Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
OFedimogrrAmerig.I
OFedimogrrAmerig. I Cynhaliwyd cyfarfod ymadawol. y I Parch. T. J. Jones a'i briod o Foriah, Bedlinog, sydd a'u hwynebau ar Unol Dalaethau, America, nos Wener, Awst i8fed, y flwyddyn hon. Cadeir- ydd, Mr. Richard Ingram, ys- grifennydd yr eglwys, ond ysgrif- ennydd y cyfarfod1 hwn oedd Mr. Johnnie Thomas, a'r trysorydd, Mr. John Bevan. Cyfeiliwyd gan Mr. Edward Protheroe, ac i agor y cyfar- fod canwyd "Clychau Aberdyfi ar yr offeryn gan y cyfeilydd. Cafwyd can gan Mr: D. John Roberts, a'r "Y Gwanwyn gan G6r Mr. Thomas Blackwell. Trosglwyddwyd yr anerch- iad gan Mr. Lewis Griffiths, yn absenoldeb yr hen frawd, Mr. Evan Harris, diacon henaf yr eglwys. Dywedodd Mr. Lewis Griffiths ei fod ef wedi cael Mr. Jones yn ddyn parod, caredig, cymwynaswr, cywir, a ffydd- Ion i'w argyhoeddiad. Dymunai Dduw yn rhwydd iddo ef a'i briod' yn yr Unol Dalaethau. Dywedodd Mr. Thomas Williams fod yn dda ganddo roddi yr anerchiad ar ran yr eglwys Moriah. Darllenodd hefyd englyn i'r anerchiad ac ychydig benillion :— Anerchiad, gan gariad, yw'r goron- rhodd Arwydda serch Seion; Tra'n Tones byw, yn syw, gwna son Am nawsedd y mwyn noson. Gan fod ein Jones a'i briod mad Yn gadael gwlad ei geni, Dymunaf iddynt wiw fwynhad 'Nol cyrraedd gwlad yr lanci. Mi wn mai anawdd, anawdd yw I'ch fynd i fyw o Gymru, A gadael rhiaint hen a chu, A llu nad allaf enwi. Er mynd ar antur, hwnt ymhell, Er gwneud yn well nag yma, Bydd sain eich lief, a nwyf y nef, Yn aros yn Moriah. Cafwyd englyn i'r anerchiad gan y Cadeirydd Address fydd ichwi'n drysor-wedi mynd Ymhell, bell o'n goror; Os gaea' hy dery'ch d6r, Ar y mur ceir y marwor. Anhegwyd Mrs. Jones a gwddf- dorch a phwrs o aur gan Mrs. Daniel Evans, Derlwyn House, Bedlinog, ar ran chwiorydd yr eglwys. Wele englyn eto gan y cadeirydd Euraidd ffril ar wddf lili—yw'r gad- wen; Ergydia wawl inni; Hyd Dachwedd oes boed ichwi, Oes o gan i'w gwisgo hi. I Anrhegwyd Mr. Jones gan Mr. Daniel Davies ar ran pobl ieuainc yr eglwys a chadwen aur. Bu Mr. Jones yn Llywydd i Gymdeithas Ddiwyll- iadol y Bobl Ieuainc yn ystod y pedair blynedd y bu yn ein mysg. Gweithiodd yn galed a gonest. Per- fformiwyd dwy ddrama gan y Gym- deithas yn ystod ei arosiad yn ein plith. Cawd y penhillion a ganlyn gan Mr. Daniel Davies:- Mae bywyd y ddau sydd yn gadael Eu gwlad enedigol er gwell Yn swynol i'r galon, a'i gafael Ar nwyddau sy'n nodded i'r pell; Dymuniad fy nghalon yw iddynt Gael heulwen yn llewyrch i'w byd, A rhodio'n ddiffuant heb helynt Yng ngwlad yr Amerig o hyd. Chwi wyddoch holl .deimlad fy nghalon, Cael