Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
Lloffion y Brawd Llwyd. )
Lloffion y Brawd Llwyd. ) Derbyniodd Mr. a Mrs. John Davies, Greenfield Terrace, Cwmbach, Aber- dar, y newydd trist fod eu mab Johnny wedi ei ladd ar faes y gad. Yr oedd yn aelod gweithgar yn Eglwys M. C. Ebenezer. Hefyd derbyniodd Mrs. Davies, Bethania Place, o'r un Ile, neges fod ei phriod, Driver Charles Davies, wedi ei ladd. Yr oedd yn aelod ymroddgar o Eglwys Bryn Seion. Merch o Ddolgellau yw Mrs. Davies, ac un o fechgyn Tywyn, Meirionydd, oedd Charlie. Clwyfwyd Cadben D. O. Jones, mab Mr. Edward Jones, M.E., Y.H., Tyny- wern, Ynysybwl, yn y frwydr fawr yn Ffrainc yr wythnos ddiweddaf. Mae y Parch. E. W. Evans, B.A., Warwick, wedi derbyn gal wad oddi- wrth Eglwys Fedyddiedig Seisnig Car- mel, Aberdar, i ddyfod yn fugail iddi. Genedigol o Fangor ydyw Mr. Evans. Gobeithiaf y bydd iddo ateb yn gadarn- haol. Dydd Mawrth diweddaf bu Dr. Horgan farw yn sydyn iawn yn ei gar- tref yn Ballinhassig, Cork, Iwerddon. Yr oedd wedi bod yn feddyg yn Aber- cwmboi am chwe mlynedd. Daeth yma yn olynydd i Dr. Tobin. Meddylia tri- golion Abercwmboi a'r cylch yn fawr "r cyleh yn fanvr am y meddyg, a phan gafodd ei alw i fyny gan yr awdurdodau milwrol, dan- fonodd y trigolion ddeiseb at yr awdur- dodau i'w gadw, a buont yn llwyddian- nus. Ond wele awdurdod arall wedi ei alw, ac y mae y bobl yn teimlo yn drist ar ei ol. Dydd Sadwrn diweddaf anrhegwyd y Parch. Llewelyn Jenkins, Rheithor Penderyn, ar yr achlysur o'i briodas. Dydd Iau, yng Ngwm Nedd, cynhal- iwyd arddangosfa ffrwythau a blodau, etc., er mwyn rhoddi cefnogaeth i'r rhai sydd wedi bod yn gweithio mor egniol ar eu rhandiroedd.—Dydd Sadwrn cyn- haliwyd arddangosfa yng Nghwmdar er mwyn yr un pwrpas. Cafwyd dwy ar- ddangosfa dda, a gwelwyd ol llafur di- flino. Cymerodd teulu y Llewellyn, Bwllfa, ddiddordeb mawr yn Arddang- osfa Cwmdar. Tra yn ysgrifennu ar arddangosfeydd ffrwythau, etc., da gennyf sylwi y rhydd y pwyllgorau bob chwarae teg i weith- wyr y rhandiroedd! Dylid rhoddi pob cefnogaeth, am fod y gwaith yn ystod y flwyddyn gyntaf wedi bod ynl galed dros ben. Cynhaliwyd arddangosfeydd yn Aberpennar, Aberdar, a Aberaman yn ddiweddar. Hai ati, boys, erbyn y flwyddyn nesaf etc. Anrhegwyd y Parch. A. Wynne Thomas, L.D., a'i briod ar eu hym- adawiad o'r Old Grammar, School, Bridgnorth, i Bishopwood, ger Ross. Mab ydyw y gwr parehedig i Mr. Griffith Thomas (Gutyn Hydref) a Mrs. Thomas, Cwmdar. Yr wythnos hon daeth y newydd fod y bardd enwog Private Ellis' H. Evans (Hedd Wyn, Trawsfynnydd) wedi ei ladd yn Ffrainc.- Yr oedd wedi ennill pump o gadeiriau yn y Gogledd a'r De, » ac efe oedd yn ail yn Eisteddfod Gen-, edlaethol Aberystwyth, a'r goreu yn ol J.J. Dydd Llun bu farw Mr. David Terry Thomas, ysgolfeistr, Stacey Road, Caerdydd. Bu yn dal y swydd am 16 mlynedd. Gwasanaethodd Bwyllgor Addysg Caerdydd am dros 35 mlynedd. Gorfu i Mr. D. W. Prosser, ysgol* feistr yn Sciwen, dalu X2 10s. yn Llys Ynadon Chepstow, dydd Mawrth, am lanw i fyny bapur o dan yr