Y Brython

:========:=.¿==: ==:=:==:==: -2-11 GREAT XMAS SHOW AT THE PIONEER 1 o Of Useful and Ornamental Articles Specially Suitable J Hi for Christmas Gifts in War-time. B '1 EASY CHA.IRS. SETTEES. CHILDREN'S CHAIRS. BUREAUS. :iv MAHOGANY & OAK-CASED CLOCKS. GRAMOPHONES. ( 1P|! BOOK TROUGHS. CARPETS, RUGS AND MAT,S. ?| WOOD AND BRASS BEDSTEADS. DINNER AND TEA ,U | | J HF -J;! SERVICES. CUTLERY. CUSHIONS. TEA COSEYS. FANCY WORK-BAGS AND WORK-BOXES. ETC. 1 1 J $WNWPPN COMPLETE CTHDCC  8 S -t<" ""? ?" '?'t?i?i  tjK ( CUSHIAN IN TEAT, BES.T 2ULPH5V.LSTERY- Z»YQ AQS/: IIUIILLKFURNISHINGIFT K:,VL!SR' ?? ??*?  ?B? covered in noral tapestry. 9 -19 BOLI> STREET. LIVNRPOOL V(; -J r i Cl = :=.=:=: :==:=:==:===:=-= ::====; =:=. = = ""==:= :==: = = :==

T aOL. IINHIIEF. Gwib i ganol y Shonis a Chymrodorion y Be. Llith I.-Wrth rych o'r I Tren. CYMBAF'vn hyf i siarad yn tEri a chartrefol fel I hyn a. Chvmry'r De, gan wybod. oddiarbrofiad amryw ymweliadau blaenorol a, Siluria, fod digon o hiwmor iach a rhadlon yxxddynt hwy i beidio a. phwdu'n ffol na mynd i'w cragen ar y crafiad Ileiaf, canys yn enw'r annwyl onibai j am dipyn o ytsxnaldod a direidi, p\vy fyth a fedrai ddal heb dorri oi galon yn glee wrth weld Ewrop yn y fath dagfa, a'r uenhedloedd, fach a mawr, at eu gyddfau mewn gwaed yn y lladd-dy mawr ac ofnadwy sydd ar y Cyfandir vna. Cychwynnwyd o Woodside bore dydd Ian, Tachwedd 24, a buwyd saith awr yn cyrraedd Port. Talbot. Dyma rai pethau a'm eadwodd" ar ddiliun wrth edrych drwy ifenestr y tren Gweld gwersyll mawr milwrol, ller oedd cryn ddengain mil yn cael eu paratoi i'r gad, ac yn eu mysg gannoedd—filoeddhwyrach—-o fechgyn Cymru. Toe. dacw weld haid o garcharorion Ger- manaidd yn cicj;) pel o fewn eu buarth o byst a gwifrau barfog. a u hafiaith yn eglur ddangos mor dda y'u bwydir rhagor y bwydir ein bechgyn annwyl ni sy'n clemio a dihoeni yng xxgharcharau'r gelyrx draw. Wele fwgan brain draw ar y cae aew. ac yn daelusach ei ddiwyg nag ami i enaid sy'n sgrythu mor llwm ar ei aelwyd, ddi-dan yn slum a selerydd Lerpwl. Ond rhyw dybi-< 'r oeddwn fy mod yn gweld y fran yn gwneud llygacl ba :h ar ei chwiorydd gloywddu wrth nesu ato a dodwy yn ei boced. Ganol yr haf y bum yn mynd gan amiaf ffordd livii o'r blaen. a'm dannedd vn dvfrio wrth weld y miloedd afalau'n sgleinio fel afal Awst o felyster arhyd y fforddbron o'r Amwythig i'r Fenni. Oud dim aftvlau hedd- yw, canys Tachwedd ydvw, ac Mae gwynt y gaeaf yn rhoi bloedd I alw ei fyd<|inoedd, A breichiau'r dderwen eto'n noeth I ymladd a'r tymhestloedd, chwedl Ceiriog a dyma liw lleddf yr Hydref wedi melyngochi pob llwyn a gwrych. Dacw'r defaid a'r gwartheg yn pori mor fodlon draw. heb fawr feddwl fod y cigydd yn hogi ei dwca i'w gwaedu o'u bywyd ermwyn i ohwigaelseigio arnynt, ac i ninnau, drlleiniaid v drudaniaeth yma, orfod b'dloni ar un 'o steaks y 60 ribs to the inch, fel y galwai'r Gwyddel ei