Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
Beirniadaeth..--I
Beirniadaeth. EISTEDDFOD NEUADD GYHOEDDUS PONTARDAWE. GAN PENNAR. TIT 'ATr -1-IT T T>T A vr T ii DARN AUKUlJlJlftUVL. I: -I 1 -1 Anos ysgrifennu darn adroaa i Diani nag y tybiodd llawer un, yn ddiau. Dylai'r iaith fod yn semi, y llinellau n ystwyth; heb- ddim gwrthun mewn gair na meddwl, gyda cheinder a gwers ynddo bob amser. Hyd y gellir ni ddylid dwyn dim amhrydferth ac ] annhirion o dan lygad plentyn. Ond ar yr un pryd dylid ymgadw rhag bod ] yn blentynaidd, ac yn anad dim | peido ysgrifennu dim fyddo'n aw- i grymu teimlad arwynebol. Yn y gys- < tadleuaeth hon rhoddwyd rhyddid i'r ) ymgeisydd i ddewis ei fater, ac nid yw'hynny'n lleihau'r anhawster gyda'r beirniadu. Ymgeisiodd dau ar bymtheg. Sylwn arnynt yn ol eu teilyngdod, gan enwi'r mater gyda'r awdur. "Naturiol. "Mi garwn wneuthur I rhywbeth. Darn yn dangos ysbryd • hyfryd, ond yn gwbl ddifarddoniaeth, ac yn bur ddiffygiol o ran iaith. Cym- raeg gwael yw- "I bawb fel naill y Hall." Nodais rai gwallau ar ei gopi. 1 "Os Curaf, Wyf Was Coron. "— 1 "Gwyl y Plant." Pell yw o guro yn yr ymdrech hon, beth bynnag. Y mae ei iaith yn ddiffygiol iawn. Ysgrifenna "d;isglaerio "maeusydd" 4 1 gwy- nebwn," yn lie "disgleirio "meys- ydd "wynebwn." Cymraeg gwael yw :— J "Ac heibio wersi'n llyfrau," ac arfer y gair "Boys." Nid oes ynddo y dim lleiaf o farddoniaeth. "Caf wobr dda ryw ddydd." -Ni osododd yr ymgeisydd hwn ef enw wrth ei gan. Eithr darn cyffredin yw, er fod ynddo d6n ddymunol. Y mae arfer y geiriau *4 prize" a "size" yn annymunol. Dyma ffordd y bardd o ddangos ei "size" ei hun, efallai. "Rhithwyn."—"Ryw Fachgeriyn." a Llinellau cyffredin, a gwallus mewn iaith, ond yn cario anadl digon v hyfryd. Ysgrifenned "wynebu," a r dealled le yr "h." "Gwir Bob Gair. "—"Gochel a fc Chofia. Darn digon glifi o ran d syniadaeth, eithr cyffredin ddigon, 1\ ag ynddo rai gwallau ieithydd'ol. N Ysgrifenned "amharchu yn lie Mimharchu. Gwendid yw arfer y ferf gynorthwyol, megis :— g. gynorthwyol, megis S' "wna chwerwi teimlad"; f( ? y fron wnest esmwyth sugno,. d "A chwerwa deimlad "y fron a d esmwyth sugnaist" fyddai'r Gym- l raeg. Nid oes dim digon enillgar i blentyn yn y darn hwn, mwy nag. yn y b rhai a enwyd eisoes. s "Profiadol. "Ymson Plentyn S, Amddifad. Llinellau tyner, ond yn d dangos lied ymdrech am greu argraff.