Y Brython

GUARANTEED PURE FOOD Ask for "KEENOBA" SELF-RAISING FLOUR. CUSTARD ruSVDER. SAKINGSPOWliER. BLANC-MANGE, etc., etc. Manufacturers" tfllORRlll & JONES. Limited, J, Liverpool, Manobastap, and ivoweastio-on- TyrtOm

BEATY BRS„S- I 1.I11III" J?S? M??? ? S A ir A? ?TD.; CELE1ÄTED TA?ILORS ARE SHOWING J A Fine Selection óf Excellent in Every Particular AT MOST MODERATE PRICES fConcession to Ex-Service Men. I 2/6 in the £ discount Allowed on all purchases to men demobilised during last 4 months 137 to 43 London Road, I Open until 6 30 p.m., Wednesdays until 1 p.m., Saturdays until 8 p.m. ? 28 & 30 Ch?ch Street, I Open until 6-30., p.m., 9at?urdays 1p.m. I  I. LIVBRPOOL. 9 JilL I. I .UW [-=-=-.J:.=u Phone 3925 Bank. Phone 580 Bootte Wm. firiff ITHS' SOls MAKERS OF SMART CLOTHES 39 South John St., Liverpool, AND 449 Stanley Road, Etootle, Military Uniforms. Lounge Suits. Naval Uniforms. Overcoats. costumes. LadiC8 Coats i. i Hill.rriirir7"ir i" • y? eic? M&M ? fw trai'n mwlog ac aualwig ? Oyss arvrydd a rhybudd llethio i y Uygad, g dylech gaai en heiryeh rh&g filaaii; ou (irmihyga wm'a hasgenlno Gailwa g (f I hoflar g'sryddoaol, dd«r«yd wrfchych • !a om arMoab sm?o? g?T?a: as 08 Mly, eich cyfleawi i'r rhii a barai fwjaf  ?',? i sh?i. Oalwob lieddyw— ? ?yea?h? S?ect?Ms?. .g 73 MM STMKTt A^chcr& Sons ? «ydhry<* 1848. t,tV??.P?OL mmmmmmmmmmmmmmmmm MRILtY & GO L 1 v e r pi o i? MOSS STREET. .8ALES BY AUCTION EVERY SUBSDAY AND FRIDAY AT ONE. SATURDAY"- NIGHT AT SEVEN. yALUABLB HOUSEHOLD FURNITURE OF ALL DE50RIPTI<YNS. MAGNIFICENT NEW AND #800ND-HAND PIANOFORTES LARGE VARIBTT Of BBD3TEADS BBDDINQ, <fec. BVBRY NECESSITY poa HOUSEKEEPING ATTKN'D THESE SALES AND SAVE AT LEART 8t? ;PE8 OB NT. A MAGNIFICENT SELECTION OF iUPERIOR FURNITURE IS ALWAYS KEPT IN gUOOK, AND ANYTHING MAY BE PURCHASED BY PRIVATE TREATY. GOODS STORED. On view 8.30 a.m.to$.30 p.m.; Saturday 1 p.m fstephoae 1793 Royal, CONSIGNMENTS ( EITHER LARGE OR SMALL I or A-NY DESCRIPTION INVITED FOR FSESE BESr RESULT GAURANTJSED. IO H I) I VTQ New pattern Reund Brass Fronts, also Silencers for F-ard Cars and Racilatore for Heavy Cammorcial Vehicles. F'uticnlara and Prices apply to JAMES CHEW a CO. t TD., S3-S0 PAftADSSE vTREETi LIVERPOOL. Ts, LIVERPOOL' The 4i SHAFTESBURY," MOUNT PIBASANY, About I mini. walk fromrLttna St. & Central Stat, A First Class Teaiperaaaa Hotel. Moderate Charges Tela.Shaftesbury Hotel, Liverpool." Phone, ASK FOR. Idris Table Waters in Syphons and Bottles. SODA WATER. POTASHj WATER. SELTZER WATER. LEMONADE. DRY GINGER ALE, etc., etc. IDRIS & CO., Ltd., Northumberland St., LIVERPOOL LLYTH. YRAU GORONVY OWEN, dan Olygiaeth yr Athro J. MORRIS" JONES i PI^.ISlSWLt,T.fe ■ K Y Farddoniaeth a'r Llythyrau wedi eu cvdrwymo, mswn LHaf) HUGH EVANS AND SONS, I Swyddfa'r Brython. ARGRAFFU Ar gyfer Pawb a Phopeth. Hugh Evans a'i Feibion, SWYDDFA'R "BRYTHON," 356-358 STANLEY RD., LERPWL. N