bennog. Dacw ferched yn eu cwman yn codi rwdins ar y meysydd. a chric yng ngliefn ami un ohonynt wrth geisio sythu i edrych ar y tren a'i hwn-a-hwn a hon-a-hon yn cliwyrn- ellu heibiont. Golygfa gyffredin hon ar y Cyfandir ar hyd y blynyddoedd. ac yn Llydaw y eofiwn eu gweld yn eu dyblau o'r blaen wrth ohwvnnu eu hartichokes a rhigoli eu tatws. Grym annwyl gwelwch y fantell welltglas acw sydd dr->s y caeau Ym mhrull 0 siopau Paris na Llundain y caech yr un a ddeil gannwyll iddi ? A'ch helpo, fantellwyr bach, y ddaaer rhagor Mantellydd mawr y Xef Yn bendi/addeu, prif harddweh Prydain yw ei meysydd gleision, canys erfod ary Cyfandir a'r gwledydd pell a phoethion fil mwy o liw ac o amrywiaeth twf. nid oes gan yr America na'r un ohonoch ddim gwellt glas hafal i'n gwellt glas ni. Y mae mor esniwyth a gorfiwysol i'r llygad, ac rid byth y blinweh arno, megis y gwnewch mor fuan ar ysblander sgleiniog y gwledydd pell. Os mynnech brawf o hynny, ceisiweh fyw am dipyn mewn </r6e?oM?, gael i chwi weld mor dda gan eich • calonnau fydd cael eich neidio allan i gerdded lincyn-loncyn ar draws cae fel cae Llennyrch neu Gefn Trefor neu'r Ty Gwyn. Pi-.buaswn? i wedi dysgu'r Pedwar Mesur ar Hugain, a I chennyf ddigon Oddawil ac awen i roddi tafod i'r mil meddyliau yma sy'n cynniwaft ynof, fe ganwn fy awdl gyntaf,—gwnawn, wir !—i un o gaean gleision fy Hen Wiad. Mor dlws brvniau Church Stretton ond eu bod liwythau, fel y ewynai Islwyn fod bryniau Sir Fynwy, braidd yn ddof ac j unffurf, a hynny am eu bod agos i gyd tua'r un taldra. Dyna greadur anodd ei fodloni yw dyn, ac yn tuchan am gael mwy a mwy o newid ac amrywiaeth ym mhopeth a wet. Sut bynnag, y mae rhywbeth—oes—rhyw hupynt hir a gwawdodyn byr yng nghIOg-! wyni sgrythog Adon a Meirion nas ceweh yn llethrau llyfnion Church Stretton. Gnawd i bopeth ei brydferthwoh ei hun. Ni thalai hi ddim i bob mynydd fod yr un fath, mwy nag i bob pregethwr, canys clywais am un o'r cenhadon hyotlaf a fu erioed yn Lerpwl acw. y byddai'n dda iawn gan ei gorlan gael cyfle i wrando rhaillai nag ef weiMiiau. er mwyn cael eu goglais gan y tin tacks ar ol cael eu cleisio at waed gan yr Hoelen Wyth. Go laith a niwlog vw'r .hin heddyw, eitlir nid yn bwrw chwaith bias oer ar yr awel fain a ddaw drwy'r hie sydd yn ffenestr y tren. A rheswm da paham, canys dod y mae oddiar y domen o luwchion eira acw sy'n snechian o olwg yr baul yng nghilfachau'r bryniau draw. Wrth odre'r bilmiait. dyma basio ami i fferm- dy glan ei riniog a thwt ei deisi, a'r da pluog yn rhynnu ar ei fuarth. Ac o bob peth truan yr olwg a welais i, dyma'r truanaf gweld ceiliog twrci'n surb wch-sefyll ar ei ungoes yn y glaw, hwnnw'n diferu o fiaen ei gynffon, ac yntau'n edrych morgibog a drwg ei dymer wrth lam a disgwyl mor hir, ar le mor wlyb. am i Gwenno'r Forwyn neu ynteu Wil y Gwas Bach ddod o'r ysgubor i luchio'r ixidian com hyd y buarth. "Pam gwastraf¥u'n hamser i'n galw i cdrych ar beth knior ddis- tadl Peidiweh a bod mor falch- a byr eicl- gülwg fs weiodd Gwilyjn Hiraethog bregeth, a Daniel Owen bennod nofel, cyn heddyw, o gynffon twrci ungoes yn y glaw. Chwithau'i iar a'r wycld a'r hwyaden a welaf ar y buarth, yr ydych yn meddwl-ydych, draain !