Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Yn y Tren. I
Yn y Tren. I GAN Y CKWYDRYX. I Cefnodd fy ligliyd-deithiwr a'm cyfaill gan wynebu ar Ddyffryn Nedd ramantus ac ] Aberdar fyd-enwog, ac unwaith eto eistedd- j a is yn y gongl bellaf yn y cerbyd rhag bod "pobl y myn'd a'r dod" yn torri ar fy nhangnefedd Ilengar. Rai wytknosau i gyfeiriad y gorffennol, tynnwyd fy sylw gan y DARIAN (mewn adolygiad) at lyfr newydd i'r ysgolion a'r aelwydydd, yn dwyn yr enw,' "Adroddiadnr Glan-Wysg," Llyfr III., wedi ei gyhoeddi gan Southall a'i Gwmni, yng Nghasnewydd-ar-Wysgr. A golygydd y llyfr bychan cynliwysfawr a swynol o brydferth yw Air. Hugh Roberts, ysgolfeistr yng Ngliellan, Ceredigion. Er fod Southall yn enw adnabyddns a pharebus mewn llenyddiaeth Gymraeg, nid wyf yu sicr i mi gael golwg ar enw Mr. Hugh Roberts fel awdur na golygydd cyn y llyfr hwn. Os dyma ei gyntaf-anedig gwyn ei fyd, gall agor yr. hwylian, gan forio'n galonnog a buddugoliaethus yn pi flaen, er nad oes na B.A. na B.B.D. yn canlyn ei enw. Yn wir un o beryglon byd y llyfrau yn yr oes hon yw gadael yr awduriaeth a'r olygiaeth yn ormodol i fechgyn y graddan, ac os heb gysgod Prif-ysgol dros lwybr bywyd, yn arbennig cysgod Rhydychen neu Gaergrawnt, ofer disgwyl i ddim da i ddyfod o Nazareth! Pob rhwyddineb i fechgyn a merched Cymru i fwrw en crymanau i gynhaeaf y graddau, ond ceir golwg ar ambell un yn cario cynffon fel corned heb fod athrylith erioed-wedi ei arddel fel athro na phregethwr. Nid bob amser—yn yr oes oil, blaen, ddarllehydd—y hnldai "Ph. P. o Germany na "D.D." o America yn nod ar wr o dalent wreiddiol. A diflannodd anfarwoldeb degau o "B.A. Lons" yn swn clod y fuddugoliaeth radd- yddol. Natnriol—tra yn sylwi ar enw- hytrach yn anadnabyddus ym myd y lienor yw gofyn, "Pwy yw hwn F" Gwelaf fod y llyfr yn son rhywfaint am y beirdd a gan. mor swynol rhwng y dorian, ond nid oes gair am y golygydd na dariun o hono chwaith! Diolch am air cynhwYsfawr-os yn fyr i bwrpas—am y beirdd. Pa nifer o feirdd y DARIAN a dreuliodc1 awr hamdden ar hirnos gaeaf yng- "N gardd y Beirdd/' pryd y taflwyd clwyd yr ardd yn agored—led y pen—-flynyddau yn ol? Dyna wledd, na plirofwyd mo'i bath yn Eden heb yr un cerub a'i gleddyf tanllyd ysgwydedig bygythiol yn awgrymu am gadw draw! Cofiaf yn dda mor tlasus y gair o hanes y beirdd, yn gystal a ffrwytli yr awen. Yn wir, os ceir trefn ar fyd, a cliyfle papyr a'r DARIAN. nid ffol o beth fyddai rlioddi tro drwy "Ardd y Beirdd ryw dro etc. Ond, anfynych y sonia Golygydd am dano ei hun, er fod ambell un yn tynu ei lun hefyd er i'r dafllenydd gael rhywfath o syniad am y dyn oddiallan! Wedi. ymgolli mewn myfyrdod cwyrain, wele Port Talbot a thri nen bedwar o ddvn- 4on deallus en hwynebau, ac o drwsiad bon- eddigaidd i fewn, ac eisteddodd un ar fy nghyfer, gan sylwi ar y llyfr o fy mlaen, a chyfarchodd fi "Prynhawn da, syr," Naturiol talu y -pwytli yn oJ. ac atcbais, ddiwrnod !