Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Colofn y Celt.
Colofn y Celt. Gan DDYFNALLT. YMHOLI. Mae amryw 01 garedigion yr achos Celtaidd yn ymholi a oes modd sicrhau copiau o Adroddiad y Gynhadledd Gelt- 1 aidd ym Mirkenhead. Yr wyf yn cael ar ddeall mai rhyw dri chant o gopiau a brintiwyd, a bod y copiau hynny, gan I mwyaf, ar grwydr yn barod trwy'r gwledydd Celtaidd. Yn naturiol, mae hyrwyddwyr yr achos yn awchus 1 ddeffro1 diddordeb yn nhynged y Celt ymhob bro lie preswylia'i garedigion. Drwg gennyf gael ar deall nad oes yr un copi ar werth ar hyn 0' bryd, ond na ddigaloned ffryndiau'r achos, canys pwy a wyr na cheir argraffiad arall o hono. drwy ryw ragluniaeth dda. Can- mol mawr sydd ar yr Adroddiad ar bob Haw; mae'r ddiwyg, y drefn a'r print yn rhoi gair da i'r Golygydd, ac yn sicr, ni bu er ys tro olwg mwy graenus ar ieddwl a dyhead y Celt pwy bynnag y bo, na pha helynt bynnag a fo arno. CYNHADLEDD GELTAIDD I CASTELLNEDD. Worchest yw cael y Celtiaid at eu gilydd ar hyn o bryd. Mae'r amgylch- iadau'r lath fel nad oes modd iddynt ddod tros y mor nac o'r parthau pell. Anallu'r Iwerddon a'r; Alban sy'n cy- frif y rhaid cynnal y Gynhadledd eleni etc yng Nghymru. A chan gadw rnewngolwg na ddylai'r Gynhadledd a'r Eisteddfod wrthdaro, bwriedir cynnal y Gynhadledd Flynyddol yng Nghastellnedd y Gwener a'r Sadwrn cyn yr Eisteddfod. Disgynna baich y parotoi felly ar ysgwyddau'r aelodau Cymreig o'r Pwyllgor, a chredwn y ceir cymorth caredig y Cymdeithasau Cymraeg i wneud y gwaith yn effeithiol Yr ydym yn nyled Mr E. T. John, A.S. a Mr. D. Rhys Phillips yn fwy na allwn ddirnad am eu llafur cariad a'u Hydd ddiffuant. Dylai'r Gynhadledd yng Nghastellnedd roi tan yn y gwer- syli. Os ydym ar fin cael ymreolaeth i Gymru gadawer i Gymry twymgalon lais yn y gweithrediadau, ac na ormes- ed cipolwg pobi sy'n fwy o Saeson na dim arall ar ein dyheadau. LLAIS CYMRU. I Cwyna'r Aelodau Cymreig na wa- hoddwyd mohonynt i Gynhadledd Llan drindod y Mawrthgwyn. Onid yw hyn yn vvir am y Cymdeithasau Cymraeg y mrodorion, &c? Ofer i ni ehwyrnu na chwerwi wedi dydd barn. Nid diddordeb llenyddol yn unig ddylai ein diddordeb fod. Mae'r gwyn ar gyn- nydd fod rheolaeth ei bro yn mynd i ddwylo pobl sy'n estronol eu cipdrem, neu yn unochrog eu cydymdcimlad, a thybia'r math yma ar Gymry honedig na, ddylid croesawu'r Cymro penboeth, na'r lienor na'r bardd. Hwyrach na wyr yr hiliogaeth hyn mai Gwyddel o enaid mawr, o olygfaoedd eangfrydig ac o anianawd gyfrin yw achubwr a diwygwr mwyaf yr Iwerddon yn yr oes hon. Caiff bardd a lienor a cherddor gadw Eisteddfod i fynd, a chynnal ealon y genedl trwy anwylo'i hiaith, ond pan ddel gobaith gwan am ly vvod- raeth i Gymru, heidia carwyr swyddi at ei gilydd tan ddadleu a chynnyg pen- derfyniadau mewn Saesneg, a'u cip- olwg mor bell a'r dyn yn y lleuad oddi- wrth wir eisieu'r genedl. CWYMP Y WYDDELEG. I Yn ei bapur galluog ar ddirywiad y W yddeleg yn y isfed ganrif cyfeiria yr Athro MacEnri at brif achosion y dir- ywiad. Llaciodd gafael y cyfreithiau estronol yn yr Iwerddon yn gymaint nes galluogi Pabyddion i gael o addysg uchaf y wlad ac ymgymryd a'r galwed- igaethau mwyaf dysgedig, ond i wneud hyn, rhaid oedd dysgu Saesneg. Daeth balchder i galon y