- v Canwyd digon bellach yn y Gymraeg E yn y fcyfeiriad hwn, oddigerth inni v gael y gwir gyffyrddiad. Perygl r darnau fel hyn yw manteisio ar a deimladau'r gwrandawyr. Y mae a digon o olygfeydd naturiol i'w cae, )aa digon o ddigwyddiadau yn hanes ein cenedl, a digon yn digwydd yn ein bywyd dyddiol yn barhaus i roi ] testynau byw i ganu arnynt i blant. c Ceir ami i wall mewn orgraff yma, C. "tor i "genyf. negis "rhynu," "tori," "genyf." Ysgrifenned "rhynnu," torri, 'gennyf." Gwan yw f( "Ond byth ni wnaf ladrata." 'Ond byth ni ladrataf fyddai gywir. "Pererin Bach."—"Mi ganaf, a wnaf, mi ganaf. — Nid oes ir :enhadwri i blentyn mewn darn fdl ^?t< I hwn, ac y mae ei iaith yn bur ddiffyglol. Ni ddylid ysgrifennu "cyrhaedd," "yn moreu," "mynaf," "loni," eithr "cyrraedd," "mynnaf," "lonni," ac "ym moreu." Llinellau cwbl ddiawen. I "Y Gwron Bach. "-Bydd fyw yn bur. "—Can ddigon derbyniol, ond heb ddim nod neilltuol arni. Nodais rai gwallau. Nid Cymraeg da yw "tyfu fyny'n blentyn da." Digon yw dywedyd "tyfu'n blentyn da." "Ennill" ddylid ysgrifennu, ac nid "enill. Llinellau glan a chwaethus Mid heb ddarlun ynddynt i blentyn. "Gwalch Hefin." —"Cofia fod yn blentyn da." Llinellau heb ddim i'w jondemnio'n fawr ynddynt, ac heb lemor ddim i'w gymeradwyo, oddi- gerth eu hyspryd a'u hanadl. Y maent pn amddifad o awen, ac mae'r ffenestr < ;ydd yn angen ar blentyn yn eisiau < ynddynt. Ysgrifenned "llonni," i 'm^lys," ac "yng nghymdeithas." .i 1 <
Taro Bargan Wael yw1 Gorweithio…
Taro Bargan Wael yw 1 Gorweithio a Phryderu. > i Nid yw'n talu i herio deddfau natur. g 7x ydym bawb o honom mewn angen c m dawelwch meddwl, gorffwystra, J qiarferiad yn yr awyr agored, ac v /yth awr o gysgu i gadw'n iach. a lhaid i ni beidio a gor-fwyta nac yfed b awer, heblaw llaeth a dwr. Mae'r s laill a'r Hall o'r rhai hyn yn dda, a ylid eu defnyddio'n helaeth. 0 Arweinia unrhyw beth drwg i ofid. u Jid yw arfeiron drwg yn eithriad.¡ Y lae byw'n ddiofal a gor-fwyta d mhlith y pethau gwaethaf-cynorth. iyant i feichio'r gwaed a gwenwyn urni dyfrol. Gweithreda'r arennau 1 ?1 "safety valves," gan hidlo'r 11 waed a gyrru ymaith y gwenwyn, n nd y mae yn rhaid iddynt wanychu an unrhyw bwys hir a pharhaol, ac nwaith y dechreuant fethu, teimlwch n swrth, blinedig a ^hyffrous. rwynega eich cefn, collwch mewn wysau, cewch boen pen, adegau < yfrdan, ac afreoleidd-dra ynglyn a'r g wr. 0 Y peth cyntaf i'w wneud yw dych- i lelyd at arferion syml a synhwyrol. i Jwytewch lai, cysgwch ragor, a bydd- /ch yn ofalus beth a yfwch. Ond r haid i chwi hefyd gynorthwyo'r r rennau gweiniaid. Gellwch ddibynnu y r beleni Doan at boen cefn a'r g rennau am y cynhorthwy hwn. a faent yn feddyginiaeth arbennig at ° r arennau a'r bledren yn unig. Dyna J aham y mae cynifer yn Aberdar yn ymeradwyo peleni Doan. y Oadiwrth yr ^fioll fasnachwyr, neu s. gd.'r blwch oddiwrth Foster- IcClellan Co., 8 Wells Street, Ox- ( )rd Street, London, W. [ a