>t a 1. s\ "Gwelaf," dywedai, '"eieh bod yn teimlo diddordeb mown llyfr, "Dangosais y wyiiel>-ddaleu. "0! rwy'n gyfarwydd iawn, neu, i fod yn gywir/vr oeddwn yn gyfarwydd iawn a Mr. Hugh Roberts, hen gyd-fyfyriwr i- ini ym Mangor, a kleeper o fachgen ydoedd hefyd." "Hynod iawn," eglurais. "Yr oeddwn yn holi fy hun, ac yn ccisio dyfalu beth allasai fod ei. hanes. Gwelaf ei' fod wedi cael gweledigaeth ar lyfr teilwng i'r. plant, ac y mae ei nodiadau ar eiriau a'i fanylioll am awduron yn Hawnach na dim a. welais yng nghyfres llyfrau yr ysgolion. Ouid yw yn gynhwysfawr ac yn fanwl heb golii y symlrwydd 8ydd yn hanfodol mewn llyfr i'r ysgolion. TVy yw y golygydd, dywedwch, heblaw ei fod yn athro yng Nghellan, Geredigioll "0, mi dywedaf i chwi rai pethau am Mr. Hugh Rob(>rt8, a gyda llawv-mantais i'r plant fyddai cad gair am bob Golygydd o'i fath yn y llyfr ei hun, ond rywfodd nid y Golygydd ei hun yw'r dyn a wna beth felly. Un o feehgYIl Bethesda, Arfon, ydyw. Yr oedd ei dad, hyd ei ddyddiau olaf yn y byd, yn ddiacon yn Salem, ae yn un o'r ffyddlon- iaid i uchel wyliau ei enwad. Teulu gwir barchu-s a titeulu lond y ty! Cododd Hugh ar ei. adenydd fel athro cynorthwyol i Southampton; bu yng nghym- dogaeth Bournemouth; disgynnodd yn brif- athro yn Sir Gaorfyrddin; aeth Baeth serch ¡'w galou, a jdiriododd un o rianod hawdd- gar ardal Peneadcr. Symudodd i fod yn brif-atliro i ardal swynol brydfertli Cellan, ac yno y mae yn llwyddiannus ac yn barchus, ae yno y bydd yn debyg o aros bellach gyda'i ysgol. a'i wialen bysgota a'i wn a'i gi, gan ei fod yn feistr diguro am ddysgu plant, dal pysgod, a saethu cwn- ingod." "Diolch," meddwn, er mwyn iddo gael cyfle i anadlu, gan ei fod mor hyawdl a'r Parcliedig1 Towvn Jones, A.S. "Ie, diolch am air o hanes a wna y llyfr bychan yn llawnaeh o ddiddordeb a. mwyn- had i mi." Ac yclxwanegais, "Mae"n debyg fod Teifi. yn. afon gyfoethog am bysgod, brithyll a samwn, beth bynnag. Ac os yw Mr. Roberts wedi darllen "Compleat bank Walton (gofaled y cysodydd am Izaak rliag ei droi yn Isaac), y mac wedi cael gwersi ar fachu pysgod." "Dai'ilfu Izaak Walton yn wir," atebodd dan chwertiiin o ddyfnderoedd ei galon. Nid chwerthin didalent a gwag, ond y cliwerthin ag svdd vn iecliyd i'r gwrandawr, ac YU codi ysbryd dyn sydd yn gwelpd neb na dim oud Germans ynglvvvsg ac yn effro "Wyddoch cbi, syr," gofynodd, "pa le y caiodd ei wersi cyntaf? Yn afon Ogwen, a liviiny dan drwyn Arglwydd Penrhyn, gan gklw nn llygad ar y pysgodyn a r llygad urall yn gwylied swyddog yr afon! Und, y peth amiycaf, ar "alLan 1 r "Ù;l, ym I mv wyd Mr. Roberts er pan mae yng Sghèllün, yw ei ardd. Fe basiodd yn un o'r ddau uchaf yng Ngheredigion fel gardd- r a dywedir fod ei ardd fel darn o bai~ adwys. Clywais fod inspector yn dweyd fud vr awdurdodau yn Aberystwyth yn dvmtino ar.no drefnu gartid i'r ysgol, er tlioddi gwersi