Ilwyddiant ysbrydol yw'r pwn, Mae sicrwydd y nef eto'n raslon, A cheidw Ei air eto gwn; Bu llwyredd eich bywyd yn profi, Fod ynnoch elfennau y gwir, Trwy hyn daw cynhaeaf addoli Yn ffrwythau sylweddol a chlir. Rhoddwyd ymbarela gan Mrs. Blackwell i Mrs. Jones ar ran chwiorydd ieuainc yr eglwys, ac un i Mr. Jones gan Miss C. Rowe ar ran y Gobeithlu. Brolio yr ymbarelos-a wnewch Pan fo'r nen yn aros, o dan g; eu dawn agos A ry' nawdd rhag defni'r nos. Richard Ingram. Rhoddodd teulu Mr. Thomas Harris law-ffon i Mr. Jones, yr hon oedd wedi tyfu yn yr ardal. Dywedai Mr. T. Harris fod yn Mr. Jones ad- noddau cymwys i wlad sydd a'i del- frydau yn eang, a chaid englyn eto gan y cadeirydd. Cafwyd ychydig o eiriau gan y Parch. T. J. Jones ar ran ei hun a'i briod. Dywedai iddo geisio bob amser gadw delfrydau sobrwydd a rhinwedd o flaen meddwl y plant; rhoddasai ei oreu hefyd i'r bobl ieuainc, a dymunai i'w lafur ffrwyth addfed yng ngwinllan yr Arglwydd. Byddai yr anerchiad yn cael y lie goreu, a meddyliai am dano fel trysor. Tystiai hefyd fod1 rhan fawr o'i Iwyddiant i'w briodoli i'w briod. 1 Roedd hithau'n fawr ei sel yn y i gwaith da. Cafwyd ychydig eiriau gan y Parch. D. R. Williams, Peny- wern, Dowlais. Yn syml dymunai yn dda iddo ef a'i briod. Cawsai yn Mr. Jones y myfyriwr caled, y dyn llyfr, y dyn o argyhoeddiad ac o gymeriad cryf. Y Parch. R. Ellis, Moriah, Dow- lais, a ddywedai ei fod yn adnabod Mr. Jones yn well na neb arall, oher- wydd ganesid hwy yn yr un ardal. Buont yn yr un ysgol; yn gweithio yn yr un pwll; yn lletya yn yr un ty; buont yn yr un coleg ym Mangor; daethant allan yr un amser-Mr. Jones i Sir Gaernarfon, ac yntau i Sir F6n. Daeth Mr. Jopes i'r South, ac yntau ar ei ol, un i Foriah, Bedlinog; llall i Foriah, Dowlais, ond ni wyddai a ddilynai ef i'r America ai peidio. Canwyd gan g6r y plant dan ar- weinyddiaeth Mr. William Evans. Adroddiad gan Miss Lizzie Davies. Can Gymraeg gan y Chwaer Miss Jones, Ysbyty Maidstone, Kent. Canwyd penhillion gan Mr. J. Robert Owen. Siaradwyd gan Mr. Richard Jones a Mr. Staff ron Bolwell. Can eto gan Mrs. Price. Darllenwyd pellebyr oddiwrth y Parch. J. Jones, Carmel, Fochriw, o Drecastell, yn gofidio na allai fod yno. Darllenwyd llythyr oddiwrth y Parch. William Morton, Bedlinog, yr hwn oedd i ffwrdd ar ei wyliau. Cafwyd gair gan y Parch. J. Jenkins, Penuel, Nelson. Rhoddodd Mr. Daniel Evans, Derlwyn House, lyfr, sef "Book of Martyrs," gan Fox, er coffa am Mr. Benjamin Evans. Canwyd eto gan G6r y Plant. Ter- fynwyd gan G6r Mr. Thomas Black- well trwy ganu "0 Dduw, rho i'm Dy Hedd."
Coroiii Diwydrwydd Cymro.