[No title]
Collodd gweithiwr ei afael ar grib ty llithrai i lawr dros y to. "LIed dda. s; lor bell," meddai pan oedctar y fargod, d o'r fan hyn lawr bydd hi waetha." d
Llythyrau at y Golygydd. I
Llythyrau at y Golygydd. I RESOLFEN. I Mr. Gol.,—Dro yn ol darllenais yn y "Darian ysgrif alluog o waith eich gohebydd, Betsi Gibbs. yn peth sydd' yn fy synnu yw fod Betsi wedi mentro ysgrifennu fel y gwnaeth, a hithau yn digwydd bod yn byw mewn ty gwydr. Buasai yn well i Betsi aros yn Llandeilo hyd byth, na dyfod i Don- garwed, Resolfen, o bob man i geisio amlygu ei dawn trwy bregethu ar anundebiaeth, oherwydd dyma gyni- weirfan anundebwyr. Yma yr ym- ] gymharant, y cartrefant, ac y magant eu cywion. Dywedai Betsi rywbeth tebig i hyn, os wyf yn cofio'n iawn: Am ryw ] ddosbarth o fechgyn ag y mae yn bryd ] odi tipyn o wrid i'w hwynebau, sef y hai hynny sy'n dod o rywle sy'n nes i Aberystwyth nag Abertawe, ac fod lawer ohonynt wedi dod yma er iechreu rhyfel i achub eu crwyn. Bydded hysbys i Betsi na ddaeth yma ddim ond' un, ac mae hwnnw wedi < lianc o Sodom er's misoedd bellach. Dywed eich gohebydd hefyd nad yw [lawer o'r rhai hyn o ddim budd i anrhyw achos da yn y lie, ac nad fdynt yn deilwng o'r lie y daethant > hono nac o'r lie y daethant iddo. Wel, nid wyf am honni eu bod yn dda gyd, oherwydd mae drwg, da a jwell yn dyfod o bobman. Fel blaenor ac athraw yr wyf wedi aeI y fraint o fod yng nghwmni y jechgyn hyn, a gallaf eich sicrhau, Mr. JOI., ei bod yn foddion gras cael 1 :reulio awr yn eu cwmni, yn enwedig rn yr Ysgol Sul, a hawdd y gellir i'eaU fod rhai o honynt wedi eu codi vrth droed y Groes, oherwydd mae 'hyw ddylanwad cyfrin a melys i'w leimlo yn eu presenoldeb bob amser. Jelwydd goleu a ddywed Betsi hefyd >an awgryma nad ydynt o fudd mrhyw achos da yn y lie, canys mae hai ohonynt, beth bynnag, yn yfrannu yn helaeth ac yn deilwng o'r le y daethant ohonó. Mae'n amlwg i mi fod Betsi Gibbs 'n gwybod mwy am Landeilo nag am iesolfen, neu ni ysgrifenasai fel y waeth. Ers tuag ugain mlynedd yn >1 bu adeg nad oedd neb i ddod i ésoHen na neb i fynd oddiyma ond i in o ddau le. A ydyw Betsi Llandeilo m wneud i'r cyhoedd gredu fod lilibgaeth y gorthrwm yn aros yn Re- olfen hyd heddyw? Dywedodd dy feistres hefyd nad edd y bechgyn hyn yn talu unrhyw indeb chwaith. Dywed wrthi ei bod n dweyd anwiredd pur. Ac os y lywed eto y caiff sefyll at hynny lefyd. Cynghoraf Betsi i fynd yn ol i ,andeilo ar unwaith, a rhoi y goreu 'r cwrw a'r baco, canys felly bydd ei ogell yn drymach a'i chynheddfau leddyliol yn loewach.