i'r plant mewn garddwriaeUi n gwersi mewn amaethyddiaeth Hywedn fod Ysgol Cellan yn curo'r holl ysgolion yn nrhliad Ysgol Sir Iregaron, a hawdd ddigon fyddai i'r plant ei ysgol guro plant I Ceredigion o Deifi i'r mor mewn garddwr- iaeth." "Paham," gofynais, "na. byddai Mri. So" utli,ill a? Gwmni yn trefnu gyda Mr. Roberts i ddwyn allan lyfr yn dwyn yr enw "Gardd yr Ysgol." Yn sicr byddai yn amserol a gwerthfawr. Onid yw yn bryd i'r Llywodraeth roddi gwersi i'r plant—drwy yr ysgolion—mewn pethau sydd yn hanfodol i'w cynhaliaeth Cyrhaeddwyd Penvbont-ar-Ogwy, a choll- a is yr athro hawddgar, garedig o'i gongl, and cyn cefnu ar ddrws y cerbyd, dywedodd, "Cefais gwmni Mr. Roberts yn Aber- ystwyth ddau haf yn ol; yr oedd yn mwyn- hau nefoedd ar y ddaear ar lan y mor yng nghysgod craig, gyda'i eneth fach swynol, Dilys, wrth ei ochr, a nofel freuddwydiol yn ei law Flynyddau yn ol, tra ar daith yn Ffraine, digwyddais ei gyfarfod yn rnwyn- liau rhyfeddodau Paris gyda "French Re- I volution Carlyle yn ei logell. Dydd da, i darllenwch farddoniaeth am flodaii ae adai- a ser yn Adroddiadnr Glan-Wysg, a gallaf eich sicrhau y ceweli wledcl ar eich faith." Ie, blodau, ac adar a ser, dyna ogoniant a miwsig daear a nefoedd mewn brawddeg! Cnd, rhaid cael tamed o fara gwenith a chaws tampo, er eadw corff ac enaid mewn heddweh a'u gilyckl cyn ymgolli yng nghwmni blodau ac adar a ser.
I "Wrth fynd Heibio."
I "Wrth fynd Heibio." GAN W.J.R.  Digwyddodd ambell dro difyr inni yn Devonport a Plymouth. Un noson roeddwn i ?ii iioson roeddwn i aChymroaranoGlydach(niddoeth rhoi enwau) yn sefyll ar Plymouth Ho yn cdrych ar wahanol long-au?n mynd allan. Daeth swyddog o'r fyddin a gwr arall atom, gan holi enwau rhai o'r llongau. Wedi eu bodloui troisant ymaith, ac euthom ninnau yinlaen a'n siarad. Ar hyn trodd cyfaill y swyddog atom eilwaith, "Ai Cymry ydych elnyi, fechgyn ?" gofynnai. Ie, i'r earn," ebai nghyfaill wrtho. Caed ymgom felys ag et. Dywedodd .mai gwr o Sir Foil ydoedd, a'r ymweliad a'i frawd oedd mewn ysbvty. AVrth ymadael estynodd banner coron yr un i mi "er mwyn yr hen wlad," ys dywedai. Erbyn livn 't-oedd fy nghyfaill wedi ei or- leiiwi a brwdfrydedd. Taflodd ei gap i fyny, gan waeddi nertli ei geg- I "CYMRU AM BYTH!" Chwarddai'r boneddwr yn iach am hyn, a dywedodd na fedrai cant o Gaisars ddiffodd y fath ysbiyd a hwn. Bum yn Devonport am bedwar mis, a cliyn ffarwelio a'r lie hwn teimlaf ddylet- swydd amaf dalu teyinged fechan i adeilad neilltuol sydd yno, sef y Sailors' Rest. Miss Agnes Weston sydd yn gvfrifol am y sefydliad rha-iorol hwn. Boneddiges dduwiol yw hi, yn llawn daioni a charedig- ruydd, ac y mae Ilawer o fechgyn Cymru yn fawr eu dyled iddi am glydweh a char- tref oddi eartref. Yma y deuem i ysgrifennu ein llythyrrau. YrnH. hefyd y deuem i addoli. Cynhaliwyd cyngherddau bron bob nos i'n llonni,/n cadw'srhaff I PERYGLON Y DRE. JM fliuaf byth siarad yn uchel am v sefydliad bendigedig hwn a'i sefydlydd. Ni chaniata amser inni aros yn hwy yn Devonport. Yr oeddwn erbyn hyn yn forwr llawn, wedi meistroli'r gwersi, ac vn aros am long. Felly ar y cyntaf o Fedi gwelir ni ar y daith tua Thurso, yn yr Alban. 