Y Darian

Colofn y Bobl Ieuainc. DAN OFAL AP HEFIN. Mr. Gol.,—Diolchwn yn gynnes i Ap Hefin am ei ysgrifau yug Ngholofn yBobl Ieuainc, ac am gym'ell ein sylw at esiampl y dyn ieuanc o Nasai-etli. Addawa hefyd ateb i ni am bell gwestiwn. 0 bob ymhoI- veld y dyn ieuanc yw y mwyaf anawdd ei ateb* am fod bywyd o'i flaen a'i sefyllfa'n ddyrys. Gan fod ein prif ddysgawdwyr yn methu a ehytuno ar brif bynciau ere- fydd, pa ryfedd ein bod ni, y bobl ieuainc, yn y niwl a'r nos yn ymholx am y goleu? Dyma rai o'm gofyniada a i? Beth a feddylir wrth ddweyd bod y "Dyn Ieuanc o Nasareth" wedi gadael i ni esiampl? Beth a olygir wrth yr ymadroddion: "ffordd y Groes," "merthyr gwirfodd," a "hunan-aberth" oedd yn NHARIAN lonawr 23 r Mynn un dosbarth o ddysgawdwyr gysylltu Cristnogaeth a milwriaeth, a cheisiant ein perswadio i gredu mai felly mae deall yr hen Lyfr Sautaidd, ac yn 01 eu golvgiadau lnvy y ffordd i". gad yw ffordd y groes, a marw dros wlad, a thros; frenin yw "hunan-a berth" a "merthyr gwirfodd." Pa fodd mae dyn ieuanc a orfodwyd i fynd i'r rhyfel ac a fu farw yno yn "ferthyr gwirfodd" Myn dosbarth arall o ddysgawdwyr i ni gredu, na ellir cysoni Cristriogaeth a milwriaeth, ac mai ymwrthod a milwriaeth yw ffordd y groes, a dyledswydd pob dyn ieuanc yw marw with y stanc, neu yn y carchar, os bydd raid, fel y gwnaeth IIawel clyn ieuanc. Yn wyneb cwestiynau mawr fel hyn, nad yw ein prif ddysgawdwyr yn unol arnynt, pa ryfedd fod y dyn ieuanc mor ddi- chwaeth at lenyddiaeth ysbrydol, ac yn barod i droi ei gefn ar dy Dduw. Diolchwn am bob cydymdeimlad, a rhan yng ngweddiau'r saint, ond ein liangen mawr fel pobl ieuainc yw goleuni a'n cyfeirio'n iawn ar groesffyrdd bywyd, a gweledigaeth. ar "y gamp uchel y sonia Paul am dani, a "delfryd y Dyn Ieuanc o Nasareth" y sonia Ap Hefin am dani. Melys iawn yw y son am y pethau hyn, ond y weithrecl o symud i'r cyfeiriad iawn mewn bywyd yw v gamp pan byddo galw am hynny. Methiant dysgawdwyr yn Israel i gytuno ar hrif bynciau crefydd yw un o'r pethau mwyaf poenus a ddaeth in cyfarfod a ni fel pobl ieuainc. Gallwn feddwl wrth ddysgeid- iaeth ami un dysgedig, na-cl dyn ieuanc yn gymwys i fod yn aelod o eglwys Dduw, oni bydd ganddo gleddyf yn 01 law, ac yntau'n barod i roddi ei fywyd i lawr dros wlad a thros frenin. Eto cyfrifir yr un peth yn baganiaeth noeth gan pra'ill sydd lawn mor ddysgedig hyd y gwyddom ni. Dysgwyd i. ni "Na "ladd," "Na ladratta," "ac nad oes i un Ueiddiad dyn fywyd tragwyddol yn aros ynddo" wedi hynny weie'ii cymell i ddysgu rhyfel, a hynny yn golygu "iladd" a "Hadrata," heb son am y myrdd Uygreddan sy'n cvd- fyned a rhyfel. A gawn ni gan Ap Hefin, neu ryw wr arall o broftad, daflu goleu ar y pynciau nchod, fel y gallom ddywedyd,* "Dyma'r •' ffordd y rhodiwn v ndd i." FY ATEB. Roeddwn wedi bwriadu ysgrifennu ar fater arall heddyw, ond gan fod yr oheb- iaetli uchod yu enghraifft o amryw hethan a dclerbyniais oddiwrth bob] ieuainc ■%dd mewu anhawster, dywedaf air byr mown atebiad i'r ymholiadau a cheir ymhelaethu arnyut eto. (1) Cymerwu y cwestivvn parthed y gwahaniaeth rhwng dysgawdwyr a'i