I -I TREM I. I Gosteg Dau Funud. I Y FATH gyfaredd sy mewn jchydig osteg mewn cynulleidfa, pan moddwl wedi ei feddiannu a rhyw syniad mawr a difrif Ebe Cynddelw:- Gormod o dafod efydd, Bach o ddistaw syniaw sydd. Ar antur ansicr yr ysgrifennwn y cyrch i'r onglyn cyntaf yn awdl Fferyllfardd i Ddistawrwydd—nid yw'r copi ohoni wrth law :— 0 Ddistawrwydd ystyriol,-arweinydd Yr enaid myfyriol later hedd, lie pob st*r baid,- Dyma d'enaid mudanol Credwn mai clod i bobl y wlad hon yn ystod y rhyfel, a hyd yn oed wedi ennill y fudd- ugoliaeth derfynol, fu ei chymedroldeb mewn gorohian. Ni foddwodd y genedl hon ar lwyddiant. Mawr y gwahaniaeth fu'n hyn o beth rhyngom ni a'r Ellmyn. Llawer dydd o wyl a roddwyd i blant yr ysgolion yn yr Almaen, a gwallgof y cenid clych llawenydd o dyrau cestyll ac eglwysi Berlin—i ddathlu buddugoliaethau'r cyn. Gaiser ar dir a mor. Erbyn heddyw mae eco'r clych hynny wedi troi'n gnul tranc i'r Ymherodraeth honno, a da fuasai gan yr Emprwr allu anghofio'r holl drybestod gwag. Er hynny, pell ydym o dybio fod pobl y wlad hon ym agos yr hyn y dylent fod, ac i'r Armagedon ofnadwy eu pregethu i fewn i'r seiat." Mae dadlen- iadau'r llysoedd, yr hyn a gyhoeddir trwy'r wasg, a'r hyn a welir ac a glywir hyd heolydd ein dinasoedd, yn gwahardd inni dybio hynny. Ac eto, yn y dyfnder, o tan yr holl fydolrwydd, gwamalrwydd, hunanol- deb a llygredd, ceir weithiau gipolwg ar y galon fedr anghofio'i hun am ennyd, a'r ysbryd a fedr deimlo iasau o ddifrifwch yn wyneb dirgelwch a thrueni'r byd. A chred- wn na fu i'r bobl yn gyffredinol wneuthur osgo mwy pendant at ddifrifwch fawr eriood nag yn ystod y ddau funud bore dydd Mawrth. Safodd y byd ar ei yrfa drystiog, a theimlem fod ysbryd y Saboth tawel, cyfareddol, yn llifo i mewn yn y fan. Bu'r saib for yn ddisgyblaeth ar lawer meddwl a chalon. Nid pawb sy'n ddigon hunanfeddiannol i gadw saib. Cof gennym am lawer enghraifit mewn cfir—yr amser i saib yn y eorawd yn dyfod, ond rhyw ganwr neu'i gilydd yn anghofio sefyll, ac yn canu mlaen yn ddifwlch. Diau ddarfod i beth tebyg ddigwydd ynglyn a'r munudau coffa am ein milwyr cwympiedig. Gwelsom eng- hraifft bur darawiadol o hynny. Pan ddaeth yr adeg i ddistawrwydd, aeth dwy ferch i ben y drws-i weld sut olwg a geid ar fyd wedi sefyll yn syn i dewi. Cyn bod y ddau funud bach i fyny, rhedodd un ohonynt i'r ty gan ddywedyd fod y ceir trydan i gyd wedi sefyll, ond fod rhyw ddyn a yrrai wagen yn parhau i fynd yn ei flaen. Con- demniai'r merched y gwagennwr am na safasai a'i geffylau ond yr hyn oedd chwith- ig ydoedd fod y