'Boedd natur yn ei gogoniant yr adeg hon o'r flwyddyn, a bu'r daith o dde Lloegr i Ogledd yr Alban yn llawn diddordeb. Bu anian yn garedig lawn i'r Alban. Mae ei Uyainoedd clir, ei liafonydd byw, ei m'n- yddoedd uchel a chedyrn, a'i diffrynoedd heirdd yn amheuthun, ac ni flina'r llygad byth yn edrych arcu prydferthweh. Wedi rliyw bedair awr ar hugain o deithio cyrhaeddwyd Inverness, He hynod o dlws yng ngogledd yr Alban. Oherwydd rhesym- au llPilltuol arhoswvd viio dri niwrnod. Cymerais hinau fantais ar y cyfle i wybod. rliywbeth ynghylch y lie a'r bobl. Yr hyn a'm tarawocld f'wyaf oedd eu tebygrwydd i Gymi'i! a Chymro. Pobl svml a dirodres ydynt, ac ni iwyddodd ffasiwn i'w gwneud yn faterol i bethau goreu bywyd, ,iic nid oes gywilydd arnynt gerdded < i Seion ar ton}r Sabatli yn ell dillad garw gwladaidd. Pel CyniiMi, gwlad y bryniau ;1" Alban, ie, a gwlad I Y PENNILL CliWEDL, y gan a r emyn hefyd. Os oes yma, ail i Walia Wen. yr Alban yw honno yn ddib'etrus. Hir oes iddi a'i phobi. Tra yii Inverness derbyniwyd caredigrwydd neilltuol oddiar ddwylo'r bobl. Dacth pawb a'u geiriau caredig a'u gwenau siriol, ac nid oedd dim yn ormod ganddynt ei wneutliur inni. Wedi liynny lium yn ninasoedd gwychaf yr Alban, ond ni chafwyd tebyg mwynhad i'r hyn a gaed yn Inverness. Tebig fod rhai yma heno a fu yn rhai o ddinasoedd yr Albaii, ic eto liel) fod yn uchel eu clod iddynt, ond cydnebydd pawl) a deithiodd ychydig- na ellir barnu unrhyw wlad wrth ei dinasoedd. Dyna'r lie ola yr awn ni, beth bynnag. Fel y dywed- ais gwlad y mynyddoedd yw'r Alban, ac yng nghysgod ei mynyddoedd y megir ei cliewri. Mewn mynyddoedd 'y maef ei gobeithion a'i chadernid, a rlnvng ei myn- yddoedd mae teimlo ei hysbryd gwladgarol a'i bywyd cenedlaethol yn eu hangerdd ac ar eu goreu. Mae prydferthweh y wlad yn ddihareb, ond eredaf na eheid golygfa harddach hyd yn oed yn Loch Lomond nag a geir yn ynysoedd y Nest rhyw filltir o'r dref. Saif ugeiniau o ynysoedd bychain ynglianol yr afon yn frith gan flodau arn- ryliw a choedydd y glannau yn plygu fel gwrogaeth i'r olygfa. Wedi dychwelyd i Inverness drachefn (rnyfi a ehyfaill o Benybont-ar-Ogwy), arhoswyd ar bont yr afon F,,yii (!roesir dre. 'Roedd yn noson lawn Ileuad, a minnau mewn hwyl yn adtodd penillion ynglyn ag afonydd. Ar hyn daeth Y sgotyn ymlaen atom, a dycli- uiygais i mi weled rhywbeth chwareus yn ei lygad, ac ebai wrtliym, "Its a brau breicht moonleicht neicht to neicht." "Idi, gyfaill," atebwn ninnau "lilae-n noson fraf a c !il ir, a chawn lonnach hwyl oJi chael." Cymerodd yntau'r tit for tat mewn ysbryd da, a. throdd- ymaith dan vvenu o glust i glust. (I barhau.)