Coroiii Diwydrwydd Cymro. Anaml yr edrychwn am ramant mewn cysylltiad a gweithfeydd glo,—awn am ramant bywyd i'r wlad ac i ardaloedd tawel amaethyddol Cymru. Ac eto, ond sylwi, ceir yn ami elfennau gwir ramant yng nghanol prysurdeb gwaith a bywyd yr ardaloedd glofaol. Ganwyd a magwyd Ben Bowen yn Nhreorchy, ac nid efe yw'r unig fachgen a fagwyd mewn dinodedd, aeth i'r lofa yn ieuanc, ond trwy rym athrylith a weithiodd ei ffordd i barch ac anrhydedd cenedl. Tyf ambell un yn fardd, ac aralli yn bre- gethwi, a cheir y llall yn datblygu i gyfeiriad arall, gan esgyn o ris i ris mewn safle a chyfrifoldeb ym myd mas- nach. Nid yri ami y ceir gwell esiam pIo hyn nag yn y cyfaill T. Jenkin Williams, Ysw., M.E., Cwmtileri, yr hwn sydd er- byn heddyw wedi ei ddewis yn Agent i Gwmni Glofaol y Lancasters—un o'r cwmnioedd pwysicaf yn Neheudir Cymru. Brodor ydyw Mr. Williams o hen ar- dal swynol Llwydcoed, Aberdar, ac nid hir y byddwch yn ei gwmni na fydd yn dechreu canmol golygfeydd yr hen ar- dal, ac adrodd gyda bias a hwyl am hen gymeriadau doniol a duwiol Llwyd- coed pan oedd efe yn llanc ieuanc. Dechreuodd weithio yng Nglofa y Dyllas pan yn ddeuddeg oed, ac fel llawer gwron arall, heb dderbyn ond ychydig o fanteision addysg. Bu am beth amser yn "Ysgol y Comin"; man- teisiodd ar ddosbarthiadau'r hwyr i ddysgu elfennau gwyddoniaeth, ac felly ym moreu ei ddyddiau danghosodd y penderfyniad hwnnw sydd erbyn heddyw wedi ei ddwyn trwy lawer o anhawsderau i binacl anrhydedd a chyfrifoldeb. Trwy lafur dyfal, pasiodd yr arhol- iadau ac ep4llodd Dystysgrif y Dosbarth Cyntaf fel Goruchwyliwr Gwaith Glo. Nid gwaith bach oedd hyn pan gofiwn ei fod yn gweithio'n galed bob dydd yn y lofa. Tra, yn Llwydcoed bu yn fire- man ac yn overman, a phan oedd yn gadael yr ardal, anrhegwyd ef a'i briod a rhoddion gwerthfawr gan y gweithwyr. Bu yn oruchwyliwr Glofa y Cardiff Navigation yn Llantrisant am ysbaid, ac ymhen tair blynedd cafodTd ei ddewis yn oruchwyliwr yn y Gadlys, o dan yr un' cwmni a berchnogai'r Dyllas. Yn y flwyddyn 1902, pan ataliwyd Glofeydd y Gadlys, deMswyd Mr. Wil- liams yn is-oruchwyliwr yng Nglofa Rose Heyworth, Cwmtileri, ac ymhen dwy flynedd cawn ef yn esgyn i ris uwch fel prif-oruchwyliwr y tri phwll yng Nghwmtileri. Yn ystod ei arosiad yma mae ei Iwyddiant wedi tynu sylw nid yn unig berchnogion y glofeydd, ond y mae hefyd wedi cael tystiolaeth uchel oddiwrth Arolygwyr y Llywodraeth. Yn goron ar ei lafur, ar ymddiswydd- iad Mr. Wm. Thomas, Aberdar, oher- wydd afiechyd, apwyntiwyd Mr. Wil- liams yn olynydd iddo fel Agent i'r Mri. Lancaster & Co. Gellid meddwl fod yr uchod yn ddigon i lanw'i amser, ond yn ychwan- egal cawn ef yn cymeryd diddordeb mewn llawer cylch, ac ymhob symudiad sydd a'i amcan at godi cymdeithas. Enillodd y brif wobr a roddwyd dair blynedd yn ol gan Gymdeithas Goruch- wylwyr Glofaol Mynwy am y traethawd ;oreu ar bethau ynglyn a Mwnydd- iaeth, a chyhoeddwd y traethawd yng ISTghylchgrawn y Gymdeithas. Mae yn Gymro i'r earn, bob amser yn barod i roddi help llaw i fachgen o Gymro sydd yn ymroddi ati o ddifrif. Y mae wedi cipio llawer gwobr am farddoniaeth mewn eisteddfodau, ac mae ei awen yn barod ac yn fresh bob amser. Edrychir arno yn ardal Mynwy fel un o gedyrn yr hen iaith, ameuthyn yw clywed ei ddarlith ar Ben Bowen. Yn ddiweddar etholwyd ef ar ben y rhestr yn aelod o Gyngor Dosbarth Abertileri. Mae yn lfaenor gweithgar yn Eglwys Carmel (M.C.), Abertileri, ac yn wir yn gymaint o Fethodist ac ydyw o Gymro-a hynny heb ronyn o gulni sectyddol yn perthyn iddo. Dymunwn iddo flynyddau lawer eto yn ei safle newydd, nid yn unig i brofi i'r cwmni ddoethineb ei apwyntiad, ond hefyd i fod yn ysbrydiaeth a symbyliad i lawer Cymro ieuanc i beidio ymfodd- loni ar segura. Trwy egni cyffelyb, ffyddlondeb i ddyledswydd, a phenderfyniad di-ildio, gall pobl ieuainc y dyddiau hyn ennill eu ffordd eu hunain, a gwneud eu rhan i yrru'r hen wlad yn ei blaen.
Gwerth Darbodaeth.
Gwerth Darbodaeth. GAN MR. H. J. OWEN, FERN- DALE. (Traethawd Cyd-fuddugol yn Eistedd- fod Bodringallt, Nadolig, 1915.) (Parhad.) Y cylch cyntaf a nodwn ydyw—y cylch teuluaidd. Dyma y cylch lleiaf o holl gylchoedd bywyd, ond dyma y cylch wysicaf a mwyaf ei ddylanwad o'r cylchoedd i gyd. Hwn sydd yn rhoddi bod a dylanwad ar bob cylch o fywyd. Dyma y ffynhoriell, ac nid ydyw holl gylchoedd eraill bywyd ond ffrydiau yn tarddu o'r ffynhonell hon. A dibyna natur y ffrydiau ar ansawdd y ffynhonell. Os llygredig ac aflan y ffynnon, llygredig ac aflan fydd y ffrydiau a red allan o'r ffynnon. Ni chaniata ein gofod i ni fanylu ar wa- hanol weddau y bywyd teuluaidd—o ran eu natur, eu ffurfiau, a'u dylan- wad ar fywyd yr oesau. Mae y bywyd hwn fel pob bywyd yn anawdd ei esbonio. Gallwn ei weled a theimlo ei ddylanwad, ond ei elfennu a'i ddadansoddi nis gallwn. Dywedai un gwr unwaith pan ofynwyd iddo- Beth yw bywyd? "Peidiwch a gofyn i mi, 'rwyf yn gwybod. Gofynnwch i mi nid wyf yn gwybod." "Hyfforddia blentyn ymhen ei ffordd, a phan yr heneiddio nid ymedy a hi. Dyna ddywed y gwr doeth. Ar yr aelwyd yn. y cartrefi-yn nheuluoedd ein gwlad y gwneir y gwaith yma. Mae pob penteulu i fod yn "broffwyd," "offeiriad, a "brenin (mor wir- ioneddol a neb a fu yn cyflawnu y swyddau yma erioed) yn ei deulu. Mae addysg y teulu i gael gofalu am dano gan y penteulu, yn elfennol a moesol a chrefyddol. Hefyd y mae y penteulu i fod yn frenin i amddiffyn a llywodraethu y teulu yn ogystal a'u harwain yn ffyrdd bywyd. Yn y teulu v y plennir yr egwyddorion ar ba rai y dibynna llwyddiant neu aflwyddiant y plant. Yma y plennir yr egwyddor o werth darbodaeth i amcan bywyd, oblegid rhaid ydyw i'r egwyddor hon gael ei phlannu yn y meddwl pan y mae yn dyner ac yn hawdd i ddylan- wadu arno. Nodwn ychydig