—fod eich meistres yn feist res od o dirion yn dod allan yn ei beewn a'i baesiatt i ialpiau goeg cynnes atoch yn frecwest ar fore morcer. Bach a wyddoat. ffowlyn diniwed m::),i'th besgi y mae hi gogyfer a'r Nadolig, a'i bod hi a'i llygad ar gael gown newydd pan y'ch gwerfcho. Ac nid oes gennyf innau ddim gwell i'w ddisgwyl, canys y 11lae rhyw angau'n llechii t u ol i s'eg pawb olionom. Do. fe fum ilee.1111 t, ol i s-,eg pa- yn Llundain droeon ond ni welais dclim byd ynddi nior gynhesol i'm golwg i a chae glas a br3*. o rug a rhedyn a buarth ffarm a'i thwrci ungoes yn y glaw. Chwymellu v mae'r tren dnvv'r man orsafodd, nac am aros eiliad yn unman nes y cyrhaeddo Henffordd,flereford, os gwell gennych. Dvma'n cipio drwy Lwydlo (Lud- low) heb roddi cyfle inni ddingyn a ruyiid at fedd Robin Ddu Eryri i ddiolch iddo am ei benh illion cofiadwy"i'r gair Gorffennwyd ac i gvsuro'i vsbty d. y bydd adrodd ar hwnnw ac ambell ddam arall o'i waith cyd ag y caffo Cymro Has argystadlu mewn Eisteddfod. Ac fel y gwyddoch yn eithaf da, yn Llwydlo y byddai llys barn y Gororganrifau a fu, ac o'r llvs hwnnw y gyrrwyd ami i fynvdclwr glew i'w grog a'i ddihenydd am wneud ei oreu i gadw'i wlad rhag mynd dan 'sgidiau hoelion Caiseriaid Nonnanaidd y dyddiau gynt. Ein hen Gymru fach ni oedd Belgium yr oes honno, ac 61 eu hen draed ami hyd heddyw. Dyma orsaf y Pandy, Llanfihangel (laugh- ing angel, ehwedl y Saeson diffaith yina. wrth goeglyd-seinio'n henwau cysegredicaf) a'r Mynyddoedd Duon yn eglur-ddangos fod y Fenni a Sir Fynwy-Sir Islwyn—yma. Dyma'r ymweliad hwnnw a'r Babell, flyn- yddoedd yn ol, yng nghwmni Ifano, etc., yn neidio i'r cot. a finnau'n ail deimlo'r ias ryfedd honno a gripiodd divsof pan esgynnais i'w hulpud ac y gafaelais yn y Beibl y gafaelai fslwyn ynddo i drin ei destyn. Adroddodd Ifano ddam o Nos Islwyn yng nghapel y lfziiio cldain o i barddytro hwnnw, ac y mae'r oslef yn y glust yma o hyd. Ie, Gwyllt Walia ydwyt tithau, Mynwy gu Dy enw'n unig a newidiaist ti. Em heiddi) ydwyt trwy hynafol rodd, Ac ysbryd Gwlad y Rhaeadr ni chyffrodd Ar dy fynyddoedd, ni'th adawodd di Pan fynnai Lloegr dy restru ymysg ei sir- oedd hi. Ac er cymaint o rincian Saesneg sydd yn dy drefi, ysbryd byw A gorwyllt Gwalia gaf yn crwydro o hyd Dros dy fynyddoedd, trwy'th ddyffryn- noedd di. A dyma Bont y Pwl a Chaerleon a Chas- newydd ar Wysg a Chaerdydd, lie y disgynnwyd i gael tren am Port Talbot. Y rnae*r gofi)d yn brin, a rhaid hel y merlyn i'w stabl cyn dywedyd beth a welodd ac a glywodd ac a deimlo dd wedi hyn wrth droi am nawniwrnod anosonymysg Shonis a Chym. rodorion y De. [ Llygad y Wawr J.H.J.