Llythyrau at y Golygydd.I
Llythyrau at y Golygydd. I I IUNDEii CEN HEDLAETJH OL CYMHEIG." Annwyi hyr,—Dyma n yn cymeryd y I pleser o vsgrifeiinii. atoch gan obeithio nad i wyf yn gwastraffu eich amser gwerthfawr. Yr wvf yn dclarliennvdd cyson or DAH- IAN, a dymunaf eich Ilongyfarch am Iwyddo i sicrhau rhywbeth da i'w ddarllen bob wvthnos. Yr wvf yn darllen 11awer papur Cymraeg, ond" y DAIUAN yw'r nnvyaf gwladgarol o ddigon. Cymro wyf a Chymro i'r earn. Drwg iawn gennyf weld fel y mae'r Saesneg yn cynhyddu yn Neheudir Cymru. Y mae yn llawn bryd i'r Cymry i wncnd mwy er achub eu hiaith. 'Kwyf yn credu y gall'sai y DAHIAN wneud llawer i wneud y bobl leuainc yn fwy o Gyinry. Byddai yn dda iawn gennyf pe ffurfiai y Golygydd Undcb Cymreig a gwneud y DAHIAN yn "official organ" y mudiad. Dwedwch fod Cwmni'r DAIUAN yn argraffu tystysgrifau a bod i bob un anfon "fee" pan fyddai yn ymuno i gyfar- fod y treulian. Efallai hefyd y gellid cael badges bychan i'w gwisgo er ihwvi-i dangos nad ydym yn ofni dangos ein bod yn Gym- ry. Eel y dywedais, nid ydym yn disgwyl i'r DAHIAN fod ar ei cholled, ond y gellid codi digon o dal i gyfarfod a'r treuliau. Os gwehvch rhywbeth yn y cynllun hwn, gofynnwch farn eich darllellwyr ar y mater. Rwy'n credu y gellid ffurfio E'ndeb cryf a allai wiietid ilaii-et- o les i.Gymru. Dwedwch fod yr Undeb yn cael ei aIw Yr Undeb Cenhedlaethol Cymreig," a gellid cael arwyddair Cymreig.—Gyda chofion goreu, AP FLAYNEY. [Ymae gennym Undel) Cenedlaethol y Cymdeithasau Cymreig a hwnnw eisoes wedi gwneud gwaith rhagorol, ac yn symud i gael Undeb a chydweithrediad rhwng y gwled- ydd Celtaidd i hyrvvyddo diwylliant y Celt act gael lie mwy i'w ddelfrydau ef ym mywyd y byd. Os oes gan Ap Flayney weledigaeth newydd gaclawed i ni gael gair eto. Dichon fod lie i ryw symudiad a rydd ysbryd a nerth newydd ymhob symudiad sydd gennym- yn llafurio o blaid Cymru a'r Gymraeg.—Gol.J GLYNAKTHEN, CEREDIG t ON. Mr. Gol.Anaiiii y mae dim yng ngholofnau eicii papur o'r ardal dawei hon, a charwn gael ycliydig ofod i roddi hanes un symuciiad sydd yn cycliwyn yn yr ardal y dyddiau hyn, sef Undeb Llafur. lVIae gan y goiiaid yma undeb ers dwy iiynedd, Isy'n gweithio ei ffordd l Iwyddiant pertfaith. Yn ddiweddar mae y ei-ycldioii a'r cioeswyr wedi sefydiu undeb ac yu gwethio ei ffordd yn hwyius. Ond at Endeto Gweithwyr Amaethyddol y mae. a wnelwyf yn beunaf heddyw. Gwelwn fod y wlad yn defiro, yn decfireu hawlio ei hawclerau, ac yn ceisio cnpian ar ol y trefydd t'r gweithfaoedd. Mai trwv x cymdogaethau gwledig iiyn amryw gyfarfod wecli eu cynnal yn y misoedd di- weddaf hyn, a llawer o enwogion wedi bod yn