Aliens' Re- striction Act a manylion anghywir. Dywedodd taw "Hyam Dryasell" oedd ei enw. Mewn atebiad i'r ynadon dy- weriodd taw mewn ysbryd chwareugar y" oedd wedi ei lanw, ac nad oedd yn meddwl fod y peth yn bwysig. Mewn cyfarfod dirwestol yn Aber- dar yr wythnos ddiweddaf, gofynnodd brawd i'r plant beth a feddylid wrth y llythrennau "S.O.S." mewn wireless telegraphy. Heb un os3 atebodd un llanc, "Short of Sugar." Yn wir, yr oedd yn deilwng o wobr. Dadleuir yn frwd mewn rh-8,1 papurau ynghylch y teitl "Ich Dien" sydd gan Pywysog Cymru, a cheisia rhai ddweyd y dylai fod "Eich dyn." Paham y gwastreffir amser a gofod ar y fath deitl. Nid yw yn perthyn i Gymru, ac nid oes fawr gwahaniaeth gan y Tywysog pa un a newidir ef o gwbl, go debyg. Dywedodd Esgob Tyddewi mewn araith a draddododd yn Llangrannog, yr wythnos diweddaf, nad oedd yn credu y delai y rhyfel i derfyn hyd nes y byddai i drigolion yr Ynys hon ym- ostwng mewn gweddi o flaen Duw. Pa fodd y gall gysoni hyn gyda'r ffaith fod offeiriaid yr eglwys yn gofyn am fendith ar arfau y wlad hon, ac yn gofyn am fendith yr lor ar waith y milwyr 1 Y mae offeiriaid Germani, Awstria, a'r gwledydd ereill, yn gofyn am yr un fen- dith, ond nid oes atebiad wedi dyfod i'w cais hunangar a phechadurus. Pe buasai yr Esgob yn ceisio cael cariad a chyfxawnder i deyrnasu yn y gwahanol wledydd, cawsai weled terfyn buan ar yr alanas fawr. Y mae eisieu gwneud, gyda gweddio, ac yna cawn fendith yr Ion.
Advertising
Nis gellwch fod yn obeithiol os bydd eich giau wadi rhedeg i lawp, Cryfhewch eich giau, a gweil- hewch eich lechyd, trwy gym- I eryd Sanatogen yn ddyddiol. I fod yn wir obeithiol (optimist), rhaid i chwi fod yn ddyn neu ddynes- iach a llawn ynni, gyda swm helaeth o allu adgyfnerthol wedi ei ystorio yng nghelloedd yr ymennydd a'r giau. Rhydd hyn i chwi dawelwch a chysur—llawenydd yn eich gwaith- bywiogrwydd a brwdfrydedd—y gallu i wynebu pethau yn deg ac heb syflyd. v "Y mae digalondid yn dyfod o ymennydd sydd yn derbyn maeth gwael," meddai Mr. Richard Le Gallienne, y bardd enwog a'r dyn dysgedig. Ac fe chwanega: "Pe buasai Sanatogen wedi bod yn y bvd yn gynharach,, gallasem fod wedi clywed llai am ddigalondid (pessimism) y bedwaredd, ganrif ar bymtheg. Y mae Sanatogen wedi profi ei hun yn rhodd Duw mewn gwirionedd i weithwyr gyda'u hymenyddiau. Er nad yw yn anelu at unrhyw 'brysuro i fyny' peryglus ar ddeddfau naturiol, iechyd, y mae mewn modd hollol ddiogel a chyfreithlon yn cynorthwyo cwrs natur ei hun i adfer iechyd, trwy gyflenwi yr ymennydd a'r nerfau gyda'r elfennau pwysicaf o fwyd mewn ffurf sydd yn sicrhau eu cymhwysiad mwyaf cyflym. Y mae pob llond llwy yn talu rhywbeth i ni ym mane ein hynni, gan chwanegu yn gyson at effeithiolrwydd ein bywydau." Meddyliwch am y geiriau hyn, a gweithredwch arnynt! GYMERWCH SANATOCEN YN DDYDDIOL Nid yw o un dyben gwneyd penderfyniadau pendant os na fydd gennych y grym giau i'w cario, allan. Y mae Sanatogen yn rhoddi i chwi ddigonedd o rym giau, ac y mae ei ddefnyddiad parhaus yn eich cadw i fyny at safon uchaf