J. HUGHES Tailor, /.iV 20 Oxton Rd. BtRKENHEAD. ? /Ladies' ? /?/Costumes /&/ /??/ Perfect ?? ? Fitting Guaranteed.

DETHOL TONAU. I Gair o jam am ddetholiad Aberystwyth ac o Gyngor i Bwyllgor Birkenhead, 'I [GAN FEUDWY CAEKLUDD.i I GWAITH anodd a chyfrifol o( ddhwnnw a ddis- gynnodd ar bwyllgor deth&l y G^nanfa Ganu Genedlaethol gyntaf a fu gen?ym. Pa gyn- Ilun a fabwysiadwyd wrth ethol (?i aelodau nid yw'nhysbysini ondhynsy'asicr, fodgofyn cymwysterau arbennig yn y sawl a benodwyd at orchwyl mor bwysig. Xid gwaith mo hwn i'w gyflawni gan nifer o ddechreuwyr cauu. yn unig yn rhinwedd eu swydd a'u cysylltiad si cherddoriaeth gynulleidfaoI, gan nad pH. mor helaeth a llwyddiannus eu profiad fel arwein- wyr. Ac ar y Haw arall, nid yw bod yn I gerddor, amo ei hun, yn cymhwyso neb i weitliredu ar bwyllgor o'r fath. Yn y ddau ddosbarth hwn, ysywaeth, y mae lliaws y byddai eu barn yn fwy o lest air nag o gyn- horthwy at wneuthur y dewisiad doethaf o donau i'r amcan mewn golwg. Gwyr cyfar- wydd (specialists) sydd raid eu cael, onite yr un beiau a welir o flwyddyn i flwyddyn, a'u hanhebgorion a ddylai fod: (1) Craffter beirniadol, yn tarddu'n unig o anian a galln cerddorolgwrteithiedig.iddidoly daoddiwrth j y gwael, mewn alaw a cliynghanedd (2) Bam gywir am y tonau cyfaddasaf i gyn- rychioli ein Salmyddiaeth genedlaethol (3) Cydnabyddiaeth led helaeth a hanes ein Salmyddiaeth, ac a ffurfiau mwyaf dilys alawon tonau a ddewisir a (4) Parodrwydd i aberthu ystyriaethau personol er cael dethol- iad teilwng o'r amcan. Yn netholiad Aber- ystwyth o hanner cant o donau nid rhyw lawer o amlygiadau a geir o'r anhebgorion hyn. Gwir yw fod yn eu casgliad helaeth gryn nifeI o'n tonau mwyaf cymeradwy, ond y mae yn- ddo eraill sy'n anurdd pwysig amo fel cyfan-1 waith. Heb fanylu, ni a roddwn fyr-hanes dwy don sydd fwy neu lai anhysbys, er dangos nad disail ein dadl, a rhybuddio pwyllgorau dvfodol am natur y peryglon o anturio yn ehud i diriogaethau anghynefin. Ym mlaenaf cyrtierwi-i Mathafai-n (7.4.). Ar ba dir y mabwysiadwyd ton mor anarferedig ac mor anghyfaddas eiharddull, prun bynnag ai yn ei ffurf wreiddiol ai yn y gamdriniaeth hon ohoni, sydd anamgyffredadwy. Canasom ni lawer ami yn ei dull cyntefig ar yr aelwyd yn nyddiau bachgendod, ac ar ol treigliad amser sydd bellach yn faith cawn ein hunain yn mynych adfywio'r tyner atgof trwy fwmian canu'r alaw rhyngom a ni ein hun gyda hwyl: Morio'r wyf o don i don Tua eh art re Mae vhyw hiraeth dan fy mron Am y bore Gweled 'r wyf fi draw o bell, Drwy bob rhwystrau, Wlad fy etifeddiaeth well, Adre, adre. Cyfansoddwyd y don gan William Jacob, Treffynnon, ac yn ei gasgliad ef, sef Eos Cymru (Llanidloes, 1844) y gwelodd hi oleuni dydd am y waith gyntaf, o dan yr enw Aber- gwilly (nid Abergwili, craffer). Yn null y Gymanfa ami y mae hi wedi ei chwbl draws- newid yr alaw wedi ei thrih yn ysgeler yr enw wedi ei wyrdroi ac hyd yn oed enw'r awdiir wedi ei gelu yn y disgrifiad Alaw Gymreig, noddfa