a'r meillion cu, Ys-(,Yctii,,i,i'r coed fel yiifyd; yn hwyr i'r nen, A thaen ei iio. yii gynnar, A theifl gwmwl du uwchben, I fwrw glaw i'r ddaear. Gyr ef ei rewynt di-os y byd Fel mint-ai o ysbrydion I gloi y tlyfrOedd yn eu crud, A 11 add y bobl vreinion Diolchaf fi am dy a than, Ac aelwvd yn ymgeledd, 1,le gallaf nyddu ambell gan Er holl yst-ranciau Tachwedd. ..III Tac l i\?'e d d. Bireligrore. PHILOS HEFIN. CROESO ADHEF. I Darllenwyd yng Nghwrdd Croesp Bech- gyn Siloa, Mardy, Medi 25. Cawsom fwyta oil hyd ddigon O't- drtnteithion goreu 'nghyd, Ond mwy ihelys ydyw cwmni— Rliai fu,n ymladd dros y byd; Te a eheulfwyd a theiseiinau, Gaed a g\jeddill a'r bob bwrdd, Ond hyirytach na'r melysion Yw gweld yr arwyr sy yma'n cwrdd. Croesi wnaethoch gyfandiroedd, Croesi iiioroedd mawr v byd, Nid i weled rhyfeddodau a i geisio perlau drud; Mynd o Gymru, bro eich mebyd, Cai-tref anmlyl mam a thad, 'Mynd yn arfog di-a.w i ryfdl, r Rhoi eicli goreu dros eicli gwlad. Hir f'u'r drin, a blin yr ymladd, Ar y tir ac ar y mor, Mawr ein gofid a'ii prycleron, i Dwys ein gweddi ar yr lor; Heno tynnwn ein telynnau I lawr oddiar yr lielyg draw, j Ac fe gailwn "Diolch iddo Am eich eadw yn Ei law." Ond wrth ganu fe ddaw deigryn Tros ein grudd—chwi wyddoch pam- Ond yr amlaf ddeigryn credwn Sydd ar ruddiau tad a. main, Am yr aberth roddwyd drosom, Dyna'r uchaf fu erioed; Hawlia'r aberth He niae'r angel Yr anrhydedd ucha'n bod. Os na chawn ni blannu. blodau, Os na chawn in weld y fan, Lie syrthiasant- dan eu clwyfau ( Oawn gyfarfod yn y man; Gwylied engyl fan eu beddrod, Ca.ned adar uwch v fan, Gwyrddni Canaan fyth heb ddarfod Fo o'u cwmpas ymhob man. MEIRIONA. i Y FEDWEN. I Ly fried vw croen y Fedti,en,-a.e eiliw I Ca Ion yw ei dalen; I Fe reg y ffol frig ei phen, Yn nolur ei lien wialeri, I PIDLOS HEFIN. i I I I v.