gilydd yn en dehongliad o egwyddor Cristnogaeth ynghyd ag- anghysondeb rhai dysgawdwyr a fiwy eu hunain. Fy marn, fv argyhoeddaad, Ïe, gwybodaeth fy enaid yw—-nad yw crpfydd lesu o Nazareth yn eyfreithioni defnyddio'r (•ledd dan unrhyxv fath ar amgylchiadau. I mi y mae y rhai sydd wedi ysgrifennu i geisio profi bod CriBtnogaeth yn eyfreithioni rhyfel yn profi gormod. Of ydynt wedi profi rhywbeth, bod Crist- nogaeth yn dddangen am dani, y maent wedi broii. Paham y rlioddir cymaint pwys ddysgawdwyr ? Arwydd o wendid mewn dyn yw bod anghysonderau dysgawdwyr >11 ei arwain i ddyryswch. Onid y'.v) l' I>ysga v.xhvr Mawr yn llefaru wrthych o hyd. Ymaifch a'r hen dyb bod yn rhaid wrth cewri mewn dysg a deall i ddirnad medclwl lesu o Nazareth. Chwerthin am ei ben Ef a wnai dysgedig- ion ei oes, ond druain bach yr oedd yn fwy na bwync i gyà gyd a'i gilydd, Cyfhvyiiodd efe ac egwyddor- ion Teyrnas Nefoedd mewn geiriau syml eglur, y fral! y gwerinwr syml eu deaU, ac m pRu mo'u cam-ddeail. AnfFawd yw son cymaint am "grefydd," I mi lesu o Nasareth yw'r cwbl. Gadewch y dysgedigion, darllenwch a myfyriwch yr Efengylau, a ddyn ieuanc iel dnvi ei hun wedi cipio ysbryc1 y Proffwydi', wedi eael gweledigaeth a'r angen byd, yn pj-egethu Teyrnas Nefoedd, ac yn byw'r egwyddorion a hrcgetbai, Ni all y goreu sydd yn natur pob dyn Inilla Y popeth I a yniaeth ae a ddyw-edodd. Y JTlaC n ddyn ieuanc hoffus a'i oiriau'n oleuni bywyd. Peidiwcih a gadael i ddysgawdwyr ar CJ refydd, Cristnogaeth a Diwinyddiaeth lynd rhyngoch aIr Ifaul. iNi' ellii-eli fyfyrio weddigar na ddatguddir i ehwi ogoniant ei bersou Ef, ae ynn ni eliwcii lai na'j garu, a claw poh baich yn ysgafner ei. hryn. Olnvi a adwaenoch gariad mam. Rhowch ehwit-'hau chwarae- teg i'cli xneddwl a'oh calon eich hun ynglyn a lesu o Nasareth, a chwi a deimlwch rywbeth tuag ato SY!11 rymusach na chariad mam. Ohwi a welwcli hefyd iddo ef bregethu .-efengyl eariad gyntaJ 1'1' werin yn nhawelwch Galilea a'r lliaws yn ei favvrliau. Yr Efengyl hon o'i phre- gethu mown eylch arall a dynnodd wg pobl barclius ei oes. Sylwch na chefnodd ef ar ei Efengyl ei hun pan newidiodd yr amgylchiadau. Ni phregothodd i foddloni ei wrandawyr yn Jerusalem, megis ag y disgwylir i bregethwyr wneud y dyddiau hyn. Oarai Ef y gwirdoneddau a'r egwyddorion a Wegethai. Ewyllys ei Dad iddo Ef oedd y pethau hyn. Ltai o both a fyddai i fam ladd ei phlentyn sugno nag a fyddai iddo Ef fradychu y gwirionedd a garai. A wyddoch chwi beth yw teimlo cariad at egwyddor a gwirionedd, a bar i'ch enaid ganu— "Af at y stanc i drengu, Mi hunaf yn y fflani," etc. cyn y'u rhoddweh i fyny. Gallwn ddweyd Rawer wrthych am fy mhrofiad fy hun, ond dichon y teimlech fy mod yn ymffrostgar. Ewch ato Ef eich hun, ac ewch fel yutau, weithiau, i unag- edd y mynyddoedd i fyfyrio arno. (2) Deallaf oddiwrth eich llythyr eich j bod chw:i'n wrthwynebydd cydwybodol i filwriaeth. Mao gwerth y gwrthwynebiad hvvn bob amaer yn dibynnu ar ysbryd ac egwyddorion llywodraethol y gwrthwyneb- ydd. Hynny yw, mae'n dibynnu ar faint o gydwybod sydd gan ddyn. Ni all disgybl gwirioneddol a