wastadol golygwyr anym- chwilgar. Gyda llaw, oni ellid cael ychydig o hanes Wm. Jacob gan rywun o Sir Fflint ? Diameu fod ei enw'n dra hysbys yn ei ddydd, a 'does bosibl fod prif ffeithiau ei fywyd llafurus a defnyddiol wedi disgyn i ebar- gofiant. Y mae ei lyfr, Eos Gymru, o'n blaen pan yn ysgrifennu a chan ei fod bellach yn bur anadnabyddus, dichon y daw cyfle eto i wneud ychydig nodiadau ar ei gynnwys. Dyn ar ei ben ei hun, ys dywedir, oedd yr awdur. Yr oedd ei enw yn hynod; a pher- tliyil i'w gasgliad elfennau o unigolrwydd amheuthun, tra y mae ei Ragymadrodd yn gofadail o wreiddiolder na wneid cyflawnder ag ef ond trwy ei gyflwyno yn gyfan i ddar- llenwyr Y BRYTHON. Yr argraff ar ein meddwl yw mai i gyfundeb y Wesleaid y perthynai W. Jacob. Chwilied ein brodyr Wesleaidd am ei fywgraffiad ar ddalennau eu Heurgrawn, gan ddechreu gyda'r flwyddyn 1844. Llawer pwysicach, fel y ceisiwn ddangos, yw'n hail enghraifffc. sef y don a elwir Ymlyniad (M.H.) yn llawlyfr Abexystwyth. Tybiwn mai T. Williams (Hafrenydd) oedd yn gyfrifol am y ffurf wyrog hon ar alaw ton a fuasai mewn bri yng Ngwynedd ymhell cyn iddo ef ei chyhoeddi yn ei gasgliad, sef Cein ion Gerddoriaeth Gorawl ac Eglwysig (1852-1856). Prin y gellid tybio i alaw mor or-flodeuog gael lie yn y Ganiedydd Gynvlleidfaol gyda chymeradwyaeth un o'i olygwyr o'r hyn Ileiaf, sef y diweddar D. Emlyn Evans, yr hwn, gyda bod yn gerddor o fam, oedd hefyd yn well hanesydd na'r cyffredin o olygwyr. Ond dichon, er hynny, na wyddai yntau fed yr alaw i'w chael mewn fiurf addasacli at ddefn- ydd cynulleidfaol, ac, ysgatfydd, fwy dilys ac awduraidd. Cyfeirio'r ydym at y ffurf a geir ami ar ei hymddangosiad cyntaf, ond odid, mewn oasgliad o'r enw Peronaeth Hyjryd, gan y Parch. John Parry, Caerlleon, yn 1837, wedi ei chynghaneddu gan John Egberts, Henllan. Hon oedd un o'r tonau a ganwyd, gydag arddeliad a dylanwad anorchfygol, ai jTnweliad John Elias a Rhuddlan l,ua'r fl. J800 ar adeg ffair gyflogi at y cynhaeaf. sefydliad anwfir ac animwiol a gynhelsid yno ar ddvwsul am flynyddoedd maith, ond a, lwyr ddarostyngwyd o hynny allan. Pregethai'r gwr enwog ac eofn yn yr awyr ago red, oddiar garreg farch gerllaw un o hen dreflan, ac yn ei wynebu yr oedd tort o ainaethwyr a, gweith wyr anystyriol, rliyiygus, a haimer meddw. a, chan mwyaf ohonynt a'u eryruanau a'u pladuriau ar eu hysgwydd&u. Tawelwyd v cyffw a dorasai allan «r ym- ddangosiad cyntaf y pregetliwr pan esgyn. nodd efe i ben vgiirreg ac y rhoddoddallan i'w canu mewn llais treiddgar ac awdurdodol, a ehydn. difrifweh mawr, nes cynliyrchu ofn ac rSwyd yng nghalonuau'r mwyaf celyd {.'j wranda-wyr. y geiriau Yr Arglwydd biau'r ddaear A'i llawnder mawr sydd eiddo Yr Arglwydd biau yr holl fyd. A'r bobl i gyd sydd ynddo. Yn eu braw, a gynliyddai fel y cenid yr emyrt, prysur ddiosg eu celfi oddiar eu hysgwyddau a wnaent i'w celu oreu y gellid o olwg y gwr a ddaethai yno i'w cyfarch er enbydrwydd iddo'i hun. Haws dychmygu na disgrifio un