Llith y Tramp. Mishtir Golycydd,—Yr odd yr Halder- man weti gwadd llobiliti ,a gentri Llan- samlat bob jac i ngliwrdd i yn Parcyderi noswath y seance, a £o'u hintrodiwswd nliw i gyd i fi Dw i ddim yn cofio'u hemva, nhw i gyd nawr, a jobyn da, ne fe ela'm llith i irjit a List of Fotars, yn enwa i gyd. Ond yn u plith nhw y.r odd Y gwnitogimi J. H. Parry, T. C. Lewi-s, M. G. Dawkins, Dr. J. \L.c\visJones, J. Jordan, Dewi Chwefror, Gwy1 ro sydd, Eilir Mai, y Counsillors Rees, Morris, Richards a Henry, Ap Perlla-nnog, Gwerllannydd, y Scwlyn E. H. Tliomas, John Dafis;, Lewys Martin, Gwilym Bedw, hetsetrar. Fe halw-s Canon Griffis air i weid fod yn ddrwg dag e na alia fe gal i ben yn rhydd i ddod i gwrdd a fi, am i fod e mor fishi jyst nawr, ond yn gobitho y gallwn i ffordo amsar i droi miwn i'w weld e cyn matal a Llan- samlat. Feiydda'ns.hvroneud ma fa'n stiwdnnt mowr o'm llithi,, a blecid ii-ta fa'i-i st i w d ?in", iiio,,i-i- olii-i Ilit-hia i, a ma'n well clag e'r DARIAN na'r Church Times. Rhw fath ar droin-rwm meetin odd y cwrdd, ond nad odd dim ledis y" ndo fa. Rodd yr Halderman yn onfi yr ela nhw i sterics yn y seanc a bratu'rr noswath, felly fe catwd nhw mas. Fe sharatws yr Halderman yn biwtiffwl wrth weid beth odd dipan y cwrdd, sef rhoi croeso i fi i ardal enwog Llan- samlat. Fe wahoddws y gwnitogion i'r cwrdd er mwyn i'r seance i gal bod yn itha rispectabl, ac i gatw'r prytyddion odd weti dod yno rhag myn4 yn rhw ewn ar y 5brydioii ddela i whil,ia yn y seance. Ar ol cwnla sharad fe alws ar | Mishtir T. C. Lewis, gwnitog y Methodus, l ganu'r delyn, a fe nath i waith yn athronyddol, mynta Mishtir Parry, .a fe ganws v. Eilir Mair gita'r tannau yn lleddf a lion, nes odd pawb yn llefan a wherthin drwddi draw. Mishtir Martin rows y gBira mas i ni gal joino yn y chorus. Wetny fe ofynnafe i'r Halderman gehvn. i weid gair bach cyn myiad at y seance. "We!, cewch, be siwr," mynta fa, "blecid ych cwrdd ,chi yw'r cwrdd." Fe ddiolchas i'r Halderman am drenfu i fi i gal cwrdd: a, shwd lot o byrgethwrs, cynghorwrs, doctoried, a dynon erill iwsfxwl yn u cylchodd, a phrytyddion, er nad own i'n gwpod yn iawn beth odd prytyddion yn dda, ond wetny ma'r Creawdwr mowr weti creu lot o greduried erill nad w i ddim yn gwpod i beth y crewd nhw. Ma Dafydd y Crydd yn y llyfir i-riowi- sy gitag 'a ar i bannar ar "Ddirywiad," yn profi ta gweddillion rhw greduried mowr odd yn y byd cyn Adda yw nhw. Ond rwffordd, ma'n well da, fi gretu ta ecin rhw greduried mowr sy i fod yn yr oes euradd yw nhw. Ta beth rodd yn dda gita fi i gweld nhw, blecid ma hetbach (Ilddoi-ol. Ond rodd yn well da fi weld Mishtir J. B. Jordan na'r prytydd gora odd yn y cwmpni. Enwa i ddim o hwnnw, wath ma pob un o honyn nhw nawr yn meddwl ta fe yw a. Fe ddiolchas i Mishtir Jordan am y ddou gwartar Ô'r DARIAN MIXTURE halws a i fi. Gita" mod i'n ishta lawr dyma Mishtir Parry ar i drad, ac yn gofyn caniatad, yr Halderman i ddarllan pishyn o brytyddiath odd y diweddar annwl Ap