llwvr i lesu o Nazareth fod yn ddim arall. Nid oes werth, er hynny, mewn gwrtJnvynebiad cydwy, bodol i filwriaeth os bydd y gwrth- wynebydd wedi arfer byw'n hunangar a hunangeisiol. Nid yw cydwybod dyn felly ond IhYirdra-vnigais i fanteisio ar ddull y byd a. cheisio ymochel rhag y canlyniadau. Ciywsoch, efallai, am ym- gais rhai i organeisio gwrthwynebiad cyd- wybodol, a gwelais rai pur ddigydwybod yn ceisio llechu dan enw cydwybod pan ddaeth galwad arnynt i ddilyn i'r pen yr eg-wyddorion a'u llywodraethodd ar hyd en bywyd. Nid ocs ar gydwybod angen na ffafriaeth, nac adran mewn deddf, na senedd, na threibiwllaI, nhrefniannau o un mâth i'w hamddiffyn. sathru'r gwinAsiyf ci hunan. Gwroldeb yw hanfod cydwybod—gwroldeb yn codi o'r ym- ^ybyddia-eth bod yr HoUaMuog yn blaid iddi, ac nad yw'r gair olaf gyd a'r "rhai sydd yn Hadd y corff ac wedi hynny heb ganddynt ddim mwy i'w wneuthur." Uyct a Haw dyna un o frawddegau lesu o Nasareth sydd yn rhwygo'r lien, a.c yn datguddio pethau annhraethadwy a'r hwn a fedro ddeall. Beth am aberth y mdwyrP Ni charem ddweyd dim a fyddai'n annheg a hwy. I'n tyb ni y peth clisgleiriaf yn lianes y rliyfel fydd aberth a dioddefaint y bech- gyn av y maes. Mater arall yw'r drefn a'r ysbryd llywodraethol ym mywyd gwledydd n wnai'r fath ddifrod at- fywyd yn bosibl. Roedd y dysgawdwyr y cyfeiriwch atynt wedi eamarwain y bohloedd-y proffwydi wedi proffwydo celwydd a bywyd, hyd yn oed yr eglwys, wedi ei symud ockliar y sylfaen a oaodwyd iddi gan lesu o Nasar- eth, a'r sylfaen. y bu'r eglwys am gryn amser yn gorffwys arni. Rhaid i gyd- wyhod weithredu yn ol y goleuni sydd ganddi, a rhaid cydnabod bod llawer o gefnogwvr rhyfel ac o filwyr yn gweith- redu oddiar yr egwyddorioll goren. Yn eu bvwyd cyffredin y maent yn ddynion an- liunangar a Christnogol, ond gokvuni'r "dysgawdwyr" a ddilynaaant ar faterion pvrysig heb ystyiied bod y dysgawdwyr hynny wedi mynd rhyngdclynl a'r hwn a ddywedodd, "Myfi yw goleuni y byd." Beth bynnag a gyrhaeddir trwy y rhyfel, 111 wneir tmyddi waitli lesu o Nasareth, ond i'r graddau y gwelir erchylltra'r egwyddorion a arweiniodd iddi. Y tu ol i linell aberth a dioddefaint ein bechgyn, yr oedd byd hunangar yn budrelwa ac yn ymfrashau. Ni ellir gwadu hynny. A dyma'r ysbryd a'r egwyddor a arweiniodd i'r rliyfel, ac nid rhyfel a rydd derfyn arnynt. Mae'r gwaith yn aros! Mae'r Arinagedon fawr eto i'w hymladd ym myel moesoldeb ac ar arfau uid ydynt gnawdol. lV[ae'n aros i bobl ieuainc gredu yng- ngrvm goruchai cariad a gwasanaethgar- it-cli a'r rhinweddau vnny y bu lesu o Nasareth yn orchfygwr trwyddynt. Aed pobl ieuainc oddiwrth y man bethau allan- ol y bu gwahanol bleidiau'r eglwys yn cwei-yla yn eu eylch ar hyd yr oesan, at lesu ei hunan. Ni raid i chwi gredu dim a ddywed dysgawdwyr, na dim a ddywedaf finnau, mae Efe o hyd yn llefaru. Cofiweh or hynny na ellir gwncudei waith Ef ond yn ei ysbryd Ef. Fe ddyehwelir eto at rai o'r cwestiynau sydd yn y llythyr. Mae'n dda gennyf ddeall bod yr hvn a ysgrifennais parthed iaith nflan a'1 clvlanwad niweidiol ar fywyd yn dwyn ffrwyth da mewn rhai cyfeiriadau.