beirniaid eu hunain wedi methu dal eu parabl-am ddau funud! Eto, ar y cyfan, ni gredwn mai aigwyddiad mawr a fu'r ddau funud hyn. Dywedwyd wrthym gan rai oedd ar y Flags yn Lerpwl ar y pryd fod yr effaith ar y dyrfa fawr, eyn a mud, yn annisgrifiadwy. Daw han- esion toddedig o lawer o fannau eraill. Oni welodd rhai weledigaethau mawrion yn ystod y ddau funud ? Gall pethau mawr ddigwydd ym myd ysbryd mewn ychydig eiliadau. Teimlodd ami un fod y tragwyddol yn ymwthio i'w ysbryd mewn munud awr, yn ei godiJ. uwchlaw amser, nes gallu ohono o hynny allan ddywedyd fel Paul, —" Yr Hwn a ddiddymodd angau, ac a ddug fywyd ac anllygredigaeth i oleuni." Gymaint o hiraeth a galar a lifodd i fewn i'r ddau funudyn Er mor ddyrys yw Browning yn fynych, profodd miliynau beth o ystyr ei linell fawr :— Stung by the splendour of a sudden thought. Yn ddiameu, ymddangosodd miloedd o wynebau, na welir mohonnynt mwy yn y cnawd, o flaen meddyliau y rhai a'u carent, ac nid allai neb ystyriol a dynol lai na meddwl hyd at* sobrwydd am fawredd yr aberth a wnaed er mwyn ennill inni fawredd buddugoliaeth. Anodd credu, er mor galon galed ydym, y gall y genedl a grymodd ei phen i fyfyr, hyd yn oed am ddau funud, ei godi heb fbd yn llawer gwell. Peth mawr yw i genedl deimlo ias o ddifrifwch a gostyngeiddrwydd, Gresyn na chai'r ym- arferiad yn amlach. Da gennym weld fod ein Brodyr a aeth allan i Fyddin a Llynges yn dychwelyd o un i un. Bendith arnynt

TREM II. Baner Dirwest.. Cawsom y mwynhad o fod mewn rhai cyfarfodydd dirwestol yr wythnos ddiwedd. af, ac yr oedd yr allerchiadau-gydag un eithriad—yn rhagorol iawn. Yr oedd yr hin yn erwin, ac ataliodd hynny rai rhag bod yn bresennol. Ond, er hynny, y ffaith amlwg yw fod y cyfarfodydd dirwestol yn llai poblogaidd nag y buont. Nid yr myfwyri yn unig sy'n cadw draw ohon- ynt, eithr dirwestwyr hefyd. Gellid deall absenoldeb myfwyr oddi wrth y ffaith, fel y credwn ni, fod y ddadl ddirwestol :erbyn hyn mor gref fel y teimlir fod yn ?:haid gwneuthur un o ddau beth i fod yn weddol gysurus—naill ai ildio iddi, neu gadw draw o'i swn. Ond nid yw difat- erwch dirwestwyr Cristionogol ar y mater mor hawdd i'w esbonio, ac nid ymdrown a'r wedd honno i'r mater ar hyn o bryd. Ond mae un wedd ragorol ar gyrddau'r Wyl Ddirwestol yn ddiweddar, sef y sylw arbennig a roddir ynddynt i'r plant. Clyw- som y tro hwn ddau anerchiad campus iddynt-y naill gan Miss K. E. Roberts, Birkenhead, a'r llall gan y Parch. J. C. Rowlands. Yn sicr ddigon, ni chlywsom gan ferch erioed well anerchiad-mwy meddylgar, diddorol, a deheig ei gyflead o'r pwnc yn ei wedd wyddonol, na'r un a draddododd Miss Roberts yn Edge Lane. Gwir mai athrawes yw wrth ei galwedig- aeth ond mae ganddi dalentau anghyff- redin i'w defnyddio'n