—Ydwyf, etc., « SHON CHWARE TEG. E Y DDADL, "HOYW." I Mr. Gol.,—Ar ol y ddadl ar y gair 'hoyw," naturiol i ni fel darllenwyr yw ;ofyn: Sut, y mae pethau i fod o hyn Jlan?" Dywed Gogleddwr yn ei ythyr fod y ffurf unsill yn cael ei lefnyddio er's mil o flynyddoedd, tra aai er's tua chan mlynedd yn ol y dech- euwyd ei arfer yn ddeusill. Dyna swm r hyn a ddywedai. Caniatawn ei fod ;ywir. Gwyddom er hynny fod Dafydd .p Gwilym yn defnyddio y rhyddid a ymer y beirdd heddyw, gan fod y linell Ac aur Ffrainc, ne geirw ffrwd," n yr un cywydd a Ag aur berw o Gaer Baris." ryda llaw, ai cywir y cwpled hyn gan )afydd ap Gwilym?: Yr Wylan deg ar lanw di-oer, 8 neu 9 Unlliw, a'r araf wenlloer." 7 Ond, a chaniatau mai. can mlynedd Vdd er pan ddechreuwyd ei arfer yn deusill, onid yw arferiad gant oed yn digon hen i gael byw? Os oedd ein "< tadau gan mlynedd yn ol yn arfer "Hoyw" yn ddeusill, paham na chai eu plant barhau i wneud yr un peth? Dywed Caledfryn yn ei Ramadeg fel hyn, Ni ystyrrir y geiriau hyn ond un- silliaid, sef twrw, croyw, galw, meddw, hoyw, cadw, tusw, gwelw, &c., megis, Y mae'n cadw twrw fel taran. Ond fe'u harferir weithiau yn ddau- silliaid, megis, Marw wna'r carw'n y coed." A dywed yr Ysgol Farddol fod Eog (sy'n chwim a) hoyw," mor gywir a Hoyw (a chwim yw'r) eog." Cynghorir ni i edrych sut y defnyddir iwy gan y beirdd, ac wrth wneud lynny gwelwn y llinellau hyn:- Mor hoew, ar loew lyn Yw dull yr alarch dillyn.Elfyn. A diod groew, loew, lan, Oriach geir o'i chawg arian." Dewi Havesp. Ca'dd einioes ddidranc oedd hoew,— ac hoen Yn bwnc einioes loew."—Cynfelyn. Nef i'n byd a nofia'n her Ar lif dy groew leufer."Dyfed. "Y gloew Air eglurodd."—Tudno. ] Gwr ieuanc hawddgar ac hoew,—a 3 gwisg I 0 liw'r gwaed am hwnnw, A dyn i ladd—o dan lw- ( Y gelyn os bydd galw, j I milwr, gwr didrugaredd—wna fyd I Yn faes erch celanedd; r Hwn geidw a gloew gledd j Arswyd a pharch yr orsedd. "-Pwy î c Dy oleu di loew dan, e Hwylus etyl lu Satan." T —Milwyn Howel (Y Tan Cymreig). I Number one yn bur hwnnw-wirionna t r ei wyneb gloew."—Mynyddog. f Rhaid er hedd i'r fuchedd fod y Ail hon yn loew hynod." II Gwilym Meirion. ( Y cusanwr cas hwnnw—oddefodd I ddeifio'i fin loew; O! Anwylyd, yn welw Dan oer loer cadwai ei lw." J] Parch. Aaron Morgan. Ah! tecach na hwynt acw—ydyw'r fun y Dirf wenau lin ddelw p p Eneth iesin, a'i thusw-blodau glan, q A'i swyn ei hunan uwch tlysni ( hwnnw." —Gwilym Eryri. 0 Yn awr trof o dwrw'r tren ti I dreio codi'r awen.Ceiriog. v A hynt flin corwynt a'i floedd Arw ym merw moroedd."