lonawr weti nutlrur n Mishtir Jordan fel hartist, a, dyma fe: "Pwy yw hwnnw nad yv/'n caru Gweld ei ddadun P Neb mi wn.. Pwy yw hwnnw all ei dynnu P J. B. Jordan o Lwyncrwn. Wyr ein plwyx. a phlwyfi eraill, Gwyr y wlad a, gwyr y dre, Dewch, cefnogweli ein hoff gvfaill, Yr arlunydd J.B.J." Gita i Mishtir Parry ishta lawr dyma'r liannar dwsin prytyddion odd yno ar u trad, a phob un yn dechra carthu i wddwg, ac yn acor 1 bapur. "Ishtwch lawr, boys," mynta'r Halderman. "Ma'n flin da fi nad alIa. i flordo amsar i chi i ddarllan ych prytydd- iath ar ol d chi aros ar lawr dl'w'r nos nithwr i'w neud e, heb fynd ag amsar y seance, a. chatw'r sbi-ytion i weitan. W i'n diall wrth- yr lien gath u bod nhw'n hofran o bothtu'r lie b ma nawr. Fe liewn, bed, allu gofyn a'r hen wariar Gwyrosydd. Ond ma, Gwyrosydd yn gwpod o'r gora tawn i'n galw arno fe, y bydda'n rhaid i'r cilogod erill ma gal canu. Ond triwch Ap Hefin, falla'i fod e'n hard yp am y stwff ych chi'n delo yndo fa. A, nawr fe awn ymlan at y seance, er nad ös. da. fi ddim amcan beth yw seance. Ond os lica i hi fe gynnica i yn^ y Cownti Cownsil meetin nesa yn bod ni yn cal un yno unwath y mish. Fe naiff Dr..Morris midiym ffamws acha pinsh, blccidma fa n itha cyfarwdda. sbrytion o bob scrt, a Saunders yn depiwti midiyin. Dos dim un o'r Lebor Membars yn ddicon sbrytol i neud midiym^ na depiwti. Naivr te, otych pared, Slishtir • Dawkins P A minuwch tii-i Gymrag ma'r interfiws i gal i cano mlan ymaheno. Sdim o ni'n diall cam ond Cymrag yma. Otvch chi'œ chvad!^ Nawr te, wadwch bantf" A_ c N W i'n gweld, Mishtir- Golycydd, fod yn rhasd i fi gatw'r fyrbetim riport o'r Seance nes ho'I' wsnotii nesa, a dyna na i. wy n ci'etu. TRAMP, O.B.E.

Eisteddfod Genecilaetbol Barri. I Cyfansoddiadau yn Adran Cerdd. Syr,-—A gaf fi hyd bys o le i'r ffugen- v wan a ganlyn yn vr ad ran uchod o Raglen Eisteddfod 1920? Diolch am eich hynawsedd :— 1. Cerdd Gbrawl (Choral Ballad) Afghan, Debosi, Endeavour, Glyndwr, Inrcen Kilgreen, Semiquaver—7. 2. Tone Poem for Orchestra: Home- land, Isis, Novocastrian, Tutum Te Rohore Reddam, Y Wyddfa—5. 3. Anthem Diolchgarwch am Hedd- wch: A Natural, Athw Gwent, Anthem- ,ydd, Can^brensiso, Gomei- Glan Elyrcb, Milwr Gwyn. Orlando, Sebastian, Syl- fanus, Taliesin, Teilo, XL.—12. 4. Canig (Glee): Adervn Du, Canigwr, Oerddweh at y Wawr, Eluned, Gavenny, Tempo—6. Dyiia, ddechreu da erbyn yr Wy* l Fawr y fhvvddyn nesaf. D. ARTHEN EVANS, I Y sgrifennydd Cyffredinol. Tach. 17,1919.

Adrau Ddwyrclnfol Dyfed. Undeb y Cymdeithasau Cymraeg. Cynhelir cynhadledd o'r ad ran uchod yn Soar Pontyberem, prynhawn Sadwrn, Tachwedd 29, am dri o'r gloch. Darllenir x papur gan Dr. Williams (Arolygydd yr Ysgohon) ar "Le'r Gymraeg yn yr Ysgolion Dyddiol." Un arall gan *y Parch. D. Hopkin, B.A., Llynhendy, ar y "Pwysigrwydd o gefnogi Llenyddiaetb Gymraeg." Rhydd ymddiddan i ddilyn. Trefnir pynciau ereill o bwys. Gymrv Dyffryn Gwendraeth a ILianelIi a'r-eylehoedd, dewch iddi yn lluoedd. MYFYR HEFIN.