posibl iechyd ac ynni. Ar ol cymeryd Sanatogen yn rheolaidd bydd i chwi deimlo cvflenwad di- fesur bron 0 ynni ynnoch; bywiogrwydd meddwl, a'r ieuengrwydd hwnnw a'ch carla ymhell, ac a gvfnewidia eich holl ragolwg ar fywyd. Canolbwyntiwch eich meddwl a'ch nerth ewyllys ar yr un peth hwn- sef, i godi eich iechyd a'ch grym giau i'r pwynt uchaf trwy Sanatogen. Beth bynnag arall a wnewch, gwnewch yn sicr o hyn. Cynhilwch mewn cyfeiriadau eraill os rhaid, ond peidiwch gwasgu eich hun yn y mater holl- bwysig hwn o sicrhau effeithiolrwydd meddyliol a chorfforol. Y mae dogn o Sanatogen yn costio oddeut ^i dwy geiniog, ac y mae pob dogn yn dwyn budd sicr mewn iechyd a gallu nerfol.. Gofynnwch i'ch Fferyllydd am y gwir a"r gwreiddiol Sanato- gen (o 1/9 y tin), wedi ei wneuthHir yn Penzance, gan Genatosan, Ltd. (Pwrcasw) r Prydeinig Cwmni Sanatogen), Caerdydd, Lady Mackworth, 12 Chenies Street, London, W.C. i. NODIAD.-Bydd i Sanatogen yn ddiweddaracb gael ei ad- enwi yn GENATOSAN—y gwir Sanatogen-er ei wahaniaethu oddi wrth efelychiadau israddoL
Y FERCH HONO. II
Y FERCH HONO. Amlwg ei chydymdeimlad-a, gwresog Yw y groesaw'n wastad; Ami y ceir teimlo cariad Ar fiii hon mewn gwir fwynhad. DEWI GWINOG. Sychnant, Cellan
Llythyr.
Llythyr. Mr. Gol.Ai nid braidd yn anamser- ol yw "Gwenau'r Gwanwyn" yn ein "Tarian" am yr wythnos hon? Fy niolchgarwch gwresocaf i "Fera" am ei ysgrif gref, bwrpasol ac hynod o am- serol. Y mae yn hon wirioneddau y- dylid eu hargraffu yn ddwfn ar galon, Eisteddfodwyr ar hyd a lied ein gwlad.. Pob llwydd i'r Darian odidog. Ym gywir, BONNER.
Advertising
Dywedwch wrth bawb 1r mae DAVSES & COUGH MIXTURE yn rhyfJdau Peswoh. $1/ ANWYD, PESWOH, INFL.UENBA. -Mae rhai'n gyda ni bob amser. P&u» hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddio ddef oddi wrth Beswch, Broncbitu, P»», Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Difyf. Anadl. Y mae yr hen Feddyginia«ik H Davies's Cough Mixture n etto ar y blaen, ac yn cae5 ei gwerthfawrogi ym fwy uag erioed, bob amser wrth law, fJJ felus, yn ynnhesu y frest, ac yn rhydd- iiau y phiegm. Bydd doae mewn pr;ydj yn ddigion. 1/11 a 2/8 (postage, 30.)- HUGH DAVIES, Chemist, MAOHYN. LLETH.
Byd y Bardd a'r Lienor. ]
Byd y Bardd a'r Lienor. ] GAN FERA. 1 AT OHEBWYR. Ymddengys i'm sylwadau ar dreigl- iadau cydseiniaid yr wythnos o'r blaen achosi cryn lawer o syndod i rai. Rhyf- edd ac ofnadwy yngolwg rhai ydyw treiglo cydsain flaen o gwbl—a'r rheiny am eu galw yn Gymry! Dywedodd ys- golfeistr wrthyf dro yn ol os clywai ef rywun yn galw Westminster yn "W est- minister" y gwyddai i'r dim fesur di- wylliant y dyn hwnnw, a gallaf lnnau ddywedyd yr un peth am y treigliadau. A dywedyd y gwir yn blaen, dyn an- llythrennog yw'r sawl a sgrifenno'r fath wrthuni a "o Merthyr," "i Bangor," "yn Caerdydd," etc., yn lie 'o Ferthyr,' 'i Fangor,' 'yng Nghaerdydd.' Y mae'n ddirgelwch mawr i mi sut y mae'r un Cyrnro yn medru gwneuthur y fath drais ar iaith. Gallesid maddau i ryw hanner Sais, neu bregethwr gor-glas- urol, am ysgrifennu felly, ond