—Sarnicol. Iesu glan drwy bwysig lw Glodd lifddor eu Mor Marw.' —Berw. Efa'n blygeiniol a ga garolau e. Ingyl, i'w hebrwng i'w hoyw lwybrau. -Elfed. I A'r derw a'r bedw i bin c Mwya hafaidd Mehefin." -Gwylfa. C Leuad wen mor loew daw o Ei gwawr iesin yn groesaw." F —Garn Adams. h Un gryno, ffals, grwn ei phen, ei Graff, hoew, gre ei phawen." —Alwenydd. YJ c: At feib mad ei wlad lydan,—i ferw al Treforis daeth allan."—Nathan Wyn. f £ "ffen wastadedd cyfeddach, F A garw dreth, gyr o'i drach." w —R. Williams Parry. a Yn glo ar borth gwelw'r bedd." Y —Hermonfab. rl "Ac oriau duaf y garw dywydd." m —Machraeth Rees. di I farw'i hunan o'i fri a'i hoenedd." S) —Bryfdir. Erch dwrw grea'r daran." 1 S] -Rhystyd Davies. 'M Marw mae y fflam a'r mwg, Awn i'r gwely o'r golwg." <?- -Y Myfyr. d) Jwelw o benbwygilydd.Namorydd. he Rhoes cariad yn llad ei llw < Uwch i ddor ei arch dderw." —Dewi Glan Dulas. Ym merw hwn ceid mawrhad Angen am ymostyngiad."—Gwynedd. Ym Merw bydd mawr a bach Yn nwyfus, neb yn afiach." —Gwilym Berw. "Our chwerw odiaeth y carcharedig." —Pennar Griffiths; Dileoedd rhyw ffrwd loyw Ei wyll oer drwy air y llw.' —Taliesin Hiraethog. "A ther obaith yr wybyr Dan law Duw yn loew dyr." —Brynfab. Gellid ychwanegu cannoedd eraill. Ac yn wyneb cymaint cwmwl o dystion, dywedir na chawn arfer y geiriau dan sylw yn ddeu-silliaid o hyn allan. A yw'r beirdd yn foddlon? DEHEUWR. [O.N.—Dyma ddigon bellach ar y mater hwn. Mae dedfryq y Tramp yn y rhifyn diweddaf yn derfynol ar y mater.-Gol. ]
Nodiad ar Lyfr.
Nodiad ar Lyfr. "The Kingdom of Serbia yw nw llyfr o eiddo R. A. Rees, D.Sc., .thraw ym Mhrifysgol Lausanne, ac gyhoeddir gan Simpkin, Marshal, [amilton, Kent & Co., Ltd., Llundain. :yfieithwyd i'r Saesneg gan F. S. lopeland. Adroddiad yw y llyfr hwn erchyllterau a gyflawnwyd gan yddin Awstria a Hyngari yn ystod ei ymgyrch gyntaf i Serbia. Hanes rchyllterau a disgrifiad o honynt yw'r yfr o'i ddechreu i'w ddiwedd, nghyd a darluniau o olygfeydd alonrwygol ar ddynion o'r ddau ryw c o bob oed a aethent yn aberth i irbareiddiwch milwriaeth Awstria a [yngari. Ymddengys fod yr hyn a 'naed yh Serbia'n 11awn cyn waethed 'r hyn a wnaed yn Belgium. Fe erys llyfr hwn a llyfrau tebig iddo'n olofn fythol i fwystfileiddiwch lyfel, ac yn engraifft o'r modd y ae r gwan a'r diamddiffyn yn oddef bob amser mewn gwledydd rdd dan draed byddinoedd., Gresyn na fyddai modd peri i ynnwys y llyfr hwn losgi i fewn i fdwvbod pob eglwys ymhob gwlad. ae gwyr o n6d yn ddiweddar wedi 'stio na fyddai rhyfel fel hon yn >sibl pe gwnaethai yr eglwys ei rledswydd. Edryched ar ffrwyth ei isgeulustod yng ngoleu'r llyfr hwn.