o bethau a ystyr- iwn o werth fel darbodaeth ag sydd yn perthyn i'r cylch teuluaidd. (1) Addysg y Plant. "'Gwpll dysg na gqlud. Nid oes neb a wad nad ydyw addysgu plentyn mewn addysg elfennol yn ddarbodaeth. Beth sydd yn fwy ei werth i blentyn i'w baratoi ar gyfer dyfodol ei fywyd nag addysg elfennol dda. Egyr addysg fyd newydd megis o'i flaen. Cymhwysa ef hefyd i fyned i mewn i safleoedd pwysig. Agora iddo ddrysau nas gall dim ond addysg dda byth eu hagoryd. Tra gwahanol ydyw cyfryngau addysg;- heddyw i'r hyn ydoedd ddeng mlyn- edd ar hugain yn ol. Mae yr ysgolion elfennol yn rhagori llawer yn awr i'r hyn oeddynt y pryd hynny. Yn ych- wanegol at yr addysg elfennol a gyfrennir yn Ysgolion y Cynghorau, mae gennym yn awr ein hysgolion canolraddol, yn y rhai y cyfrennir addysg uwchraddol, a hynny gan athrawon ac athrawesau graddedig. Heblaw yr ysgolion canolraddol y mae gennym ein colegau cenedlaethol. Fel rhwng y cyfan y mae gennym gyfundrefn addysg agos a bod yn ber- ffaith. Dyledswydd y rhieni yn gyntaf, a'r plant wedi hynny, ydyw cymeryd gafael yn y manteision gwerthfawr hyn a'u troi yn ddarbodaeth i'r plant, trwy eu defnyddio i roddi cychwyniad i'r oes sydd yn codi yng ngyrfa bywyd. Mae'n wir fod dwyn y plant i fyny mewn ysgolion a cholegau yn costio yn ddrud, a mawr yr aberth a wna rieni er rhoddi yr addysg yma i'w plant. Ond y mae yr un mor wir fod yr; anturiaeth yn talu yn dda I yn y diwedd. Mae gweled y plant yn dod ymlaeh ac yn cyrraedd safleoedd anrhydeddus-yn dodi i fod yn ddef- nyddiol mewn gwahanol gylchoedd yn ddigon o dil am yr aberth i gyd. Carem yn y fan hon roddi hanes am- ryw o feibion a merched o fewn cylch ein hadnabyddiaeth ni sydd wedi codi o deuluoedd cyffredin i safleoedd parchus ac anrhydeddus fel canlyniad i'r aberth a wnawd gan eu rhieni ar eu rhan, ac hefyd fel canlyniad i'w hymdrech a'u diwydrwydd hwythau gyda'u hefrydiau. Fe foddlonwn ar nodi un, sef yr annwyl Tom Ellis. Dyma engraifft o werth addysg fel darbodaeth i ddvn ieuanc. Ni buasai Tom Ellis wedi dod i'r safle y daeth iddi oni bae am yr addysg dda a gafodd. Gwahaniaetha Tom Ellis oddi wrth Mr. D. Lloyd George yn y peth hwn. Prin fu addysg Mr. Lloyd George wrth ystyried y safle y mae wedi dod iddi. Gellir dweud am dano ef ei fod yn eithriad. Y mae ef wedi cyrraedd y safle y mae ynddi heddyw trwy nerth y galluoedd cynhennid a berthyn iddo yn fwy nag oherwydd yr addysg a dderbyniodd. Mae addysg elfennol yn gadael ei ol, a hynny yn arhosol ar fywyd y plant. Gwna hwy yn gymhwysach i lanw gwahanol gylchoedd bywyd, pa beth bynnaga, fyddo ei galwedigaethau. A gallant fwynhau bywyd ar raddfa uwch yng ngofeuni yr addysg y maent wedi ei gael. Wrth ystyried hyn rhyfedd ydyw meddwl mor ddiystyr ydyw llawer o rieni a phlant hefyd o werth addysg—y fath ddarbodaeth ydyw ar gyfer llwyddiant bywyd. Mae Duw wedi rhoddi galluoedd meddyliol