dosbarth breintiedig, a daeth ysgorn at yr hen iaith yn beth cyffredin. Nid oedd dyrch- afiad yn bosibl, ond i'r sawl a ym- wadai a'i hen draddodiadau. Aeth gwladgarwyr fel Grattan ac ereill i'r fagl hon yn ddiniwed iawn. Yr ergyd ,all i'r iaith oedd sefydlu Coleg May- nooth yn 1798. Yr unig ieithoedd ? Invys yn y cwrs oedd Lladin a Saesneg Rhoddwyd hergwd i iaith y werin. Coltodd yr offeiriaid ieuainc eu pen wedi meistroli'r Saesneg, a bu cymaint os nad mwy bri, ar yr iaith. honno nag ar yr Efengyl. Mae. Maynooth er ys chwarter canrif wrthi yn dadwneud. yr ynfydrwyd hwnnw. Y cam nesaf oedd helynt yr Undeb rhwng Iwerddon a Lloegr a'r frwydr am ryddid y Pabydd- ion. Er i Daniel O'Connell wybod yn unig y Wyddeleg pan yn fachgen, tyb- iodd fel llawer un ar ei ol mai drwy ledaenu y Saesneg yr oedd yr unig fodd i ennill nerth politicaidd, ac esgyn i swyddi yn y wladwriaeth. Denwyd plaid Iwerddon ieuanc i'w ddilyn, a chefnodd y rhan fwyaf o'r aelodau ar I' iaith eu bro. Yr unig weledydd mawr yn eu plith oedd Thomas Davis. Gwybu ef werth sanctaidd yr iaith yn iachawdwriaeth yr Iwerddon. Yn dilyn hyn oil, bu gan yr Eglwys Brotestanaidd law gymaint, os nad mwy na'r un i ddibrisio'n angharedig iaith yr hen drigolion. Apwyntid yr esgobion gan y Llywodraeth Seisnig, a chedwid mewn golwg ymhob apwyntiad y neb a fai ganddo dalent i ddflorni a lladd. Ni wyddai'r offeiriaid mo iaith y bobl, ac ni fynnent ychwaith. Wedi nodi'r dylanwadau hyn, nid ydym eto wedi'u cyfrif bob yn un ac un, canys y mae dy- lanwadau ereill yn nes atom. Sut byn- nag. ni all y cyfarwydd yn hanes Cymru lai na gweled mor debig ein helynt ninnau ar hyd y blynyddoedd. Daeth y dydd i gyfrif ein colliadau, a dal ein hunain wyneb yn wyneb a gofynion yr oes wrth y drws.
Y Stori. I
Y Stori. I (iORCCHAFJ \EITH Y CAREDIG. I Adwaenwn ddau amaethwr lied j enwog a drigiannent mewn dwy Iferi-i) ar lannau Tywi. Dynion rhagorol oeddynt, o rodiad teilwng, ac yn aelodau o'r un eglwys. Yn y Wernos yr oedd Dafydd Prys yn byw, ac Ifan Lewris ym Mrynbedw. Yr oedd y ddau bron o'r un oed, ac wedi dechreu amaethu ar gyfrifoldeb eu hunain bron yr un adeg. Cychwynodd y ddau eu g-yrla amaethyddol gyda phopetli yn ddymunol. Ond yr oedd rhyw eiddigedd gwenwynig yng nghalon Ifan Lewis, Brynbedw. Yr oedd arno ofn y byddai i Dafydd Prys lwyddo yn well nag ef, ac aeth yn -genfigenus tuag at Dafydd y Wernos, a hynny bron heb yn wybod iddo'i hun. IJwyddai Dafydd yn rhagorol, a chynhyddai ei arian yn y banc. Llwydd- ai Ifan yn debyg, ond yr oedd eiddi- gedd Ifan yn difa ei gysur, ac yn peri llawer o boen iddo. Nid oedd yr un gair croes wedi bod rhyngddynt erioed. Cydgerddent i'r cyfarfod gweddi nos Lun, ac i'r gyfeillach nos !au, a gahvai y naill am y Ilall ar y Saboth i fynd i wrando'r bregeth. a dadleuent yn ddifyr wrth fynd a dod o'r vsgol ar bynciau Beiblaidd, nes I r oeclclllawer o'r ardal yn eu cyffelybu i Dafvdd a Jonathan. Ond po fwyaf y Jhvvddisnt a'u dilynai, mwyaf oil y c?nhvddai eiddigedd Ifan tuag ai DafydcL Un bore o wanwyn, pan oedd natur wedi ei gwisgo yn ei dillad gore, yr adar yn arllwys eu molawdau oddiar bob cangen yn y goedwig, a brefiadau vr wyn yn adseinio ar dwyn a do3, choma ddafad y Wernos yn torri i fewn i weirglodd