CYFARCH TYDFILFAB, r Ar ei dciyrchafiad i'r Fa-inc- Ynadol. Tydfilfab, awengar Rabbi,-ein pen, Yn "J.P." diwyrni; Os brawd o'j- tit-(Itl fyn ei sbri, A faeddir ef AArel. onid iawn cael Ynad Hedd—esgud [ ddysgu cynghanedd P A rhoi'r swyn ddisgleiria'r sedd Fr trwsio eyflwr trawsedci. A r a* Fainc Mr fo eneyd-y bardd byw, Rydd bob drwg ddedfryd A'i ddyfal awydd. hefyd, Yn Hys barn, a fo"n lies byd. MERTHYRFAB. I

"Mwy gwerthfawr y'nt i mi na'r aur coeth-arbedasant fy mywyd." I AwyddhHÎlCyffredin Piles aV Gravel. r" 8 Poen yn y Cefn, y Lwynau a'r Coluddion, Dwfr Poeth, Dwfr b Atali. ad, y Bledren yn gyffrous a phoenus, Gwaew, Colic, y B I Cylla yn chwvddo, Rhwymedd, Diffy g Traul, Surni yn yr Ys- I I tumog, Cwsg Anesmwyth, Teimlad Marwaidd a Chysglyd, Bias VI Annymunol yn y Genau, Biliousness, y Bendro, Nychdod, j I Diffyg Anadl, &c. B 17 i IFTH AVKNCiJi. QDJSKN'S t'ARK, LONDON, W, E Rhagfyr 17eg, 1^13. g ANNWYL SYR, Yn y dyddiau..byu, pan y ceir diluw o dvs iolvthau i wahanol Feddygin- 1 I i. ac-thau, teim!af oddiar yr hyn a wn trwy brofiftd perBonot, am dros ddeng m!yr;edd ar hugam. y dylwn ddwyn tystio.t. th ff.yddion i'ch Peienaa gwir H H werthfawr at y PILES a'r GRAYEL. J>re ar 01 tro bwriadais ys. rife ri nu 1 atoch, ond oedais hydh yn hjo. Gwn am eich Pelenau er's dros ddeng B tnlynedd ar hugain, a cytueradwyais hwy i ddwsinau o bobl, gar. roi amryw flyebrii,. i craill er mwyn eu symud i roi prawf arnynt, a dywedaf yn ddifloesgni na welais hwy'n methu a rhoi iachad crioi d pd.' roddai y c'af brawf teg arn- ynt. Yn yehwanegol, credaf yn gydwybodol ei bud y feddyginiaeth oreu ar y farchnad foeddyw at y PILES a'r GRAVEL, ac nid wyf byth heb Flwch o No. N 1 yn y ty. Gellwch dil. fryddio'r lIythyr hwn fel y mynoch parod wyf i wynebu unrhyw un i dysfcio i werfch mawr eich pelenau. Teg yw i mi ddweyd yr g g g ysgrifennir hyn gennyf ynhollol o honof fy bun, bpb fy nghymelJ mewn unrhyw BW. B ffordd gan neb. Ni wyr neb fy mod yn ysgrifennu atocb. Cynhyrfwyd fi i g ysgrifennu gan y ilti mawr o gyineradwyaethau i I fecldyginReLbau diwertli ■ B at y Piles a'r Gravel a ddaeth o dan fy sylw personol droion. Hyderaf na I ystyriwch fy llythyr yn orfaiili, gan mai un gwad wyf am ddweyd fy medawl 6K I yn gryno. Ydwyf, yr eiddoeh vn gywi-, I B WILLIAM TYLER. | Y mae y Feddygiamefch werthfawr hon i'w cbaei mewn to ffurf. No, i George's Pile and Grsvei Pills (label wen) g B No._ 2.-George's Gravel Pills (label las) No ¡ 3.3eorge's Pills for the Piles (label goebj 5 g Gwerthir y PeSeni Byd-glodus hyn ymhob man, mewn Bivchau 1/3 g a 3/. yr un. Clyde.'I' Post am 1/4 a 3/2. § Oocheiwch Dwvitwyr I E. George, Successor to g J. Eli George, M.R.P.S., Hirwain, Aberdare