o'r golygfeydd rhyfeddaf yn hanes erefvddol ein cenedl. Dk on yma yw dweyd na chafodd hyd yn oed John Elias ei hun erioed wraiidain, iad mor angerddol astud ag a gafodd efe gan y cjmhulliad hynod hwn o fedelwyr, lliaws o'r rhai a argyhoeddwyd ac a ddychwelwyd. Ar ddiwedd y fath oedfa gyffrous, mor drydanol y rhaid fod effeithian y canu a fu ar y don sydd yn awr dan sylw! Y dechreuwr cam; ar yr achlysur oedd John Roberta o Ddinbych, gwr oedd a'i fri wedi ymledu drwy rannaii helaeth o Ogledd Cymru. Yr hyn a'i h\-noda i ytioedd ei lais anghymharol, am yr hwn y tystiolaethid gan rai galluog i famu fod ynddo gyfuniad rhyfeddol o neKh a phereidd-dra, ansoddau nad ydynt bob amser yn yingyfarfc d yn lleisiau arweinwyr, ond yn hyt.raeh a wrthdarawant ei gilydd yn rhy fynych. Nid annaturiol yw dyfalu mai cysylltiad John Roberts o Ddinbych a'r don y-n Rhuddlan fu'n achlysur i'w gyfenw o Henllan roddi'r enw Dinbych ami. Teithi'r alaw, fel yr ym- ddengys hi yn Peroriaeth Hyfryd, yw urddas a mawredd na all hyd yn oed ffurf iwgr Ymlyniad, er ciiddio ohoni lawer o'i harddun- iant cysefin, mo'i lwyr yralid o'r meddwl. Ffaith arall gwerth ei chofnodi yw fod trefniad o'r alew ar linellau sillafol wedi ymddangos 'mewn casgliad o'r enw Haleliwiah Drachefn (1855), wedi ei chynghaneddu gan IR. H. Pritchard, y Bala, awdur y d6n boblogaidd Hyfrydol, ac mai'r enw a ddyry efe ami yw Y Ganfed Gymreig. Gyda dyledus barch i wr y safai ei enw'n uchel fel cerddor eglwysig yn ei ddydd. ni raid, er hynny, betruso dweyd maii yflavrreth hollol afraid oedd ei waith, ac nad yw'r dôn, fel y daeth hi o'i ddwylaw ond delw ddifywyd o honno a genid gyda chymaint, dylanwad o dan furiau castell Rhuddlan rttgor na chanrif yn ol. Wrth ddibennu, hyfryd cael achos i droi o'r lleddf i'r lion ag ychydig eiriau cymeradwyol. Bu gweled Vaenol (M.S.D.) yn netholiad Aberystwyth yn syndod boddhaus i ni; canys er ei bod hi yn lied aiiadnabyddus, anhraethol ragorach yw hi o ran ei harddull a'i nodwedd na'r pethau ysgeifn ac egwein a wthir i gy- hoeddusrwydd, ac a genir yn anghymedrol, mewn math ar ber-lesmair dilywodraeth, i farwolaeth anamserol mewn byr dymor. Nicl oes yn alaw Vaenol ddim cyffredin ac ystrydebol yn hytrach fe berthyn iddi neill- tuolion a bair iddi sefyll allan yn uchel ac amlwg ymhlith tonau Cymreig. Y mae ynddi rai symudiadau pur anghyffredin a tharaw- iadol, ond y maent yn naturiol ac ystwyth, yn gain a thelaid odiaeth ac yn ei holl rediad y mae hi yn sylweddol (solid), eyson, a Ilathr-firain. Y copi cjaitaf a welsom. ni o'r don oedd mewn llawysgrif, sef trefuiad ein hen gyfaill athrylithgar, y diweddar W. J. Hughes, B.A., agawsomganddo tua'rfl. 1870, ac efe ar ymweliad o'r Iwerddon a'i fro enedigol, ger Llanelwy. Yn fuan wedi hynny ymadawodd o Goleg Enniskillen, ac a Niii. sefydlodd yn y Rhyl, lie ar y pryd y preswyliai yr enwog John Ambrose Lloyd, ac y paratoai Aberth Moliant, ei lyfr. tonau rhagorol, agy- hoeddwyd yn 1875. Kid rhyfedd oedd i'r. ddeuwr