Brynbedw. Rhedodd Ifan Lewis ar ei hoi gan ei dal, a ffwrdd ag ef nerth ei garnau tua'r ffald (neu yn ol y Gogledd "buarth gwarchae "), heb hysbysu dim byd i Dafydd Prys yn ei chylch. Bu Dafydd yn chwilio yn ddyfal am ei ddafad goll- edig, ond ofer fu ei ymchwiliadau, nes iddo gael nodyn oddiwrth geid- wad y ffald yn ei hysbysu fod Ifan Lewis, Brynbedw, wedi dod a hi yno am drespasu ar ei dir, ac yr oedd y ddirwy yn fawr am y difrod oedd y ddafad wedi ei wneud. Meddiannodd Dafvdd ei liun. Cymerodd y cyfan yn bwyllog. Aeth i'r, pentref cyfagos i liol y ddafad; talodd y ddirwy yn ddirwgnach, ac aeth a'r ddafad adre. Cvfarfu ag Ifan ar ei daith wrth ddvchwelyd, a chyfarchodd ef yn llawen fel arfer, gyda gwen ddiwen- wvn ar ei wyneb, fel pe ria buasai dim j byd o'i Ie ac heb grybwyll yr un gair am vmddygiad gwael ei gymydog. Synnodc1 Ifan yn fawr at hyn, a thcimlai yn siomedig, oblegid yr oedd ei genfigen wedi bod yn ceisio achlysur i ddangos ei hun. Gwelai yn awr na fyddai Dafydd byth yn debig o roddi'r achlysur hwnnw iddo. Daeth euog- rwyld, ac ymofidiai iddo wneud tro mor sal a'i gymydog agosaf. Ymhen ychydie: Rsoedd aeth Dafydd i Fryn- bedw, a gofynnodd a oedd Ifan yn y tv daeth yntau i'r drws, a dywedodd Dafvdd iddo fod ei fustach wedi torri i fewn i gae gwenith y Wernos, a gofynnodd a ddeuai gynted oedd bosibl gynorthwyo i'w gael allan. Yr oedd y bustach wedi gwneud llawer iawn mwy o ddifrod yn y cae gwenith nag a wnaethai'r ddalad yn y weirglodd. Wedi cael y bustach allan o'r gwenith, syrthiodd Iran ar wddf Dafydd, ac wylodd ddagrau chwerwon. Cydnabu ei fai, a cheis- iodd faddeuant ei gymydog. Dechreu- wvd bywyd newydd yn y ddwy fferm, ac ni bu ffyddlonach dau gymydog i'w gilvdd wedi hyn na Dafydd y Wernos h .,I ac Ifan Brynbedw*. MURMURYDI). Bronilwyn, Gelli. 11. 1 UULM
0 Lan Mor y Gogledd. I
0 Lan Mor y Gogledd. Yn adroddiad blynyddol eglwys Fethodistaidd Warran Road, Rhyl, o wneir crybwvlliad am fanvolaeth Private j. E. Hughes, Manchester, yn y gad yn Ffrainc. Pci-thynai y gwr ieuanc i eglwys Warren Road yn vstod ei arosiad ym Mharc Cinmel. Yn ddiweddar derbyniodd y gweini- dog, v Parch. John Roberts, lyihyr oddiwrth dad y diweddar fihvr ieuanc vn cydnabod Y11 ddiolchgar y cyfeiriad caredig at ei fab ac yn amgau gini tuag at drysorfa'r eglwys. Collodd yr un eglwys filwr ieuanc arall, Pte. E. R. Williams, ysgolfeistr yn Rhyl, ond vn enedigol o Gorris. Syrthiodd yntau Ffrainc, a gwnaed crybwvlliad tyner am dano ef hefyd yn adroddiad yr'eglwys. Darfu i'w frodyr, a drigant yn Tvlorstown, anfon at Mr. Roberts i ddiolch am y cofnod a'r deyrnged i'w diweddar frawd ac am y caredig- rwydd a gafodd ar law yr eglwys tra yn aros yn y Rhyl. Anfonasant hefyd rodd o bum punt i (irysorfai, eglwys. Penderfynwvd anfon diolch cynnes am yllythyÜu a'r rhoddion.
Aberdar.
Aberdar. Dydd lau, Mai 16, bu Mrs. Sarah Thomas, Cnity Street, gweddw Mr. Thomas Thomas, overman, farw yn 76 mlwydd oed. Bu'r angladd dydd LI 11 n vm mynwent gyhoeddus Aber- dar. Gwasanaethwyd gan y Parchn. D. Silyn Evans, Siloa, a T. Madog Jeff reN s, Ged-,7 ar ei hoi dri mab a thair merch. Mae Arthur yr hynai yn Ffrainc. Mae un o'r merched yn briod a Mr. Hugh Meirion Hughes, swvddfa r "South Wales Daily News," Caerdvdd.