i ddyn-wedi rhoddi talentau iddo. Nid ydyw pob dyn wedi derbyn yr un nifer o dalentau. Ni fedda rhai ond un dalent; eraill ddwy, ac eraill bump. Ond pa nifer bynnag a dderbyniodd dyn ei ddyledswydd ydyw eu dwyn at fwrdd y cyfnewid, a gwneuthur marchnad a hwy, ac elwa cymaint ag a allo oddiwrthynt. Gellir cyffelybu meddwl dyn yn yr ystyr yma i ddarn 0 dir (farm), a gwaith dyn ydyw amaethu y darn tir a'i ddiwyllio. Heb hyn bydd i'r galluoedd dyfu yn wyllt a dwyn chwyn a drain. Ond os y diwyllir y meddwl gyda'r gofal a'r ymdrech dyladwy, fe ddug ffrwyth toreithiog, a chaiff ei berchen fed! cynhaeaf bras, trwy gyfoethogi el fedd'wl ei hunan, a thrwy ei gymhwyso i fod o les a bendith i eraill. Ac uwcb Iawy cwbl trwy fyw bywyd o ogoniant i Dduw. (I barhau.)
Advertising
n%a LE ) MIRACULOUS EFFECTS! I have suffered from Pile and Gravel for four years, during which time I was quite disabled, and never, during this time, had a whole night's rest. I was at last induced to try a box of your Pile and Gravel Pills, and incredible as it may appear, after I had taken but a few doses, I felt as if I had had another body. Encouraged by the effects of one box, I took another, and now I am free from all pain, a living testimonial to the miraculous effects of these Pills. Yours truly D. WILLIAMS, Penralltwen, Newcastle Emlyn. IMMEDIATE RELIEF! I feel happy in bearing testimony to the efficacy of your Pile and Gravel Pills in my own case. Also in numerous other painful cases of long standing in which your Pills have given immediate relief, and in a short time effected a perfect cure so the weak in faith may be assured of their efficacy to accomplish what they are professed to do. Yours truly, fi THOS. PHILLIPS, I Grocer, etc., B Caeremlyn, near Whitland. I Y mae y Feddyginiaeth werthfawr hon i'w chael mewn tri ffurf. | No. i. George's Pile and Gravel Pills (label wen) No. 2. George's Gravel Pills (label las) No. 3.-3eorge's Pills for the Piles (label goch.) Gwerthir y Pelerii Byd-glodus hyn yn mhob man, mewn Blvchau 1/3, fij a 3/. yr un. Gyda'r Post am 1/4 a 3/2. Goohelwoh Dwyllwyn I-Gofynwch yn eglur am George' Pills," a gwelwah eic o bod yn eu cael. ■ J PEBOHENOG- d. E. GEORGE, Nt. q. p,S., HIRW "IN, ABERDARE. I l( SARZINE BLOOD MIXTURE. OROEN IACH A GWAED PUR. Dyna yr hyn y mae Sarzine Blood Mix- ture yn ei sicrhau, a dim arall. Nid Y9* yn honi gwella pob peth, fel yr yankee Patent Medicines, ond os blinir cbwl gan groen afiach, ysfa, pimples, toris(i allan Scurvy, doluriau, pen dynod, etc., yn tarddu o waed drwg ac aninhur. mynwch botelaid o 'Sarzine Blood Mix- ture' gan y Druggist nesaf atoch, 1/11 X/6 y botel, neu gyda 3c. at y cludiad T9 HUGH DAVIES, Chemist, M/CEY* LLETH. BLE I GAEL DILLAD YO ABERDARI CYDA DAN JONES F' 16 CARDIFF STREET. V Defnyddiau Goreu, y Ffit Goretfi off Telerau Coreu. NI CHEDWIR BRETHYN GwAl YN Y SIOP.