I Y Waunwaelod, Caerffili. Svr,—Sguswch fi, wir, 'blegid wyddwn i ddim ych bod chi'n "syr" nes i fi weld fod Herbert Kenfyn yn ych galw chi. Fe wyddwn ych bod chi yn itha tilwng I fod yn "syr"—yn fwy tilwng na eopyn  'I)le i rye, l i chi yii sy'n gwishgo'r enw 'blegid rych chi yn gwsneuthu'ch cenedl yn ol wyllys Dmv, a rwy'n onfi nag ych chi ddim yn neud ffortun, he'd, gyda'r jobyn; ond ta beth am hynny, wadwrch bant, 'blegid ryeh chi yn olynieth. y gwir wlatgarwyr, ac os byddwch clii byw am dicyn, a gobitho y I byddweh chi, wa'th fe allwn ni spa-ro lot yn well na chi, sy'n neud shew byd mwy o fwstwr, fe gewch chi weld y DARIAN yn allu desbrad yn y South 'ma, ac yn y South y ma' timlo pyls Cymru. Down i ddim wedi meddwl liala dim i'r DARIAN yr wsnoth hyo nes i fi ddarllen pishyn dwetha ILK. Ma' 'na un'neu ddou o bethach yn i bishyn e ddyle ga'l sylw Cymregyddion Ca'rffili, a falle, he'd, Cymregyddion llefydd erill. Ma' ILK, yn rong wrth weud nad o's ond y cwpwl ma' fe wedi emvi yn pyrnu'r DARIAN. Fe wn i am bothtu 20 yn i pliyrnu hi bob wsnoth, a ma peth o'r credit yn dod i Emunt Matho am denyn. nhw, a fe glwa i swn tra'd rhacor yn mynd i'w ljprdro hi. Ownnwch elii'ch calon, "syr," os w i yn nabod H.K., a wd'n dishgwI y mod i, chaiff Cymregyddiion Ca'rffili ddim llonydd nes y byddan nhw'n pyrnu'r DARIAN bob jac. Ma na rai ishws wedi towli i ngwmed i mod i'n ca'l yn nhalu am gisho sewto ticyn ar y DARIAN, a bocl H.K. yn un o'r cwmpni, ond celw'dd i gyd yw c, 'blegid do's dim yn dod miwn i'n ty ni, ond y invar nod gwaith ag iddyn' nhw gal ^wbocl y cwbwl, do's 'da fi*ddim rhyntw i a'r wyrews ond mochyri, a chwpwl o ffovvls, a dou glwb, a Shuan, a'r Rhag- luniaeth fowr, a dyna ddigon, on'te fe, "syr"? A do's 'da R.K. ddim shars yn y cwmpni, 'blegid. fe wedws wrtho i pwy ddwetyd, d fod byle i arian e mas ar iws miwn cornd hifyn y Merica. Ma' R.K. yn abal, do's dim dowt, a fe glwes i hanner gair i fod e'n mynd i roi cino fowr i'r Cymregyddion acha nos Gwyl Dewi, o fla'n cwrdd Llaethferch, a'i fod e'n mynd i roi i lun yn i mxisquash cot i bob eulod, ond fod yn xdia-id 'i bob eulod fod yn pyrnu'r DARIAN yn regilar, a dod a'r copi am yr wsnoth 'dag o sba'r gino, a he' d, ych bod chithe, syr, i ga'l ych gwawcld. Dyna glwes i, a If an Griffis sy'n i weud e obothtu'r dre. Yr odd 'na un peth arall vmhishvn H.K. ag own ni am weud gair arno fe. Fe wedws yn bod ni wedi ca'l drama yn y Gymdithas pwy nos, a rodd e yn i chamtTf hi, a chamolws e ddim gomrod, 'blegid