tan domen o ddirmyg y mae lle'r "llenor," bondigrybwyll, a erfyr y fath erchyll- tod. Cerdyn oddiwrth un "o urdd y ffugenwau" a barodd imi grybwyll hyn heddyw. Dyma gopi llythrennol o gynnwys y cerdyn Gofyniad i Bera. Anwyl Gymrawd, Bera,—Byddwch gystal a'n hysbysu pa bryd yr a y Tren cyntaf o Aerdydd i Astellnedd, ac o Astellnedd i Aerfyrddin; ac hefyd pa ffordd yw yr oreu o Ymru 1 Ath, ac o Ath i Aergystenyn; a, faint o ffordd sydd o Orwen i Orris, ac o Onwy i Aer. — A— V- (Brodor o Eredigion). Yr oeddwn yn gwybod o'r blaen fod cwrs byd on "beirdd" a'n "llenorion" yn rhyfeddol o ddwl, ond ni thybiais erioed fod neb a arddelai ffugenw-- (hyd yn oed o Gapel y Beirdd)—mor "ddwbl ddwl," ehwedl Ceiriog, na wyddai'r gwahaniaeth rhwng C ac G. Fe wyr fy ngeneth dair oed i hynny bach, er mor debyg i'w gilydd yw'r ddwy lythyren ar y cerdyn mawr. Ym- gyll digrifwch honedig A- V- mewn anwybodaeth "llythrennol" fel yna. Ni ddywedais i erioed fod C yn colh ar ol "i" ac "0" am G, wrth gwrs, y soniwn i. Rhag ofn fod ychwaneg o'r fath ddylni barnol yn bod, nid hwyrach mai gwell dywedyd unwaith eto mai G wreiddiol, ac nid C, sy'n colli mewn cysylltiadau o'r fath. G yw'r wreidd- iol mewn geiriau fel Galilea, Gath, etc., ac am hynny fe'i collir ar ol "i" ac "0" yn ol deddfau manylaf ein hiaith ni: "euthum o Ath i Alilea"- fel yna mae siarad Cymraeg iawn. Yn G y try C yn y cysylltiadau yna: "0 Gastellnedd i Gaerfyrddin, ac o Gonwy i Gaer." Maddeued darllenwyr deall- us y golofn hon imi am ddywedyd pethau nior elfennol. Llythyr "Fferyllydd." I Dyma gynnwys ei lythyr diddorol ef J Annwyl Syr,—Diolch am eich ateb- iad. Nid oes gennyf argrafliad hyu o'r Beibl. Ceir yn y Beibl hwn (1770),—"A'r Philistiaid a regodd Ddafydd", "Micah merch Saul a garodd Ddafydd Acis a alwodd Ddafydd." Ond,—" Saul a wisgodd Dafydd" "Efe a lefodd ar Daniel. 'J Y mae gennyf "Esponiad Byr ar Gatecism yr Eglwys," gan "y Parch- edig Mr. Griffith Jones, Gynt Person Llandowror." "Llundain." Ar- graphwyd gan William Olifer yn Bartholomew-Close, ger llaw West- Smithfield. MDOOLXXVIII." Ceir yn y llyfr hwn: "Fel y cyffrodd Nabal Ddafydd" "Megis yr ymddi- ffynodd Jonathan Ddafydd" "A thrwy fynegaeth gwas Abigail yr achubwyd hi, a'i gwr a'i thylwyth, rhag eu distrywio gan Ddafydd. Yn bur, "Fferyllydd." Mae'n ddiamau y bydd llythyr "Fferyllydd" o ddiddordeb i lawer; ac y rnae'n dda dros ben gennyf ddeall ei fod ef ac eraill yn chwilio drostynt eu hunain am y "treigliadau" yn ein hen lenyddiaeth. Anghyson iawn, fel y crybwyllais o'r blaen, ydyw fy Meibl innau gyda meddalu cydseiniaid, etc., ac y mae'n anodd gwybod sut y ceir pethau fel, "a garodd Ddafydd" a "Saul a wisgodd Dafydd" yn yr un llyfr o'r Beibl. Gresyn na tcheid gan rai o'n gwyr dysgedig-gan rai o'r gwyr hynny sy'n medru sgrifennu Cym- raeg—gyhoeddi argraffiad newydd o'r Beibl, yn ol canonau yr orgraff gywir a ddysgwyd inni mor effeithiol gan yr Athro John Morris Jones, a'r holl anghysondebau wedi eu dileu. Bendith anfesurol fuasai hynny. Goreu po gyntaf ei ceir, meddaf fi.