siarad o dro i dro, gan geisio cael gan yr holl weithwyr gwledig i ffurfio un undeb cryf ac i ddeall ei gilydd a dyiod allan yn llu banerog dros eu hiawhderau. I'r diben liynny penderfynwyd cynnal cyfarfod yn Ysgoldy Cyngor Glynarthen nos Wener, Ebrill 12, a sicrhawyd y Parch. T. E. Nicholas, Llangybi, i siarad ynghyd ag-ei-eill o'r lie. Daeth. yma dyrfa luosog ynghyd yn brydlon. (Jymerwyd y gad air gan Mr. Evan Lewis, (R.) Pen- park, ger Aberteifi, gwr sydd wedi cym- eryd plaid y gn-eithwyr, ac wedi gwneud ei oreii dros eu llwyddiant ymhob cyleh. Wedi araitit ferr, bwrjiasol ganddo' ef, siaradodd Mr. Nicholas ac eglurodd y fantais i'r gweithwyr o (fycllu lldeb cryf a pheaderlynol i weithio allan eu hiach- awdwriaeth eu hunain, ac i fod yn onest a chywir tuag at eu giJydd ymhob cylch, ac yna gysylitu eu hundeb a rhyw CThdeb Cenedlaethol ei- cael ei gymortli i ymladd eu brwydrau yn effeithiol a sicrhau eu hiawiKlerau. Dywedai fed y gweithiwr bod dan draed a.'i orthrymu yn.digon hir, a bod yn bryd i bawb dcleffro. Hcu-dd y Llywodraeth wedi gweld liynny, ac wecli dechreu dodclfu ar eu rhan. Yna cat wyd ychydig eiriau i'r un pwrpas gan Mr. Owen Evans, D.C., Brongest, ac Owen Davies, Blaenporth, a David James, Glynarthen. Ar y diwedd pasiwyd pender- fyniad eu hod fel gweithwyr yn sefydlu Undeb ar unwaith, a phenodwyd Pwyll. gor i weithredu a thynnu rheolau allan. Gwnawd casgliad ar y diwedd tuag at y treuliau. Dymunwn bob Hwyddiant i Undeb y Gweithwyr, a doed pawb yn rliydd o bob trais a, gormes ydvw dymun- iad Ilawer heb la w-Ap Dewi, Y TIE FEDDIANNWK. I I Annwyi Syr,—Mor ofalus yw'r tir- feddiannwr rhag iiiyyic-d l'ii- logell ei hun i hwylysu cyfleusterau yn yr ardaloedd a berchnogir ganddo. Y trethdalwr raid daIu'l' holl gost. Yn enw' pob rheswm, pwy o bawb ond y sawl a £o'n derbyn yr holi elw a ddylai fod yn gyfrifol i adeiladu pob pont ac i gadw poh lieol a phalmant mewn trefn, ac nid gosod pob baich ar' y lIafnrwr, druan. "I'r mor y rhed y nHllt" ac pant y red y dwr" ydyw ar- wyddair y tirfeddiannwr hob amser. 'Does dim byd i'w wneud gan berchennog y tir ond derbyn ardreth. Cyfyd grocbris am ychydig Tatlieni o dir i adeiladu bwthyn i'r llafuntT, ond nid yw hynny yn ddigon, rhaid iddo gael y bwthyn iddo'i hun ymhen hyn a hyn o flynyddoedd. Ond dyna sy'n rhyfedd: rhaid i'r gweithiwr ofalu fod y hwthyn yn cael ei gadw mewn cyflwr da erbyn y dydd y da w i law perchennog y tir. Onid oes angen ad-drefniant yng nghlf- raith y tir? Gofynnwn yn ddifrifol: Faint c, deuluoedd diwytl a gonest, goreugwyr cymdeithas, sydd wecli gorfod gadael eu gwlad cefnu ar gyfeillion cu; rhoi i fyny aelwydydd