Advertising
BEVAN & CO., Ltd ulaies' Largest Furnishers, '< And Pianoforte Merchants, Cardiff, Pontypridd, Swansea, &c. A visit to our Show-rooms will show you the kind of Furniture you require -tastefully designed, soundly constructed of the best materials, and carefully finished-Furniture that will last a lifetime and be a source of pleasure all the time. Our huge stock caters for all tastes and all pockets, and is always open for free inspection. You are cordially invited to pay us a visit, and we shall be pleased to give advice and quotations if desired, to help you in furnishing your home in the best, most comfortable, and at the same time, most economical manner. Delivery free 200 miles from all Branches. Furniture FOR THE Million! » 1 1 0 n Commodities of every kind have considerably in- creased in price but few things to a greater extent than all kinds of Furniture; in fact, somd Furnish- ing requisites are practically unobtainable With the foresight resulting from their S ixty-five years' business career, and in confident anticipation of such advances, BEVAN AND COMPANY utilized their great Warehouses in connection with their numer- ous Branches by cramming them with Stock of every description at pre-war prices! The result,is that they are now in the happy position of being able to offer these vast Stocks far below to-day's value!
t Er Cof Annwyl ; % - Air…
t Er Cof Annwyl Air I T- T-I ■ ( -1111 rt-iireu jones, 39 joroniestyn rerrace, Aberdar, a syrthiodd yn Ffrainc Awst 23am, 1916. i A'r un g-obennydd dan ein pen, Y npswaith cyn ei fynd i ffwrdd, Fe gysgai ef, fel plentyn blin, j Felysaf hun; minnau'n effro drwy hir oriau'r nos N rth feddwl am y gwaedlyd ffos ( A'r perygl ddoi i'w gwrdd. I Aeth misoedd ofnus ar eu hynt, t A'r milwr dan y gawod blwm; ) Ond wele air o'r frwydyr boeth, c Fel cleddyf noeth I \.C heno eto d'm calon friw yn ddwy r vlewn ingol alaeth effro'r wy' ( Ac yntau'n cysgu'n drwm. ( I WIL lr AJN. I r r
Pontypridd.
Pontypridd. Marwolaeth.—Y dydd o'r blaen bu arw Mrs. Martha Williams, o'r dref V ion, yn 80 mlwydd oed. Treuliasai ma yn agos i 60 mlynedd mewn )arch mawr, a magodd yma deulu luosog. Chwaer siriol a charedig )edd hi. Gof shackles ac angorion fng ngwaith Brown, Lerihox~& Co., Pontypridd, oedd ei gwr, sef Dafydd kVilliams. Cladddesid ef tuag 20 nlynedd yn ol. Mab i'r diweddar 3arch. Dafydd Moses Williams, Llan- lyfaen. Yr hen utgorn arian oedd fe. 'Roedd tri o feibion Mrs. Martha A/illiams wedi ei rhagflaenu, sef, lenry, Thomas, a John. Mae pum m aros i alaru ar ei hoi, sef, dau ab a thair merch. Mae Dafydd yn eistr "fitters" yn Nhredegar; William 'n 6f yn Abertridwr. Ei merched yw 4rs. W. Williams, Bryncoch, fastellnedd; Mrs. Sgt. D. Davies, aèrau, Maesteg; Mrs. T. Davies, Jandingate, Graig, Pontypridd, ac no bu Mrs. Williams farw mewn ledd. Byr fu ei chystudd ond blin, Dafodd bob gofal a thynerwch gan v .lant a meddygon. Awst 23ain cladd- vyd ei gwedqillion gydag eiddo'i hriod yng Nghladdfa Gyhoeddus refforest, a gweinyddwyd gan y yfai11 John. Ymhlith y galarwyr yr edd y plant a nodwyd, ynghyd a'u euluoedd, yn cynnwys wyrion ac or- iyrion. CYFAILL JOHN. -1