fe nath pob un i waith yn framws. Fe wedws., os ciii, fod y pyrgethwrs a'r deconied, a felii henws nhw, yn riioi'u bendith ar y ddrama, ac fe dowlws hint u I hod nhw yn bendithio'r Thietar Sisnag i wrth gamol y ddrama. Gymrag. Rwy'n nabod Henry John flynydde cyn iddo fe symud o Llys Fan, a fiws o ariod miwn Thietar, a dyw e ddim yn meddwl mynd, ac am Ifan Griffis, yr hen biwritan crvf. fe ele fe i gadw'r White Lion cyn rhoi" i fendith i'r Thietar Sisneg. Yr hyn o'dd y pyrgethwrs a'r deconied sharadws yn y cwrdd yn 1 weud o'dd fod y ddrama Gym- rag yn foddion i givnnu chwaeth y bob! at bethach Cymrag, a thynnu mas dalent, a dysgu hanes a bywyd yn gwlad ni. A phwy ddwetydd, fe drows Mr. Pryce Ifanf- i miwn, a fe yfws ddisgled o de 'da ni. amal o bothti'r mynydd ma, a rodd .'<.Jag o gi du niowr. "Beth yw'r ci 'ma sy' 'da chi i\1r. Ifans ?" ■ "Ci Mr. Jones, y Twyn," mvnte fe "Ci !Ar. J oiles A, T?;i,-yii iii?l,-ite f e "Gida fi mymiyth e fod?? ? Ond ma'l' cymdocon yn gweud taw a'r shiir ma'r ci gida nhw'u dou, a'i fod e wecli boa yn ange i gwiiiingeii. Ond dyna own i am weud fod Mr. Ifans- wedi aia-ll y pyrgethwrs, a rodd e' vn uii o honyn' nhw, a'r deconied, yr un fat]; a finne. Sclim o m ishe y Thiettar Sisneg 1 tjvxyd Cymru, wath ma' 'na ryw clawcli ajaeh obothtu 'ddi sy'n gwenwyno- bywyd gore; a be siwr yw e, sdim o ni'n mom y teipo gymeriad tebyg i'r actor Seisnig. Fe wedws Clement Scott, a 1 entic o'dd e, fod bvwyd y Urietar or top i'r gwilod, vn bwdwr a M dd p. n gwbod am beth o'dd e'n whilia. Dyri ciishefwn 1! Meddyli^-ch am Ifan Grifhs yn rhoi a fendith ar v Thiptar wrth- gamol y ddrama Gymrag! Do's ganto fc- ddim mwy o gewc ar Thietar nag sv c'?n gatb a'r fwstard, nagos wir.? HaD. Griffis, er ych bod chi dicvn bacb *V'1dJ a fiI a?h na. n yto cymwcb ch? d, ]leri. pidwch du anyncu popeth maH.K. vn i weud 'begid er ? fod c'n fahan pi;r, ma? na lot o 1an01 dwdl noshiwns yn i f ^"b+ ob? ol ?VfflV ?" i bwsho'r DARIAN a'r bobol Ca'rmli, a fe na Ümc ngore o t +Si t f Tydd 'ma.. A Dafvdd ?ers fe eHech chi neud Jot mwy nag ych chi'n nen nawr. Mwstrwch, y dyn! BMWNT MATHO.

BEES BILIOUS BEANS. Y Faddlginiaeth oreu at yr Afu a'r Cylla- Anfonwch am hon, 1/3; drwy'r post, 1/5. n complain your ?'?'' is wrong.. You will feel ten years younger after a few doses, Hundreds testify to the-  of this medicine. Agent for South W?es.. J HP? arris, Ph.Ch., M.P.S., Major Pharmacist tra. ynlais. Cures Headaches, Constipation, Indiges tion, Dizziness, Piles, SaHow Complexion female W?Hkn?sea, Pains in the Back Pjmp!e? Loss of Apnetite ?nd gives tone to the wnolp systerv