cysegredig, ac ynifudo i wled- wId ereill i ennill eu hywoliaeth oherwydd cribddeiliaeth, trachwant, crafanc a gwanc- tirfeddianwyr ? Mae'r wlad wedi ei hamddifadu yn llwyr bron o'i deiiiaid. Nid oes Old anlheU mnaethwr mawi" yma ac acw ynglianol siroedd Gymru a phrofiad cwynfannns a geir gan y mwy afrif o honynt am en bod wedi eu gadaeJ mor unig; teimlant fel pelicanod yr aniaJ- weh yn eu hunigrwydd, a hiraethant hyd wraidd ell henaid ar ol ei hen gym- deithion gYllt. Y mac ieuenctyd y wlad yn gorfod mynd yn fmteioedd i'r gweith- feydd glo a gweithfaoedd ereill, am na chant ddigon o gyflog i'w cynnal yn y wlad, am fod perchenogion tiroecld yn ceisio holi hufen ell llafur. Mae ei chapeli bron yn weigion, ei heolydd yn leision a'i gwastadeddau ff.nvythla.wn yn cael (mi besgeuluso o herwydd prinder llafur a pjirinder tai. 01 na fyddai i flodeuyn cydymdeimlad flodeuo ynglianol, gwersyll gormes i berarogl dyngarweh Ion- wi awyrgylch trais a'i bersawr, i- lafant cymwynasgarweh, nawseiddio nwydau y rhai sydd yn dirmygu'r tlodion, i isop- elusengarweh beceiddio Dyfroedd Mara a geirynf?syddang?ac?i hardd rosvn cyhawndpr godi gwricl i wyneb y rhai sv?(I yn npthu yr ?iddil. 0 1 ii? broffwyd' i i ryw i.)roffll-v(i, hafal 1 Hywd Dda /'to a?or ei enau o blaid cenediaetholi y tir.—Yr eiddoch, etc. MUKMUKYDD. DAU FARDD YN EGLURO. Mr. Gol.,—Neithiwr (nos lau) v der- byiiiais fy NHARIAN am yr wytlinos ddi- weddaf, a dyna gyfrifa am ddiweddarwch fy noclyn hwii atoch ynglyn a'r uchod. Nid wyf ada(?1} y Wawr," ua'r un n oV r ddau fardd sy n egluro yn NHARIAN Mawrth 28, ac ni wn ddim am vr helynt ond yr hyn a ymddangosodd vn y DARIAN N id \vyf yn perthYIl ?? frawdoliaeth. wyaiiVth, Er ??"y ? wyf yn earn yr Eisteddfod o waelod fy nghalon, ac yD l?rynu a darllen llenyddiaeth Cymru hyd eitnat fy ngallu a'm hamser prin. Hefyd, yr wyf wedi astudio ychydig ar "Y r Ysgol Farlcidol, er mwyn gwerthfawrogi cyngbanedd, awdl ac cnglyn. Dyna hyd a lied'fy nghysylltiad i a'r byd barddol. Ar ol darllennythyrau Gwilym Myrddin a Mr. D. R. Griffiths ?? ?'? ?i sa&e yn wvneb cj\ liudj dii-ad "Llygad y Wawr, agorwyd fy llygaid i weld fod agwedd ar gystadleuaeth eisteddfodol na wyddwn i am dani o'r blaen set tod beirdd yn benthyca syniadau oddiar eu gilydd, a plian ddigwyddo i'r benthyewr ennill ei fod yn eymeryd y clod i gyd iddo ei hun; os bydd arian yn y drafodaeth. maen debyg, ci fod yn talu am y meddvlia? ^ar I'heiny. Dywed Mr. D. R Gnihths na fu yn ?V°- 0 anouustrwrdd nIfa Jnli eni ladT rad i enoed. Cyfadclefaf na Vn i nemawr am foeseg cyst^dki y byd bardd- ol. Un Hyfr a ddanlenais i* erioed ar Foeseg ac nid oedd hwnnw yn cvffwrdd a chystadleuaeth eisteddfodol, er fod ei awdur yn hen eisteddfodwr. Eto prin goeliaf fi ei fod yn iawn derbyn gwobr a chlod am awdl neu bryeldest y bu gan arall ran vn ei gwneud, heb gydnabod hynny. Hyd yn oed pe na byddai yn anom st a'r bardd y benthyc- wyd g?nddo, nid yw?n deg a'r cyhoedd oblegid derbyn j a yr hoU anrhydedd iddo ei hun, tra nad oes ganddo hawl ond i?