ei gwaith. Er mai yn Lerpwl y ganed hi, parablai Gymraeg coeth, croyw, na cheir ei iachach yn Sir Fôn-lle y tybir gan rai y mae'r Hen laith yn ei disgleirdeb. Pe meddiennid ein merch- ed yn gyffredinol ag ysbryd y foneddiges hon a'i thebig, mawr y diwygiad a welid ar yr achos dirwestol. Ac yn ei anerchiad rhagorol yntau, gwnaeth Mr. Rowlands nifer o arbrofion (experiments) fferyllol a dynnodd sylw'r plant ar unwaith, a ded- wydd oedd gweld mor rwydd y derbynient y gwersi tarawiadol a roddid iddynt ar fywyd a chymeriad. Yr hen syniad cyff- redin am ddirwestwyr ydoedd mai pen- boethiaid diwybod a chulfarn oeddynt, ac yn dadwrdd ynghylch yr hyn nad oedd ond gormes ar ryddid dyn a sarhad ar ei urddas. Ond po fwyaf o oleuni gwydd- oniaeth a philosoffi, yn gystal a gwleid- iadeg a chymdeithaseg, a geir ami, doethaf yn y byd yr ymddengys y neb a'i harfero. Un o'r elfennau mwyaf nerthol yn nat- blygiad y mudiad dirwestol yn America fu'r addysg uniongyrch a gyfrennid ar y mater yn y colegau a'r ysgolion dydd. Drwy hynny fe ddygwyd cenhedlaeth yn hyddysg yn y ffeithiau y sylfeinid yr apel ddirwestol arnynt. Daeth Dirwest i fod yn debig i loan Fedyddiwr-yn gannwyll yn llosgi ac yn goleuo." Bu'r ffiam ddir- westol yn oleuni ar y gwirionedd, ac fe losgodd ymaith ragfarnau "a thwyllresym- iadau'r gwrthwynebwyr. Cymerodd amser maith i bartoi meddwl a deffro a chrynhoi egnlon y bobl i'r ymdrech fuddugol- iaethus. Ond yr oedd y ffordd a gymer- wyd i hynny'n un sicr, os yn araf. Erbyn hyn mae clych buddugoliaeth yn canu yn y Gorllewin. Pair atsain y clych i garedig- ion y Faril frawychu'n y wlad hon. Hawdd yw galw'r cenhadon a ddaeth drosodd i adrodd yr hanes yn Pussyfoots. Ond eglur yw mai'r llygod y mae Pwsi'n eu dilyn sy'n gwaeddi Pussyfoot." Cyffelyb gyn- llun i eiddo'r Americaniaid raid ei weithio allan yn y wlad hon hefyd-dysgu, dysgu, dysgu, genhedlaeth ar ol cenhedlaeth, a chyda hynny feithrin cydwybod foesol fyw, a chalon Gristionogol lawn o gydym- deimlad a hunanymwadiad er mwyn eraill. Nid yw dirwestwr goleu ei ben a chalon farw o fawr werth. Rhaid i genhadaeth lwyddiannus wrth yr hyn a alwai Dr. J. H. Jowett yn "the wooing note." Er nad yw llwydd yr achos dirwestol yn y wlad hon yr hyn y dylasai fod, credwn ni ei fod yn gorehfygu ac i orchfygu. Mae llwydd y gorffennol yn rhoi inni sail hyder am y dyfodol, er fod yr aflwydd cymharol yn datg:uddio gallu'r gelyn, ac yn profi y rhaid wrth grynhoi nerthoedd a chryfhau sel i'r ymdrech yn ei erbyn. Mawr yw gwir- ionedd, a threcha." Ni ellir gwrthddy- wedyd y wireb fawr "Pob planhigyn yr hwn nis plannodd fy Nhad nefol a ddi- i wreiddir." Ac mae'r syniad o fod y Tad wedi plannu'r pren Upas gwenwynig a elwir I The Trade yn gabledd yn erbyn Duw.