0 Lannau Cynon i Ddyffryn…
0 Lannau Cynon i Ddyffryn Ceri. Daeth yr haf eleni eto, a chydag ef ei bythefnos o wyliau i minnau. Pwy nad yw yn hoffi gwyliau'r haf ? Mae'n werth treulio blwyddyn gyfan i lafurio a ffwdanu, cwyno a phoeni, os ceir yn yr haf ryw bythefnos o newid yn awyr, bwyd a gweledigaeth unigedd gwlad. I mi yn bersonol y newid goreu oedd cael mynd o swn y galwadau am siwgr, —mor felys fyddai byd heb siwgr! y tu ol i'r counter bid siwr. Cefais fy hun mewn cwmni difyr a charedig. Yr wyf wedi sylwi er's blyn- yddau fod dynion ardderchog yn teithio o'r gweithfeydd i'r wlad yn yr haf—rhaid fod y gwehilion yn methu myned. Pan oeddwn yn teithio yn Lloegr rai blynyddau yn ol bum bron a syrthio i fysg Hadron; ond, yn ddieithr- iad, pan y teithiaf i Sir Aberteifi I caf fy hun yng nghanol dynion fine; pe dywedwn angylion ni fuaswn lawer o'm lie. Ar fy nhaith gelwais heibio "Iechyd- fa" Gallt-y-mynydd, lie ma,e brawd annwyl im' yn adferu yn dda, ac ymron bod yn rhy iach i aros yno lawer yn hwy mi hyderaf. Lie braf sydd yma, diolch am ddyngarwyr fel Davies, Llandinam, ac eraill o gyffelyb yspryd, sy'n ceisio codi byddin gref o ddarpar- laethau yn erbyn y "darfodedigaeth." Dyna waith y gallwn ofyn bendith Duw arno, beth bynnag. Melys oedd gadael y tren a theithio yn hamddenol mewn cerbyd, gyda'r gwr goreu a welais er- ioed, a hynny am ryw bum' milltir o ffordd trwy ganol gwlad yn llawn o wenith a haidd. Wedi dod i swn mur- mur y Ceri ni allwn.lai na theimlo fy mod ymhell "o swn y boen sy' yn y byd." Pe cawswn ail ddechreu byw, nid wyf yn meddwl y buaswn mor awyddus i adael Hen Fro Annwyl fy Mebyd. I Eto i gyd yng nghanol y tangnefedd hwn buan y canfum ol gwallgofrwydd mawr yr oesau. Ami y gwelid bachgen tyber mewn gwisg filwrol, rhiaint twym- galon yn crymu dan bwysau pryder, a llawer i fam yn ei gwisg ddu,—yr oil yn ddangoseg o fyd yn llawn gofid, hir- aeth a galar! Hyfryd i mi oedd cael dau ddiwrnod o gyfarfodydd cyhoeddus yn Nhy Dduw ar ganol yr wythnos ac er fy mod'wedi gael peth wmbredd o wlaw ar fy ngwyl- iau, gwnaeth Cwrdd Cwarter" Hawen I i fyny yn dda am yr anffawd. Pe cawswn ddewis y pythefnos brafiaf yn y tymor ni fuaswn yn ei newid am yr un a gefais. Rhai o gewri'r enwad oedd yn pregethu yn Hawen, a'r mwy- afrif o honynt yn ddynion cymharol j ieuainc, a chyda'r ieuengaf o honynt, a barnu yn ol nerth a, bywiogrwydd, oedd Dr. Davies, Castellnewydd Emlyn, er j y dywedir ei fod tua chyffyniau'r ped- war ugain oed. Beth yn fwy melys na gweled hynafgwyr yn dal yn hoyw ac iraidd ? Bendith y nefoedd fo ar y cenhadon a'u gwaith. Ni allwn lai na, balchio wrth weled -rhai o'm hen gydnabyddion yn y cyf-! arfodydd hefyd, megys Moelona ac Arthen Evans. Er eu bod hwy dipyn yn ieuengach na mi, caraf ymffrostio fy mod wedi bod yn cyd-ysgolia peth un o honynt. Clywais hefyd am un arall o ysgol- heigion Glan Ceri wedi enwogp ei hun yn fawr ym myd lien aflan y Saeson, ac wedi roi llyfr allan ag sydd yn debyg o ddod a ffortiwn iddo; ond y gwaeth- af yw mai trwy drin a diarhebu trigol- ion ei fro enedigol y cafodd fodd i lanw ei lyfr. Ni ddywedaf lawer am dano am nad wyf wedi darllen ei lyfrau; ond os yw yr hyn a glywaf yn wir, gwell gennyf fi farw'n dlawd na gwneud elw trwy warthruddo fy mhobl fy hun. Pwy ond efe a feddyliasai am osod "My People" uwchben llyfr o'r fath? "Ai a chusan?" G WE R NA N TY4) I). (I barhau.)