[No title]
Y dydd o'r blaen yr oeddis vn cynnal yr wy! lafur ym Methesda. Er mai hychan oedd y cynhulliad, caed cynhadleddau rhagorol. Y mae vs- grifennydd yr Undeb, Mr. R. T. Jones, yn cyllawitu gwaith rhagorol ynglyn a'r Undeb. Y mae Mr. Jones wcdi bod yn aelod o Ddirprwyaeth Frenhinol, ac wedi dal swyddi pwysig cyn hyn. Sonir am ei gael yn ym- geisyddHafurdros un 0 ranbarthau Sir Gaernarfon yn yr Etholiad sii- Gaeriiir.'oii N-i-i N- i 
Advertising
A IA lImD@. Mwy gwerthfawr y'nt i mi na'r aur coeth-arbedasant fy mywyd." Arwyddioit Cyffredin Piles alp Gravel. I Poen yn y Cefn, y Lwynau a'r Coluddion, Dwfr Poeth, Dwfr S Ataliad, y Bledren yn gyffrous a phoenus, Gwaew, Colic, y I Cylla yn chwyddo, Rhwymedd, Diffyg Traul, Surni yn yr Ys- H tumog, Cwsg Anesmwyth, Teimlad Marwaidd a Chysglyd, Bias B Annymunol yn y Genau, Biliousness, y Bendro, Nychdod, 1 Diffyg Anadl, &c. S 17 FIFTH AVENUE, QUEEN'S PARK, LONDON, W M Rhagfyr 17eg, 1913. I ANNWYL S YR, Yn y dyddiau byn, pan y ceir diluw o dystiolaethau i ws.hanol Peddygin- g iaethau, teimlaf oddiar yr byn a wn trwy brofiad persono', am dros ddeng 9 I inlynedd ar bugain, y dylwn ddwyn tystiolaeth ffyddlon i'eh Pelenaa gwir g | werthfawr at y PILES a.'r G f-tAV3h Dro ar ol tro bwriadais ysgrifennu B atoch, ond oedais hyd yn !y II. Gwn am eich Ptiemu et.s dros ddeng 9 | inlynedd ar hugain, a chyiueiadwyais hwy i ddwsinau o bobl, gan roi amryw ■ I tlychau i eraill er mwyn en fytund i roi prawf arnynt, a dywndaf yn ddifLesgni S na welais bwy'n methu a ihoi iachad r riocd, pan roddai y ciaf brawf teg arn- ■ | I nt. Yn ychwanegol, credaf yn gydwybodol ei bod y feddyginiaetli oreu ar y 9 farchnad heddyw at y PILlS a'r GRAVEL, ac nid wyf byth heb Flwch o No. J yn y ty. | Gellwch ddt-fnyddio'r llythyr hwn fel y mynoch p.it od wyf i wynebu Dllrhyw un i dystio i werth mawr tich pelenau. Teg yw i mi ddweyd yr I y^grifennir hyn gennyf yn hollol o hoccf fy hun, heb fy nghymell mewn uurhyw I ffordd gan neb. Ni wyr neb fy mod yn ysgrifennu atoch. Cynhyrfwyd fi i B ysgrifennu gan y llu mawr o gymeradwyaethau feddyginaethau diwerth I at y Piles a'r Gravel a ddaebh o dan fy sylw personol droion. Hyderaf na 1 ystyriwch fy llythyr yn orfaiih, gan mai un gwael wyf am ddweyd fy meddwl 8 yn gryno. B Ydwyf, yr eiddoch yn gywir, | WILLIAM TYLER. 1 Y mae y Feddyginiaeth werthfawr hon i'w chael mewn tri fflrf. i No I. George's Pile and Gravel Pills (label wen) I No. 2.—George's Gravel Pills (label las) 1 No. 3.-aeorge's Pills for the Piles (label goch.) H Gwerthir y Peleni Byd-glodus hyn ymhob man, mewn Blychau 1/3, B 1 a 3/- yr un. Gyda'r Post am 1/4 a 3/2. Qoohelwoh Dwyllwyp I I E. George, Successor to | d. E. CEORCE, ,R.P.S., HIRW £\IN, ABEflPARE, Hen owa Rhoddir 5/6 y Cant am Bapur Cymysg unrhyw liw neu ansawdd, 9/- i 14/- am Bapur o ansawdd well. GAN lvipi. Thos. Owen a'i Gwmni, Cyf. GWEITHIAU PAPUR ELY, CAERDYDD (ELY PAPER WORKS, CARDIFF). Rhoddir benthyg Sachau a thelir y cludiad. Anfonwch aM fanylion.