hyn, o gyffelyped anian, a hwythau'n gym'dogion, ddod i gyfeillach agos a'i gilydd, a'r naill yn meddwl yn uchel o'r Ilall a ffrwyth y gyfathraeh hapus ydoedd i 'Aberth Moliant gael ei gyfoethogi a lliaws o, gyng haneddifidau meistrolgar a gwerthfawr Mr. Hughes i hen donau Cymreig. Yn eu mysg y mae Vaenol, wedi ei chynghaneddu yn bennaf," ys dywedir, ganddo ef. Nid oedd- ym y pryd hwnnw wedi ymaflyd mewn ym- chwil gerddorol gyda dim manylrwydd ac o ba ffynhonnell y cafodd ein cyfaill Mr. Hughes yr alaw ni wnaethom ddim ymholiad. Tebygol mai efe a roddodd yr enw hwn ami. canys brcdor ydoedd o drefgordd Y Faenol, ym mhlwyf Llanelwy. Flynyddoedd lawer yn ddiweddaarch ni a ddarganfuorn y d6n yn a rgraffedig yn T Gvjyliedydd am Ebrill, 1826 i dan yr enw Llanarthney, wedi ei threfnu i ddau lais olld no y mae cyflead yr alaw yn gwa. haniaethu eryn lawer. Ac welir fel hyn orwedd o'r don- mewn dinodedd o 1826 hyd 1875, ac nad i neb llai na Mr. Ambrose Lloyd yr ydym yn ddyledus am ei hadgyfodi. Prin y rhaid dweyd fod y cynghaneddiad yn Aberth Mohard yn gwbl bwrpasol. cyfaddas ac effeithiol,; a da y gwnaethai pwyfjgor Aber- ystwyth ei fabwysiadu pe nad ond fel cynllun o'r hyn a ddylai diwyg ton gynuellidfaol fod Bellach edrych yralaen wna Cymry yirihob • mari at y detholiad a geir gogyfer a Chymanfa 1917. Os darfu i arloesiad y tir yn Aher- ystwyth ysgafnu'rgwa.ith yrn. Aflien y Bercwy trymacli o gymaint o hynny yw cyfrifoldeb v pwyllgor yno; ond ni bu ac nid ydyw glan nau'r Mersey eto heb wyr o gymwysterau amlwg i ddwyn allan ddetholiad teilwng o'r aingylehiad.

-_o_- .u- "+_=- Tsbphone-Antield.Sog, 1155 KENSINGTON. LIVERPOOL. R. W. EVANS. fcnkkal directob. All Orderil personally attended to throaghoat. I P. Lloyd Jones FUNERAL DIRECTOR, 364 Stanley Road, L'pool, TZLEPUONE-263 ROOTLI. ITELEPHONE—SyS-'ANFIELD. J. T. JONES, fl-pe,rtvi Cndertokfrr EVER Tm ? • 42 „d sIXSirai. -? *-?'? A ??r?, and S jj, .It RM LIVERPOOL. Funerals personally arranged to all parts. COOK &TOWNSHEND Warm Wool Comforts for Soldiers and Sailors. Splendid collection cf Bigh Quality Goods at Popular Prices. Wool Socks 1/ 1/6, & 1/11 pa P'r Khaki Wool Mitts, 1/- & 1/6 PpseLlir Natural Wool Body Belts, I/Beach Balaclava Sleeping Helmets 1/11 and 2/6 each. Cardigan Jackets, 4/11, 5/11 & 6/11. Special line of Men's Khaki Cardigan Jackets, 6/11 each Men's Army Grey Shirts 3/11 & 5/11 each I Men's Khaki Shirts 4/11 & 5/11 each. Special Prices quoted for Church Guilds etc Byrom St. & Dale St., LIVERPOOL. "¥- I' '4 BARGA-INS.-Underwoods, Remingtons, Yosts, Smith-Premier, Barlocks, Em. pires, Olivers,Slicks, Royal Standards, from new condition, See the REX £23 worth for 12 guineas.—Long more, 41b North John Street, Liverpool, Sole Agency Cordna Portable Typewriter. As a Reniilt of oar INDIVIDUAL TUITION we are placing our pupils in GOOD SITUATIONS within <3 to 6 months. The CITY SCHOOL of SHORTHAND and TYPEWRITING, 24 Moorfielcls. t Ter-CMrtrai. 1884" ■ -n