I TREM III. Y diweddar Mr. Henry Jones, Y.H. Bychan a feddyliem, pan yn sgrifennu'n nodiadau i'r Drych diweddaf gan gyfeirio at gystudd y cyn-Gynghorwr Henry Jones, fod ymadawiad ein eyfaill hoff a charedig mor agos. Tarawyd ni & syndod braw- ychua pan glywsom y newydd prudd nos Fercher. Ac eto, nid oes cymaint o aehos i synnu ag y sydd i ofidio. Bywyd gweith- gar, Ilawn o wasanaeth, fu ei fywyd ef, A phrofodd yntau, fel Ilawer ereill, bryderon ac ofnau dwys yn ystod y rhyfel. Cofiwn yn dda am ei bryder pan oedd ei aunwyl ferch, ar gychwyniad yr heldrin, yn gaeth yn Berlin. Dyddiau dolurus i rieni a pherthynasau oedd y rhai hynny. Ac wedi cael o'r ferch ollyngdod, parhtiodd Pryder i wneuthur llawer brathiad dwfn i galon y tad a feddyliai am berigl meibion yn y rhyfel. Yr oedd yn ddyn o dueddfryd siriol, ac yn medru mwynhau hiwmor iach cystal a neb ac o dan y cyfan yr oedd calon dyner, a blodeuai ei ysbryd caredig allan mewn cymwynasgarwch di-ball. Yr oedd Mr. Jones yn un o ddosbarth o Gymry ieuanc a dyfodd i fyny yn Lerpwl i safle- oedd amlwg o barch a defnyddioldeb. Yr eu plith yr oedd Mr. Robert Roberts, Y.H., a Mri. William a James Venmore. Gofid a cholled i Gymry Lerpwl yw eystudd maith Mr. James Venmore, Y.H. Diau fod a wnelo pryderon tad gryn lawer &'i lescedd yntau. Ond llawen oedd gennym glywed y noson o'r blaen ei fod lawer yn well nag y bu. A newydd da, o lawenydd mawr," fu'r gair fod ei fab ar ddyfod adref. Credwn ein bod wrth gyfeirio at y dynion da hyn yn mynegi teimlad eu cydgeaedl yn y ddinas yn gyffredinol. Maent wedi bod ar y blaen ynglyn â phob symudiad daionus yn ein plith, ac maent hwythau'n glwyfedigion teilwng o'u cofio'n barchus gan bawb. Ac nid ydym yn gwyro oddi ar lwybr yr achos dirwestol wrth s6n am- danynt. Da y cofiwn y cyfarfod rhyfedd yn y Philharmonic Hall, pan dorrodd cyf- eillion y Faril i fewn i greu terfysg a rhwystr. Yr oedd Mr. James Venmore yn un o'r rhai mwyaf byw yn y cwrdd, yn mam o eiddigedd dros hawliau'r achos yn wyneb y rhuthr, ac aeth allan i arwain yn ddewr a deheig mewn cwrdd ystlysol a gynhelid —canys yr oedd llond pob man o bobl wedi dod ynghyd. A'r un modd, bu Mr. Henry Jones—fel y sylwasom yr wythnos ddiweddaf—yn un o'r arweinwyr ffydd. lonaf a medrusaf gyda'r un achos. Da gennym weld cynifer o feibion a merched ieuangach yn dyfod ymlaen i gyfanu'r rhengau bylchog. Ond mae eisieu mwy etc. Mae gennym yn y ddinas gvflawnder o ddynion ieuanc talentog a dysgedig,ymhcb math ar swyddi a safleoedd, ac yn deall pynciau cymdeithasol a pholiticaidd yn dda. Gynifer ohonynt a fedd gymwYf. terau arbennig i ddysgu ieuenctid eu cyd- genedl yn y ddinas ar agweddau gwydd- onol a gwleidiadol dirwest Mae amom eu hangen, a rhoddem groeso a diolch iddynt. Disgynned arnynt ysbryd gwlat- gar a gwasanaethgar Eleazar Roberts, Gwilym Dafydd, John Hughes, Mrs. Evan Owen, Henry Jones, a'u eyffelyb. Mae'r arweinwyr yn cwympo llamwch i'r bylehau, bobl ieuanc Nawdd y Nef a fo dros weddw ae amddifaid galarus yr annwyl Henry Jones —— o -——

CAERGTBI.—Agorwyd tymor Cymdeithas Lea- yddol M.C. Disgwylfa, nos Fercher yr wythaos ddiweddaf i darlith r Gadair Wichlyd gan Mr. J. H. Jones, Got. T Brytbcn, y Parch. H. D. Hughes, bugail yr eglwys, yn y gadair.

Aihrfifo Aberystwyth (TT I N O'R COI.E<?AI7 TM MHUTPTSGOL 0-VMRF), Prifathraw-Gw AG. DEflHRInr A'R Tyroor neeaf ym mis Hvdref- Parat<^ir yr efrydwyr ar gjfer Arholiadau Prif-sgol Cyroru Cyuygir amryw ysgoloriaetha-(t ^aroryw o bonynt yn gyfyngeriiwi Gyrory) y flwydtiyis box- Hymer yr arluiiad Ie yn Aberystwyth tlr y !8fed o fis Medi 1919. Am fanrlifffi pellach. yrrsefyeer A J H DAVIES M.A- CefreslTydd