-an ol hono. Pan fyddo ??F?'?b- y? ennill; oni ddylid ? cyhoeddi yn fuddu-ol Awenydd an1 Ceridwen & Co., nen Te?ri? a Gwallto^ fi,  i'3Tbeth tebygP Gwn am ddau ienoi r iirengig a gyd4aiurient i ysgrifennu. nofelau ond deuent hwy ger bran v   ?d?v.ithwyr; Sylwaf fo^ GNN-iii-ni yn esgusodi Amanwv • 'na i -in„;dd iddo gauiatad,. igodtambt.n!)wyntymaacacwoddnvrthi? F('IIY i?o(I NV(?di am.. danynt. xn ty symlrwydd nieddvliwn i bob- a.mscrm<))r galonynci ga?r oedd yn arilwys ahan ei 'hiraeth ei hunarolei gTU'thry ch, ?)td gwelaf yn awr fod rhai m mynd at era ill am belppiuifonDniojieu dagrau yn hevb,- inegis ped awn 'hmauat ddynvdr?s??i' am fpnihy? wvnwvnvD S'V' (VUSi. daS1'SlU 01 4?', mam Vjnngo -nghy I ra:-tM h. Paragraff aue«lur imi eg?rhad <?v.)ym?yrddniv?hwn. -Nn' em lodd Aiuanwy y fro ]nvninv, V1, an. ffodus anniiiodd ei eilwaith i gvstad- I?aethy .fumble yv hyn a .vna?h.mae-n -d(I A- I r;,i, dim aiaH. '?P "'tb bynnag. oedd amcan "vri-u? bi-Yudestn gystadlenaeth. atohvg. beth oedd yn M?odus mewn anfon cerdd i "vs- Ptad?i ?uaeth, yn enwedig gan iddi ennUl 0". oedd popeUi "above board." 1 mi fpi gweithiwr syml, y mae'r lioll drafodaeth yn wrthun, ac hefyd yn annheg vn 01 fy syniad i am degwcli. Yr wyf wedi bod yn ceisio dychmygu am Bantycelvn, Gomer A-ILiii. a. Hiraetjhog yn trotian at gyfeiIlion am gymorth i alarganu! Er mwvn urdda^ yr Eisteddfod, yr wyf yn gobe'ithio nad oes llawer a'r livii a ddygwyd i'n sylw gar-r Lygad y Wawr yn ffynnu "ynglvn a'i barddoniaeth, ac y brvd ei glanhau or hyn sydd. Oni chawn gan Fera a Sam vr Halier, wecli iddy, iit orffe-n. eu fFrwgwd ddwl" air a fydd yn help i roi terfvn ar v "gwrth. uni :-Yr ydwyf, CCEDWE.
IHebron, Ton.
I Hebron, Ton. Nos Pawrth'^Ebril! 16eg, traddodwvd da. lith olkt'r o flaen Cvmdpitha- Gvm oedigd }T Egl Y;rS Hchod. 'I.\tun y ddarlith o(,d(i Nant," a'r darlithydd wdd Golygydd y DAEIAN. Cafuvd darlith ?i '?i'lii' o wersi yn codi oddiar hanes a gweithiau pin gwron. Pwvslei.siwvd yn arbennig en neges i'r werin. Cadeiriwvd vn dueheuig gan y Boriwr D. J. Owen. Cafwyd areithiau byrion yn datgan eu gwerth- fawrogiad o'r ddarlith ac hefvd o waith Y Goh-gydd yn y DARIAN gan y gAN-eillidog., ar Bonwyr Milwyn, Myfyr Elfed, Jonathaii. Ihomas a Miss Ellen Owen, Barry.—D.W.